Đánh giá hiện trạng chất lượng nước sinh hoạt của người dân tại xã Tà Lèng, thành phố Điện Biên Phủ, tỉnh Điện Biên (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

LÊ TH MINH TRANG

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ HI N TR NG CH T L
NG
N
C SINH HO T C A NG
I DÂN T I
XÃ TÀ LÈNG, THÀNH PH
I N BIÊN PH ,
T NH I N BIÊN"

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa

:
:
:

:

Chính quy
Khoa h c Môi tr
K42C - KHMT
Môi tr ng

THÁI NGUYÊN, N M 2014

1

IH C

ng


TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

LÊ TH MINH TRANG

Tên

tài:

“ ÁNH GIÁ HI N TR NG CH T L
NG

N
C SINH HO T C A NG
I DÂN T I
XÃ TÀ LÈNG, THÀNH PH
I N BIÊN PH ,
T NH I N BIÊN"

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
L p
Khoa
Gi ng viên h ng d n

:
:
:
:
:

IH C

Chính quy
Khoa h c Môi tr ng
K42C - KHMT
Môi tr ng
Th.S Tr ng Th Ánh Tuy t

THÁI NGUYÊN, N M 2014

1


L IC M

N

Th c t p t t nghi p là n i dung r t quan tr ng
tr

c lúc ra tr

i v i m i sinh viên

ng. Giai o n này v a giúp cho sinh viên ki m tra, h th ng

l i nh ng ki n th c, lý thuy t và làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c,
c ng nh v n d ng nh ng ki n th c ó vào th c ti n.
t

c m c tiêu ó,

ng th i áp ng

khe c a nhà tuy n d ng sau khi ra tr

ng.

c s nh t trí c a nhà tr

ban ch nhi m khoa Tài nguyên và Môi tr
nghi p v i tên
ng

giúp

ng n

c sinh ho t c a

i n Biên Ph , t nh i n Biên".

Hoàn thành bài khóa lu n này, tr
s c t i cô Th.S Tr

ng và

ng, em ti n hành th c t p t t

tài: " ánh giá hi n tr ng ch t l

i dân t i xã Tà Lèng, thành ph

c nh ng nhu c u kh t

c h t em xin bày t lòng bi t n sâu

ng Th Ánh Tuy t, ng

em trong su t th i gian th c hi n

i ã tr c ti p h

ng d n và

tài.

Nhân d p này em c ng xin bày t lòng bi t n t i các th y cô trong và
ngoài khoa Tài nguyên và Môi tr
Môi tr

ng t nh

xét nghi m, ng

ng, UBND xã Tà Lèng, Chi c c B o v

i n Biên, trung tâm y t d phòng t nh
i dân trong xã ã giúp

i n Biên - khoa

em hoàn thành khóa lu n.

Trong su t quá trình th c t p, m c dù em ã h t s c c g ng nh ng do
th i gian th c t p và kinh nghi m c ng nh trình

c a b n thân còn h n

ch . Vì v y b n khóa lu n này không th tránh kh i nh ng khi m khuy t và
thi u sót. V y em r t mong nh n
và toàn th các b n

c s góp ý, ch b o c a các th y cô giáo

b n khóa lu n này

c hoàn thi n h n.

Em xin chân thành c m n!.
Thái Nguyên, tháng 4 n m 2014
Sinh viên
Lê Th Minh Trang


M CL C
Ph n 1: M
1.1.

U ............................................................................................ 1

tv n

.............................................................................................. 1

1.2. M c ích và yêu c u nghiên c u ........................................................... 3
1.2.1. M c ích c a

tài ......................................................................... 3

1.2.2. Yêu c u c a

tài ........................................................................... 3

1.3. Ý ngh a c a

tài................................................................................... 3

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c .............................. 3
1.3.2. Ý ngh a th c ti n ............................................................................. 4
Ph n 2: T NG QUAN TÀI LI U ................................................................. 5
2.1. C s pháp lý c a

tài ......................................................................... 5

2.1.1 Các v n b n quy ph m pháp lu t liên quan

n tài nguyên n

cc a

Vi t Nam ................................................................................................... 5
2.1.2 Các tác nhân và thông s hoá h c gây ô nhi m môi tr
2.1.3 Tác nhân sinh h c gây ô nhi m ngu n n

2.2.4. M t s b nh liên quan
Ph n 3:
3.1.

IT
it

c ... 6

c ................................... 7

2.2.2. M t s nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam liên quan
2.2.3. Th c tr ng tài nguyên n

ng n

nn

c. 8

c c a t nh i n Biên ........................... 10
n ngu n n

NG, N I DUNG VÀ PH

c sinh ho t ........................ 11
NG PHÁP NGHIÊN C U16

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u..................................... 16

3.1.1.

it

ng nghiên c u ................................................................... 16

3.1.2. Ph m vi nghiên c u....................................................................... 16
3.1.3.

a i m th c hi n và th i gian th c hi n .................................... 16

3.2. N i dung nghiên c u ............................................................................ 16
3.2.1.

i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t - xã h i c a xã Tà Lèng,

thành ph

i n Biên Ph , t nh i n Biên............................................... 16

3.2.2. Hi n tr ng c p thoát n

c ............................................................. 16


3.2.3.

