BÍ QUYẾT THĂNG TIẾN TRONG SỰ NGHIỆP PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY SÁNG TẠO

BÍ QUYẾT THĂNG TIẾN
TRONG SỰ NGHIỆP
PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY
HIỆU QUẢ & SÁNG TẠO

Để chiến thắng trong cuộc cạnh tranh sinh tồn ngày nay, mỗi cá nhân cũng như
mỗi tổ chức không còn cách nào khác là phải nâng cao tốc độ tư duy cá nhân,
khai thác tối đa nguồn vốn trí tuệ của mình. Mọi thứ đều xuất phát từ tư duy của
mỗi cá nhân. Muốn nâng cao hiệu quả công việc, cải thiện chất lượng cuộc sống,
khai phá tối đa khả năng tiềm ẩn trong mỗi con người, đòi hỏi mỗi cá nhân và tổ
chức cần nhận thức đúng về tầm quan trọng của tư duy và trang bị cho mình
những công cụ tư duy hữu hiệu nhất


MỤC LỤC
MỤC LỤC ........................................................................................................................................... 1
LỜI NÓI ĐẦU...................................................................................................................................... 3
1 QUẢN TRỊ TƯ DUY HIỆU QUẢ.................................................................................................. 4
1.1
Hiệu quả tư duy ................................................................................................................ 4
1.2
Lý thuyết Ba não của Paul MacLean .............................................................................. 4
1.2.1 Cấu tạo và chức năng ba não ........................................................................................ 5
1.2.2 Cơ chế hoạt động của bộ não ........................................................................................ 5
1.2.3 Ứng dụng và phát huy cơ chế ba não ............................................................................ 7
1.3
Tạo lập và thay đổi chuẩn mực tư duy .......................................................................... 8
2 CÁC NĂNG LỰC TƯ DUY........................................................................................................ 10
2.1
Lý thuyết đa trí tuệ ......................................................................................................... 10
2.2

Tổng quan về 8 năng lực tư duy................................................................................... 11
2.3
Các phương pháp phát triển các năng lực tư duy nổi trội ........................................ 12
2.3.1 Năng lực tư duy qua Logic Toán học ........................................................................... 12
2.3.2 Năng lực tư duy qua ngôn ngữ..................................................................................... 13
2.3.3 Năng lực tư duy qua Giao tiếp...................................................................................... 14
2.3.4 Năng lực tư duy qua nội tâm ........................................................................................ 15
2.3.5 Năng lực tư duy qua nhạc điệu .................................................................................... 16
2.3.6 Năng lực tư duy qua tự nhiên. ...................................................................................... 17
2.3.7 Năng lực tư duy qua không gian. ................................................................................. 18
2.3.8 Năng lực tư duy qua vận động ..................................................................................... 19
2.4
Kết hợp và phát huy sức mạnh tổng hợp.................................................................... 20
2.4.1 Tác dụng của việc viết đến phát triển các năng lực tư duy .......................................... 20
2.4.2 Các phương pháp kết hợp............................................................................................ 20
2.4.3 Bậc thang dẫn tới thành công....................................................................................... 23
3 TRÍ NHỚ ................................................................................................................................... 26
3.1
Khái niệm và tầm quan trọng của trí nhớ .................................................................... 26
3.2
Các loại trí nhớ ............................................................................................................... 26
3.3
Cơ chế ghi nhớ ............................................................................................................... 28
3.4
Nâng cao khả năng của trí nhớ..................................................................................... 33
3.4.1 hiệu ứng ban đầu.......................................................................................................... 34
3.4.2 Hiệu ứng gần nhất. ....................................................................................................... 34
3.4.3 Hiệu ứng Von Restorff. ................................................................................................. 34
3.4.4 Sắp xếp nhóm............................................................................................................... 35
3.4.5 Mã hóa tổng hợp........................................................................................................... 36

3.4.6 Nhớ theo nguyên tắc .................................................................................................... 37
3.4.7 Hiệu quả ý nghĩa........................................................................................................... 38
3.4.8 Nhớ theo ngữ cảnh....................................................................................................... 38
3.4.9 Nhớ theo ngữ cảnh vật lý ............................................................................................. 38
3.4.10
Nâng cao trí nhớ nhờ giấc ngủ ................................................................................. 39
3.4.11
Nghỉ giải lao .............................................................................................................. 40
3.4.12
Ôn tập ....................................................................................................................... 40
3.4.13
Nhịp điệu và Vần ...................................................................................................... 41
3.4.14
Nhớ theo mục đích ................................................................................................... 42
3.4.15
Nâng cao trí nhờ bằng phương pháp nhắc lại.......................................................... 42
3.4.16
Thuật nhớ - Người Hy Lạp có một từ để miêu tả điều đó......................................... 43
3.4.17
Nhớ bằng hình ảnh ................................................................................................... 43
3.4.18
Nhớ bằng liên tưởng................................................................................................. 44
3.4.19
Nhớ bằng quá trình tương tác .................................................................................. 45
3.4.20
Nhớ bằng sơ đồ tư duy............................................................................................. 46
4 CÁC CÔNG CỤ TƯ DUY.......................................................................................................... 47
4.1
Khởi tạo ý tưởng ............................................................................................................ 47
4.1.1 Nguyên tắc.................................................................................................................... 47

4.1.2 Quy trình thực hiện ....................................................................................................... 47
4.1.3 Bài tập ví dụ.................................................................................................................. 48

1


4.2
Sơ đồ tư duy ................................................................................................................... 49
4.2.1 Bản chất Sơ đồ tư duy.................................................................................................. 50
4.2.2 Nguyên tắc tạo Sơ đồ tư duy........................................................................................ 50
Ví dụ: ......................................................................................................................................... 51
4.3
Tư duy tổng thể .............................................................................................................. 51
4.3.1 Lịch sử ra đời ................................................................................................................ 51
4.3.2 Nội dung phương pháp tư duy tổng thể........................................................................ 52
4.3.3 Quy trình thực hiện ....................................................................................................... 54
5 CÁC PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY SÁNG TẠO............................................................................ 57
5.1
Khái niệm......................................................................................................................... 57
5.2
Các trường phái tư duy sáng tạo trên thế giới. .......................................................... 57
5.3
Những rào cản của sáng tạo ......................................................................................... 57
5.4
Các phương pháp sáng tạo cơ bản.............................................................................. 58
5.4.1 Phương pháp tư duy dịch chuyển ................................................................................ 58
5.4.2 Phương pháp lựa chọn đối tượng tiêu điểm................................................................. 61
5.4.3 Phương pháp chiếc bàn phím máy tính ....................................................................... 62

2

LỜI NÓI ĐẦU
“Tôi tư duy nghĩa là tôi đang tồn tại”, từ một thuật ngữ triết học của Decarter đã trở
thành thuật ngữ kinh điển, phổ biến trong nhiều lĩnh vực. Thuật ngữ đó cũng nói lên
tầm quan trọng bậc nhất của tư duy với sự tồn tại và phát triển của con người trong
mấy triệu năm qua. Con người chúng ta từ một sinh vật yếu đuối về mặt sinh học đã trở
thành kẻ thống trị thế giới cũng chính nhờ khả năng tư duy của mình. Thế giới ngày
nay đang trở lên “Phẳng” hơn bao giờ hết, sự khác biệt về thông tin đã trở nên mong
manh. Vũ khí cạnh tranh nhờ khả năng nắm bắt thông tin đã nhường chỗ cho khả năng
xử lý thông tin và học nhanh hơn đối thủ của mỗi cá nhân và tổ chức.
Để chiến thắng trong cuộc cạnh tranh sinh tồn ngày nay, mỗi cá nhân cũng như mỗi tổ
chức không còn cách nào khác là phải nâng cao tốc độ tư duy cá nhân, khai thác tối đa
nguồn vốn trí tuệ của mình. Mọi thứ đều xuất phát từ tư duy của mỗi cá nhân. Muốn
nâng cao hiệu quả công việc, cải thiện chất lượng cuộc sống, khai phá tối đa khả năng
tiềm ẩn trong mỗi con người, đòi hỏi mỗi cá nhân và tổ chức cần nhận thức đúng về
tầm quan trọng của tư duy và trang bị cho mình những công cụ tư duy hữu hiệu nhất.
Nâng cao hiệu quả tư duy cá nhân, thay đổi nhận thức của mỗi con người về công việc
và sứ mệnh trước thời đại của dân tộc, kết nối và phát huy sức mạnh trí tuệ tập thể là
con đường tất yếu đảm bảo sự thành công của các cá nhân, tổ chức và dân tộc Việt
Nam trong thế kỷ XXI.

3


1
1.1

QUẢN TRỊ TƯ DUY HIỆU QUẢ
Hiệu quả tư duy

Ai cũng muốn mình thông minh hơn người
khác, ai cũng muốn mình là người thành
công, là người số một trong công việc và
cuộc sống nhưng bằng cách thức nào chắc
không phải nhiều người biết. Mỗi khi chúng
đi mua bất kỳ một thứ gì, từ một vỉ thuốc,
cái bình lọc nước hay một cái máy tính cá
nhân bao giờ cũng kèm theo là một cuổn
sách “dày cộp” về hướng dẫn sử dụng
trước khi dùng. Nhưng bộ não của chúng
một tài sản vô giá của mối các nhân và tổ
chức, một siêu máy tính hiện đại, một công
quan trọng nhất giúp chúng ta đạt được tất
hoạt động và quản trị nó như thế nào thì đa
phần chúng ta đều chưa rõ? Con người
chúng ta đi khắp nơi để khám phá và chinh
phục mọi nơi trên thế giới nhưng trừ bộ
của mình – tiểu thế giới vĩ đại trong chính
trí mình.

