Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý sử dụng đất tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh theo quan điểm phát triển bền vững

Header Page 1 of 128.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ NGỌC LANH

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
SỬ DỤNG ĐẤT TẠI CÁC LÀNG NGHỀ
TỈNH BẮC NINH THEO QUAN ĐIỂM
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP

HÀ NỘI - 2013

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 1 of 128.


Header Page 2 of 128.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

NGUYỄN THỊ NGỌC LANH

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP QUẢN LÝ
SỬ DỤNG ĐẤT TẠI CÁC LÀNG NGHỀ
TỈNH BẮC NINH THEO QUAN ĐIỂM
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 62 85 01 03

Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. Nguyễn Đình Bồng
2. PGS. TS. Nguyễn Thanh Trà

HÀ NỘI - 2013

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 2 of 128.


Header Page 3 of 128.

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu sử
dụng trong luận án là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Những kết
quả được trình bày trong luận án chưa từng được công bố ở nơi nào khác.

Người cam đoan

Nguyễn Thị Ngọc Lanh

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 3 of 128.

Header Page 4 of 128.

ii

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
- CVCC. TS. Nguyễn Đình Bồng, Phó Chủ tịch Hội khoa học Đất Việt Nam;
PGS. TS. Nguyễn Thanh Trà, Chủ nhiệm Bộ môn Quản lý đất đai, Khoa Tài
nguyên và Môi trường, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội là những người
thầy trực tiếp hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi
điều kiện giúp đỡ tôi thực hiện hoàn thành luận án này.
- Các thày giáo, cô giáo Khoa Tài nguyên và Môi trường, Ban Quản lý Đào
tạo, Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội đã nhiệt tình hướng dẫn, góp ý kiến
và tạo điều kiện giúp đỡ trong suốt thời gian tôi thực hiện và hoàn thành luận án
này.
- Lãnh đạo, cán bộ, công chức Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Công
nghiệp, Ủy ban nhân dân các huyện, thành phố, Ủy ban nhân dân các xã của
tỉnh Bắc Ninh đã giúp đỡ tôi trong quá trình điều tra và cung cấp thông tin, tài
liệu, số liệu để tôi thực hiện hoàn thành luận án này.
- Lãnh đạo Tổng cục Quản lý đất đai, Lãnh đạo Cục Kinh tế và Phát triển
quỹ đất, các bạn đồng nghiệp, các bạn cùng là nghiên cứu sinh và đặc biệt là
các thành viên thân yêu trong gia đình đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ, cổ vũ động
viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận án

Nguyễn Thị Ngọc Lanh

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 4 of 128.

Header Page 5 of 128.

iii

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các hình và bản đồ
Danh mục các phụ lục

i
ii
iii
vi
vii
ix
x

MỞ ĐẦU

1

1. Tính cấp thiết của đề tài

1

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài

3

3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

3

4. Những đóng góp mới của đề tài

4

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

5

1.1. THỰC TRẠNG VÀ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ VIỆT NAM

5

1.1.1. Nhận thức chung về làng nghề Việt Nam

5

1.1.2. Xu thế phát triển của làng nghề Việt Nam

10

1.1.3. Vai trò, tác động của làng nghề đối với sự phát triển kinh tế - xã hội đất nước
và công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn

12

1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT LÀNG NGHỀ THEO
QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

15

1.2.1. Các yếu tố tác động đến việc quản lý, sử dụng đất làng nghề

15

1.2.2. Chính sách đất đai đối với phát triển làng nghề

19

1.2.3. Quản lý, sử dụng đất tại làng nghề theo quan điểm phát triển bền vững ở Việt
Nam

23

1.3. KINH NGHIỆM VỀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT LÀNG NGHỀ CỦA MỘT SỐ
NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ TẠI MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG TRONG NƯỚC 29
1.3.1. Kinh nghiệm về quản lý, sử dụng đất làng nghề của một số nước trên thế giới

29

1.3.2. Kinh nghiệm về quản lý, sử dụng đất làng nghề của một số địa phương

39

1.3.3. Bài học kinh nghiệm về quản lý, sử dụng đất làng nghề đối với tỉnh Bắc Ninh

44

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 5 of 128.


Header Page 6 of 128.

iv

1.4. MỘT SỐ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ LÀNG NGHỀ

46

1.4.1. Một số công trình nghiên cứu về làng nghề có liên quan đến đề tài

46

1.4.2. Hướng nghiên cứu của đề tài

48

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU

50

2.1. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU

50

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu

50

2.1.2. Phạm vi nghiên cứu

50

2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

50

2.2.1. Đặc điểm điều kiện địa bàn nghiên cứu

50

2.2.2. Thực trạng phát triển và quản lý, sử dụng đất làng nghề toàn tỉnh

50

2.2.3. Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất làng nghề tại địa bàn nghiên cứu

51

2.2.4. Định hướng phát triển và quản lý, sử dụng đất tại làng nghề tỉnh Bắc Ninh theo
quan điểm phát triển bền vững

51

2.2.5. Một số giải pháp quản lý, sử dụng đất tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh theo quan
điểm phát triển bền vững

51

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

51

2.3.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu, thông tin.

