Nghiên cứu các nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp nhằm xóa đói giảm nghèo cho người dân tại xã Hà Hiệu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn (Khóa luận tốt nghiệp)

TR

I H C THÁI NGUYÊN
NG
I H C NÔNG LÂM

MÃ V N QUY T

Tên

tài:
NGHIÊN C U CÁC NGUYÊN NHÂN VÀ
XU T M T S
GI I PHÁP NH M XÓA ÓI GI M NGHÈO CHO NG
I DÂN
T I XÃ HÀ HI U, HUY N BA B , T NH B C K N

KHÓA LU N T T NGHI P

H ào t o
Chuyên ngành
Khoa
Khóa h c

IH C

: Chính quy
: Kinh t nông nghi p
: Kinh t và PTNT
: 2010 – 2014

Thái Nguyên, n m 2014


L I CAM OAN
Tôi xin cam oan r ng s li u và k t qu nghiên c u trong khóa lu n này là
trung th c và ch a

c s d ng

b o v m t h c v nào.

Tôi xin cam oan m i s giúp

trong vi c th c hi n khóa lu n này

n và các thông tin trích d n trong khóa lu n

u

cc m

c ghi rõ ngu n g c.
Thái Nguyên, tháng 06 n m 2014
Sinh viên

Mã V n Quy t


L IC M
Qua quá trình h c t p t i tr

N

ng và sau h n 4 tháng th c t p t t nghi p t i c s

em ã hoàn thành khóa lu n t t nghi p. Qua ây em xin bày t lòng bi t n chân
thành, sâu s c t i Ban giám hi u Tr

ng

i h c Nông Lâm Thái Nguyên; Ban ch

nhi m Khoa Kinh T và PTNT; Các phòng ban cùng các th y giáo, cô giáo ã trang b
cho em nh ng ki n th c c b n, giúp em có nh ng ki n th c m i trong quá trình th c
t p t i c s c ng nh ngoài xã h i.
c bi t, em xin bày t lòng bi t n sâu s c t i cô giáo Th.S Bùi Th Thanh
Tâm ã tr c ti p h

ng d n, t n tình ch b o và giúp

em trong su t quá trình th c

t p và hoàn thành bài khóa lu n này.
Em xin chân thành c m n t i cán b lãnh

o, cán b chuyên môn, ng

xã Hà Hi u, huy n Ba B , t nh B c K n ã t o i u ki n giúp

i dân

em có i u ki n

c th c t p và nâng cao s hi u bi t.
Trong th i gian th c t p khóa lu n, b n thân em ã c g ng kh c ph c m i khó
kh n

hoàn thi n khóa lu n. Tuy nhiên, v i th i gian ng n và h n ch v ki n th c

nên chuyên
giáo viên h

c a em khó tránh kh i nh ng thi u sót. V y kính mong các th y cô và
ng d n, giúp

, góp ý, t o i u ki n

khóa lu n c a em

c hoàn

thi n h n.
Em xin chân thành c m n!
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 06 n m 2014
Sinh viên

Mã V n Quy t


DANH M C CÁC C M T

BQ

: Bình quân

BHYT

: B o hi m y t

DT

: Di n tích

KTN

: i u ki n t nhiên

VT

:

VI T T T

n v tính

GO

: Giá tr s n xu t

GT

: Giá tr

CNH-H H

: Công nghi p hóa – hi n

H ND

:H i

ILO

: T ch c lao

IC

: Chi phí trung gian

i hóa

ng nhân dân
ng qu c t

KHKT

: Khoa h c k thu t

L -TB & XH

: Lao

ng th

ng binh và xã h i

NK

: Nhân kh u

NN

: Nông nghi p

NHCSXH

: Ngân hàng chính sách xã h i

NHNN & PTNT

: Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn

PTKT-XH

: Phát tri n kinh t xã h i

PTSX

: Ph

SX

: S n xu t

TB

: Trung bình

TC-C - H

: Trung c p - Cao

THCS

: Trung h c c s

THPT

: Trung h c ph thông

UBND

: y ban nhân dân

USD

: ô la M

WB

: Ngân hàng th gi i

X GN

: Xóa ói gi m nghèo

VA

: Giá tr gia t ng

WTO

: T ch c th

ng ti n s n xu t

ng -

ih c

ng m i th gi i


M CL C
PH N I. M

U ..........................................................................................................1

1.1. Tính c p thi t c a

tài ..........................................................................................1

2. M c tiêu nghiên c u c a

tài ..................................................................................2

2.1. M c tiêu chung ........................................................................................................2
2.2. M c tiêu c th ........................................................................................................2
3.

it

3.1.

ng và ph m vi nghiên c u..............................................................................2

it

ng nghiên c u..............................................................................................2

3.2. Ph m vi nghiên c u .................................................................................................2
4.

ngh a

tài .............................................................................................................3

4.1.

ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c .......................................................3

4.2.

ngh a trong th c ti n s n xu t .............................................................................3

PH N 2. T NG QUAN TÀI LI U ................................................................................4
2.1. C s lý lu n .............................................................................................................4
2.1.1. Nh ng v n

c b nv

ói nghèo và xoá ói gi m nghèo..................................4

2.1.2. H th ng các ch tiêu nghiên c u ..........................................................................8
2.2. C s th c ti n ..........................................................................................................9
2.2.1. Ho t

ng xoá ói gi m nghèo trên th gi i .........................................................9

2.2.2. Ho t

ng xoá ói gi m nghèo

PH N 3. PH
3.1 Ph

Vi t Nam ........................................................13

NG PHÁP NGHIÊN C U .................................................................17

ng pháp nghiên c u .........................................................................................17

3.1.1. Thu th p thông tin th c p...................................................................................17
3.3.2. Thu th p thông tin s c p ....................................................................................17
3.3.3. Ph

ng pháp x lý s li u ...................................................................................18

3.2. H th ng ch tiêu nghiên c u..................................................................................19
PH N 4. K T QU NGHIÊN C U ............................................................................20
4.1. i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i c a xã N m Kh t ............................................20
4.1.1. V trí
4.1.2.

a lý ...........................................................................................................20

a hình, khí h u, th y v n ................................................................................20

4.1.3. Các lo i tài nguyên .............................................................................................20
4.1.4.
4.2.

ánh giá l i th phát tri n d a theo ti m n ng, th m nh v tài nguyên c a xã.......21
i u ki n kinh t - xã h i ......................................................................................21

4.2.1. Tình hình phân b và s d ng

t ai c a xã Hà Hi u ......................................21

4.2.2. Tình hình dân s , xã h i ......................................................................................22

4.2.2. C s h t ng ph c v

i s ng và s n xu t ......................................................24

4.2.4. Tình hình kinh t xã h i .....................................................................................25


4.3. Th c tr ng

i s ng ng

i dân xã Hà Hi u ..........................................................29

4.3.1. Tình hình c b n c a h

i u tra .........................................................................31

4.3.2. Ngu n l c và y u t s n xu t c a h
4.3.3. M c

u t chi phí cho s n xu t c a các h

4.3.4. K t qu s n xu t c a nhóm h
4.3.5. Tình hình ói nghèo ng
4.3.6.

i u tra ....................................................32
i u tra. ...................................35

i u tra ..............................................................36

i dân ..........................................................................37

i u ki n sinh ho t và vi c làm c a h

4.3.7. Tình hình vay v n s n xu t c a các h
4.3.8. Tình hình thu nh p c a các h
4.4. Nguyên nhân nghèo ói t i

i u tra.................................................38
i u tra n m 2013 .................................40

i u tra n m 2013...............................................41

a bàn nghiên c u ....................................................41

4.4.1. Nguyên nhân khách quan ....................................................................................41
4.4.2. Nguyên nhân ch quan ........................................................................................42
4.5. Nh ng v n

c n gi i quy t ..................................................................................45

4.6. Gi i pháp nh m X GN t i xã ................................................................................45
4.6.1. Gi i pháp chung ...................................................................................................46
4.6.2. Gi i pháp c th ...................................................................................................48
PH N 5. K T LU N - KI N NGH ...........................................................................50
5.1. K t lu n...................................................................................................................50
5.2. Ki n ngh ................................................................................................................51
5.2.1.

iv i

ng và Nhà n

c ..................................................................................51

5.2.2.

i v i c p t nh, huy n .......................................................................................51

5.2.3.