hẳn
ta
một

ta –
cụ
cả

não

tâm

Theo các nhà nghiên cứu về Thần kinh học, mỗi ngày chúng ta có 50-60 nghìn suy
nghĩ. Nhưng chung quy lại, suy nghĩ được chia làm 4 loại: Suy nghĩ tích cực, suy nghĩ
tiêu cực, suy nghĩ hiệu quả, suy nghĩ vẩn vơ không định hướng vào công việc. Chúng
ta cứ lầm tưởng mình đã khai thác phần lớn sức mạnh bộ não của mình và loài người
chúng ta đã khám phá và phát huy một cách triệt để sức mạnh tư duy mà tạo hoá đã
ban tặng cho chúng ta. Nhưng kết quả nghiên cứu lại đưa lại một điều hoàn toàn khác.
Một con số mà đa phần chúng ta nghe lần đầu tiên phải rùng mình và không thể tin nổi.
Con số trung bình mà con người chúng ta mới khai thác hiệu quả bộ não của mình
cũng chỉ 4%. Và như vậy, chúng ta đang từng ngày, từng giờ lãnh phí 96% sức mạnh
tư duy của mình. Điều đó chẳng
khác gì, chúng ta có một cánh
đồng rất mầu mỡ nhưng chỉ
trồng cỏ dại trong khi đó nó có
thể
trồng hàng trăm thứ cây khác
mang lại hiệu quả kinh tế cao
gấp hàng ngàn lần. Nhưng bạn
đừng quá vội lo lắng, bởi con số
đó
cũng nói lên rằng bạn vẫn còn
96% sức mạnh bộ não của mình
chưa được khai phá và đang chờ
bạn phát huy. Nhưng đâu sẽ là
chiếc chìa khoá giúp bạn làm
được điều đó?
1.2

Lý thuyết Ba não của Paul MacLean

4


1.2.1 Cấu tạo và chức năng ba não
Bàn về cấu tạo bộ não con người theo mỗi lĩnh vực
chúng ta lại có sự phân chia khác nhau. Tuy nhiên ở đây
chúng ta sẽ không bàn đến trên phương diện thần kinh
học, giải phẫu học mà sẽ đi sâu vào lĩnh vực tâm lý học
ứng dụng. Theo Bác sĩ Tâm lý Paul MacLean, mỗi
người khi sinh ra đến khi mất đi đều có 3 não trong 1.
Mặc dù ba phần não được sắp xếp chồng lên nhau,
nhưng mỗi bộ có những chức năng và nhiệm vụ riêng
biệt: Não bò sát, não thú và não người (hãy nhớ rằng, lý
thuyết của bác sĩ MacLean đã được phát triển, tuy nhiên
phần ứng dụng sau đây của lý thuyết của ông là một
phép ẩn dụ trong quá trình tư duy và giải quyết vấn đề)
Thuỳ não - phần cuối của bộ não là nơi bộ não kết nối
với xương sống. Phần này là não bò sát. Vùng này có
trung tâm điều khiển, hệ thần kinh tự điều chỉnh, dành
cho những chức năng sống của cơ thể như nhịp tim, hô hấp. Não bò sát còn có chức
năng phản ứng với những nguy hiểm và đe doạ như chạy trốn hay chống lại. Não bò
sát là bộ phận có nhiệm vụ đảm bảo những chức năng sinh tồn của cơ thể (Không có
logic đúng sai, không có suy luận). Ví dụ cho chức năng này của bộ não là các loại
động vật như Rắn, Thạch sùng, Cá sấu….
Não thú - là trung khu cảm xúc, chứa đựng nhu cầu về gia đình, thứ bậc xã hội, bà con
họ hàng. Trong não chó có một hệ thống Limbic - Hệ thống rìa, các phần khác nhau
của hệ thống này được kết nối với cảm xúc và bộ nhớ. Hệ thống này đã tạo ra 2 công
cụ cực kỳ hữu hiệu: Năng lực học tập và
trí

nhớ, giúp con người này càng thích nghi
hơn
với môi trường sống và trở thành “Kẻ
thống trị thế giới”. Não thú của chúng ta
cũng giống nhu con Cún chúng ta nuôi ở
nhà.
Thấy người quen thân thì vẫy đuôi mừng.
Nhưng thấy người lạ thì sủa và cắn. Phần
não
này hoàn toàn là cảm xúc không có phân
tích
đúng sai ở đây.
Vỏ não mới – hay còn gọi là não người,
vùng bao quanh đỉnh và cạnh của hệ
thống Limbic chiếm 80% tổng thể tích của
não con người. Não người cho phép con
người suy nghĩ logic và có suy luận.
Thêm vào đó, vỏ não người đem lại kinh
nghiệm tư duy trừu tượng. Suy luận logic,
duy trừu tượng và ngôn ngữ là một trong
những chức năng đặc biệt phân biệt con người với các loài động vật khác.

là
bộ

tư

1.2.2 Cơ chế hoạt động của bộ não

5

Theo chức năng sinh học của cơ thể, năng lượng sẽ theo tủy sống, hệ hô hấp, hệ tuần
hoàn đi từ dưới lên trên đảm bảo cho sự hoạt động của bộ não chúng ta. Điều đó co
nghĩa là, năng lượng sẽ được điều chỉnh đi từ não bò sát, đến nào thú và lên não
người theo cơ chế lấp đầy. Khi đó, phần não thú sẽ có thêm một chức năng mới là
“Chiếc van điều chỉnh năng lượng” quyết định năng lượng sẽ được đi xuống não bò sát
hay lên não người.
Nhưng những thông tin mà chúng ta thu nhận hàng ngày qua các giác quan như thị
giác, thính giác, xúc giác… sẽ có xu hướng di chuyển hơi khác dòng năng lượng. Khi
thông tin qua các giác quan nó sẽ đi vào não thú đầu tiên mà không phải não người hay
não bò sát. Minh chứng cho điều này chúng ta thấy rất rõ, chúng ta đã đôi lần gặp
trương hợp khi tiếp xúc, giao tiếp với một người nhưng chẳng hiểu sao từ ngay từ giây
phút ban đầu chúng ta đã có cảm tình với họ và ngược lại có những người không hiểu
sao chúng ta lại có những ác cảm với họ như vậy? Rõ ràng ở đây mọi quyết định mà
chúng ta đưa ra ở đây đầu tiên là do não thú với chức năng cảm xúc quyết định chứ
không phải khả năng tư duy suy luận của não người. Hay trong chuyện tình cảm những
“tiếng sét ái tình” chính là minh chứng rõ nhất cho nhận định thông tin đầu tiên đi vào
não thú. Trên phương diện nghiên cứu tâm lý học các nhà khoa học đã phát hiện rằng,
não thú có miền Limbic là bảng điều khiển trung ương. Là cơ quan nhập thông tin từ thị
giác, thính giác (hai giác quan thu nhận 87% thông tin của bộ não) và trong một số
trương hợp từ vị giác và khứu giác. Sau đó hệ thống này sẽ phân tích thông tin và đưa
lên não người xử lý hoặc đẩy xuống não bò sát để phản ứng. Những thông tin mà
chúng ta thu nhận và học hỏi được hàng ngày sẽ chia làm 2 loại: thông tin tích cực và
thông tin tiêu cực. Chính tính chất thông tin kết hợp với chứng năng điều khiển của
miền Limbic sẽ quyết định đến cách thức giải quyết vấn đề của bộ não.
Khi thông tin đầu vào là tiêu cực. Ví dụ như, có một nhân viên vào một buổi sáng do
đêm qua thức khuya nên dạy muộn, đi vệ sinh cá nhân thì nhà hết nước, xuống ăn
sáng thì tủ lạnh không còn gì, vừa đi ra đường thì bị xe đâm, đến cơ quan thị bị Sếp
phạt. Thì cả ngày hôm đó anh ta sẽ rơi vào trạng thái căng thẳng và bò sát. Khi thông

tin mà không tốt, não thú với chức năng của hệ thống Limbic và chiếc van điều khiển
năng lượng sẽ đóng lại đẩy năng lượng xuống não bò sát. Khi đó não bò sát thừa năng
lượng và các chức năng bảo vệ, phản ứng của nó được khởi động tối đa. Bởi vậy mối
khi chúng ta bực tức, cáu giận hay phản ứng thấy gáy mình nóng ran, chân tay co
cứng, các cơ giật liên hồi, máu sôi sùng sục. Khi đó cũng giống như con Thạch sùng,
thấy đối tượng nhỏ hơn thì “Chiến” ngược lại thấy đối tượng to hơn thì “Biến”.
Khi thông tin đầu vào là tích cực. Ví dụ vẫn nhân viên đó, sáng nay dạy sớm từ 6h00,
được vợ chuẩn bị bữa ăn sáng ngon miệng, đến cơ quan được Sếp khen và tăng
lương thì cả ngày đó nhân viên đó sẽ có tâm trang vui vẻ, thoải mái và sung sướng. Khi
đầu vào là những thông tin tích cực,
hệ thống Limbic được khởi động, van
năng lượng của não thú mở ra đưa
dòng năng lượng lên não người. Não
người được cung cấp ôxi và chất
dinh dưỡng sẽ kích hoạt các dây thần
kinh hoạt động, phân tích xử lý thông
tin và đưa ra giải pháp cho vấn đề.

6


Có rất nhiều các ví dụ tâm lý học hành vi, chứng minh cho nhứng kết quả nghiên cứu
trên của các Nhà tâm lý học. Điển hình là tất cả chúng ta đã đôi lần đi thi, chúng ta cũng
thường gặp phải tình huống: ở nhà ôn rất kỹ nên nhớ hết bài, nhưng vào phòng thi thì
lại quên hết, ra khỏi phòng thi lại nhớ bài. Lý do của hiện tượng này rất đơn giản. Ở
nhà môi trường thoải mái, chúng ta học ở trạng thái não người và không gian hưng
phấn nên chức năng Limbic được phát huy tối đa giúp chúng ta học tập và nhớ bài tốt.
Nhưng khi vào phòng thi do không khí căng thẳng, van năng lượng não thú bị đóng lại,
chúng ta rơi vào trạng thái của não bò sát phản ứng nên quên hết kiến thức. Nhưng khi
ra khỏi phòng thi, môi trường thoải mái hơn, não người được kích hoạt và chúng ta lại