ánh giá hi n tr ng n

thành ph
3.2.4.

i dân xã Tà Lèng,

i n Biên Ph , t nh i n Biên............................................... 16
xu t gi i pháp gi i quy t nhu c u n

Tà Lèng, thành ph
3.3. Ph

c sinh ho t c a ng

c s ch cho ng

i dân xã

i n Biên Ph , t nh i n Biên ............................... 16

ng pháp nghiên c u...................................................................... 16

3.3.1. Ph

ng pháp i u tra ph ng v n .................................................. 16

3.3.2. Ph

ng pháp nghiên c u............................................................... 17

3.3.3. Ph

ng pháp l y m u, phân tích phòng thí nghi m ..................... 17

3.3.4. Ph

ng pháp x lý s li u............................................................. 17

3.3.5. Ph ng pháp t ng h p so sánh và d báo d a trên s li u thu th p

c.. 18

3.4. ánh giá hi n tr ng .............................................................................. 18
3.4.1. ánh giá c m quan ........................................................................ 18
3.4.2. ánh giá thông qua phân tích các ch tiêu. ................................... 18
3.4.3.
ng

ánh giá nh h

ng c a ngu n n

c sinh ho t t i s c kh e c a

i dân ................................................................................................. 18

Ph n : 4 K T QU NGHIÊN C U ............................................................ 19
4.1.

i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t xã h i c a xã Tà Lèng, thành

ph

i n Biên, t nh i n Biên .................................................................... 19

4.1.1. i u ki n t nhiên ......................................................................... 19

4.1.2.

i u ki n kinh t - xã h i xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên Ph ,

t nh i n Biên ......................................................................................... 22
4.1.3. Hi n tr ng h th ng c s h t ng k thu t .................................. 23
4.1.4. V n hóa, chính tr - xã h i............................................................. 25
4.1.5. Hi n tr ng c p thoát n
4.2. Ngu n n

c ............................................................. 26

c và hi n tr ng n

c sinh ho t c a xã Tà lèng, thành ph

i n Biên Ph , t nh i n Biên.................................................................... 27
4.2.1. Ngu n n

c dùng cho sinh ho t ................................................... 27


4.2.2. Hi n tr ng ch t l

ng n

c sinh ho t c a xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên Ph , t nh i n Biên................................................................ 28
4.2.4.
ph
4.2.5.

ánh giá công tác qu n lý n

c sinh ho t c a xã Tà Lèng, thành

i n Biên Ph , t nh i n Biên......................................................... 35
xu t gi pháp............................................................................. 35

Ph n 5: K T LU N VÀ KI N NGH ......................................................... 36
5.1. K t lu n ................................................................................................ 36
5.2. Ki n ngh .............................................................................................. 37
TÀI LI U THAM KH O ............................................................................ 38
PH L C


DANH M C B NG
B ng 4.1. Hi n tr ng s d ng

t t i xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên Ph ,

t nh i n Biên n m 2013 ................................................................................ 21
B ng 4.2. Tình hình dân s và lao

ng xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên

Ph , t nh i n Biên n m 2013 ........................................................................ 23
B ng 4.3. Các ngu n cung c p n

c sinh ho t cho ng

i dân ....................... 27

B ng 4.4. K t qu phân tích m u n

c ng m ................................................. 28

B ng 4.5. K t qu Phân tích m u n

c m t .................................................... 30

B ng 4.6. Các lo i nhà v sinh trên

a bàn xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên

Ph , t nh i n Biên ......................................................................................... 33
B ng 4.7. Lo i hình thu gom rác ..................................................................... 33
B ng 4.8. M t s c n b nh mà ng
Ph , t nh i n Biên th

i dân xã Tà Lèng, thành ph

ng m c ph i có liên quan

n ngu n n

i n Biên
c ............. 34


DANH M C CH

VI T T T

BTNMT

:

B tài nguyên môi tr

BVMT

:

B o v môi tr

BVTV

:

B o v th c v t

BYT

:

B yt

HG

:

H gia ình

ÔNMT

:

Ô nhi m môi tr

TCVN

:

Tiêu chu n vi t nam

UBND

:

U ban nhân dân

VSMT

:

V sinh môi tr

ng

ng

ng

ng


Ph n 1

M
1.1.

U

tv n
Môi tr

ng là n i con ng

c n thi t cho ho t
ng

i s n xu t

i khai thác ngu n v t li u và n ng l

ng

ng s ng ê t n t i và phát tri n. Các s n ph m do con
u b t ngu n t các d ng v t ch t t n t i trên trái

không gian bao quanh trái

t. T n t i trong môi tr

ng là n

t và
c,

t,

không khí là nh ng y u t không th thi u cho s s ng, s t n t i, s phát
tri n c a con ng

i và sinh v t. Và n

c là m t trong nh ng nhân t vô

cùng quan tr ng và c n thi t cho nhu c u s ng c a con ng
v t. n

c chi m ¾ di n tích trái

i và các sinh

t, là ngu n tài nguyên thiên nhiên quý

giá, là y u t không th thi u cho s s ng. Tuy nhiên cùng v i s phát tri n
c a s

s ng, quá trình ô th hóa, công nghi p hóa và thâm canh nông

nghi p ngày càng phát tri n ã có nhi u nh h

ng x u

n ngu n tài

nguyên này. Nhi u n i ngu n n

c b m t th m chí c n

nhi m nghiêm tr ng gây nh h

ng x u t i ch t l

h

ng

i,

l

ng cây tr ng. Hi n nay th gi i ang rung h i chuông báo

n s c kh e c a con ng

tr ng ô nhi m môi tr

ng c a n

c và nh

ng v t, làm gi m n ng su t và ch t

ng toàn c u. Môi tr

c a toàn nhân lo i và

c ng m ã b ô

ng vê th c

ng ã tr thành v n

chung

c th gi i quan tâm.