51

2.3.2. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu, chọn hộ điều tra

52

2.3.3. Phương pháp phân tích, thống kê, xử lý thông tin số liệu:

53

2.3.4. Phương pháp lấy mẫu để đánh giá môi trường làng nghề

53

2.3.5. Phương pháp kế thừa và phát triển

54

2.3.6. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo

54

2.3.7. Phương pháp lựa chọn tiêu chí quản lý, sử dụng đất đai để làng nghề phát triển
bền vững

54

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

56

3.1. ĐẶC ĐIỂM ĐIỀU KIỆN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

56

3.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh Bắc Ninh tác động đến việc quản lý,
sử dụng đất tại các làng nghề

56

3.1.2. Chủ trương, chính sách của tỉnh Bắc Ninh về quản lý, sử dụng đất và phát triển
làng nghề

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 6 of 128.

61

Header Page 7 of 128.

v

3.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VÀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT LÀNG NGHỀ
TỈNH BẮC NINH

63

3.2.1. Thực trạng phát triển ngành nghề, làng nghề tỉnh Bắc Ninh

63

3.2.2. Thực trạng quản lý, sử dụng đất tỉnh Bắc Ninh

67

3.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT LÀNG NGHỀ TẠI
ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU

72

3.3.1. Đánh giá thực trạng sử dụng đất làng nghề

72

3.3.2. Đánh giá thực trạng quản lý đất đai làng nghề

84

3.3.3. Đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường từ hoạt động sản xuất của các
làng nghề tỉnh Bắc Ninh

93

3.4. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN VÀ QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT TẠI LÀNG
NGHỀ BẮC NINH THEO QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

107

3.4.1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh giai đoạn 2011 - 2020

107

3.4.2. Quan điểm phát triển bền vững làng nghề của tỉnh Bắc Ninh

110

3.4.3. Quan điểm quản lý, sử dụng đất để phát triển bền vững làng nghề của tỉnh
Bắc Ninh
3.4.4. Định hướng sử dụng đất để phát triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh

111
112

3.5. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ, SỬ DỤNG ĐẤT TẠI CÁC LÀNG NGHỀ
TỈNH BẮC NINH THEO QUAN ĐIỂM PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

118

3.5.1. Giải pháp về quy hoạch làng nghề và giải quyết mặt bằng SXKD cho các
làng nghề

118

3.5.2. Giải pháp về bảo vệ môi trường làng nghề

124

3.5.3. Giải pháp về chính sách pháp luật đất đai

126

3.5.4. Các giải pháp khác

129

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

131

1. Kết luận

131

2. Kiến nghị

134

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

135

TÀI LIỆU THAM KHẢO

136

PHỤ LỤC

146

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 7 of 128.


Header Page 8 of 128.

vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Có nghĩa là

CCN

: Cụm công nghiệp

CCNLN

: Cụm công nghiệp làng nghề

CNH

: Công nghiệp hóa

CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CN - XDCB

: Công nghiệp, xây dựng cơ bản

CN - TTCN

: Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp

CSSXKD

: Cơ sở sản xuất kinh doanh

GCNQSDĐ

: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

HĐND

: Hội đồng nhân dân

LN

: Làng nghề

MNCD

: Mặt nước chuyên dùng

NN&PTNT

: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

LHQ

: Liên hợp quốc

QCVN

: Quy chuẩn Việt Nam

QH

: Quy hoạch

CNQSD

: Chứng nhận quyền sử dụng

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

TP.

: Thành phố

Tp.HCM

: Thành phố Hồ Chí Minh

TTCN

: Tiểu thủ công nghiệp

SXKD

: SXKD

UBND

: Ủy ban nhân dân

USD

: Đô la Mỹ

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

CHXHCN

: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 8 of 128.


Header Page 9 of 128.

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT

Tên bảng

Trang

1.1

Số lượng làng nghề theo hai loại tiêu chí xác định làng nghề

8

1.2

Địa phương có nhiều làng nghề nhất theo vùng

8

1.3

Tổng hợp số làng nghề và số xã có làng nghề theo vùng và cả nước

9

1.4

Số lượng làng nghề được công nhận, làng có nghề

10

1.5

Các xu thế phát triển chính của làng nghề đến năm 2015

12

3.1

Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2005 - 2010

59

3.2

Số lượng làng nghề của tỉnh Bắc Ninh năm 2010

63

3.3

Cơ cấu một số ngành nghề chủ yếu

65

3.4

Ngành nghề công nghiệp khu vực nông thôn phân theo thành phần kinh
tế năm 2010 .