nhớ hết những kiến thức đã quên. Hay tương tự là các ví dụ trong phỏng vấn, khi báo
cáo hay thi vấn đáp cũng vậy.
Hoặc trong cuộc sống gia đình, mỗi khi chúng ta mắng con cái hoặc gây áp lực với con
cái thì chúng lại làm những điều ngược lại. Càng cầm thì trẻ con lại càng làm, không
phải chúng bướng mà do chúng ta không hiểu chức năng và cơ chế hoạt động của bộ
não mà thôi.
1.2.3 Ứng dụng và phát huy cơ chế ba não
Những kết quả nghiên cứu trên đã cho chúng ta thấy rằng, thông tin đầu tiên sẽ đi vào
não thú, nếu như thông tin là tích cực thì não thú sẽ mở van năng lượng để não người
hoạt động, nếu thông tin là tiêu cực thì van năng lượng đóng và chúng ta hoạt động ở
trạng thái não bò sát chỉ là “Chiến hay Biến”. Vậy chúng ta sẽ ứng dụng như thế nào để
phát huy tối đa tiềm năng của con người để sống hạnh phúc và thành đạt.
Điều đó có nghĩa là khi chúng ta bắt đầu làm việc hay giải quyết vấn đề, chúng ta phải
chuẩn bị các yếu tố bên ngoài thật thoải mái. Nhiệt độ, ánh sáng, môi trường làm việc
và khu vực tư duy, giải quyết vấn đề phải thoả mãn não bò sát. Bạn nên đi vào giải
quyết vấn đề với một tâm trạng thoải mái trung khu cảm xúc của bộ não được thoả
mãn. Khi hai phần não đó thoải mái thì não tư duy sẽ hoạt động tốt. Đây là một kinh
nghiệm không chỉ với các nhà quản lý mà còn là một bài học của mỗi người lao động.
Để nâng cao hiệu quả công việc, thúc đẩy quá trình hợp tác giữa các thành viên điều
quan trọng nhất vẫn là tạo ra môi trường làm việc an toàn, thoải mái, vui vẻ cho mối
thành viên.
Trong công tác bán hàng hay dịch vụ khách hàng, cơ chế ba não thực sự rất quan
trọng khi chúng ta biết áp dụng. Trong giao tiếp, dịch vụ chúng ta không có cơ hội thứ 2
để gây ấn tượng cho đối tác, không có cơ hội thứ hai để bán một dịch vụ hay một sản
phẩm. Bởi vậy ấn tượng đầu tiên khi tiếp xúc với khách hàng phải được các nhân viên
bán hàng và dịch vụ khách hàng đặc biệt quan tâm. Cái ấn tượng đó chỉ đơn giản là
ánh mắt và nụ cười thân thiện, là cái bắt tay hay một lời chào, một câu hỏi thăm thể
hiện sự quan tâm đến đối tác. Các cụ nhà ta xưa đã dạy “Một bồ cái lý không bằng một
tý cái tình” hay ngạn ngữ Trung Hoa cũng có câu “Không biết cười đừng mở cửa tiệm”,
“Không biết cười đừng đi bán hàng hay làm dịch vụ”.

Trong gia đình, trong cuộc sống hàng ngày chúng ta cũng cần tạo ra cho gia đình mình
một môi trường thoải mái, thân thiện, các thành viên đều được tôn trọng và thể hiện ý
kiến của mình một cách bình đẳng. Trong giáo dục con cái không nên để con trẻ vào
não bò sát bằng cách quát mắng mà nên tạo cho trẻ sự đam mê và ý nghĩa của công
việc và học tập.

7


Trong học tập với các bạn học sinh, sinh viên cũng cần biết tạo ra một không gian học
tập vui vẻ, thoải mái và an toàn. Phải biết tìm ra được mục đích và đinh hướng cũng
như động lực học tập. Nếu bạn làm được điều đó sẽ giúp bạn sử dụng tối đa chức
năng học tập và ghi nhớ của hệ thống Limbic của não thú giúp bạn có những kết quả
xuất sắc trong học tập.
Chúng ta tiếp cận việc tư duy hay phương pháp giải quyết một vấn đề cũng có thể tạo
nên sự thay đổi. Nếu chúng ta thấy có một vấn đề và tự hỏi: "Có trục trặc gì nhỉ?" bạn
sẽ thấy tiêu cực. Ngược lại, nếu chúng ta tiếp cận vấn đề với suy nghĩ chắc chắn phải
có giải pháp nào đó, não của bạn sẽ đưa ra được các giải pháp sáng tạo. Vấn đề ở đây
là: "Làm thế nào tôi có thể lạc quan hơn". Đừng chú ý quá vào những gì chúng ta
không có, thay vì đó chúng ta phát huy tối đa những gì chúng ta đang có. Thay đổi cách
nhìn, hướng vào điểm tích cực của vấn để cũng là một giải pháp nâng cao hiệu quả
công việc của mối người.
Trong công tác quản lý, lãnh đạo thì chìa khoá nâng cao hiệu quả công việc, thay đổi
nhận thức của người lao động, chuẩn hoá quy trình quản lý chính là việc: tạo ra một
môi trường lao động an toàn, thoải mái cho tư duy mỗi cá nhân, tạo điều kiện để mối
người phát huy toàn bộ ưu thế cá nhân của mình. Quản lý nhân sự, quản lý công việc
không phải bằng hình phạt, bằng sự chỉ trích hay đẩy người lao động vào nỗi sợ hãi mà
phải bằng chính việc tạo ra động lực bên trong của mối người, bằng cơ chế điều tiết
quá trình tư duy của họ, hướng họ tập trung vào mục tiêu chung của tổ chức. Kỷ luật,
chuyên nghiệp không thể bằng roi vọt mà chỉ có thể bằng cách thay đổi thái độ, nhận

thức và tư duy người lao động trong tổ chức.
Ngoài ra để phát huy cơ chế ba não tốt hơn trong cuộc sống và công việc chúng ta
cũng cần thay đổi tư duy của mình theo chiếu hướng tích cực tỏng giao tiếp. Trước hết
phải biết nhìn nhận những điểm tốt của mình sau đó là ứng xử tích cực với người khác.
Bởi bạn tìm gì thì bạn sẽ được nấy. Bạn tìm điểm xấu bạn sẽ rơi vào trạng thái của não
bò sát, bạn nhìn nhận và ứng xử tích cực bạn sẽ khai thác tốt nhất chức năng của não
người. Tóm lại, “Cười thì nên não người còn quát/tát xuống não bò sát”
1.3

Tạo lập và thay đổi chuẩn mực tư duy

“Bạn nghĩ bạn có thể hay không thể bạn đều đúng” (Henry Ford – Chủ tịch & Sáng lập
Tập đoàn Ôtô Ford). Bạn nghĩ bạn là ai, số phận sẽ tạo bạn là con người như vậy nếu
bạn biết hành động. Suy nghĩ con người tạo ra tất cả nhưng cái gì điều khiển tất cả
điều đó, câu trả lời là chuẩn mực tư duy hay còn gọi bằng khái niệm “Chuẩn nền”.
Vậy làm thế nào để thay đổi và tạo dựng một chuẩn nền tư duy tốt. Đó là một câu hỏi
thông minh và câu hỏi của sự thành công. Ngoài cách phân chia bộ não làm 3 phần
theo cách của Paul MacLean, các nhà tâm lý học cũng phân chia bộ não làm 4 miền tư
duy: miền ý thức, miền tiềm thức, miền chuẩn nền và miền vô thức. Căn cứ váo chức
năng hoạt động mỗi miến chúng ta thấy có sự tương ứng như: miến ý thức tương ứng
với não người, miền tiềm thức và chuẩn nền tương ứng với não thú và miền vô thức
tương ứng với não bò sát.
Như chúng ta đã biết, thông tin đầu vào sẽ qua não thú. Và ở não thú hệ thống Limbic
sẽ tiến hành đánh giá thông tin. Xét theo sự tương ứng thì chức năng đánh giá thông
tin chính là nhiệm vụ của miền chuẩn nền. Miền chuẩn nền là nơi lưu giữ những giá trị,

8


niềm tin và chuẩn mực của mỗi cá nhân. Khi thông tin đưa vào mà phù hợp với những

giá trị và niềm tin của chuẩn nền thì sẽ được chuẩn nền đưa lên não người và ở đây
não người sẽ có nhiệm vụ đánh giá lại thông tin, phân tích xử lý và đưa ra phương án
giải quyết.
Ngược lại, khi thông tin đầu vào không phù hợp với hệ thống giá trị, niềm tin của miền
chuẩn nền sẽ được miền chuẩn nền đưa xuống não bò sát và ở đây sẽ diễn ra quá
trình phản ứng “Chiến hoặc Biến”.
Hệ thống giá trị, niềm tin của miền
chuẩn nền là một loại phản ứng có
điều
kiện do quá trình tập luyện để hình
thành. Ví dụ như ngạn ngư Nga có
câu
“Nếu bạn gọi một người là con heo,
lần
thứ nhất anh ta không tin nhưng đến
lần
thứ 100 anh ta sẽ ăn cám thật”. Hay
nếu
như khi bạn còn nhỏ, bạn bị mọi
người xung quan đánh giá là kẻ thất
bại,
người có vấn đề về trí tuệ thì cuộc
sống
sau này của bạn bạn sẽ luôn tin mình
là
người như vậy. Để có một chuẩn nền
tốt,
một cuộc sống hạnh phúc và thành
đạt
bạn phái bắt đầu xây dựng và hình thành những suy nghĩ tích cực, những thói quen

tích cực.
Quá trình hình thành chuẩn nền tư duy của mọi người là giống nhau. Chuẩn nền được
hình thành không phải ở miền ý thức mà được tạo ra bởi miền tiềm thức. Miền tiềm
thức giống như một cái kho chứa đựng những dữ kiện của mỗi cá nhân. Theo nghiên
cứu thì 95% những hành động của chúng ta thực hiện hàng ngày là do miền tiềm thức
chi phối. Những hành động hay suy nghĩ lặp đi lặp lại hàng ngày sẽ tạo nên những vết
hằn tư duy và được nổi lên trên trong miền tiềm thức và được chuyển lên miền chuẩn
nền tư duy. Những suy nghĩ hay hành vi không được lặp lại thường xuyên sẽ được
chuyển lại và lặn sâu xuống miền tiềm thức. Nhưng tạo lập và thay đổi chuẩn nền tư
duy lại phải bắt đầu từ ý thức. Miền ý thức sẽ điều khiển và tác động đến sự chuyển
dịch những giá trị, niềm tin từ miền tiềm thức lên miền chuẩn nền.
Ví dụ như ước mơ của bạn là năm 40 tuổi bạn sẻ trở thành Tổng Giám đốc một Tập
đoàn Quốc tế. Muốn làm được điều đó bạn phải biết vẽ ra cho mình một tầm nhìn, một
viến cảnh và cách thức để đạt được điều đó. Hàng ngày bạn phải liên tục nghĩ và hành
động theo nó. Quá trình hình thành chuẩn nền tư duy cũng giống như quá trình hình
thành thói quen, đầu tiên là đặt chuẩn mực và duy trì chuẩn mực trong thời gian tối
thiểu 6 tháng.
Chuẩn mực tạo ra suy nghĩ, suy nghĩ tạo hành vi, hành vi tạo thói quen và thói quen tạo
ra chính số phận của mỗi người.