i v i xã, các oàn th , các t ch c c ng

5.2.4.

i v i h nông dân nghèo .................................................................................52

ng ................................................51

TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................53


DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1. Tiêu chí phân lo i h n m 2011 ....................................................................18
B ng 4.1: Tình hình s d ng

t ai c a xã Hà Hi u n m 2011...................................22

B ng 4.2: Tình hình dân s và lao

ng c a xã 2011-2013 ..........................................23

B ng 4.3: Hi n tr ng c s h t ng trên

a bàn xã Hà Hi u n m 2013 .......................25

B ng 4.4: GTSX các ngành kinh t c a xã Hà Hi u .....................................................26
B ng 4.5: Tình hình phát tri n m t s gi ng cây tr ng chính c a xã ...........................27
B ng 4.6: Tình hình ch n nuôi c a xã t n m 20011 – 2013........................................28
B ng 4.7: Phân nhóm h

i u tra ..................................................................................31

B ng 4.8: Thông tin c b n v nhóm h

i u tra ..........................................................31

B ng 4.9: Tình hình h c t p c a ch h t i các h
B ng 4.10: Tình hình

i u tra (50 h ) ..............................32

t ai phân theo nhóm c a h

B ng 4.11: Các công c s n xu t c a nhóm h

i u tra......................................33

i u tra ................................................34

B ng 4.12: Chi ti t chi phí tr ng tr t theo nhóm h ......................................................36
B ng 4.13: Chi phí cho ngành ch n nuôi theo nhóm h ...............................................35
B ng 4.14: K t qu s n xu t ngành tr ng tr t theo nhóm h

i u tra ...........................36

B ng 4.15: K t qu s n xu t ngành ch n nuôi theo nhóm h

i u tra ..........................37

B ng 4.16: Tình hình nghèo ói trên

a bàn xã Hà Hi u giai o n 2011 – 2013 Error!

Bookmark not defined.
B ng 4.17: T ng s h nghèo t i các b n c a xã Hà Hi u n m 2013 Error! Bookmark
not defined.
B ng 4.18: Nhà

và các ph

B ng 4.19: T l ng

ng ti n sinh ho t c a các h

i s ng ph thu c t i các h

B ng 4.20: Tình tr ng làm vi c c a các h

i u tra (50 h ) ..............................39

i u tra (50 h ) .........................................39

B ng 4.21. Tình hình vay v n s n xu t c a các h
B ng 4.22. Tình hình thu nh p c a các h

i u tra (50 h ) ................38

i u tra (50 h ) .............................40

i u tra (50 h ) ..........................................41


1

PH N I
M
1.1. Tính c p thi t c a

tài

ói nghèo là m t v n
v n

U

xã h i mang tính toàn c u.

n

c ta ói nghèo là m t

b c xúc trong xã h i. Xóa ói gi m nghèo là m t cu c cách m ng lâu dài và

ph c t p. Xóa ói gi m nghèo òi h i m i c p m i ngành quan t p th
liên t c t ng b
t c a

tn

ch a

ói nghèo là m t l c c n trên con

c. Nh ng n m g n ây, nh chính sách

n n kinh t n
Tuy nhiên

c th c hi n.
c ta t ng tr

ng nhanh,

mb o

ng phát tri n kinh

im ic a

ng và Nhà n

i s ng nhân dân t ng b

nh ng n i vùng sâu vùng xa, ng

ng xuyên và
c,

c nâng lên rõ r t.

i dân ang g p ph i c nh nghèo ói,

c i u ki n t i thi u.

Ch tr

ng xoá ói, gi m nghèo l n

h i VII c a

ng là: "Cùng v i quá trình

u tiên

c

c p trong Ngh quy t

i m i, t ng tr

i

ng kinh t ph i ti n hành

công tác xoá ói, gi m nghèo, th c hi n công b ng x• h i, tránh s phân hoá giàu
nghèo quá gi i h n cho phép". Ngh quy t H i ngh BCHTW l n th 5 (khoá VII) ti p
t c c th hoá ch tr
h

ng này: "...Ph i tr giúp ng

i nghèo b ng cách cho vay v n,

ng d n cách làm n, hình thành qu xoá ói gi m nghèo". T i
ng (1986), v n

nh ng ch

xoá ói, gi m nghèo chính th c

c xác

nh là m t trong

ng trình tr ng i m qu c gia: "Th c hi n vi c l ng ghép Ch

ói, gi m nghèo v i các ch

ng trình khác, trong ó l y Ch

quy t vi c làm và v ph xanh

t tr ng,

i tr c làm nòng c t. B sung chính sách

i nghèo, h nghèo, x• nghèo t ch c s n xu t, b o

c i thi n, tr

c m t th c hi n các gi i pháp: giao

c giao

t ho c ch a

ng trình xoá

ng trình qu c gia v gi i

giúp cho ng

nghi p

i h i VIII c a

m c; v n

m cu c s ng

c

t cho các h nông dân nghèo ch a

ng và giúp

h nông dân nghèo

nl p

vùng kinh t m i; m r ng các qu tín d ng cho các h nghèo vay v n s n

xu t v i l•i su t u •i; ào t o ngh mi n phí cho ng
nh ng ng

i tình nguy n

các bi n pháp k
n

n v i ng

thu t, giúp

i h i IX (2001),

i nghèo, h
ng

i nghèo; xây d ng

i ng

ng d n h cách làm n và ph bi n

i nghèo s n xu t kinh doanh..."1.

ng ta v n ti p t c kh ng

nh: "Th c hi n ch

trình xoá ói, gi m nghèo thông qua nh ng bi n pháp c th , sát v i tình hình t ng
ph

ng, xoá nhanh các h
Nh v y, ch

t m chi n l

ng
a

ói, gi m m nh các h nghèo".

ng trình xoá ói, gi m nghèo • và ang tr thành v n

c trong công cu c xây d ng

bi n pháp có tính kh thi cao,

tn

c. Tuy nhiên,

mang

chuy n thành các

có th v n d ng cho t ng vùng, t ng

a ph

ng thì

v n còn r t khó kh n, òi h i quá trình nghiên c u, kh o sát công phu c a nhi u c p,
nhi u ngành, c a c Trung

ng và

a ph

ng.


2

B c K n là m t t nh mi n núi v i dân s 298.700 ng
g m 112 xã, 4 ph

ng và 6 th tr n.Là m t t nh nghèo, i u ki n kinh t xã h i còn

nhi u khó kh n, tr i qua nh ng n m th c hi n ch
ph n

i, 1 th xã, 7 huy n, bao

ng trình xóa ói gi m nghèo, s

u c a các ngành các c p và nhân dân, t nh B c K n ã

nh t

nh trong xóa ói gi m nghèo, t l

t

c nh ng k t qu

ói nghèo gi m áng k . Tính

n cu i n m

2012, t l h nghèo c a t nh B c K n ã gi m xu ng còn 20,39% và n m 2013 t l
h nghèo gi m 1% (19,39%)( UBND xã Hà Hi u, 2013)
.V n

xóa ói gi m nghèo b n v ng

kh n. Vì v y, vi c phân tích, ánh giá

t

c m c tiêu c a t nh

ra là khó

ng th i nghiên c u tìm các nguyên nhân

ra gi i pháp xóa ói gi m nghèo có hi u qu trên

a

a bàn t nh B c K n nói chung và xã

Hà Hi u nói riêng trong nh ng n m t i là c n thi t.
Xu t phát t ý ngh a, t m quan tr ng và s c n thi t c a v n
nghèo c a c n

c, t nh B c K n nói chung và xã Hà Hi u nói riêng trong quá trình

h i nh p và phát tri n. Tôi ã ch n và nghiên c u
nhân và

xoa ói gi m

tài: “ Nghiên c u các nguyên

xu t m t s gi i pháp nh m xóa ói gi m nghèo cho ng

Hà Hi u, huy n Ba B , t nh B c K n” làm lu n v n t t nghi p
2. M c tiêu nghiên c u c a

i dân t i xã

i h c.

tài

2.1. M c tiêu chung
Phân tích nguyên nhân, y u t

nh h

ng d n

n ói nghèo, t

ó

ra nh ng

gi i pháp ch y u nh m gi m ói nghèo t i xã Hà Hi u, huy n Ba B .
2.2. M c tiêu c th
- H th ng hóa c s lý lu n và th c ti n v

ói nghèo và nh ng gi i pháp xóa

ói gi m nghèo.