i n Biên là trung tâm chính tr - kinh t - v n hóa xã h i c a vùng
trung du và mi n núi phía b c. V i m t l ch s hào hùng trong th i k kháng
chi n c u n

c b o v t qu c và n i b t là chi n th ng

i n Biên Ph

u i th c dân Pháp. Và trong th i k phát tri n và xây d ng
truy n th ng và tinh th n dân t c thành ph

i n Biên Ph

g ng

thúc

y phát tri n kinh t - xã h i, và

nh ng

a ph

ng có t c

t ng tr

tn

ánh

c k th a

ã có r t nhi u c

c ánh giá là m t trong

ng kinh t nhanh. Phát huy th m nh v

s n xu t nông nghi p, công nghi p, du l ch và d ch v n n kinh t c a t nh ã
có nh ng b

c phát tri n m nh m . Tuy nhiên, cùng v i s phát tri n kinh t
1


là s gia t ng kh i l

ng các ch t ô nhi m th i vào môi tr

ánh giá c a các nhà kinh t - môi tr
thì ch t l

ng môi tr

ng: t c

t ng tr

ng suy gi m 2%. T c

ng s ng, theo

ng kinh t

t 1%

dô th hóa c a

i n Biên

trong m t vài n m tr l i ây di n ra khá m nh kéo theo t l dân s ngày
càng t ng cao. M c s ng c a ng
n

i dân

c sinh ho t ngày càng cao d n

ho t b ô nhi m không ch
nh h

nh h

n ô nhi m môi tr
ng

ng r t l n t i s c kh e c a ng

tác b o v môi tr

ng ã

c t ng cao thì m c

t

c ch a cao, v n

nên b c xúc. Tài nguyên n
tr

c. N

c sinh

n c nh quan c a thành ph mà còn
i dân s ng trên

a bàn. M c dù công

c s quan tâm c a các c p các ngành c ng nh

c a các c quan, các t ch c oàn th , các c ng
qu

ng n

s d ng

ng dân c … nh ng hi u

ô nhi m và suy thoái môi tr

ng ngày càng tr

c có h n và ang ch u m t s c ép nghiêm tr ng

c tình tr ng ô nhi m và s d ng quá m c cho phép. ây là h u qu chung

c a các y u t : dân s gia t ng, phát tri n kinh t và công tác qu n lý tài
nguyên n

c ch a th a áng.

Kh n ng ti p c n n
ng

c sinh ho t là nhu c u c n b n nh t c a con

i. Tuy nhiên s chênh l ch v kh n ng ti p c n v i n

c s ch gi a các

t nh thành, gi a các vùng có s khác nhau rõ r t. T l các h

c ti p c n

v in

nông thôn

c s ch

là 44%.

khu v c thành th là 78%, trong khi ó t l này

nông thôn, kh n ng ti p c n v i n

d ng các ngu n n
gi ng kh i, n

c t nhiên t n

c ng m t i các gi ng khoan,

c m t t i ao h , sông ngòi, khe su i … Ch t l

các ngu n t nhiên nh trên th
b o, i u này nh h
ng

c m a, n

c s ch th p, ch y u là s

ng khó

ng tr c ti p

n

i dân t i các vùng nông thôn, t

ng n

c ki m soát và không

ct
c

m

i s ng, sinh ho t và phát tri n c a
ó tác

ng không nh

n xu h

ng

phát tri n chung c a toàn xã h i.
Xu t phát t th c tr ng vi c s d ng n
dân,

ánh giá

Tà Lèng, thành ph

c th c tr ng ch t l
i n Biên Ph , t nh

2

c trong sinh ho t c a ng

ng ngu n n
i n Biên,

i

c ang s d ng t i xã
ng th i

xác

nh


c nhu c u ti p c n n
giám hi u nhà tr

c s ch c a ng

cs

ng, Ban ch nhi m khoa môi tr

tr c ti p c a gi ng viên Th.S Tr
c u

i dân,

ng, d

is h

ng d n

ng Th Ánh Tuy t, em ti n hành nghiên

tài: “ ánh giá hi n tr ng ch t l

t i xã Tà Lèng, thành ph

ng ý c a Ban

ng n

c sinh ho t c a ng

i dân

i n Biên Ph , t nh i n Biên”.

1.2. M c ích và yêu c u nghiên c u
1.2.1. M c ích c a

tài

- Thông qua nghiên c u
ngu n n

tài n m

c hi n tr ng ch t l

c s d ng cho sinh ho t t i xã Tà Lèng, thành ph

ng c a

i n Biên Ph ,

t nh i n Biên
-N m
thành ph

c sinh ho t trên

a bàn xã Tà Lèng,

i n Biên Ph , t nh i n Biên.

d ng n

c ngu n cung c p n

ra các gi i pháp nh m gi i quy t v n

c s ch cho sinh ho t c a ng

môi tr

ng và nhu c u s

i dân t i xã Tà Lèng, Thành ph

i n

Biên Ph , t nh i n Biên.
1.2.2. Yêu c u c a
nh h

dân

i u tra thu th p thông tin, phân tích
ng

-

tài

n ch t l

ng n

xác

nh các ngu n, y u t

c sinh ho t.

i u tra thu th p thông tin v nhu c u s d ng n

a ph

c s ch c a ng

i

ng.

- S li u ph n ánh trung th c khách quan .
- Nh ng ki n ngh
a ph

a ra có tính kh thi, phù h p v i i u ki n c a

ng

1.3. Ý ngh a c a

tài

1.3.1. Ý ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- T o c h i t t cho vi c áp d ng và th c hành nh ng ki n th c ã h c
vào th c t .
3

- Nâng cao hi u bi t thêm v ki n th c th c t .
- Trau d i, tích l y kinh nghi m cho công vi c sau này .
- B sung t li u cho h c t p.
1.3.2. Ý ngh a th c ti n
- Ph n ánh th c tr ng v môi tr
d ng n

c s ch c a ng

ng n

c sinh ho t và nhu c u s

i dân xã Tà Lèng.

- C nh báo các v n
thoái môi tr

ng n

c p bách và nguy c

ti m tàng v ô nhi m suy

c.

- Nâng cao nh n th c, tuyên truy n và giáo d c v b o v môi tr
cho ng

i dân

a ph

ng

ng, các t ch c, cá nhân.

- Nâng cao ch t l

ng n

c ph c v cho ng

i dân trên

a bàn.

- Làm c s cho công tác quy ho ch, k ho ch, xây d ng chính sách
b o v môi tr
thành ph

ng n

c, k ho ch c p n

i n Biên Ph , T nh i n Biên.

4

c s ch cho ng

i dân xã Tà Lèng,


Ph n 2

T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s pháp lý c a

tài

2.1.1 Các v n b n quy ph m pháp lu t liên quan

n tài nguyên n

cc a

Vi t Nam
- Lu t B o v môi tr

ng 2005.