9


2
2.1

CÁC NĂNG LỰC TƯ DUY
Lý thuyết đa trí tuệ

Nếu câu hỏi bạn thông minh cỡ nào được đặt ra thì

nhiều khả năng câu trả lời của nhiều người trong tình
huống này chỉ căn cứ vào các bài kiểm tra và điểm số
trong các trường học. Nhưng tất cả điều đó chỉ chứng
minh phần nào khả năng học tập của bạn tại trường
còn
trong cuộc sống bạn có thể thành công hay không vẫn
là
một dấu hỏi. Những khái niệm về trí thông min, về chỉ
số
thông minh IQ đã ảnh hưởng không nhỏ đến tư duy
và
nhận thức của nhiều hế hệ người Việt. Nhận thức đó
đã
phần nào làm thui chột nhiều tài năng trong các lĩnh
vực
khác. Và thực tế thế giới đã chứng minh hàng năm
vẫn
có 30% số người có chỉ số thông minh IQ dưới trung
bình
vẫn gặt hái được những thành công vượt trội. Để trả
lời
cho những băn khoăn đó, sau nhiều năm nghiên cứu
năm
1988, GS. Howard Gardner và nhóm cộng sự đã đặt
ra lý
thuyết về “ đa thông minh” (The theory of mutil – ple intelligences), ban đầu trí thông
minh được chia làm 7 loại. Đến năm 1999, Gardner chia trí thông minh thành 9 loại,
theo đó mỗi người bình thường đều thông minh tới một mức độ nào đó tại một hay
nhiều miền sau đây: năng lực tư duy qua logic - lý luận toán học, Năng lực tư duy qua
ngôn ngữ, Năng lực tư duy qua nhạc điệu, Năng lực tư duy qua không gian, Năng lực

tư duy qua vận động cơ thể, Năng lực tư duy qua giao tiếp cá nhân, Năng lực tư duy
qua nội tâm, Năng lực tư duy qua tự nhiên, Năng lực tư duy qua hiện sinh.
Ba nhân tố cơ bản của quá trình học là: nền tảng,
thu nhận kiến thức và nghĩa thực sự, nghĩa sâu
xa. Việc tiếp theo là phải để cho người khác biết
mình biết. Học tập là một quá trình đa nhiệm. Khi
bạn nhận được một hệ thống kiến thức mới, bạn
phải sắp xếp và tìm ra mối liên hệ giữa chúng. Để
thực hiện được điều này người ta cần sử dụng
các năng lực tư duy của mình. Mọi người thường
cho rằng chỉ có người thông minh thì mới có
những năng lực tư duy nhưng thực ra thì tât cả
chúng ta đều có năng lực tư duy vì nếu xét về
định nghĩa, 1 người thông minh là người có khả
năng hiểu rõ được thông tin, biết đánh giá xem
xét các sự kiện và tìm sự nối kết các kiến thức.
Howard Gardner, một chuyên gia rất nổi tiếng
trong lĩnh vực năng lực tư duy cho rằng có 9 năng
lực tư duy sẵn có trong mỗi chúng ta. Đó là:
 NLTD qua toán học, qua lôgíc
 NLTD qua ngôn ngữ
 NLTD qua giao tiếp
 NLTD trong nội tâm
 NLTD qua nhạc điệu
 NLTD qua tự nhiên

là

10





NLTD qua không gian, thị giác
NLTD qua ngôn ngữ cơ thể
NLTD qua hiện sinh – Tâm linh

Ai cũng có đầy đủ các năng lực tư duy. Song điều quan trọng là mỗi người phải xác
định được nhóm năng lực của mình sau đó khai quật tiềm năng và đánh thức người
khổng lồ trong chính bạn. Những NLTD này sẽ thay đổi khi môi trường học thay đổi.
Chúng có thể mất đi hay được nâng cấp.
2.2

Tổng quan về 8 năng lực tư duy

NLTD qua lôgic: hay còn gọi là NLTD qua toán học, nó sử dụng những phân tích trình
tự để rút ra 1 kết luận nào đó. Nhà khoa học, kế toán, hay nhà kinh tế tập trung vào NL
này.
NLTD qua ngôn ngữ: là trí thông minh mang tính chất phổ quát nhất trong 8 năng lực tư
duy được đề cập. Trí thông minh ngôn ngữ là kĩ năng sử dụng từ ngữ. Nhà văn hay
những nhà giới thiệu chương trình chuyên nghiệp nhấn mạnh vào những NL này. Điểm
mấu chốt làm căn cứ cao nhất để đánh giá về loại trí thông minh này là các bài kiểm tra
về chỉ số IQ của chúng ta. Những bài kiểm tra này đều được xây dựng dựa trên những
thành phần có tính chất thiên về ngôn ngữ và từ vựng. Trí thông minh về ngôn ngữ bao
gồm nhiều thành phần như âm tiết, cú pháp, ngữ nghĩa và tính ứng dụng của nó.
Những cá nhân có khả năng tư duy qua ngôn ngữ tốt thường có khá năng nhạy cảm
sắc bén với âm thanh hoặc âm tiết của từ ngữ, thường vận dụng sự chơi chữ, sự dụng
giai điệu, cách uốn lưỡi, dùng điệp âm, cấu tạo từ tượng thanh và những âm thanh đan

xen khác nhau để trêu đùa, nghịch ngợm. Một ví dụ điển hình là James Joyce, ông đã
sáng tạo ra hàng ngàn trò chơi chữ với những thứ tiếng khác nhau.
Những người giỏi về tư duy qua ngôn ngữ cũng thường tinh thông và thành thạo các kỹ
năng vận dụng cấu trúc hoặc cú pháp của các câu và cụm từ. Những thiên tài về ngôn
ngữ có thể cho chúng ta thấy sự nhạy cảm ngôn ngữ cưa họ thông qua độ chính xác
rất cao về nội dung và ngữ nghĩa của từ. Nhưng có lẽ thành phần quan trọng nhất của
năng lực tư duy qua ngôn ngữ là năng lực sử dụng từ ngữ để đạt được các mục tiêu
trong cuộc sống và công việc. Ví dụ như Herbert W Amstrong trong việc truyền giáo,
Winson Churchill trong vận động khích lệ và truyền cảm hứng…
NLTD qua giao tiếp: khả năng giao tiếp hiệu quả và quan sát những kí hiệu không lời là
nền tảng của NL này. Mặc dù NL này ít khi được sử dụng, nhưng giáo viên và nhà cố
vấn là những người rất hay sử dụng NL này.
NLTD trong nội tâm: sự tự phản ánh tạo nên tính cách cho người sử dụng NL này
nhiều nhất. Chìa khoá ở đây là khả năng xác định và tự điều chỉnh những mục tiêu dựa
trên những kinh nghiệm trong quá khứ. Nhà hoạch định chiến lược hay những nhà
nghiên cứu có khuynh hướng sử dụng NL này.
NLTD qua nhạc điệu: sáng tạo và phân loại những âm thanh phức tạp là đặc tính của
những người có NL này. 1 nhạc sĩ hay 1 nhà thiết kế âm thanh có thể là những ví dụ
tiêu biểu.

11


NLTD qua tự nhiên: là khả năng quan sát, hiểu rõ và có thể sắp xếp những mô hình
hay nhân tố trong môi trường tự nhiên. NL này thuộc về những nhà sinh học nghiên
cứu về phân tử hay những nhà khoa học nghiên cứu giám định pháp y.
NLTD qua không gian: khả năng quan sát là một nhân tố quan trọng trong NL này. Ví
dụ như 1 nhà điêu khắc có thể thấy 1 tảng đá như 1 tác phẩm tuyệt diệu. Kiến trúc sư
hay kĩ sư cũng rất coi trọng NL này.
NLTD qua ngôn ngữ cơ thể: NL về thể chất được thể hiện rõ ở những người khéo tay

hay những người có tài năng bẩm sinh về vận động. Những người làm phẫu thuật, cơ
khí hay những vũ công chuyên nghiệp có xu hướng sử dụng tối ưu NL này.
2.3

Các phương pháp phát triển các năng lực tư duy nổi trội

2.3.1 Năng lực tư duy qua Logic Toán học
Như chúng ta đã nói, học tập là một quá trình đa nhiệm. Không những thế, nó còn rất
đa dạng, thể hiện ở những phương pháp học khác nhau. Người học cần và thường
thích những cách khác nhau để khám phá 1 vấn đề nào đó. Khi chỉ có 1 phương pháp
học học sinh sẽ bị gò bó trong một giới hạn nào đó và sẽ rất khó khăn để tiếp thu kiến
thức. Biết cách tiếp nhận thông tin, sắp xếp và liên kết chúng rồi sử dụng những NLTD
sẽ giúp người học tạo ra 1 mạng lưới kiến thức chặt chẽ. Thông tin sẽ được lưu trữ 1
cách hiệu quả hơn ở những phần khác nhau của bộ não và kết quả là ta sẽ gợi lại
thông tin dễ dàng hơn và áp dụng chúng 1 cách có trình tự.
Điều quan trọng bây giờ là làm sao để sử dụng được NLTD này. Trước hết ta cần đánh
số và sắp xếp những kiến thức đã học. Việc này đòi hỏi bạn phải xem xét rất cẩn thận
những gì đang học. Sẽ rất khó để sắp xếp chúng mà không so sánh những điểm giống
và khác. Và cũng sẽ rất khó để so sánh mà không xem xét ý nghĩa thực sự của những
thông tin mà mình vừa thu nhận.
Tiếp theo là phải phân tích cụ thể những gì đang học. Không bao giờ chấp nhận những
thông tin ở giá trị bề ngoài. Khi bạn sử dụng 1 hệ thống phân tích hợp lí bạn sẽ nâng
cao được NLTD qua lôgíc của mình.
Sau đây là hệ thống A.E.I.O.U._những câu hỏi mà bạn cần luôn đặt ra cho mình khi tiếp
cận 1 vấn đề.
A(Assumption): Việc ngầm định này được tạo nên như thế nào?
Đây có phải là ý kiến duy nhất không? Còn có cái gì chưa được đề cập đến không?
Những trường hợp cá biệt đã được nói đến để có cái nhìn tổng thể chưa?
E(Evidence): Bằng chứng cho vấn đề này là gì?
Thông tin mình nhận được có phù hợp với lập luận và các nhận định trước đó không?