-

i u tra, kh o sát th c tr ng nghèo ói t i xã Hà Hi u.

- Phân tích nguyên nhân khách quan, ch quan c a ói nghèo c a xã Hà Hi u.
-

xu t m t s gi i pháp ch y u nh m xóa ói gi m nghèo giúp

t ng b

cv

t khó, v

3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

3.1.

it

ng nghiên c u

a ph

ng

n lên làm giàu.

- Tình hình s n xu t c a nhóm h gia ình thông qua i u tra, kh o sát theo
ph

ng pháp th ng kê, ch n m u.
- Các nguyên nhân gây nghèo cho h nông dân.
- Các chính sách xóa ói, gi m nghèo c a

a ph

ng.

3.2. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi n i dung:

tài nghiên c u các nguyên nhân ói nghèo và

m t s gi i pháp xóa ói, gi m nghèo t i xã Hà Hi u, huy n Ba B .

xu t


3

- Không gian nghiên c u:

tài nghiên c u t i xã Hà Hi u, Huy n Ba B , t nh

B c K n.
- Th i gian nghiên c u: t ngày 31/12/2013
4.

ngh a

4.1.

n ngày 29/04/2014.

tài

ngh a trong h c t p và nghiên c u khoa h c
- C ng c lý thuy t cho sinh viên.
- V n d ng và phát huy

c các ki n th c ã h c t p vào l nh v c nghiên c u

khoa h c.
- B sung thêm các ki n th c v

ói nghèo ã

c h c v lý thuy t trong nhà tr ng.

- B sung thêm ki n th c v th c tr ng và xác
- Có

c cái nhìn t ng th v th c tr ng nghèo ói c a c ng

- dân trên
-

nh nguyên nhân nghèo ói.
ng ng

i

a bàn xã.

tài c ng

c coi nh m t tài li u tham kh o cho tr

ng, khoa, các c

quan trong ngành và sinh viên các khoá ti p theo.
4.2.

ngh a trong th c ti n s n xu t
-

tài

a ra m t s khó kh n mà h nông dân ang g p ph i và có th th y

c nguy n v ng c a dân, t

ó công t c xóa ói, gi m nghèo

t

c hi u qu cao h n .

- K t qu nghiên c u là c s th c ti n nh m phát huy nh ng l i th ,
m t s gi i pháp th c t

i v i ch

ng trình xóa ói gi m nghèo c a

a ph

xu t
ng.


4

PH N 2
T NG QUAN TÀI LI U
2.1. C s lý lu n
2.1.1. Nh ng v n

c b nv

ói nghèo và xoá ói gi m nghèo

2.1.1.1. M t s khái ni m
Quan ni m v nghèo ói hay nh n d ng v nghèo ói c a t ng qu c gia hay t ng

vùng, t ng nhóm dân c , nhìn chung không có s khác bi t áng k , tiêu chí chung nh t
xác

nh nghèo ói v n là m c thu nh p hay chi tiêu

b n c a con ng

tho mãn nh ng nhu c u c

i. S khác nhau chung nh t là tho mãn

i u này ph thu c vào trình

m c cao hay th p mà thôi,

phát tri n kinh t - xã h i c ng nh phong t c t p quán

c a t ng vùng, t ng qu c gia.
Vi t Nam th a nh n

nh ngh a chung v nghèo ói do h i ngh ch ng ói

nghèo khu v c châu Á - Thái Bình D

ng (ESCAP) t ch c t i Bangkok - Thái Lan

vào tháng 9 n m 1993: “Nghèo kh là tình tr ng m t b ph n dân c không có kh
n ng tho mãn nh ng nhu c u c b n c a con ng
vào trình

i, mà nh ng nhu c u y ph thu c

phát tri n kinh t - xã h i, phong t c t p quán c a t ng vùng và nh ng

phong t c y

c xã h i th a nh n” (Nguy n H ng, 1993).

H i ngh th

ng

M ch n m 1995 ã

nh th gi i v phát tri n xã h i t ch c t i Copenhagen,

a ra m t

nh ngh a c th h n v nghèo ói nh sau: “Ng

nghèo là t t c nh ng ai mà thu nh p d
ti n coi nh

an

i 1 ô la (USD) m i ngày cho m i ng

mua nh ng s n ph m thi t y u

i

i, s

t n t i” (Nguy n H ng, 1993).

Có nhi u quan ni m nghèo ói c a các t ch c và các qu c gia trên th gi i
c ng nh Vi t Nam trên nhi u ph
không gian, th gi i, môi tr

ng di n và tiêu th c khác nhau nh th i gian,

ng, theo thu nh p, theo m c tiêu dùng và theo nh ng

c

tr ng khác c a nghèo ói. Song quan ni m th ng nh t cho r ng: “Nghèo ói là tình
tr ng m t b ph n dân c có m c thu nh p th p v i i u ki n n, m c,
c n thi t khác b ng ho c th p h n m c t i thi u
t i m t th i i m nh t

m t khu v c

nh” (Nguy n H u H ng, 2008)

Th c ch t, hai v n
+

duy trì cu c s ng

và nhu c u

ói và nghèo là khác nhau:

ói: Là tình tr ng c a m t b ph n dân c nghèo, có m c s ng d

thi u, không

m b o nhu c u v t ch t

im ct i

duy trì cu c s ng.

+ Nghèo: Là tình tr ng c a m t b phân dân c ch có các i u ki n v t ch t và
tinh th n

duy trì cu c s ng c a gia ình h

c a c ng

ng. M c t i thi u

m c t i thi u trong i u ki n chung

c hi u là các i u ki n n, , m c và các nhu c u

khác nh : V n hoá, giáo d c, y t , i l i, giao ti p... Ch
bình th

ng và d

i ó là ói kh .

t m c duy trì cu c s ng r t


5

i m c trung bình c a c ng

Nghèo luôn luôn là d

ng xét trên m i ph

di n. Gi a m c nghèo và m c trung bình c a xã h i có m t kho ng cách th

ng

ng là ba

l n tr lên.
+ H nghèo là tình tr ng m t s h gia ình ch th a mãn m t ph n t i thi u c a
cu c s ng và có m c s ng th p h n m c s ng trung bình c a c ng
ph

ng, xem trên m i

ng di n.
Ngân hàng Châu Á

a ra khái ni m v nghèo tuy t

i và nghèo t

ng

i

nh sau:
+ Nghèo tuy t
cu c s ng c a con ng
ch t dinh d
c u dinh d

i: Là vi c không tho mãn nh ng nhu c u t i thi u
i. Nó là tình tr ng con ng

ng t i thi u c n thi t. Theo quy
ng

i v i các n

i không có n, không
t 2.100 calo/ng

+ Nghèo t

ng

i: Là tình tr ng không

nào ó. Nghèo t

ng

i có th xem nh là vi c cung c p không

v is

l

ng

nh c a Ngân hàng Th gi i (WB), nhu

c ông Nam Á ph i

v t ch t và phi v t ch t cho nh ng ng

duy trì

i/ngày.

t t i m c t i thi u t i m t th i i m
y

các ti m l c

i thu c v m t s t ng l p xã h i nh t

nh so

áp ng

y

c a xã h i ó.

Nghèo t

ng

i có th coi là khách quan, t c là s hi n h u không ph thu c

vào c m giác c a nh ng ng

i trong cu c. Ng

i ta g i là nghèo t

ng

i. Khi nh ng

ng i nghèo trong cu c c m th y nghèo không ph thu c vào i u ki n khách quan.
2.1.1.2. Các quan i m ánh giá ói nghèo
S không có chu n nghèo nào chung cho t t c các n

c, vì nó ph thu c vào

s phát tri n kinh t - xã h i c a t ng vùng, t ng qu c gia.
Ph
nh p có th
xem

ng pháp thông d ng

ói nghèo là xác

áp ng nhu c u t i thi u cho cu c s ng c a con ng

trong n

nhiên, ph

ánh giá m c

c hay vùng có bao nhiêu ng

ng pháp l

i, sau ó xác

i có m c thu nh p d

ng hoá nhu c u t i thi u

m in

c

nh m c thu
nh

i m c ó. Tuy

bi u hi n

ng danh

gi i ói nghèo c ng khác nhau.
Trên th gi i, các n

c th

ng

a ra nh ng ch s thu nh p khác nhau c a

mình. Tuy nhiên, thu nh p qu c dân tính theo
om c
tính ch t t

phát tri n chung c a m t s n
ng

i và có h n ch nh t

u ng

i ch là m t trong nh ng c n c

c so v i n

c khác. Ch s thu nh p có

nh, không ph i ch s trung bình cao v thu

nh p qu c dân (GDP) là h t ói nghèo. Th c t trên th gi i không thi u gì nh ng
qu c gia t b n ch ngh a có trình
ng

i r t cao song c ng chính

h i gay g t. Cho

phát tri n cao, có ch s thu nh p bình quân

u

ó ang di n ra c nh ói nghèo và m t công b ng xã

n nay, tiêu chu n thu nh p qu c dân bình quân

c s d ng ngày càng ph bi n

ánh giá trình

u ng

i ang

phát tri n c a m t qu c gia.