- Lu t Tài nguyên n

c 2012.

- Các ngh

nh, thông t , Quy t

c quan Trung
tài nguyên n

ng,

a ph

nh, Ch th , V n b n c a Chính Ph ,

ng liên quan

n công tác b o v môi tr

ng,

c:

+ Ngh

nh 179/2013/N -CP ngày 14/11/2013 c a Chính ph Quy

nh v x ph t vi ph m hành chính trong l nh v c b o v môi tr

ng.

+ Thông t 05/2005/TT-BTNMT ngày 22/7/2005 c a B Tài nguyên
và Môi tr

ng v vi c H

ng d n thi hành ngh

N - CP c a Chính ph v quy t
v c tài nguyên n

nh s Ngh

nh 34/2005-

nh x ph t vi ph m hành chính trong l nh

c.

+ Ch th 02/2004/CT - BTNMT c a B TN&MT v t ng c
tác qu n lý tài nguyên n

cd

i

ng công

t.

+ Thông báo s 1088/VPCP-NN V/v so n th o Ch th c a Th t
chính ph v vi c t ng c
+ Quy t

ng qu n lý, b o v tài nguyên n

nh s 02/2008/Q -UBND V/v qui

ng

c.

nh ch

thu, n p,

qu n lý và s d ng l phí c p gi y phép th m dò, khai thác, s d ng tài
nguyên n

c, x n

+ Quy t

c vào ngu n n

nh s 03/2008/Q -UBND V/v quy

qu n lý và s d ng phí th m
n

cd

i

c và hành ngh khoan n

nh

c.

nh ch

thu n p,

án, báo cáo th m dò, khai thác, s d ng

t.

+ Quy t

nh s 13/2007/Q -BTNMT Ban hành Quy

tra, ánh giá tài nguyên n

cd

i

t.
5

nh v vi c i u


+ Ngh

+ Ngh

nh 117/2007/N -CP V s n xu t, cung c p tiêu th n
nh sô 17/2006/Q -BTNMT Ban hành Quy

phép hành ngh khoan n

cd

i

nguyên n

nh v vi c c p

t.

+ Thông t s 02/2006/TT-BTNMT V/v h
nh s 149/2004/N -CP Quy

c s ch.

ng d n th c hi n Ngh

nh c p phép th m dò, khai thác, s d ng tài

c.

+ Ch th 02/2004/CT-BTNMT ngày 02/06/2004 V t ng c
tác qu n lý tài nguyên n

cd

i

t.

- Các tiêu chu n Vi t Nam liên quan

tr

ng công

n ch t l

ng n

c sinh ho t:

+ Tiêu chu n v sinh n

c c p sinh ho t (TCVN 5502:2003)

+ Tiêu chu n v sinh n

c n u ng (Ban hành theo Quy t

nh c a B

ng B Y t s 1329/2002/BYT/Q ngày 18/04/2002).

+ Tiêu chu n n

c s ch (Ban hành theo Quy t

BYT ngày 11 tháng 03 n m 2005 c a B tr

nh s 09/2005/Q -

ng B Y t ).

+ QCVN08:2008/BTNMT
+ Tiêu chu n n
phòng và Môi tr

c n u ng (QCVN01:2009/BYT do C c Y t d

ng biên so n và

c B tr

ng B Y t ban hành theo

Thông t s : 04/2009/TT - BYT ngày 17 tháng 6 n m 2009).
+ Quy chu n k thu t qu c gia v n
do C c Y t d phòng và Môi tr

c sinh ho t (QCVN 02:2009/BYT

ng biên so n và

c B tr

ng B Y t

ban hành theo Thông t s : 05/2009/TT - BYT ngày 17 tháng 6 n m 2009).
2.1.2 Các tác nhân và thông s hoá h c gây ô nhi m môi tr
Các tác nhân và thông s hoá h c gây ô nhi m môi tr

ng n
ng n

c
c bao

g m các tác nhân sau:
- Kim lo i n ng: Các kim lo i n ng nh Hg, Cd, Pb, As, Cu, Zn, Mn…có
trong n

c v i n ng

tích lu d

l n

u làm cho n

i c th sinh v t do v y r t

n ng có m t trong n

c b ô nhi m. Kim lo i n ng th

c h i v i c th sinh v t. Kim lo i

c t các ngu n khác nhau nh n

t , khai thác khoáng s n, sinh ho t, nông nghi p, t

6

ng

c th i công nghi p, y
ng giao thông.


- Các nhóm anion NO3-, PO3-4, SO2-4: Các nguyên t N, P, S
th p là các ch t dinh d

ng

i v i t o và các sinh v t d

cao các ch t này gây ra s phú d
th sinh v t và ng

in

ng ho c các bi n

n ng

c. Khi

n ng

i sinh hoá trong c

i.

- Thu c b o v th c v t: Thu c BVTV là nh ng ch t
t nhiên ho c t ng h p hoá h c,

c dùng

tr ng và nông s n. Thu c BVTV
ph n thu c tác d ng tr c ti p

c h i có ngu n g c

phòng tr các sinh v t có h i cho cây

c dùng trong s n xu t nông nghi p, ch có m t
di t côn trùng và b nh h i, còn l i s

i vào n c,

t, tích lu trong môi tr ng hay c th sinh v t.[10]
2.1.3 Tác nhân sinh h c gây ô nhi m ngu n n
Ngu n gây ô nhi m sinh h c cho môi tr

n

c th i. Coliform là ch s ph n ánh s l

th

ng không gây b nh cho ng
N

c
ng n

c ch y u là phân, rác,

ng vi khu n E.coli trong n

c

i và sinh v t.

c b ô nhi m gây ra r t nhi u nh h

ng

n

i s ng con ng

i

và các sinh v t.
Vi t Nam có g n 80% lo i b nh có liên quan
v sinh môi tr

ng mà ch y u là do ch t l

ru t, b nh t , b nh th
xu h

ng hàn…Các b nh

ng n

n ch t l

ng n

c và

c, nh t là các b nh

ng

c bi t là a ch y, l ngày càng có

ng gia t ng. Không ch v y, hi n nay nông thôn Vi t Nam, t l ng

nhi m giun sán, giun

a, giun móc…

c x p vào lo i cao nh t th gi i.