65

3.5

Tổng hợp hoạt động ngành nghề công nghiệp khu vực nông thôn Bắc Ninh 66

3.6

Tổng hợp hoạt động trong các làng nghề tỉnh Bắc Ninh năm 2010

67

3.7

Hiện trạng và biến động sử dụng đất năm 2010 tỉnh Bắc Ninh

68

3.8

Hiện trạng sử dụng đất năm 2010 tại xã nghiên cứu

69

3.9

Biến động sử dụng đất giai đoạn 2005 - 2010 tại xã nghiên cứu

70

3.10 Tổng hợp diện tích đất sản xuất nông nghiệp năm 2010 theo các xã

72

3.11 Mật độ dân số năm 2010 tại làng nghề nghiên cứu

74

3.12 Tình hình sử dụng đất ở tại làng nghề theo loại nghề năm 2010

75

3.13 Hiện trạng, biến động đất SXKD tại làng nghề

79

3.14 Tổng hợp diện tích, ý kiến của các hộ sản xuất nghề về mặt bằng SXKD
năm 2010

81

3.15 Tình hình quy hoạch làng nghề đến năm 2010 tại địa bàn nghiên cứu

85

3.16 Tổng hợp quy hoạch cụm công nghiệp làng nghề đến năm 2010

86

3.16 Tổng hợp quy hoạch cụm công nghiệp làng nghề đến năm 2010 (tiếp)

87

3.17 Tình hình cấp giấy chứng nhận QSD đất tại các địa bàn nghiên cứu

91

3.18 Tổng hợp ý kiến người dân về thủ tục cấp giấy CNQSD đất

92

3.19

93

Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh qua một số năm

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 9 of 128.

Header Page 10 of 128.

viii

3.20

Biến động giá trị tăng trưởng GDP giai đoạn 2006-2010

94

3.21

Thực trạng cơ sở sản xuất, lao động làng nghề giai đoạn 2006 - 2010

95

3.22

Thu nhập của lao động năm 2009, 2010 theo loại hình nghề

97

3.23 Kết quả phân tích mẫu nước thải tại cống chung giữa khu dân cư làng
nghề tái chế Giấy Dương Ổ (Phong Khê)

100

3.24 Kết quả phân tích mẫu nước thải tại cống chung giữa khu dân cư làng

nghề sắt thép Đa Hội (Châu Khê)

101

3.25 Ảnh hưởng của sản xuất nghề đến môi trường không khí xung quanh
khu dân cư xen lẫn khu vực sản xuất của làng nghề

102

3.26

Tổng hợp ý kiến người dân về ô nhiễm môi trường làng nghề

103

3.27

Dự báo một số chỉ tiêu tăng trưởng của tỉnh đến năm 2020

108

3.28

Nhu cầu mở rộng mặt bằng SXKD đến năm 2020

112

3.29

Dự kiến mở rộng diện tích đất làm nghề đến năm 2020

115

3.30

Đất chuyển mục đích sử dụng làm mặt bằng SXKD

116

3.31

Dự kiến diện tích đất SXKD nghề tại các làng nghề đến năm 2020

117

3.32

Danh mục cụm công nghiệp làng nghề giai đoạn 2011 - 2015

117

3.33

Cơ cấu sử dụng đất trong cụm công nghiệp làng nghề

121

3.34

Phân khu, diện tích lô đất trong cụm công nghiệp làng nghề

122

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 10 of 128.


Header Page 11 of 128.

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ BẢN ĐỒ
STT

Tên hình và bản đồ

Trang

1.1

Tỷ lệ làng nghề theo loại hình sản xuất của cả nước năm 2011

11

3.1

Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh năm 2010

60

3.2

Cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh qua các năm

60

3.3

Một sô hình ảnh về khu dân cư làng nghề

77

3.4

Một số hình ảnh về giao thông khu vực làng nghề nghiên cứu

83

3.5

Ý kiến của người dân về quy hoạch cụm công nghiệp làng nghề

88

3.6

Cụm công nghiệp làng nghề Đồng Kỵ trở thành khu dân cư mới

89

3.7

Tổng hợp ý kiến về thời gian thuê đất và nhu cầu thuê đất năm 2010

90

3.8

Tình hình chuyển dịch cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh qua các năm

94

3.9

Qui mô tăng trưởngGDP giai đoạn 2006-2010

94

3.10

So sánh thu nhập lao động làm nghề với lao động SXNN năm 2010

98

3.11

So sánh thu nhập lao động làm nghề năm 2009, 2010

98

3.12

Ảnh hưởng của hoạt động sản xuất đến môi trường làng nghề

106

3.13

Dự kiến cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh năm 2020

108

3.14

So sánh cơ cấu kinh tế tỉnh Bắc Ninh năm 2010 - 2020

108

Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Ninh

57

Bản đồ phân bố làng nghề tỉnh Bắc Ninh

63

Bản đồ vị trí làng nghề chọn nghiên cứu tỉnh Bắc Ninh

71

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 11 of 128.