6

X GN là tìm ra con
m c s ng và ch t l
phân tích n
giá m c
n m

ng cho s phát tri n t t nh t, là làm t ng lên không ng ng
ng cu c s ng c a dân c theo m c tiêu công b ng xã h i.

c nghèo, n

c giàu, ngân hàng th gi i (WB) ã

giàu nghèo c a các qu c gia b ng m c thu nh p bình quân
ánh giá th c tr ng giàu – nghèo c a các n

c

N

c c c giàu : T 20.000 – 25.000 USD/ng

i/n m.

N

c khá giàu: T 10.000 – 20.000 USD/ng

i/n m.

N

c trung bình: T 2.500 – 10.000 USD/ng

i/n m.

N

c c c nghèo: D

i 500 USD/ng

Vi t Nam, B Lao
th

a ra các tiêu chí ánh

c p

i trên

sau:

i/n m.

ng th

ng binh và xã h i (L -TB&XH) là c quan

ng tr c trong vi c th c hi n X GN. C quan này ã

nhau v nghèo ói tu theo t ng th i k phát tri n c a
chu n nghèo ã

u ng

a ra m c xác

tn

nh khác

c. T n m 1993

n nay

c i u ch nh qua 5 giai o n, c th cho t ng giai o n nh sau:

+ L n 1 (giai o n 1993 - 1995)
H

ói: Bình quân thu nh p

v c thành th , d

i 8kg

u ng

i 15kg

i 13kg

i v i khu

i 20kg

i v i khu

i v i khu v c nông thôn.

H nghèo: Bình quân thu nh p
v c thành th , d

i quy g o/ tháng d

u ng

i quy g o/tháng d

i v i khu v c nông thôn.

+ L n 2 (giai o n 1995 - 1997)

H
g od

ói: Là h có m c thu nh p bình quân

u ng

i trong h m t tháng quy ra

i 13kg, tính cho m i vùng.
H nghèo: Là h có thu nh p nh sau:
Vùng nông thôn mi n núi, h i
Vùng nông thôn
Vùng thành th : D

o: D

i 15kg/ng

ng b ng, trung du: D
i 25kg/ng

i/tháng.

i 20kg/ng

i/tháng.

i/tháng.

+ L n 3 (giai o n 1997 - 2000) (Công v n s 1751/L TBXH)
H
ra g o d

ói: Là h có m c thu nh p bình quân
i 13kg, t

ng

ng 45.000

55.000

o: D

các m c t

ng ng nh sau:

i 15kg/ng

i/tháng (t

ng

ng

i 20kg/ng

i/tháng (t

ng

ng

ng).
Vùng nông thôn

70.000

i trong h m t tháng quy

ng (giá n m 1997, tính cho m i vùng)

H nghèo: H có thu nh p tu theo vùng
Vùng nông thôn mi n núi, h i

u ng

ng b ng, trung du: D

ng).
Vùng Thành th : D

i 25kg/ng

i/tháng (t

+ L n 4 (giai o n 2001-2005) (Quy t

ng

ng 90.000 ng).

nh s 1143/2000/Q -L TBXH) v

vi c i u ch nh chu n nghèo (không áp d ng chu n ói)


7

Vùng nông thôn mi n núi, h i
Vùng nông thôn

o: 80.000

ng b ng: 100.000

Vùng thành th : 150.000

ng/ng

ng/ng

ng/ng

i/tháng.

i/tháng.

i/tháng.

+ L n 5: Theo tiêu chí m i (giai

o n 2006-2010) (Quy t

nh s

170/2005/Q - TTg)
Vùng thành th : 260.000

ng/ng

Vùng nông thôn : 200.000

i/tháng.

ng/ng

i/tháng.

+ L n 6: (Giai o n 2011-2015) theo quy t
30/01/2011 c a Th t

nh s 09/2011/Q -TTg ngày

ng Chính ph v vi c ban hành chu n h nghèo, h c n nghèo

áp d ng cho giai o n 2011-2015
Vùng thành th : 500.000

Vùng nông thôn: 400.000

ng/ng
ng/ng

i/tháng.
i/tháng.

V i cách ánh giá chu n m c nghèo ói theo thu nh p nh trên tuy ã có ti n
b và

nh m c thu nh p

ch là: Không ph n ánh

c quy thành giá tr , d so sánh nh ng v n còn m t s h n
c chi tiêu, t ng h p m c s ng c a ng

tr ng nhà c a, ti n nghi sinh ho t, y t , giáo d c và m c h
khác); không ph n ánh
ng

c s m t cân

i nghèo (nh tình

ng th các d ch v c b n

i gi a chu n m c so v i

i s ng th c c a

i nghèo.
m i vùng, m i

a ph

ng c ng có th quy

thu c vào i u ki n, hoàn c nh c th c a

a ph

xã Hà Hi u nói riêng và t nh B c K n nói chung
chung c a B L -TB & XH ã quy
2.1.1.3. C s phân

nh chu n nghèo khác nhau tùy

ng mình t i th i i m nh t

nh.

u l y chu n nghèo theo quy

nh

nh.

nh h nghèo, c n nghèo trong khi ti n hành

tài

Theo ch th s : 1752/CP – TTg v vi c t ch c t ng i u tra h nghèo trên toàn
qu c ph c v cho vi c th c hi n chính sách an sinh xã h i giai o n 2011 – 2015.
M c chu n nghèo áp d ng trong giai o n này nh sau:
+ Khu v c nông thôn: nh ng h thu nh p bình quân
+ Khu v c thành th : nh ng h
500.000 /ng

400.000 /ng

i/tháng.

có m c thu nh p nình quân

i/tháng.

M c c n nghèo áp d ng trong giai o n này nh sau:
+ Khu v c nông thôn: nh ng h có m c thu nh p bình quân t 401.000 –
520.000 /ng

i/tháng là h c n nghèo.

+ Khu v c thành th : nh ng h có m c thu nh p bình quân t
650.000 /ng

i/tháng.

501.000 –

8

2.1.1.4. Tính t t y u, c p thi t ph i th c hi n xoá ói gi m nghèo
“S ng m t cu c s ng nghèo kh hi n nhiên s gây ra nh ng th t v ng mà th t
v ng này là ngu n g c c a nh ng hành

ng phá phách, gây phi n hà cho cu c s ng

và tr t t xã h i. Hoàn c nh nghèo kh bu c ng
tr

i ta ph i khai thác b a bãi môi

ng và làm gi m kh n ng s n xu t c a nó, là m m b nh cho các xung

tr , xã h i. Phá ho i nh ng giá tr c b n c a con ng
gia ình. Nh ng hành
(Báo cáo t ng k t ch

i và làm xói mòn h nh phúc

ng ki u này ang là bi k ch cho nhi u gia ình và xã h i”
ng trình gi m nghèo

Châu Á - Thái Bình D

Nghèo ói là nguyên nhân c a hàng lo t nh ng tác
tri n xã h i và phát tri n con ng

Thu nh p th p s
không
th

mb od n

ng

t v chính

nh h

ng)

ng tiêu c c t i s phát

i mà bi u hi n c th c a nó là:
ng tr c ti p t i m c s ng c a con ng

n h u qu t t y u, ó là suy dinh d

ng

i. M c s ng

tr em và gi m tu i

i l n. Nhu c u s ng, nhu c u t n t i là nhu c u b n n ng, nhu c u

c a m i ng

u tiên

i. Trong i u ki n thu nh p th p, thì chi tiêu cho giáo d c, cho y t và

cho các sinh ho t khác s b c t gi m

nh

ng ch cho các chi tiêu v l

ng th c, v

qu n áo... Thi u s ch m sóc v y t , giáo d c, thi u ki n th c v s c kho sinh s n,
phòng tránh thai c ng nh ch m sóc s c kho bà m và tr em d n t i t l sinh cao, t
l t vong cao

tr s sinh, th m trí c các bà m .