Nh ng kh o sát g n ây cho th y 100% tr em t 4 - 14 tu i
B c nhi m giun
v n hoành hành…

i

nông thôn mi n

a, t 50 - 80% nhi m giun móc. Các b nh sán lá gan, lá l n
c bi t nguy hi m h n n u n

nguyên nhân gây ra c n b nh ung th

ng

c b nhi m kim lo i n ng là

i. [10]

2.2. C s lý lu n
2.2.1. M t s khái ni m liên quan
- “Tài nguyên n c”: là các ngu n n c mà con ng i s d ng ho c có
th s d ng vào nh ng m c ích khác nhau. N c
c dùng trong các ho t

7

ng nông nghi p, công nghi p, dân d ng, gi i trí và môi tr ng.[9]
- “Ngu n n c ng t”: T ng các ngu n n c ng t
c tái s d ng bao
g m c dòng ch y c a các song và ngu n n c ng m t n c m a trong n c
và các dòng ch y b t ngu n t n c khác. [9]
- “ N c s ch” theo Quy t nh s 09/2005/Q - BYT ngày 11 tháng 3
n m 2005 c a b tr ng Y t là n c dùng cho các m c ích sinh ho t cá
nhân và h gia ình, không s d ng làm n c n u ng tr c ti p.
N u dùng tr c ti p cho n u ng ph i x lý
t tiêu chu n v sinh
n c n u ng ban hành kèm theo quy t nh s 1329/Q - BYT ngày
18/4/2002 c a B tr ng B Y t .
- Ngu n n c b ô nhi m có d u hi u c tr ng sau ây:
+ Có xu t hi n các ch t n i trên b m t n c và các c n l ng chìm
xu ng áy ngu n.
+ Thay i tính ch t lý h c ( trong, màu, mùi, nhi t
…)
+ Thay i thành ph n hoá h c (pH, hàm l ng c a các ch t h u c và
vô c , xu t hi n các ch t c h i…)
+ L ng ôxy hoà tan (DO) trong n c gi m do các quá trình sinh hoá
oxy hoá các ch t b n h u c v a m i th i vào.
+ Các vi sinh v t thay i v loài và v s l ng, có xu t hi n các vi
trùng gây b nh.
- “Tiêu chu n môi tr ng” là gi i h n cho phép c a các thông s v
ch t l ng môi tr ng xung quanh, v hàm l ng các ch t gây ô nhi m trong
ch t th i
c c quan nhà n c có th m quy n quy nh làm c n c
qu n
lý và b o v môi tr ng.

- “Ô nhi m môi tr ng”: theo Lu t B o v môi tr ng Vi t Nam: “Ô
nhi m môi tr ng là s làm thay i tính ch t c a môi tr ng, vi ph m tiêu
chu n môi tr ng”. [10]
- “Ô nhi m n c” là s bi n i nói chung do con ng i i v i ch t
l ng n c, làm nhi m b n n c và gây nguy hi m cho con ng i, cho công
nghi p, nông nghi p, nuôi cá, ngh ng i, gi i trí, cho ng v t nuôi và các loài
hoang dã” [9]
2.2.2. M t s nghiên c u trên th gi i và Vi t Nam liên quan n n c
N

c bao g m 70,9% b m t c a Trái

các hình th c

c bi t

t, và là quan tr ng cho t t c

n c a cu c s ng. Ngày Trái
8

t, 96,5% c a n

c trên


c tìm th y trong

hành tinh

id

các sông b ng và các t ng b ng
các c quan n

c l n khác, và 0,001% trong không khí nh h i n

ng m a. Ch có 2,5% n

là n

c ng m, 1,7% trong

Nam C c và Greenland, m t ph n nh trong

ám mây hình thành c a các h t n
l

ng, 1,7% trong n

c á và n

c r n và l ng l l ng trong không khí, và

c c a Trái

t là n

c ng t, và 98,8% c a n

c ng m. Ít h n 0,3% c a t t c các n

và b u khí quy n, và m t s l

c, nh ng

ng nh h n n

c ng t

c ó

các sông, h ,

c ng t c a Trái

t (0,003%)

c ch a trong c th sinh h c và các s n ph m s n xu t. [2]
Vi c s

d ng quan tr ng nh t c a n

c trong nông nghi p là dành

cho th y l i, mà là m t thành ph n quan tr ng
l i chi m
t l

n 90% các n

các n

c b thu h i m t s n

ng th c

m ts l

c, chuy n

áp ng nhu c u ch

ng th c. Th y

c ang phát tri n và áng k

ng th c cho 6,5 t ng

c ós

km - ó là

c ng t

i t ch t l ng h i,

u ng, mà là gi a hai và n m
i mét, r ng 100 mét và 7,1 tri u

i s ng trong l u v c thoát n

c c a con sông Hy

, Trung Qu c, Pakistan, Bangladesh, Nepal và Myanmar

có th g p l l t h n hán trong nh ng th p k t i.H n hán
u ng và t

i. ây là

vòng tròn n i trên th gi i 180 l n. [2]