Nếu nó là nhận định thì người đưa ra nhận định đó có đáng tin cậy không? Còn nếu là
lập luận thì đâu là cơ sở cho nó? Có còn cách nào khác để giải thích cho nó nữa
không?
I(Ilustration): Có thể tìm cách nào để minh hoạ cho vấn đề này không?

12


Những kiến thức của mình có thể liên kết với thông tin này không? Dựa vào thông tin
của bản thân mình thì có thể tìm được điều gì liên quan không? Nó có phù hợp không,
có ý nghĩa không?
O(Opinion): Từ vấn đề này ta có thể rút ra kết luận hay ý kiến nào không?
Có ai có cùng quan điểm như ta không? Những quan điểm đó có lí không, có căn cứ
nào không?
U(Unique): Vấn đề này có gì độc đáo không?
Có gì khác biệt và nổi trội về vấn đề này không?
Các phương pháp khác để phát triển năng lực tư duy qua logic.
 Chơi các trò chơi liên quan đến logic và toán học.
 Học cách sử dụng bàn tính, máy tính.
 Giải các câu đố lo gic và các vấn đề liên quan đến trí não.
 Luôn có một chiếc máy tính điện tử bên mình để tính toán các vấn đề liên quan
đến toán học.
 Học vác ngôn ngữ máy tính như JAVA, TUBO, LOGO, PASCAL, BASIC…
 Mua các dụng cụ khoa học để thực hiện các cuộc thí nghiệm của bản thân.
 Thảo luận cùng những người xung quanh về các chủ đề liên quan đến toán học,
logic học.
 Thực hành các tính toán đơn giản bằng cách tính nhẩm.
 Tìm hiểu các khái niệm về kinh doanh về tài chính trên các sách báo.
 Thăm các bảo tàng về khoa học và tìm hiểu các phát minh khoa học loài người
mà bạn có thể.

 Xem các phim tài liệu, các sách báo khoa học.
 Đánh dấu các khái niệm khoa học mà bạn không quen thuộc hoặc không hiểu nó
rõ ràng.
 Tự bạn ghi lại những lời nói kể lại chuyện làm cách nào để bạn giải được một
bài toán khó.
 Thường xuyên làm các bài trắc nghiệm mới về IQ.
 Hãy sự dụng cái đầu và bộ óc của bạn trong việc học về các khái niệm toán học
mới.
 Hãy dạy toán học hoặc các khái niệm khoa học khác cho bạn bè hoặc người
khác để bạn hiểu sâu sắc hơn về những khái niệm này.
2.3.2 Năng lực tư duy qua ngôn ngữ
Cách sử dụng NL này rất đơn giản, bạn hãy viết lại những thông tin mà bạn có được
theo ý mình. Có 1 điều mà bạn dễ dàng nhận ra là rất khó để đọc những thứ mà người
khác viết. Khi những kiến thức bạn cần tiếp thu được viết bởi chữ của người khác bạn
sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu được chúng. Khi bạn chuyển những kiến thức bạn
nghe hay đọc thành ngôn ngữ của riêng bạn, bạn buộc phải hiểu nó. (EXPLAIN)
Những cách để bạn phát triển trí thông minh qua ngôn ngữ
 Hãy động não từ những thứ mà bạn đã học, những cái mà bạn nhớ được, viết
lại chúng và nếu có thể, hãy ghi âm.
 Đọc lướt qua những trang sách mà bạn đã học và thêm vào những ý nghĩ chợt
đến. Nhớ là hãy viết theo cách của riêng bạn.

13


 Trong lúc đọc, dừng lại khi đọc xong 1 phần chính, suy nghĩ và ghi vào đầu
những ý chính bằng ngôn ngữ của chính bạn.
 Hãy ghi chép bằng cách riêng của bạn, kèm theo những câu hỏi phát sinh từ
những vấn đề đó.
 Hãy tham gia những hội thảo về sách hay mà bạn có cơ hội.

 Tổ chức các buổi liên hoan và sinh hoạt nghề nghiệp với các chủ đề bạn chọn.
 Tự ghi âm lời nói của bạn và bật lại nghe.
 Tham gia vào một câu lạc bộ viết sách.
 Học cách sử dụng bộ vi xử lý từ ngữ.
 Nghe băng đĩa của các diễn giả nổi tiếng, các nhà thơ và những người có năng
khiếu kể chuyện khác.
 Hãy đọc một tuần một quyển sách và tự xây dựng lấy một thư viện cá nhân của
mình.
 Chơi các trò chơi ngôn từ.
 Mỗi ngày hãy sử dụng thêm một từ mới.
 Hàng ngày luôn giữ một cuốn nhật ký bên mình và viết khoảng 250 từ về một
ngày về bất cứ thứ gì bạn muốn.
 Dành thời gian kể chuyện thường xuyên với gia đình và bạn bè.
 Ghi nhớ và học thuộc tất cả những bài thơ hoặc đoạn văn xuôi nổi tiếng.
 Đánh dấu, khoăng tròn những từ ngữ lạ trong quá trình bạn đọc sách và cố gằng
hiểu về ý nghĩa của nó.
 Hãy quan tâm và chú ý đến kiểu nói của người khác về âm lượng, âm điệu, cách
thức sử dụng từ ngữ…
2.3.3 Năng lực tư duy qua Giao tiếp
Giao tiếp là việc chúng ta làm hàng ngày, song không phải ai cũng phát triển NLTD này.
Vậy làm sao để ta có thể sử dụng tối ưu NL này?
Dạy những cái bạn đã học là 1 cách hiệu quả để phát triển NLTD qua ngôn ngữ. Đây
cũng là cách học có tác dụng rất lớn vì khi dạy cho người khác, bạn tìm ra được là
mình biết gì và còn gì mình chưa biết. Việc này cũng làm cho kiến thức của bạn tăng
một cách đáng kể vì học sinh của bạn sẽ yêu cầu bạn áp dụng những cái mà bạn vừa
dạy.
Việc dạy học đòi hỏi bạn phải thu thập thông tin, sắp xếp ý nghĩ theo 1 trình tự có tính
lôgíc và sử dụng ngôn ngữ của chính mình để diễn đạt ý nghĩ đó.
Một lợi ích nữa của việc dạy lại này là sự giao thoa. Khi bạn chia sẻ thông tin với 1
người khác, họ có thể có những thông tin bạn cần để lấp chỗ hổng. Phần này có thể có

trong bài của bạn hoặc có thể không. Đó chính là phần thưởng dành cho bạn.
Một cách khác nữa để sử dụng NL này là việc so sánh những ghi chép. Hành động đơn
giản của việc so sánh những ghi chép với 1 người bạn sau giờ học hay với sách là 1
cách để việc cùng dạy nhau diễn ra. Bạn cua bạn có thể nhớ những cái mà bạn không
nhớ và ngược lại. Lí do của việc này rất đơn giản, vì cách tiếp nhận thông tin, tổ chức
và tạo mạng lưới kiến thức của họ khác với của bạn.

14


Ứng dụng của việc sử dụng NLTD này là tổ chức học theo vòng tròn. Hãy chọn 1 nhóm
học sinh với những môn chuyên khác nhau, có thể là toán, khoa học, lịch sử, sư phạm,
quản lí,... tầm 5 đến 7 người là đủ.
Chọn thời gian cụ thể trong tuần để tổ chức họp nhóm. Mỗi tuần sẽ có 1 chủ đề khác
nhau để thảo luận. Ta sẽ có những ý kiến từ những quan điểm khác nhau nhưng hãy
để chúng tự phát triển. Khi có ai đó thách thức niềm tin của bạn, đừng quá bảo thủ
nhưng cũng đừng thờ ơ hay vội vã chấp nhận ý kiến của họ. áp dụng cách học này,
bạn không chỉ học được cách mới để tiếp cận thông tin mà còn cả cách lắng nghe và
tìm hiểu vấn đề. 1 khi bạn đã rút ra được kết luận sau mỗi nghiên cứu thì các thông tin
sẽ được tiếp nhận vào bộ nhớ 1 cách có hiệu quả hơn.
Các phương pháp phát triển trí thông minh giao tiếp.
 Mua một cuốn sổ nhò và ghi lại vào đó những cá nhân và đối tượng mà bạn
thường xuyên giao tiếp với họ.
 Mỗi ngày bạn thực hiện tiếp xúc mọt người mới.
 Tham gia các hoạt động xã hội hoặc học các lớp về kỹ năng giao tiếp để có cơ
hội và điều kiện tiếp xúc với những người khác.
 Dành 15 phút hàng ngày thực hành kỹ năng lắng nghe chủ động, lắng nghe
đồng cảm với những người bạn hoặc người thân của mình.
 Tổ chức các bữa tiệc và mời những người bạn của mình tham dự.
 Thường xuyên tham gia vào các buổi trị liệu tâm lý theo nhóm hoặc gia đình.

 Giữ vai trog lãnh đạo trong một nhóm hoạc một tập thể mà bạn quan tâm.
 Thực hiện các hoạt động đòi hỏi sự hợp tác ủa nhiều người.
 Có những buổi gặp gỡ với gia đình và bạn bè thường xuyên.
 Tổ chức các buổi đóng góp ý kiến và chia sẻ kinh nghiệm tại nơi làm việc vủa
bạn.
 Làm quen, tiếp xúc với những người thuộc các nền văn hóa, các vùng miến khác
mà bạn có thể.
 Làm gia sư hoặc hướng dẫn viên du lịch.
 Dùng 15 phút hàng ngày quan sát cách mọi người xung quanh bạn giao tiếp và
tương tác với nhau như thế nào.
 Học tập những kinh nghiệm của những người có khả năng giao tiếp tốt.
2.3.4 Năng lực tư duy qua nội tâm
Trước khi sử dụng NLTD này, chúng ta phải biết được những điểm mạnh, niềm đam
mê của mình. Khi ta thích thú, say sưa với 1 đề tài nào đó thì ta sẽ có động cơ để học.
Các nhà nghiên cứu đã làm 1 thí nghiệm kiểm tra trí nhớ của học sinh bằng 1 bức
tranh. 1 số người chỉ nhìn tranh, số còn lại được đưa những thông tin về bức tranh và
người hoạ sĩ. Kết quả là nhóm thứ 2 nhớ gấp 2 lần so với nhóm thứ nhất.
Một khi ta tìm ra sự hứng thú của mình thì niềm đam mê thực sự sẽ đến. Lúc đó ta sẽ
tìm thêm được những sự khác biệt, những mối liên kết bất ngờ, tạo nên sự hấp dẫn
cho vấn đề đó.
Ngoài ra chúng ta cũng phải tìm hiểu những thông tin cơ bản về vấn đề mình đang
nghiên cứu. Nếu đề tài đó là hội hoạ thì người nghệ sĩ đã định hình gì trong đầu khi
sáng tác nên tác phẩm? Anh ta đã có những gì đổi mới so với những người tiền
nhiệm? Có kĩ năng mới nào được sử dụng không?