Trong báo cáo phát tri n th gi i nêu rõ: “H n m t t ng
s ng trong tình tr ng nghèo ói, a s nh ng ng

i này s sinh ra nh ng gia ình

nghèo...” (World Development Report 1992). Tuy nhiên, v n
m c

ng và

t i t lâu

Còn

không ch d ng l i

“nghèo ói duy trì s nghèo ói...” mà nó còn làm cho tình tr ng này ngày m t

tr m tr ng h n và lây lan sang nh ng l nh v c t
môi tr

i ngày nay ang

o

ic a

ng nh không có liên quan, ó là

c xã h i. M c s ng th p c ng v i l i s ng du canh du c

ãt n

ng bào mi n núi làm cho r ng b tàn phá ngày m t n ng n h n.

nh ng n i không có r ng

tàn phá thì nghèo ói, thi u vi c làm s n y sinh t

phát dòng di dân ra thành ph , khu công nghi p c a kh u biên gi i

ki m s ng. M c

di chuy n này ngày càng t ng, là ngu n g c m t an ninh tr t t và lây lan các t n n
xã h i, k c ph m t i.
“Vì v y trách nhi m c a th gi i là ph i làm gi m n n nghèo kh .
là m nh l nh c a

o lý, v a là cái t t y u

có

(World Development Report 1992).
2.1.2. H th ng các ch tiêu nghiên c u
2.1.2.1. Các ch tiêu ph n ánh th c tr ng nghèo ói
S h nghèo và t l h nghèo trong toàn xã
Thu nh p c a h

i u óv a

c s b n v ng c a môi tr

ng”


9

Bao g m toàn b giá tr s n ph m và các ngu n thu tính
d ng

chi cho

và th c tr ng
u ng

i s ng và tích lu .

ph n ánh chính xác

cc ah ,
cm c

cs
ói nghèo

i s ng c a h , chúng tôi nghiên c u ch tiêu thu nh p bình quân trên

i theo tháng.
H th ng các ch s
- Ch s phát tri n con ng i: Human Development Index (HDI), bao g m:
Tu i th bình quân
Trình

l ng

c ph n ánh b ng s n m s ng.

giáo d c

i i h c úng

c o b ng cách k t h p gi a t l ng

tu i.

M c thu nh p bình quân/ u ng
HDI

i l n bi t ch và t

c tính theo ph

i theo s c mua t

ng

ng.

ng pháp ch s , có giá tr l n nh t b ng 1, nh nh t

b ng 0.
- Ch s nghèo kh : HumanPovertyIndex(HPI),
Khía c nh 1: Liên quan
Khía c nh 2: Liên quan

c ph n ánh

n kh n ng s ng nh t l % ng
n trình

Khía c nh 3: Liên quan

các khía c nh:

i s ng

n 40 tu i.

giáo d c nh t l % ng i l n không bi t ch .

n m c s ng,

c t ng h p b i 3 y u t :

+ T l % ng

i dân không có kh n ng ti p c n v i ngu n n

+ T l % ng

i dân không có kh n ng ti p c n v i các d ch v y t .

+ T l % tr em d

i 5 tu i b suy dinh d

c s ch.

ng.

2.2. C s th c ti n
2.2.1. Ho t

ng xoá ói gi m nghèo trên th gi i

2.2.1.1. Tình hình nghèo ói trên th gi i
ói nghèo là v n

ang

t ra cho t t c các qu c gia trên th gi i, nó tr thành

v n n n trên toàn c u. Trong l ch s

ã có nhi u n n ói ch t hàng tri u ng

i dân Châu

Á, Châu Phi. Th c tr ng ói nghèo trên th gi i ang di n ra theo chi u h

ng r t áng

báo

ng. Theo m t nghiên c u c a WB, nguy c

t ng trên quy mô toàn c u, và t c
y thêm 53 tri u ng
ng

t ng tr

ng kinh t suy gi m trong n m 2009 ã

i c a n m 2008, khi giá nhiên li u và th c ph m t ng cao (www.baomoi.com).

v th tr

ng lao

không còn là v n
kh

i nghèo ang ti p t c gia

i n a r i vào tình tr ng nghèo ói, thêm vào con s 130-155 tri u

Ngày 15/5/2012, T ch c Lao

ng i

i v i ng

các n

a ra nghiên c u n m 2012

ng, nh n m nh t nhi u n m qua, tình tr ng nghèo kh gia t ng
c a riêng các n

c ang phát tri n mà ã tr thành v n

áng lo

c phát tri n. T khi kh ng ho ng kinh t toàn c u bùng n , t l nghèo

ã gi m m nh

trong 36 n

ng qu c t (ILO)

75% các n

c ang phát tri n, nh ng l i ang t ng lên

c phát tri n (www.baomoi.com).

25 n

c


10

ói nghèo ã tr thành thách th c l n, e d a

n s s ng còn, n

nh và phát

tri n c a th gi i và nhân lo i. S d nh v y b i vì th gi i là m t ch nh th th ng

nh t, và m i qu c gia là m t ch th trong chính th th ng nh t y. Toàn c u hóa ã
tr thành c u n i liên k t các qu c gia l i v i nhau, các qu c gia có m i quan h tác
ng qua l i l n nhau, s
ti p và sâu s c

ns

n

n s s ng c a loài ng
ngh a chính tr

n

nh và phát tri n c a m t qu c gia có nh h

ng tr c

nh và phát tri n c a các qu c gia khác. Nghèo ói e d a
i b i “ ói nghèo ã tr thành m t v n

toàn c u có ý

c bi t quan tr ng, nó là nhân t có kh n ng gây bùng n nh ng b t

n chính tr , xã h i và n u tr m tr ng h n có th d n t i b o

ng và chi n tranh”

không ch trong ph m vi m t qu c gia mà là c th gi i. B i, nh ng b t công và nghèo

ói th c s

ã tr thành nh ng mâu thu n gay g t trong quan h qu c t ; và n u nh ng

mâu thu n này không

c gi i quy t m t cách th a áng b ng con

ng hòa bình

thì t t y u s n ra chi n tranh (www.baomoi.com).
2.2.1.2. Các gi i pháp và kinh nghi m X GN

m ts n

c trên th gi i

Gi i pháp
T th c tr ng ói nghèo trên th gi i ã rút ra
ói nghèo c a các n

c trong khu v c, mà m t s n

c bài h c kinh nghi m ch ng
c th c hi n ã có k t qu .

áp d ng nh ng can thi p v mô thu c vai trò qu n lý c a nhà n
nghèo, X GN có hiêu qu .
sách, gi i pháp úng

n,

i m m u ch t c a Nhà n
ng b

mb o

tr

các n

th c thi.

ng vào phát tri n s n xu t, t ng

ng kinh t v i công b ng xã h i. Nh ng k t qu , thành t u

kh c ph c tình tr ng ói nghèo

ch ng ói

c là k p th i có nh ng chính

c nh ng i u ki n

Nh ng gi i pháp và nh ng chính sách h

c

ó là

t

c trong vi c

c trong giai o n xây d ng và c i cách kinh

t - xã h i ã v a xác nh n v a làm t ng lên ý ngh a c a bài h c kinh nghi m. Nó là
i m t a, là c s lý lu n cho các quy t sách c a Chính ph . V m t th c ti n c a xã
h i, bài h c kinh nghi m này cho th y t m quan tr ng thi t th c c a các chính sách h
tr , phát tri n cho ng

i nghèo b ng cách t o vi c làm, t ng thu nh p th c t , t o c

h i và tr giúp các i u ki n

cho h thoát kh i c nh nghèo ói.

T kinh nghi m trên cho th y r ng Nhà n
h nghèo, mà ch thông qua chính sách t o môi tr
tr s n xu t cho ng

ng kinh t xã h i thu n l i

h

i nghèo.