Mã L p S n. n
ng

i

i s ng trong hành tinh ngày hôm nay òi

i n vào m t kênh sâu m

Kho ng 2,4 t ng

h

t

s n xu t

n u ng hàng ngày c a m t ng

ng áng k , khi so sánh c n thi t

lít. S n xu t l
h i các n

l

c kinh t phát tri n h n (Hoa K , 30% s d ng n

tiêu). Nó m t kho ng 3.000 lít n
l

s n xu t

n sông H ng là quan tâm

c bi t, nh

c nhi u n

c t dòng sông b ng

Rocky và Sierra Nevada, c ng s b nh h
T ng l

ng n

m3/n m. Kho ng 2/3 l

i. b

c

bi n phía tây

dãy núi nh dãy núi

ng. [2]

c ch y qua lãnh th
ng n

nh

nó cung c p n

i tiêu nông nghi p cho h n 500 tri u ng

c aB c M ,

n

Vi t Nam

ra bi n là 880

c c a Vi t Nam là t ngu n ngoài lãnh th

ch y vào, ch y u qua các h th ng sông l n: sông H ng - Thái Bình 230
km3/n m; song C u Long 560 km3/n m, khí h u nhi t

9

i m gió mùa ã t o


thu n l i cho dòng ch y c a các con song. L
th Vi t Nam

ng dòng ch y trên b m t lãnh

t trên 325 km3. Ngoài 2 h th ng sông chính là sông H ng và

sông C u Long thì còn các h th ng sông khác nh : h th ng sông

ng Nai

trên 30 km3, sông C 25 km3, sông Thu B n 20 km3, sông Mã và sông Chu 18
km3, sông B ng K 9 km3, t ng các sông nh còn l i là trên 80 km3.
T i Vi t Nam, ngu n n
ho t gia c và k ngh . N

c m t v n là ngu n n

c ng m ch chi m

nhiên nhi u n i m c tiêu th n

c chính cho h u h t sinh

30% m c tiêu th mà thôi. Tuy

c ng m lên

n 100% nh

th

ô Hà N i.

Vi t Nam có trên 630 thành ph , trong ó trung bình t l ng
c cung c p n
n

c kho ng 60% v n còn t

c c a 190 nhà máy n

ng

i th p. Kh n ng cung c p

c trên toàn qu c là 2,6 tri u m3/ngày trong n m

1998, trong lúc ó nhu c u d trù cho n m 2010
m3/ngày cho n

i dân

c

c tính là 8,8 tri u

c sinh ho t và k ngh . [2]

i v i nông thôn và mi n núi, t n m 1982, Liên Hi p Qu c qua Qu
Nhi

ng th gi i (UNICEF) ã tài tr cho vi c ào gi ng

Vi t Nam, và tính

n hôm nay ã th c hi n trên 400.000 gi ng cho toàn qu c, không k m t s
l

ng không nh do t nhân t làm l y

2.2.3. Th c tr ng tài nguyên n
i n Biên n m

c bi t

vùng BSCL.

c c a t nh i n Biên

khu v c

u ngu n 3 con sông l n c a c n

c là

sông à, sông Mã và sông Mê Kông, trong ó riêng l u v c Sông à trên các
huy n M

ng Nhé, M

ng Chà, T a Chùa, Tu n Giáo và th xã M

ng Lay

có di n tích kho ng 5.300 km2, chi m 55% di n tích t nhiên toàn t nh, do
v y r ng c a i n Biên có vai trò h t s c quan tr ng trong vi c phòng h
ngu n, b o v các công trình thu

i n l n trên sông

u

à và i u ti t dòng

ch y cho các khu v c h l u.
- Ngu n n

c m t trên

Các su i thu c M

a bàn thu c 3 h th ng sông chính:

ng Chà, M

ng Nhé, th xã M

Chùa thu c l u v c c a sông à. Dòng chính sông à
là ranh gi i gi a hai t nh i n Biên, Lai Châu.
10

ng Chà và T a

n Th xã M

ng Lay


c m t phân b

N
ph

các huy n

i n Biên,

i n Biên Ph v i di n tích 1.650 km2,

i n Biên

ông và thành

c t p trung d n v sông N m

R m và là l u v c c a sông Mê Kông.
N

c m t phân b

các huy n Tu n Giáo và i n Biên ông v i di n

tích 2.550km2 là l u v c c a sông Mã.
Sông su i
l n. L

i n Biên d c, l m thác nhi u gh nh, có l

ng dòng ch y gi m d n t phía B c

huy n M

ng dòng ch y

n phía Nam c a t nh. Các

ng Chà và phía b c Tu n Giáo có m t dòng ch y t 30

n 40

l/s/km2; huy n i n Biên và phía nam Tu n Giáo ch còn 20l/s/km2.

Sông su i

i n Biên nhi u, ngu n n

nhiên, do c u t o

a ch t c ng v i

c t

ng

i d i dào. Tuy

a hình cao, d c nên kh n ng gi n

c

vào mùa khô r t khó.
Ngu n n

c ng m c a t nh

thung l ng l n nh
n

i n Biên

c t p trung ch y u

i n Biên, Tu n Giáo. Các thung l ng này có tr l

c ng m khá l n và hình thành túi

2.2.4. M t s b nh liên quan

ng n

n ngu n n

c

c th c ph m v i 24.514 ng

b nh (T , Th
ng

ng

n 200 m.[6]

c sinh ho t

Vi t Nam ch th ng kê t n m 1997
ng

sâu t 20

các

n n m 2000 ã có 1364 v

i m c và 207 ng

i ch t, ch tính riêng 5

ng hàn, L tr c trùng, L amib và Tiêu ch y) ã có 3.540.719

i m c và 205 ng
Nh ng b nh th

i ch t.
ng m c ph i do ngu n n

c trong 3 tr

ng h p tr c

ti p và gián ti p sau ây:
+ Ti p xúc tr c ti p v i n
v t trong n

c.

+ Trong n
trong n
+

c: Khi t m r a, do các hoá ch t và vi sinh

c u ng và th c n: Do vi sinh v t (s nhi u) & hoá ch t

c.
n nh ng th c n b n

c làm ô nhi m: Nhi m b n khi r a th c n

ho c th c ph m b ô nhi m qua h sinh thái do các hoá ch t hay các ch t phân
hu c a chúng.
11


Nh ng tác nhân sinh v t h c chính truy n qua n

c có th x p thành 4

lo i: virus,vi khu n, ký sinh trùng và các lo i sinh v t khác.[12]
2.2.4.1. Vi rút
* Virus nhi m qua
Khi n

ng tiêu hoá

c u ng b nhi m b n virus

ng ru t thì 2 b nh có th x y ra

thành d ch là viêm d dày ru t và viêm gan A
+ Viêm d dày ru t ngu n g c virus th
bu n nôn, nôn m a, a ch y x y ra

và ng

i già khi mà s m t n

ng kéo dài 24-72 gi kèm theo

m i l a tu i. Tr m tr ng nh t là tr nh

c và r i lo n cân b ng i n gi i có th x y ra

nhanh chóng và e do tính m ng n u không

c x lý k p th i.