15


Một điều quan trọng nữa mà chúng ta cũng phải chú ý, đó là phải dành thời gian để
xem xét lại vấn đề. Hãy từ từ nhìn lại vấn đề đó. Thông tin này có phù hợp với những

thứ bạn đã biết hay không? Lợi ích của chúng trong tương lai là gì? Thông tin mà bạn
có được càng xác thực bao nhiêu thì cơ hội để bạn tiếp nhận lượng thông tin đó 1 cách
có hiệu quả càng lớn bấy nhiêu.
Các phương pháp phát triển năng lực tư duy qua nội tâm
 Nhờ các chuyên gia tư vần giúp tư vân the cá nhân hoạc vật lý trị liệu.
 Tìm hiểu kỹ về yếu tố bản ngã trong Triết học phương Đông và phương Tây.
 Học cách thiền định.
 Nghe đài và băng đĩa có các nội dung liên quan.
 Viết tự truyện hoặc nhật ký cá nhân hàng ngày cảu mình.
 Thường xuyên ghi lại và làm sáng tỏ giấc mơ của mình.
 Đọc những sách báo về chủ đề tự lực cá nhân.
 Tạo một không gian yên tĩnh trong nhà dành cho việc kiểm nghiệm nội tâm.
 Bắt đầu công việc kinh doanh của mình.
 Phát triển các mối quan tâm và sở thích khác với những người xung quanh.
 Đăng ký các lớp học về tính quyết đoán và khai thác khả năng tiềm ẩn của con
người.
 Làm những bài trắc nghiệm nhằm xác định ró những điểm mạnh và bất lợi của
bản thân trên các lĩnh vực.
 Đặt ra các mục tiêu trước mắt và lâu dài cho bản thân và quyết tâm thực hiện
những mục tiêu đó đến cùng.
 Tham gia các buổi hội thảo với các chuyên đề về khai phá tiềm năng con người
hoặc phát triển nội tâm.
 Nghiên cứu và đọc tiểu sử của những nhân vật nổi tiêng có tính cách mạnh mẽ
mà bạn thích.
 Hằng ngày thực hiện những hoạt động nhằm nâng cao tính tự tôn cá nhân như
tư duy tích cực, khich lệ bản thân…
 Tham gia các hoạt động tôn giáo một cách hường xuyên.
 Tưởng tượng bạn là gì, bạn mong muốn mình sẽ như thế nào trong tương lai và
thử sống với những sự tưởng tượng đó.
 Mỗi tối dành tối thiểu 10 phút để nghiền ngẫm, xem xét lại nững ý nghĩ và một

ngày làm việc và học tập của mình.
 Dành thời gian để nói chuyện vơid những người có ý niệm bản thân mạnh mẽ và
lãnh mạnh.
2.3.5 Năng lực tư duy qua nhạc điệu
Âm nhạc là 1 phần tất yếu của cuộc sống. Gần như tất cả chúng ta đều rất nhạy cảm
với nhạc điệu và nhớ rất lâu những đoạn nhạc. Những nhà quảng cáo rất biết tận dụng
những NLTD này của con người để khắc sâu thông tin vào người nghe. Những thông
điệp quảng cáo đáng nhớ nhất hầu hết đều sử dụng âm nhạc. Thậm chí có những đoạn
nhạc mà người ta nhớ rất lâu, có thể vài chục năm sau đó.
Nhạc điệu làm cho ta dễ nhớ từ ngữ hơn vì khi đó chúng ta đang khởi động cả 2 bán
cầu não, nối thông tin thành 1 dòng liền mạch. Khi dòng chảy đã được khơi thông thì
phần còn lại cứ theo đó mà chảy.

16


Âm nhạc kích thích trung khu tình cảm của bộ não vì thế mà nghe nhạc trong lúc đang
học được coi là một công cụ đắc lực. Khi tự học ta có thể nghe nhạc theo 2 cách: 1
cách thụ động-tiếp nhận và 1 cách chủ động-sáng tạo. Ta chỉ nên nghe nhạc không lời
vì lời bài hát sẽ cản trở việc học của bạn. Dựa vào việc ta định làm gì với vấn đề đó mà
thay đổi nhạc điệu. Những loại nhạc ồn ào, ầm ĩ không phù hợp với việc học vì các
nghiên cứu đã chỉ ra rằng sau khi nghe những loại nhạc naỳ thì kết quả học tập của học
sinh bị giảm sút.
Nhạc chủ động-sáng tạo được sử dụng khi ta làm những công việc mang tính sáng tạo.
Nên sử dụng những loại nhạc có tiết tấu nhanh, thúc giụcvới nhiều nhạc cụ chơi cùng
lúc, nó sẽ kích thích cả bộ não.
Nhạc thụ động-tiếp nhận nên được nghe khi bạn muốn thư giãn trước khi học hay khi
đang ôn bài. Sử dụng những loại nhạc khoảng 60 nhịp 1 phút của 1 dòng nhạc cụ (ví
dụ như đàn dây). Loại nhạc này được sử dụng khi thu thập thông tin.
Nếu thấy âm nhạc làm phiền bạn khi học, tắt nó đi hoặc vặn nhỏ xuống. Nhạc được tạo

ra để kích thích, nếu nó làm phiền bạn thì hãy điều chỉnh hoặc tắt đi. TV và đài rất ảnh
hưởng đến quá trình thu nhận thông tin.
Loại nhạc rất quan trọng. Những nghiên cứu đã chỉ ra rằng có mối liên hệ trực tiếp giữa
âm nhạc và sinh lí của cơ thể. Âm nhạc có thể thay đổi tâm trạng của bạn và nó sẽ giúp
cho quá trình học của bạn bằng cách gợi nên những tình cảm tích cực.
Các phương pháp phát triển tư duy qua âm nhạc
 Hát ca khi bạn đang làm việc hoặc đi trên đường.
 Đến tham dự các buổi hòa nhạc hay các buổi biểu diễn âm nhạc.
 Tích cực sưu tầm những bản nhạc bạn thích và cố gằng nghe chúng hàng ngày.
 Tham gia vào các đội văn nghệ của lớp, cơ quan.
 Tham dự các lớp học về âm nhạc cơ bản.
 Làm việc với các bác sĩ chuyên chữa bệnh bằng âm nhạc.
 Tập chơi một nhạc cụ bạn thích hoặc một nhạc cụ đơn giản.
 Đọc các bài phê bình về âm nhạc trên các báo, các tạp trí chuyên ngành về âm
nhạc bạn thích.
 Tạo ra một không gian âm nhạc nơi bạn học tập và làm việc.
 Đọc về cuộc sống và tiểu sử của các nhà soạn nhạc, các ca sĩ nổi tiếng.
 Lắng nghe các giai điệu trữ tình, những âm thanh của tự nhiên như tiếng nước
chảy, tiếng mưa rơi, tiếng chim hót.
 Có những cuộc trao đổi với bạn bè về âm nhạc.
 Tạo ra những giai điệu của riêng bạn.
 Tham gia nhưng buổi hát tập thể, hát Karaoke cùng ban bè và gia đình
 Ghi những ca khúc bạn yêu thích và hát nhẩm theo nó mỗi khi bạn có thời gian.
2.3.6 Năng lực tư duy qua tự nhiên.
Năm 1996, Howard Gardner, người tìm ra 7 NLTD đã thêm vào 1 NL nữa, NLTD qua tự
nhiên.
NL này là khả năng quan sát, thấu hiểu và tổ chức các mô hình và nhân tố trong môi
trường tự nhiên. 1 nhà tự nhiên học là người có chuyên môn trong việc nhận dạng và

17

phân loại thực vật, động vật và côn trùng. NL này có thể được tìm thấy trong 1 nhà sinh
học nghiên cứu phân tử hay một nhà dược học.
George Washington, Carver, Darwin và Galileo là những người sử dụng rất tốt NL này.
Ngoài ra còn có những ví dụ khác như 1 đứa trẻ có thể phân loại và sưu tầm những thẻ
bóng chày, 1 đầu bếp trưởng có thể phân biệt và tìm cách thay thế các loại nguyên liệu,
hoặc 1 người làm nghề giám định pháp y.
Để phát triển NLTD này, chúng ta có thể áp dụng nhiều phương pháp như: thu thập
thông tin về những hiện tượng tự nhiên, tham gia các chương trình du lịch sinh thái,
chăm sóc vật nuôi, thăm sở thú hay vườn thực vật, thăm bảo tàng tìm hiểu nguồn gốc
tự nhiên, tập phân loại thông tin. Những người có NLTD này phù hợp với các ngành địa
lý, địa chất, chiêm tinh, đại dương học, khí tượng học và những hiện tượng tự nhiên
khác.
Các phương pháp khác phát triển thông minh tự nhiên.
 Tìm hiểu thế giới tự nhiên trong chính mảnh vườn nhà bạn.
 Đề nghĩ những người xung quanh chia sẻ về những điều họ biết về thế giới tư
nhiên xung quanh.
 Điều tra, tìm hiểu những trang Web trên mạng với chủ đề về thiên nhiên.
 Xem các chương trình ti vi, các bộ phim về khám phá thế giới tự nhiên.
 Than gia các hoạt động chính trị xã hội liên quan đến hoạt động bảo vệ môi
trường tự nhiên, bảo vệ trái đất.
 Đi tham các khu sinh thái, các bảo tàng về tự nhiên học.
 Tập sở thích làm vườn hoặc làm đẹp phong cảnh.
 Đặt mua dài hạn các tạp chí liên quan đến tự nhiên.
 Đọc tiểu sử hoặc tự truyện của các nhà tự nhiên học.
 Đi cám trại, du lịch và dành thời gian quan sát thiên nhiên mỗi ngày.
 Liệt kê các loài động vật và thực vật mà bạn biết.
 Viết cuốn nhật ký về chủ đề tự nhiên học của bạn trong đó bao gồm những điều
bạn quan sát được, các kết quả mà bạn rút ra được từ những sự quan sát đó

của bạn.
2.3.7 Năng lực tư duy qua không gian.
Con người chúng ta tiếp nhận thông tin phần lớn là qua mắt(75%), do đó NL này rât dễ
phát triển. Song không vì thế mà chúng ta lơ là việc sử dụng NLTD qua thị giác. Để sử
dụng nó 1 cách hiệu quả, trước tiên ta cần tạo ra một bản đồ học. Ngay từ đầu chương
trình này, việc sử dụng bản đồ đã được giới thiệu và khuyến khích. Ngoài ra nên tạo ra
những bức vẽ phác và đồ thị khi giải quyết vấn đề. Rất nhiều những khái niệm toán học
phức tạp đã trở nên dễ dàng khi bạn sơ đồ hoá nó. Hãy sử dụng hệ thống các kí hiệu
thay cho từ ngữ. Dùng những phương pháp mã hoá màu.
Tiếp theo, bạn có thể tạo ra hình ảnh trong não mình. Những hình ảnh đó cần phải có
mức độ thu hút thị giác mạnh về những gì bạn cần học. Hãy tưởng tượng như mình
đang xem 1 bộ phim tài liệu về vấn đề mà bạn đang nghiên cứu. Để thực sự hiểu 1 quá
trình, bạn phải coi mình như một phần của quá trình đó.
Phương pháp phát triển trí thông minh không gian.