Cùng v i Nhà n

c là s tác

ng c a các t ch c, oàn th , hi p h i, các doanh

nghi p và các t ch c phi Chính ph . ây là l c l
xã h i hoá ch

c không nên can thi p tr c ti p t i

ng tham gia tr c ti p vào quá trình

ng trình X GN. Ngoài ra, còn l a ch n công ngh thu hút nhi u lao

ng và phát tri n doanh nghi p t i vùng nghèo.


11

Nh ng gi i pháp và chính sách trên ph n ánh quan i m tích c c c a các Nhà
n

c trong khu v c v t ng tr
nh m c t ng tr

s ng, ph i t o ra
giúp ng

ng phát tri n X GN. T

ng h p lý nh m t o i u ki n duy trì s t ng tr

c s c m nh

Kinh nghi m X GN c a m t s n

ng, hoà nh p v i

i

i s ng c ng

ng.

c

nghèo ói và X GN ang tr thành ch

Vi c h n ch và t ng b

ng và c i thi n

s c phát tri n trên c s h t ng v t ch t nh m

i nghèo có kh n ng ti p c n th tr

V n

ó m i qu c gia ph i xác

quan tâm c a toàn nhân lo i.

c xoá b nghèo ói là nhi m v quan tr ng và n ng n c a

nhi u t ch c qu c t và nhi u qu c gia. Trong m t vài th p k g n ây, công tác
X GN trên th gi i và m t s qu c gia ã
qu này

t

c m t s k t qu nh t

c t ng k t và úc rút thành kinh nghi m

cho các n

nh. Các k t

c khác tham kh o

và h c t p.
+ Kinh nghi m c a Trung Qu c
Trung Qu c là m t n

c có s dân ông nh t th gi i và c ng là n

c có s dân

nghèo chi m t l cao. T l nghèo kh chi m 20% dân s , trong ó 80 tri u ng
quá nghèo kh chi m 8% dân s (s li u c a FAO,1990). B
kinh t , nông thôn Trung Qu c ã có s thay
quy t

cv n

c vào th i k c i cách
i a s nông dân ã gi i

no c m m áo, t l nghèo kh gi m áng k do Trung Qu c s m

quan tâm và th c hi n r t có hi u qu ch
vi c n

i l n, tuy t

i

ng trình “xoá ói gi m nghèo”

trên ph m

c, nh t là khu v c nông thôn. Kinh nghi m thành công c a Trung Qu c trong

công cu c X GN cho th y t m quan tr ng c a vi c k t h p t ng tr
v i nh ng bi n pháp gi i quy t vi c làm
t ng k thu t m i, gi m nh
nghi p nông thôn nh m thay

nông thôn, m r ng h th ng d y ngh ,

i u ki n vi c làm, c i thi n

ng châm "ly nông b t ly h

ch

ng trình riêng nh :

ng".

các huy n nghèo theo ph

i v i các vùng nghèo, Chính ph có các
ng châm l y phát tri n kinh t là chính v i

các công tác sau: K t h p khai thác t ng h p nông nghi p,
t ng, phát tri n ngành ngh

a ph

d c ti u h c nâng cao trình
ch t c

i s ng, phát tri n công

i c c u kinh t , c i t o n n kinh t thu n nông v i

ph

Giúp

ng kinh t g n

u t xây d ng c s h

ng, phòng ch ng v các b nh t t, ph c p giáo

v n hoá, trình

k thu t cho ng

gia t ng dân s , khai thác và b o v t t tài nguyên môi tr

i lao

ng. Kh ng

ng sinh thái.

Ngoài nh ng n l c ó còn có các chính sách tín d ng cho h nghèo vay v n
v i lãi su t th p th c hi n u ãi v thu tín d ng. Nhà n
vào các vùng khó kh n,

ng viên các l c l

c t ng các kho n

ut

ng xã h i chi vi n cho vùng nghèo khó

v v n s n xu t; khoa h c k thu t (KHKT) và ã thu

c nh ng k t qu t t.


12

Giúp

xã nghèo, thôn nghèo và các h nghèo nh ph bi n kinh nghi m,

h p tác kinh t giúp

l n nhau cùng có l i

a xã nghèo, thôn nghèo, h

nghèo thoát kh i khó kh n ti n t i giàu có (Ph m V n T nh, 2010).
+ Kinh nghi m c a n
Tr

c ây

n

là m t trong nh ng n

c có s ng

i nghèo kh nhi u nh t

th gi i. Theo tiêu chu n c a liên h p qu c, hi n nay

n

ng

i nghèo kh trên th gi i,

i

tình tr ng nghèo ói chi m 37,60% t ng s ng

chi m 55,00% dân s

tn

có kho ng 420 tri u

c.

T nh ng n m 1950 - 1970 chính ph

n

t ra v n

phát tri n toàn di n

kh i d y ti m n ng s n có trong nông thôn. “Cu c cách m ng xanh” v i vi c
b KHKT vào s n xu t, ph m ch t t t cùng v i ch

khác ã

a n

t m tn

kh n ng t túc l

c ph i nh p kh u l

ng th c. Chính ph

n

a ti n

ng trình phát tri n nông nghi p

ng th c nay tr thành m t n

ã có bi n pháp giúp

c có

t ng nhóm h

gia ình phát tri n s n xu t nên ã có 15 tri u h gia ình v i kho ng 75 tri u ng
thoát kh i c nh nghèo kh . Hi n nay
giàu.

n

i

có kho ng 12 - 15% s h nông dân khá,

ây là m t k t qu c ng là thành t u mà

n

có

c (Ph m V n T nh,

2010).
+ Kinh nghi m c a Nh t B n
Nh t B n là qu c gia
kh n, nghèo tài nguyên l i th

t h p ng
ng hay

i ông, i u ki n phát tri n kinh t r t khó
ng

t... Nh ng

c i m c a ng

i Nh t

B n là r t hay làm vi c, bi t ti t ki m và c n c . Ch h n 20 n m sau chi n tranh, t
ng tro tàn

nát, Nh t B n ã v

n lên thành c

ng qu c v kinh t ,

i s ng nhân

dân t ng cao, tình tr ng ói nghèo ã gi m xu ng th p. Hi n nay 90% dân s Nh t
B n là t ng l p trung l u. Có
ho ch và chính sách r t úng
kinh t , nâng cao

c thành qu nh v y là do Nh t B n ã
n và th c hi n tích c c, góp ph n

a ra k

y m nh phát tri n

i s ng nhân dân, X GN b n v ng. Nh t B n ã áp d ng các gi i

pháp nh : Th c hi n quá trình dân ch hoá sau chi n tranh; Th c hi n dân ch hoá lao
ng; Xoá b c s gây ra s phân hoá giàu nghèo; Th c hi n chính sách thu thu
nh p

gi m b t chênh l ch v thu nh p; Th c hiên chính sách vùng, khu v c:

khuy n khích phát huy l i th so sánh gi a các vùng... H tr khu v c nông thôn nông
nghi p thông qua chính sách b o h

i v i s n xu t nông nghi p; Th c hi n chính

sách v phúc l i xã h i: Thông qua h th ng b o hi m r ng l n trên các l nh v c:
T

ng tr công c ng, d ch v , phúc l i b o hi m xã h i (ch m sóc s c kho , tr c p

con cái, h u trí, b o hi m th t nghi p và tai n n lao
giúp
h i

c a Nhà n

ng), y t công c ng, tr c p và

c cho các n n nhân chi n tranh. Các kho n chi cho b o hi m xã

Nh t B n không nh , n m 1989 con s này ã chi m 14% thu nh p qu c dân và


13

ó

t

qu

n nay các kho n chi này không ng ng t ng lên. ây chính là biên pháp có hi u
nh ng ng

i nghèo s m thoát kh i c nh ói nghèo và nh ng ng

g p r i ro nhanh chóng tr l i cu c s ng n

nh, nâng cao ch t l

i không may
ng cu c s ng

(Ph m V n T nh, 2010).
2.2.2. Ho t

ng xoá ói gi m nghèo

Vi t Nam

2.2.2.1. Th c tr ng nghèo ói và công tác xoá ói gi m nghèo
Vi t Nam, ói, nghèo ang là v n
v ng luôn

c

ng và Nhà n

Vi t Nam

xã h i b c xúc. X GN toàn di n, b n

c h t s c quan tâm và xác

nh là m c tiêu xuyên

su t trong quá trình phát tri n kinh t xã h i (PTKT-XH) và là m t trong nh ng nhi m
v quan tr ng hàng

u góp ph n phát tri n

Trong h n 20 n m
ti n n

t n c theo nh h ng xã h i ch ngh a.