+ B nh viêm gan A: Virus nhi m qua
nhi m vào n

ng tiêu hoá r i th i ra phân và

c. Viêm gan A x y ra theo ki u d ch

a ph

ng và th

phát thành v d ch quan tr ng.Virus viêm gan A có tính
tr

ng bên ngoài, nó ch u

clo 1mg/lít trong 30phút m i làm b t

ng

ng

ng ru t, virus Rota....

kháng cao

c m t li u l

môi

c virus.[12]

Ngoài ra còn có virus viêm gan E, virus

gi t virus c n cho vào n

kháng cao

60oC trong 1 gi , c n ph i có l

c nhi t

+ B nh s t b i li t: có s c

ng b c

môi tr

ng bên ngoài, mu n

ng clo ho t tính là 0,5mg/l, th i gian

ti p xúc là 1 gi .
* Virus nhi m qua

ng niêm m c

ó là Adenovirus, óng vai trò trong b nh viêm k t m c. Các virus này
c xem là nguyên nhân gây ra b nh viêm k t m c
Các vi khu n nhi m qua

các b b i công c ng.

ng tiêu hoá:

a. B nh t (Cholerae): là b nh truy n nhi m c p tính do ph y khu n t
(Vibrrio Cholerae) gây ra, lây truy n b ng

ng tiêu hoá. B nh có bi u hi n

lâm sàng là a l ng nhi u và nôn nhi u l n, nhanh chóng m t n
tru tim m ch, suy ki t và t vong n u không

c- i n gi i,

c i u tr k p th i. B nh

c x p vào lo i “t i nguy hi m”.
ây là b nh d ch i n hình c a các b nh truy n nhi m lây
12

ng tiêu


hoá, d ch th
B nh th

ng lan r ng nhanh trong vùng theo cùng b p n, ngu n n

ng x y ra vào mùa hè, sau nh ng

nh ng n i có trình

c...

t thiên tai l n (bão,l t..) và

kinh t , v sinh, xã h i th p kém, không

n

c s ch

cung c p, x lý phân, rác ch a t t...
b. B nh th

ng hàn (Typhoid fever): là b nh nhi m trùng toàn thân do

Salmonella typhi ho c Salmonella patatyphiA, B, C gây ra. B nh lây qua
ng tiêu hoá, có

c i m lâm sàng là s t kéo dài và gây nhi u bi n ch ng,

quan tr ng h n c là bi n ch ng xu t huy t tiêu hoá và th ng ru t.
Vi khu n th

ng hàn lây qua

ng tiêu hoá.

m c ph i là do n, u ng ph i th c ph m,
ng

i mang vi trùng, n

không
n

a s các tr

u ng nhi m phân ng

c sinh ho t b nhi m phân có vi khu n th

c n u chín, ho c do n ph i th c n t

ng h p
i b nh và
ng hàn

i s ng

c r a b ng ngu n

c. B nh l tr c khu n (Shigellosis): Là m t viêm

i tràng c p tính gây

c ã b nhi m khu n th

ng hàn.

b i vi khu n Shigella.
B nh lây theo

ng tiêu hoá, theo c ch t ng

bàn tay b n nhi m khu n lây gián ti p ch y u qua n
n

c ta, n

dùng n

c u ng là trung gian truy n l hàng

c sôi, vùng nông thôn th

ng u ng n

i sang ng

i ho c t

c u ng, th c n.

u, nh t là vùng nhân dân ít
c lã b ô nhi m không

m

b o v sinh, không úng qui cách...
d. B nh do nguyên sinh
nguyên sinh

ng v t (Rhizopoda): Trong s nhi u loài

ng v t gây b nh cho ng

i g m có:

+ B nh ki t l Amib: Gây ra do Etamoeba histolytica. T n th
lý x y ra ch y u
amib

i tràng (b nh l amib) và có th ngoài

ng b nh

i tràng (b nh

gan, ph i, não, da...)
Kén amib nhi m vào ng

rau s ng, n

i qua

c lã, th c n có kén amib...

13

ng tiêu hoá, b ng nhi u cách: qua


+ B nh do Giardia intestinalis và Balantidium coli: gây r i lo n
nghiêm tr ng

ng ru t. Chúng

c ào th i theo phân

v ng. Kén này có th t n t i trong n
nhân kh khu n thông th
n

ng, ng

ct 2

d ng kén b n

n 3 tu n, b n v ng v i các tác

c l i chúng b c n tr b i quá trình l c

c b ng cát. Mu n tiêu di t kén ph i dùng l

ng clo 5mg/l trong 1h ho c

un nóng trên 60oC. [12]
2.2.4.2. B nh giun sán
B nh do giun
nhi m vào n

a, giun tóc, giun kim lây truy n qua n

c g p i u ki n thu n l i thì nhi m qua ng

c. Do phân

i.

Ngoài các b nh trên thì b nh a ch y c p là h i ch ng lâm sàng c a
nhi u c n nguyên khác nhau liên quan t i a ch y nhi u l n ra phân nhão ho c
n

c kèm theo nôn và s t.
ó là tri u ch ng c a nhi u lo i vi khu n, virus và ký sinh trùng
ng ru t.
Có nh ng b nh a ch y

c bi t nh t , l tr c khu n, nhi m trùng

salmonella, do Escherichia coli, nhi m trùng do yersinia, Giardia, Campylobacter,
Cryptosporidum và các virus gây b nh

ng ru t ã mô t trên.