18


 Hãy sử dụng những cuốn từ điển bằng hính ảnh, chơi các trò chơi không gian 3
chiều hoặc các trò chơi có sử dụng tư duy không gian.
 Hãy chơi trò chơi xếp hình, trò mê cung hoặc các trò khác về không gian.
 Mua những chương trình phần mềm đồ họa và tập sáng tạo ra những kiểu thiết
kế của riêng mình trên máy tính. Tập vẽ và tô mầu, tưởng tượng ra những hình
ảnh đó bằng cách sử dụng phần mềm máy tính.
 Học cách chụp ảnh và sử dụng máy quay phim để ghi lại những hình ảnh đáng
nhớ, những kỷ niệm.
 Xem các bộ phim truyền hình và đồng thời chú ý đến cách bố trí sân khấu cách
sử dụng ánh sáng.
 Tập trang trí ngôi nhà và nơi ở cưa bạn.
 Tạo ra một thư viện của riêng bạn để lưu lại những hình ảnh kỷ niệm.

 Học và rèn luyện kỹ năng đinh hướng khi đi đường.
 Nghiên cứu về môn hình học đặc biệt là hình học không gian.
 Tham gia các lớp học về hội họa, điêu khắc hoặc các lớp về đạo diễn sân khấu,
truyền hình.
 Học các ngoại ngữ có nhiều hình tượng như tiếng Trung, Nhật, Hàn.
 Học cách sử dụng biều đồ và sơ đồ tư duy trong công việc va học tập hàng ngày
của mình.
2.3.8 Năng lực tư duy qua vận động
Sử dụng năng lực ngôn ngữ cơ thể cũng là 1 cách để học hiệu quả. Việc liên quan 1
cách vật lý vào quá trình học cho phép bạn đưa lý thuyết trở thành thực tiễn, dễ nhớ
hơn.
Việc nhập vai giúp ta khám phá 1 bước tiến hay kĩ thuật mới trong 1 môi trường an
toàn và trong tầm kiểm soát. Đóng những vai khác nhau sẽ cho bạn cái nhìn từ những
quan điểm và cách nghĩ khác nhau. Ví dụ như khi muốn biết tầm quan trọng của việc
hoà nhập với mọi người của những người tàn tật, ta cần thử ngồi xe lăn hay bịt mắt đi
từ lớp này sang lớp khác.
Diễn tả bằng hành động những từ hay cụm từ khi học 1 ngoại ngữ là 1 phương pháp
hiệu quả vì bạn ghi nhớ thứ ngôn ngữ đó vào bộ nhớ 1 cách át tự nhiên.
Các cách phát triển.
 Tham gia những nhóm cùng làm việc hoặc các đội thể thao của lớp, trường và
cơ quan làm việc.
 Tập luyện các môn thể thao như bơi, chạy bộ, bóng đá, bóng bàn, cầu lông.
 Học các môn võ đối kháng như Akido, Judo hoặc Karatedo.
 Tập luyện thường xuyên và giữ lấy những ý tưởng nẩy sinh trong quá trình tập
luyện.
 Học và thực hành những nghề thủ công đòi hỏi sự khóe léo đôi tay như đan
thêu, mộc và điêu khắc
 Học Yoga để rèn luyện sức khỏe và giúp cơ thể mềm dẻo.
 Học các lớp khiêu vũ rèn luyện sự khéo léo của cơ thể.
 Học các ngôn ngữ cơ thể.

 Lắp ráp các đồ vật khác nhau.
 Bịt mắt để người khác dẫn dắt khám phá thế giới xung quanh bằng tay.
 Học các môn thể thao, các trò chơi đòi hỏi có sự phối hợp giữa tay và mắt.

19


 Theo đuổi và giữ lấy những hình ảnh vận động xuất hiện trong giấc mơ hoặc trí
tưởng tượng của bạn.
 Tham gia các lớp diễn kịch cơ bản.
2.4

Kết hợp và phát huy sức mạnh tổng hợp

2.4.1 Tác dụng của việc viết đến phát triển các năng lực tư duy
Có 1 điều mà nhiều người không biết, đó là tác dụng của việc viết. Đây cũng là 1 biểu
hiện của NLTD. Viết là hoạt động xảy ra không kiểm soát. Người ta thường không nghĩ
đến những chữ họ viết ra, đơn giản là họ chỉ viết. Vì thế, khi điều gì đó được viết, nó sẽ
rất dễ nhớ. 1 nguyên tố vật lý, hình ảnh, âm thanh cũng giúp cho quá trình này. Thông
tin được lưu trữ và liên kết với tiềm thức.
Phân loại suy nghĩ cũng là cách thấy được tác dụng to lớn của việc này. tạo ra 1 cái thẻ
nhỏ ghi những điểm quan trọng, những ý chính. Sắp xếp chúng theo trình tự hợp lôgic.
Cầm những tấm thẻ đó theo và ôn tập mỗi khi có thể. Bạn cũng có thể mã hoá màu
những tấm thẻ đó và dán vào goc học tập. Mỗi khi bạn thấy tấm thẻ đó thì thông tin sẽ
được củng cố.
2.4.2 Các phương pháp kết hợp
2.4.2.1 Ưu tiên cá nhân
Là 1 sinh viên, người đi làm bạn cần biết là giáo viên có xu hướng sử dụng 1 số loại
NLTD nhất định hơn những NLTD khác. Tin xấu dành cho bạn là hầu hết các nền giáo
dục đều chú trọng vào NLTD qua tính lôgic và NLTD qua ngôn ngữ còn những NLTD

khác thì không được đề cập đến. Nếu bạn không nổi trội về1 hoặc cả 2 NLTD này, bạn
sẽ gặp khó khăn trong 1 vài môn học hoặc tất cả.
Đừng vội nản, vẫn có tin tốt dành cho bạn mà. Quá trình học của chúng ta bao gồm cả
8 kĩ năng. Điều này cho phép bạn tiếp nhận thông tin theo cách của riêng mình và có
trật tự sử dụng các NLTD khác nhau.
Sử dụng tất cả các NLTD cũng giúp bạn truyền đạt kiến thức của mình dựa vào những
kĩ năng bẩm sinh và cả những kĩ năng đã được luyện tập. Ví dụ như bạn rất ưa sử
dụng NLTD qua ngôn ngữ cơ thể nhưng giáo viên lại đưa cho bạn những kiến thức cần
NLTD qua tính lôgic và ngôn ngữ. Việc của bạn là chuyển NLTD của mình sang một
dạng thích hợp hơn để phù hợp với yêu cầu.
Giờ hãy dành thời gian để tìm NLTD nổi trội của bạn.
2.4.2.2 Qua luyện tập, hãy chỉ ra là bạn biết
Việc thực hành hay kiểm tra quá trình học sẽ là cơ hội cho bạn đánh giá xem bạn làm
tốt đến đâu. Khi đó bạn sẽ biết vấn đề nào cần nghiên cứu thêm, đi sâu hơn.
Bạn sẽ không thể biết bạn đã học được gì trừ khi bạn đưa nó vào sử dụng. Nhưng
trước đó, điều quan trọng là bạn phải luyện tập và truyền đạt kiến thức mới trong môi
trường an toàn và trong tầm kiểm soát hơn là ở các tình huống trong thực tế.

20


2.4.2.3 Tự kiểm tra
Bạn là người trọng tài tốt nhất của chính mình. Hãy phát triển kĩ năng tự phê bình để
xem bạn tiến bộ đến đâu. Trước đây, các bài thi thường được tạo ra để có 1 vài người
trượt. Điều này đã được mong đợi. Nếu mọi người đều đỗ thì người ta sẽ nghĩ rằng bài
thi đó quá dễ.
Quá trình học hiệu quả này không mong đợi sự thất bại. Mọi người có thể học theo
những phương pháp, cách tổ chức, cách liên kết khác nhau. Hãy tự kiểm tra khi bạn
sẵn sàng và muốn có hồi đáp xem mình thực sự biết bao nhiêu.
2.4.2.4 Tự biết mình làm đúng

Các bài thi giúp cho bạn điều chỉnh hay sửa chữa những thứ bạn chưa biết sau khi
phát hiện ra những lỗ hổng kiến thức. Tuy nhiên, học rằng bạn thực sự biết cái gì đôi
khi còn quan trọng hơn học một điều gì mới.
Tự biết mình đang làm đúng cũng thúc đẩy quá trình liên kết thông tin và giúp bạn tăng
lòng tự tin cho quá trình học tập tới.
Trong sách này bạn đã có thể thấy được sự tiến bộ của mình qua phần bài tập ứng
dụng cuối mỗi chương. Kiểm tra kiến thức là 1 phần quan trọng của quá trình học. Làm
sao bạn biết bạn có thể làm gì trừ khi bạn thử?
2.4.2.5 Các kỹ thuật tự kiểm tra
Học theo sơ đồ
Sử dụng sơ đồ khi thu nhận thông tin và tìm ra nghĩa sâu xa, thực sự là công cụ tự
kiểm tra tốt nhất. Dùng một tờ giấy trắng sạch và cố dùng trí nhớ vẽ lại bản đồ.
Màu sắc và cách trình bày trong bản gốc sẽ giúp bạn nhớ vị trí các nhánh khác nhau
trên bản đồ. Khi đã hoàn thành, hãy so sánh lại với bản gốc.
Những ý mà bạn có thể lặp lại là những thứ đã ăn sâu vào trong não của bạn. Bạn
cũng có thể thấy có những vùng hổng, nơi mà có lúc bạn không thể gợi lại các kiến
thức. Những chỗ hổng này chỉ ra rằng vấn đề đó cần đi sâu thêm. Bạn không thể thất
bại một khi bạn biết được bạn có thể làm tốt đến thế nào.
Thẻ học
Những thẻ này rất lý tưởng cho việc kiểm tra từ vựng, các bước trong 1 quá trình, trình
tự, định nghĩa, hay từ mới ngoại ngữ. Trên 1 mặt in thông tin còn mặt kia in định nghĩa,
miêu tả của những khái niệm quan trọng. Hãy kiểm tra dựa trên cả 2 mặt.
Khi học về các bước trong 1 quá trình hay trình tự nào đó, viết mỗi bước lên một mặt
của thẻ đọc và kiểm tra xem bạn có thể sắp xếp chúng theo đúng trình tự hay không.
Khi sử dụng thẻ học nên theo cặp. Mỗi thẻ có một nửa phương trình, một định nghĩa,
một công thức, từ đã dịch, vv. Đặt những tấm thẻ đó lên bàn, và cố ghép 2 nửa, tạo
nên 1 câu trả lời hoàn hảo.