i m i, nh th c hi n c ch chính sách phù h p v i th c

c ta, công cu c X GN ã

t u c nh ng thành t u áng k , có ý ngh a to l n

c v kinh t , chính tr , xã h i và góp ph n quan tr ng trong s nghi p phát tri n
n

t

c b n v ng. Theo chu n qu c gia thì t l h nghèo toàn qu c là 12,10% n m 2009

xu ng còn 11,00% n m 2010.

n cu i n m 2011, t l nghèo ói c a c n

xu ng còn 15,00% (theo chu n nghèo m i). Ph n

c gi m

u n m 2012 gi m t l nghèo ói

xu ng m c 10 – 11% (Tr n Lê, 2007).
Vi t Nam ã s m

c m c tiêu thiên niên k v X GN. “nh ng thành t u

t

gi m nghèo c a Vi t Nam là m t trong nh ng câu chuy n thành công nh t trong phát
tri n kinh t ” (Báo cáo phát tri n Vi t Nam).
Do

i s ng nhân dân t ng b

c a các n
ó có tính

c

nh h

c ti p c n v i trình

c i u ch nh l i, trong

ng.

Th ng kê trong 3 n m (t 2009
h tr th c hi n ch

n 2011), t ng s v n ngân sách Trung

ng

ng trình xóa nghèo nhanh và b n v ng theo Ngh

quy t 30A c a Chính ph là 8.535 t
130 t

t ng b

c phát tri n trong khu v c, chu n nghèo ã
n các nhân t

ã b trí

c c i thi n,

ng, bình quân m i huy n nghèo

ng. D ki n n m 2012, ngân sách

u t cho ch

v i n m 2011 và trung bình m i huy n nghèo s

c h tr

ng trình này s t ng h n so
c

u t t

200

n 250 t

ng/n m (baothanhhoa.vn ).
th c hi n m c tiêu gi m s h nghèo xu ng còn 10% n m 2012, c i thi n
i s ng ng

i nghèo, h n ch t c

gia t ng dân s , h n ch gia t ng kho ng cách

gi a m c sông thành th và nông thôn, gi a

ng b ng và mi n núi, gi a nhóm h

nghèo và nhóm h giàu, trong th i gian t i, c n t p trung nh ng nhi m v sau ây: (
B L -TB & XH, 2007).

- D a trên s t ng tr
nghèo,

ng kinh t , t o vi c làm

m b o cho n n kinh t t ng tr

nâng cao

ng nhanh và n

i s ng cho ng

nh,c i cách c c u kinh t

i


14

và b máy qu n lý Nhà n

c ã tr thành m t òi h i c p thi t trên các m t ch y u

nh th ch kinh t , thúc

y th tr

tr

ng

ho t

ng phát tri n,

y m nh xu t kh u, c i thi n môi

u t …, h tr phát các doanh nghi p v a và nh , c i cách hành chính và các
ng ph c v

u t , phát tri n s n xu t kinh doanh…

- Phát tri n kinh t

ng b t mi n xuôi

n mi n núi, t vùng thu n l i

n

vùng sâu vùng xa. Chú tr ng vi c chuy n d ch c c u kinh t , c c u cây tr ng v t nuôi
có giá tr kinh t cao, phát tri n s n xu t hàng hóa,
t ng d n t tr ng lao

i m i c c u lao

ng theo h

ng

ng công nghi p và d ch v .

- T p trung xây d ng k t c u h t ng, phát tri n các lo i hình d ch v giáo d c y
t , v n hóa và b o v môi tr
-

ng, xã h i hóa các ho t

i m i công tác t ch c,

m b o tính công khai minh b ch và làm rõ trách

nhi m trong l p k ho ch, t o i u ki n
dân bàn b c t o ra s

ng X GN.

chính quy n

ng thu n và h p tác, quy t tâm v

c a các xã nghèo, có c ch khuy n khích và gi i pháp có tinh

a ph

ng ch

t nghèo v

ng, ng

i

n lên làm giàu

t phá, áp d ng ti n b KHKT.

M c dù trong nh ng n m qua s h nghèo trong c n

c ã gi m m nh, song

trên th c t công cu c X GN còn vô cùng gian nan. Nguy c tái nghèo có th t ng do
tác

ng c a kinh t th tr

ng và h i nh p kinh t qu c t . S p t i,

l i k ho ch 5 n m giai o n 2011 - 2015 và Ngh quy t
c a

ng, Chính ph ti p t c t o

ng th i ch

ng ch

i h i l n th XI, X GN

phát tri n m nh m kinh t - xã h i,

o th c hi n công tác X GN v i s

các ngành, các c p, c a c c ng
ng

ng l c

th c hi n th ng

ng tâm hi p l c c a

ng, c a các t ch c kinh t - xã h i và c a chính

i nghèo.

2.2.2.2. Nguyên nhân ói nghèo

Vi t Nam

Theo ánh giá c a B Lao

ng th

ng binh và xã h i (L –TB & XH), nguyên

nhân ói nghèo là h u qu c a nhi u nguyên nhân, nh ng nguyên nhân chính gây ra
ói nghèo có th chia làm 3 nhóm nh sau:
- Nhóm nguyên nhân do i u ki n t nhiên - xã h i: Khí h u kh c nghi t, thiên

tai, bão l , h n hán,

t ai c n c i,

a hình ph c t p, giao thông khó kh n, kinh t

ch m phát tri n, h u qu c a chi n tranh.
- Nhóm nguyên nhân thu c c ch chính sách: Thi u ho c không
chính sách

ng b v

u t c s h t ng cho các khu v c khó kh n, chính sách khuy n khích

s n xu t, v n tín d ng, h

ng d n cách làm n, khuy n nông, lâm ng , chính sách giáo

d c - ào t o, y t , gi i quy t

t ai,

nh canh

nh c , kinh t m i và

u t ngu n

l c còn h n ch .
- Nhóm nguyên nhân thu c v b n thân h nghèo: Do chính b n thân h nghèo

không bi t cách làm n, không có ho c thi u v n

s n xu t, gia ình ông con, ít


15

i làm, do chi tiêu lãng phí b a bãi, l

ng
r

i lao

ng, m c t n n xã h i nh : C b c,

u chè, nghi n hút... Ngoài ra còn m t b ph n không nh ng

t ng l i, trông ch vào s h tr c a nhà n c nên ch a ch
xác
ph i xác
ph

i nghèo v n còn t

ng v n lên

thoát nghèo.

nh các bi n pháp phù h p trong công cu c X GN, m i

a ph

ng

nh rõ âu là nguyên nhân chính và nh ng thu n l i, khó kh n c a

a

ng mình.

2.2.2.3. Chính sách X GN c a Vi t Nam
Th c hi n Ngh quy t 30a c a Ban ch p hành trung
tác X GN t t nh, xã nhi u n i ã th c hi n
ã quan tâm nhi u v n
ngh ngân hàng ng

t

ng

ng khoá X v công

c k t qu t t, c quan nghiên c u

này và ang tích c c ki m tra, phân tích ánh giá và ki n

i nghèo.

ng và Nhà n

c ã ch

om ts v n

chính sách

X GN c th là:
+V n

ru ng

t, không

s ng b ng ngh thuê m

n th c hi n chính sách h

du, mi n núi (v i m c h
nh ng h nghèo ã nh
chuy n nh
thêm

nông dân m t ru ng canh tác quanh n m ph i
các vùng

ng b ng, trung

i n khác nhau). Có chính sách h tr nh ng h nghèo
ng

t có th chu c l i

ng cho nh ng ng

i lao

t, n i còn khai hoang thi u

nghèo

i n

ng thi u

t, thuê

t, thuê nông dân lao

t canh tác khai hoang, ph c hoá

t canh tác v n d ng và giúp

n các vùng kinh t m i ho c h tr

ng

ào t o ngh

các h nông dân

m mang ngành ngh ti u

th công nghi p, d ch v , t o i u ki n cho h có vi c làm thu nh p

mb o

i s ng.

Phát tri n kinh t trang tr i trung du, mi n núi, khuy n khích phát tri n r ng

mb o

cho ng

i dân s ng

c b ng ngh r ng.