B nh a ch y có th ph i h p v i các b nh nhi m trùng khác nh s t
rét s i.
B nh a ch y do E.Coli th
ho c có th truy n qua n

ng gây ra do n ph i th c n nhi m khu n

c do u ng n

c không

c kh trùng b ng clo...

B Y t cho bi t, t i Vi t Nam, c 10 b nh thì 8 có liên quan
n

n ngu n

c, nh t là các b nh truy n nhi m.
Theo th ng kê c a B Y t , g n m t n a trong s 26 b nh truy n

nhi m có nguyên nhân liên quan t i ngu n n
tr

ng và ý th c v sinh cá nhân kém c a ng

tiêu ch y c p ang xu t hi n r i rác t i m t s

c b ô nhi m, v sinh môi
i dân.

i n hình nh t là b nh

a ph

ng. Ngoài ra, có nhi u

b nh truy n nhi m khác c ng liên quan t i ngu n n
các b nh v

ng tiêu hoá, viêm gan A, viêm não.
14

c nh t , th

ng hàn,

T i Vi t Nam, s ng

i m c các b nh liên quan

n ngu n n

c chi m

t i 50% t ng s b nh nhân n i trú. Tình hình m c b nh do nguyên nhân này
ang có xu h

ng t ng.

H u qu do nhi m b nh t n
tr

ng c ng

ng

n s c kho và môi

ng. Vì v y công tác x lý và kh trùng n

c óng vai trò c c

k quan tr ng trong các nhà máy n

c u ng nh h

c, i u này góp ph n tích c c trong vi c

ng n ng a các vi sinh v t xâm nh p vào ngu n n
lây truy n qua ngu n n
Mùa hè ang

c, h n ch t i a các b nh

c.
n g n, nhu c u s d ng n

c s ch t ng cao,

tránh c ng nh h n ch th p nh t nh ng b nh liên quan
sinh môi tr

nn

phòng

c s ch vè v

ng, m i cá nhân, gia ình và toàn xã h i hãy chung tay b o v và

s d ng ngu n n

c s ch, gi gìn v sinh. [12]

15

Ph n 3

IT

NG, N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP

NGHIÊN C U
3.1.

it

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u

3.1.1.

i t ng nghiên c u
- Ngu n n c sinh ho t, m t s ch tiêu v ch t l ng n c sinh ho t
- M t s ho t ng s n xu t nh h ng n môi tr ng n c.
3.1.2. Ph m vi nghiên c u
N c sinh ho t t i a bàn xã Tà Lèng, thành ph i n Biên Ph , t nh
i n Biên.
3.1.3. a i m th c hi n và th i gian th c hi n
- a i m th c hi n: S tài nguyên và môi tr ng, t nh i n Biên
- Th i gian th c hi n: t 15/01/2014 - 30/04/2014
3.2. N i dung nghiên c u
3.2.1. i u ki n t nhiên và i u ki n kinh t - xã h i c a xã Tà Lèng,

thành ph i n Biên Ph , t nh i n Biên
- i u ki n t nhiên
- i u ki n kinh t - xã h i
3.2.2. Hi n tr ng c p thoát n c
- Hi n tr ng v c p n c.
- Hi n tr ng v h th ng thoát n c.
3.2.3. ánh giá hi n tr ng n c sinh ho t c a ng i dân xã Tà Lèng,
thành ph i n Biên Ph , t nh i n Biên
3.2.4.
xu t gi i pháp gi i quy t nhu c u n c s ch cho ng i dân xã Tà
Lèng, thành ph i n Biên Ph , t nh i n Biên
3.3. Ph

ng pháp nghiên c u

3.3.1. Ph ng pháp i u tra ph ng v n
- L p phi u câu h i i u tra tr c ti p nhu c u s d ng n c sinh ho t t i
xã Tà Lèng: s h dùng n c máy, gi ng ào, gi ng khoan, n c t ch y …
- S d ng ph ng pháp i u tra ph ng v n theo b câu h i.
- L p b câu h i ph ng v n.
16


it

-

ng ph ng v n: Ng

i dân trên

a bàn xã.

- Quá trình ph ng v n: Phát phi u i u tra, ph ng v n tr c ti p k t
h p v i kh o sát th c i . K t qu

c ghi s n vào phi u in s n (có ph

l c kèm theo).
- 50 h
3.3.2. Ph
*Ph

i u tra

c l y ng u nhiên: trong 3 b n và 1 c m.

ng pháp nghiên c u
ng pháp thu th p tài li u, s li u, thông tin th c p

- Tài li u v

i u ki n t nhiên, i u ki n kinh t xã h i ( dân s , vi c

làm …) xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên Ph , t nh i n Biên

- Thu th p s li u th c p

t nh

- Thu th p thông tin liên quan
internet: s li u, hi n tr ng, b n

n

tài qua th c

a, qua sách báo,

xã Tà Lèng, thành ph

i n Biên Ph ,

t nh i n Biên.
- Các báo cáo hi n tr ng môi tr

ng c a xã Tà Lèng, thành ph

i n

Biên Ph , t nh i n Biên.
- Tài li u v công tác qu n lý môi tr

ng t i

a bàn nghiên c u.

- Tài li u v các v n b n pháp quy v khai thác khoáng s n, v b o v

môi tr

ng, các tiêu chu n Vi t Nam... Và các tài li u liên quan.

3.3.3. Ph

ng pháp l y m u, phân tích phòng thí nghi m

- Quan tr c t i hi n tr
3.3.4. Ph

ng: theo TCVN và o tr c ti p .

ng pháp x lý s li u

- S li u th c p: t ng h p tài li u t UBND xã Tà Lèngv

i u ki n t

nhiên, kinh t - xã h i.
- M ng internet, sách, báo... v v n
- S li u s c p: s li u

môi tr

ng.

c tính toán và t ng h p trên máy tính b ng

ph n m m Excel

- X lý s li u thô b ng Exel, word.

17