21

Kĩ năng làm việc theo cặp rất có lợi cho việc học từ mới, ngữ nghĩa, kí hiệu khoa học
của chúng khi học ngoại ngữ.
Nếu có thể, hãy vẽ 1 bức tranh trên 1 mặt thay vì từ ngữ. Ghép tranh với định nghĩa có
ảnh hưởng nhiều hơn lên việc học và trí nhớ.
Trí tưởng tượng
Trong đầu mình, hãy tưởng tượng những gì bạn vừa học. Hãy chắc chắn là tình huống
bạn đang nghĩ tới rực rỡ và thực nhất có thể được. Bạn nghe thấy gì? Nhìn thấy gì?
Ngửi thấy gì? Cảm thấy gì? Thấy có vị gì? Tự tham gia như một phần của hoạt động và
thấy bạn hoàn thành nhiệm vụ đề ra.
Nếu bạn nói thì bạn sẽ nói gì và nói như thế nào? Bài thuyết trình của bạn có trung thực
và đi thẳng vào vấn đề không, hay nó dạt dào cảm xúc và sống động? Đây là một kĩ
năng tốt để sử dụng thuyết trình trong lớp hay với tư cách của thành viên câu lạc bộ
thảo luận, tranh cãi.
Học nhóm
Nếu bạn có người học cùng, hãy kiểm tra lẫn nhau. Bạn không chỉ có cơ hội để tỏ rõ
những điều mình biết mà còn học từ người bạn học cùng. Cùng với nhau cả 2 bạn sẽ
có những kinh nghiệm học tốt hơn.
Học cùng người khác cho ta có cái nhìn sâu hơn về cách những phương pháp học
khác nhau giải quyết các bài tập. Bạn sẽ quan sát được những ứng dụng của các
phương pháp khác nhau và sau đó hãy thêm những phương pháp đó vào những kĩ xảo
của riêng bạn.
Kể cho hay dạy cho
Chuyển sơ đồ học và những ghi chép thành lời và diễn đạt quá trình học của bạn cho
người khác. Điều này kiểm tra xem bạn đã hiểu các khái niệm đến đâu rồi.
Người học cùng bạn không cần phải cùng môn chuyên như bạn. Thực ra, người không
cùng chuyên môn như bạn sẽ đưa ra những câu hỏi rất hay mà bạn cần trả lời một
cách đơn giản và dễ hiểu.
Nếu người mà bạn dạy phản đối lời giải thích của bạn thì bạn có thể bị buộc phải sử
dụng 1 NLTD mà khác với NL nổi trội của bạn. Hãy xem xem NLTD mà người nghe sử

dụng là gì và cố giải thích thông tin đó với NLTD của họ.
Nhập vai
Một người học cùng rất phù hợp cho việc nhập vai. Càng nhiều người thì càng có tác
dụng. 2 người tham gia dựng và đóng kịch còn người thứ 3 quan sát, ghi chép và đưa
ra những ý kiến có tính chất xây dựng.

22


Nếu không có người học cùng thì cũng không sao, tự bạn cũng có thể nhập vai. Đừng
chỉ tưởng tượng mà hãy hành động. Hãy đóng nhiều vai khác nhau, sử dụng tình cảm
và điểm nhấn. Phải tự phê bình mình trong suốt quá trình đó.
Trung khớp thông tin
Như bạn đã nhận ra, có 1 sự trùng lặp giữa quá trình liên kết thông tin và các NLTD.
Chúng làm việc có móc nối, không rời rạc, lẻ tẻ.
Tin tốt là bạn càng thử các phương pháp học với những cách sắp xếp khác nhau thì
bạn sẽ thu nhận thông tin dễ dàng hơn. Khi đã có thông tin rồi thì qua các liên kết bạn
sẽ tìm được nghĩa thực sự của nó. Đây chính là lúc bạn sử dụng những NLTD khác
nhau.
Bằng việc truyền đạt thông tin bạn sẽ dùng những NLTD khác nhau. Lúc đó bạn cũng
thúc đẩy quá trình liên kết thông tin và sau đó lần lượt ảnh hưởng đến cách học liên kết
với thông tin đã được nghiên cứu.
2.4.3 Bậc thang dẫn tới thành công
Rất ít người có thể làm đúng mọi việc ngay từ lần đầu tiên. Bạn đã dành bao nhiêu thời
gian để học đi xe đạp? Việc luyện tập nhiều đã khiến cho bạn nhớ được con đường
trong đầu và cả cách cơ thể vận động.
Ngã ngay lần đầu tiên khi bạn học đi xe đạp không có nghĩa là bạn đã thất bại. Cú ngã
đó cũng giúp bạn nhiều. Sau khi ngã bạn lại có thể lấy lại tinh thần rất nhanh, đứng dậy
và học cách điều chỉnh trước khi thử lại.
Thomas Edison đã làm hàng nghìn thí nghiệm để phát minh ra bóng đèn điện trước khi

ông thành công. Khi được hỏi về điều này, ông trả lời: “ Không phải tôi thất bại hàng
nghìn lần. Đơn giản là tôi chỉ tìm ra hàng nghìn cách không làm ra bóng đèn điện mà
thôi.”
Việc học tập cũng đòi hỏi một thái độ tích cực, khôn ngoan như Thomas Edison. Việc
mắc lỗi khi luyện tập nên được coi là những bài học bổ ích để từ đó ta xem xét lại và
sửa đổi. Càng có những sửa đổi chúng ta càng tiến gần đến thành công. Một chuỗi
những điều đúng nhỏ nhặt sẽ tạo nên một chân lý lớn.
NLTD là sự kết nối của quá trình liên kết và truyền tải kiến thức. Những người thông
minh nhất trên thế giới sống trong LLIIMNSK vì họ có thể sử dụng các NLTD được giới
thiệu bởi Howard Gardner.
Hãy chỉ ra rằng bạn biết qua luyện tập
Bạn là người trọng tài tốt nhất của chính mình. Có vài cách để tự kiểm tra mình mình có
sự thay đổi và tiến bộ như thế nào qua quá trình.
 Bản đồ học
 Thẻ học
 Trực quan
 Học nhóm
 Kể lại hay dạy lại

23




Nhập vai

Từng bước đi tới thành công
Lỗi lầm không phải là vật cản đường mà chính là cơ hội để chúng ta vượt qua và đi tới
thành công. Hãy vứng tin trên con đường bạn chọn. Hãy từng bước đi đến thành công
bằng cách nhận biết và khai thác tốt nhất năng lực tư duuy nổi trội của bạn.

Tôi đã sẵn sàng
Ngoài 8 năng lực tư duy phổ biến đang được giảng dạy và chấp nhận rộng dãi trên thế
giới, năm 1999 Howard Gardner còn đưa ra năng lực tư duy thứ 9 “Năng lực tư duy
qua hiện sinh”. Năng lực tư duy này là khả năng nhạy cảm, tìm tòi về sự hiện hữu của
con người, ý nghĩa của cuộc đời, làm sao con người có trên thế giới, tại sao con người
phải chết? Đây là năng lực thiên về phát triển khả năng tâm linh, trực giác và dự báo
của con người.
Các phương pháp phát triển năng lực tư duy qua hiện sinh
Tham gia các loại hình có các hoạt động cầu nguyện và suy ngẫm hay phản ánh, tự tạo
cho mình không gian riêng trong đó các vấn đề viề hiện sinh được đề cập và khám phá.
Tham dự một số loại hình về thờ cúng.
Đọc các sách báo về tôn giáo trong đó chứa đựng những vấn đề liên quan đến tâm linh
của con người.
Theo dõi phim ảnh với các chủ đề về những câu hỏi lớn của sự sống.
Giữ một cuốn nhật ký trong đó ghi lại những câu hỏi lớn của bạn về thế giới tâm linh, về
bản chất sự sống, về ý nghĩa của cuộc đời…
Thành lập một nhóm để thảo luận và nghiên cứu những vấn đề liên quan đến thế giới
tâm linh.
Tham dự các khóa học, các buổi diến thuyết về tôn giáo mà bạn có điều kiện.
Tạo một không gian trong nhà của bạn ngoài đảm bảo yếu tốt tự nhiên cấn đảm bảo
yếu tố riêng tư phục vụ cho công việc tâm linh của bạn.
“Lý thuyết đa thông minh” của Gardner đã đem lại một góc nhìn mới. Trí tuệ không phải
là bất biến mà chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như nhu cầu học tập, văn hoá và khả
năng nhận thức...
Theo GS. Gardner, trường học nên giúp
học sinh tham gia học hỏi và phát triển
nhiều năng lực tư duy. Học sinh nhờ đó
nhiều cơ hội khám phá ra các cấp độ
khác nhau về khả năng của mìn h, được
giúp đỡ để phát triển những tố chất tiềm

Học sinh có cơ hội cộng tác vào nhiều
loại sinh hoạt học đường và xã hội, khiến
cho học sinh có nhiều mặt để sau này
phục vụ cho xã hội theo nhiều hướng
khác nhau.

đỡ
có
ẩn.

24