+ T p chung ngu n l c t ngân sách Nhà n

c cho công tác X GN. M r ng

các hình th c tín d ng cho các h vay v n v i c ch phù h p, th t c

n gi n. Có

chính sách và c ch khôi ph c, phát tri n các ngành ngh truy n th ng

nông thôn

m mang ti u th công nghi p, d ch v
+ T ng c

ng ho t

t o thêm vi c làm và thu nh p cho các h nghèo.

ng c a th

ng nghi p qu c doanh

th tr

ng nông thôn,

y m nh xây d ng kinh t h p tác và h p tác xã, th c hi n liên minh kinh t gi a
nông thôn v i Nhà n
+ T ng b
nghèo, t ng b

c.

c th c hi n chính sách, mi n gi m phí khám ch a b nh cho ng
c m r ng hình th c c p mi n phí th BHYT Nhà n

tham gia khám ch a b nh không l y ti n ng
+ Nhà n

c (Trung

i nghèo.
ng các t nh và

thành ph , các vùng giàu khá h n, các doanh nghi p h tr kinh phí

xây d ng các

các

a ph

ng nghèo.

i nn

a ph

c và t nhân

ng) h tr ngân sách, v n

công trình công c ng nh

ng và

i

c, tr

ng h c, tr m xá,

ng giao thông, ch cho


16

2.2.2.4. Công tác xóa ói gi m nghèo c a
nâng cao

ng bào dân t c thi u s

i s ng v t ch t và tinh th n cho

ng bào các dân t c thi u s

thì công tác xoá ói gi m nghèo là m t m c tiêu quan tr ng có ý ngh a quy t
trong quá trình công nghi p hoá, hi n
là n n t ng quan tr ng

u t cho vùng

nh 134, Ch

ng và Nhà n

c ã tri n khai nhi u ch

ng trình,

ng bào dân t c thi u s . N i b t là tri n khai Quy t

ng trình 135, 139, Ngh quy t 30a.... và nhi u ch

khác. Bên c nh nh ng hi u qu thi t th c mà các ch
s ng vùng

ó c ng chính

xây d ng thành công nông thôn m i hi n nay.

Xu t phát t m c tiêu ó,
d án u tiên

i hoá nông nghi p nông thôn.

nh

ng trình, d án

ng trình, d án mang l i cho

i

ng bào dân t c nh c i thi n c s h t ng, nâng cao dân trí… còn t o

ng l c quan tr ng góp ph n X GN cho

ng bào các dân t c thi u s .

Theo ngu n th ng kê qua các cu c kh o sát v m c s ng dân c , Vi t Nam
2011 cho bi t: t l h nghèo toàn qu c n m 2009 là 12,1% xu ng còn 11% n m 2010.
n cu i n m 2011, t l nghèo ói c a c n

c gi m xu ng còn 15% (theo chu n

nghèo m i). Hi n nay vùng có

ng bào dân t c thi u s có t l nghèo gi m nhanh,

song so v i t l chung c a c n

c hi n nay v n là vùng có t l cao c th trong khi

t l chung c a c n
25,26%; Vùng

c là 12% còn các vùng khác có t l nh sau: Vùng Tây B c:

ông B c: 10,32%; Vùng B c Trung B : 11,12%; Vùng Duyên H i

Mi n Trung: 12,73%; Vùng Tây Nguyên: 12,14%.... C n

c hi n nay còn có 62

huy n có t l h nghèo trên 50% và 3006 xã có t l nghèo trên 25%, n i ây t p
trung ông

ng bào dân t c thi u s ít ng

i (B L -TB&XH, 2011).


17

PH N 3
PH
3.1 Ph

NG PHÁP NGHIÊN C U

ng pháp nghiên c u

3.1.1. Thu th p thông tin th c p
ây là nh ng s li u trong các báo cáo t ng k t, th ng kê tình hình kinh t xã
h i, s li u ánh giá nghèo ói c a H ND-UBND xã Hà Hi u.Tôi s d ng ph
pháp này

có

c s li u v

ng

i u ki n t nhiên, tài nguyên, kinh t , xã h i t i xã Hà Hi u.

3.3.2. Thu th p thông tin s c p
- S li u th c p không áp ng
thêm các s li u m i. Các ph
d ng k t h p trong

t ng

c công b

tài.

yêu c u nghiên c u

ng pháp nghiên c u
ây là ph
it

ng và

nh tính s

cs

ng pháp thu th p các thông tin, s li u ch a

b t k tài li u nào, ng

thông qua ti p xúc tr c ti p v i

nh l

tài nên c n thu th p

i thu th p có

c thông tin, s li u

ng nghiên c u b ng nh ng ph

ng pháp khác

nhau nh : Tìm hi u, quan sát th c t , ánh giá nông thôn có s tham gia c a ng
dân (PRA)... M t s ph

ng pháp c th s

c s d ng trong các b

i

c nghiên c u

nh sau:
- Ch n i m nghiên c u: Tr

c tiên c n c vào các tiêu chí phân lo i h

áp d ng t i xã và ti n hành nghiên c u tìm hi u và
s d ng ph
it

ng nghiên c u

nhóm h
th p

ng pháp này

a ra cách ch n m u nh trên. Em

l p m t b ng câu h i nh m i u tra, ph ng v n tr c ti p

t ng h p các s li u thu

i u tra, bao g m: nhà , các ph
c t i 3 b n s mang tính

tình tr ng ói nghèo c a c ng

c

c nh các y u t s n xu t c a

ng ti n s n xu t, sinh ho t... thông tin thu

i di n. T

ó, xác

nh các nguyên nhân d n

ng dân t c t i 3 b n nói riêng và

Sau khi xây d ng b ng câu h i s ti n hành ph ng v n tr c ti p

n

a bàn xã nói chung.
it

ng nghiên c u.

Ch n 03 b n (50 h ): Nà Hin, Nà Mèo, C c Lùng. Trong ó: Bao g m 10 h khá; 20
trung bình; 20 h nghèo.
Vi c phân lo i c ng nh ch n h

i u tra d a trên nh ng tiêu chí c b n sau:


18

B ng 3.1. Tiêu chí phân lo i h n m 2011

Tiêu chí phân lo i
STT

Các
nhóm h

Tài s n,
Nhà c a

ph

ng ti n

Có

th c
n

il i
- Nhà c a
1.

Nhóm h
khá

12-20 tri u

xây d ng kiên

trung bình

ng), xe

c 1–2 t ng. có
dùng sinh

p.

y

l

th c th c

- Có các lo i tài

ph m

nghèo

ts n

i 20 xu t nhi u
tri u
ng

(>5
sào/kh u)

s n có giá tr

- Nhà c a

c

tr th p), xe

xây d ng bán

dùng th

ng

ph

hàng ngày còn

p

ôi khi còn

ng ti n.

- Không có tài

thi u

d

s n có giá tr

lo i ch t
l

ts n

i 10

xu t ít

tri u
ng

(2-5
sào/kh u)

ng th c

ho c không có thi u a s là

dùng sinh ho t

T 5-

ngày

-Xe máy(giá tr - L
th p), xe

ng

ph m tiêu

kiên c , nhà t m - Có ít tài s n

y ut mb ,

l

th c, th c

p.

- Nhà c ach
Nhóm h

T 10-

ng d

- Ti vi, T l nh

có giá tr

3.

xu t

c m

- C b n có

- Xe máy (giá - Có
Nhóm h

ts n

súc, gia

- Xe máy (t

c

ho t

2.

S gia

ng trung

T 1
d

ts n

i5

tri u

xu t ít,
không có

ng

t s n xu t

bình
(Ngu n: UBND xã Hà Hi u )

3.3.3. Ph

ng pháp x lý s li u

- T ng h p, x lý s li u b ng các ph n m m chuyên d ng trên microsoft Excel.
- T ng h p theo t ng n i dung nghiên c u.
- X lý các thông tin
ph

nh tính: các s li u thu th p

c bi u th thông qua

ng pháp phân tích, t ng h p.
- X lý thông tin

nh l

ng: thu th p t các tài li u th ng kê, báo cáo

c th

hi n qua hình v b ng bi u.
- S d ng m t s ph

ng pháp c th trong nghiên c u th ng kê nh :

+ M t s công c c a PRA nh bi u

, so sánh ghép ôi, ph ng pháp cho i m.

+ Các công c ph tr : các ph n m m ng d ng microsoft excel,…