Header Page 12 of 128.

x

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Tên phụ lục

STT
01

Danh mục các làng nghề tỉnh Bắc Ninh

02

Danh sách các xã có nghề của tỉnh Bắc Ninh

03

Tình hình làng nghề của tỉnh Bắc Ninh

04

Dân số, diện tích tự nhiên, mật độ dân số năm 2010 tại làng nghề điều tra

05

Hiện trạng sử dụng đất theo đơn vị hành chính cấp huyện tỉnh Bắc Ninh

06

Cơ cấu, biến động đất đai tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2005 - 2010

07

Hiện trạng sử dụng đất tại xã điều tra

08

Tình hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp năm 2010 tại địa bàn điều tra

09

Tình hình sử dụng đất khu dân cư nông thôn, đất đô thị, đất ở năm 2010tại địa
bàn điều tra

10

Tình hình sử dụng đất CSSXKD, đất công cộng năm 2010 địa bàn điều tra

11

Tình hình quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch CCNLN năm 2010 tại địa bàn

12

điều tra
Tình hình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2010 tại địa bàn điều tra

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 12 of 128.


Header Page 13 of 128.

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong quá trình đẩy mạnh thực hiện CNH - HĐH đất nước
với mục tiêu trở thành nước công nghiệp vào năm 2020. Quá trình CNH, đô thị
hóa đòi hỏi phải chuyển mục đích sử dụng một phần không nhỏ quỹ đất nông
nghiệp sang đất phi nông nghiệp để đáp ứng nhu cầu đất xây dựng cơ sở hạ tầng,
công nghiệp và nhà ở; đồng thời thu hút một lượng lớn lao động từ nông thôn
vào thành thị; mặt khác CNH - HĐH cũng đòi hỏi phải chuyển dịch cơ cấu kinh
tế, chuyển đổi ruộng đất, phân công lại lao động trong khu vực nông nghiệp,
nông thôn; quá trình đó đã, đang và sẽ tác động sâu sắc đến nông thôn, nông dân,
nông nghiệp, trong đó có các làng nghề.
Khôi phục, phát triển và mở rộng các làng nghề đặc biệt là các làng nghề
truyền thống được xác định là một trong những nội dung quan trọng trong quá
trình thực hiện CNH - HĐH nông thôn. Đó là hướng đi đúng đắn, phù hợp với
xu thế chung của các nước trên thế giới. Hiện nay, hầu hết các nước đang phát
triển trên thế giới đều chú trọng phát triển ngành nghề ở nông thôn và coi đó là
một giải pháp hữu hiệu để tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho dân cư
nông thôn, tạo cơ sở để nông thôn phát triển ổn định.
Việc phát triển các làng nghề ở nước ta trong những năm qua đã góp phần
giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống người dân địa phương;
đồng thời tăng nguồn xuất khẩu, thu hút đầu tư trong và ngoài nước góp phần

tăng trưởng kinh tế của các địa phương; tuy nhiên các làng nghề với sự đa dạng
về ngành nghề, sản xuất phân tán, thiếu cơ sở hạ tầng: mặt bằng sản xuất, hệ
thống giao thông, năng lượng, thông tin liên lạc, cấp thoát nước, xử lý nước thải,
rác thải... cũng tác động không nhỏ đến việc quản lý, sử dụng đất, bảo vệ môi
trường, phát triển nông nghiệp, nông thôn và đời sống của nông dân.

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 13 of 128.


Header Page 14 of 128.

2

Tỉnh Bắc Ninh nằm trong vùng Châu thổ sông Hồng, có tổng diện tích tự
nhiên là 822,7 km2, dân số là 1.038.229 người với 4 dân tộc, chủ yếu là dân tộc
Kinh. Toàn tỉnh có 8 đơn vị hành chính cấp huyện, gồm thành phố Bắc Ninh, thị
xã Từ Sơn và 06 huyện (Quế Võ, Yên Phong, Tiên Du, Thuận Thành, Gia Bình,
Lương Tài); phía Bắc giáp tỉnh Bắc Giang; phía Nam giáp tỉnh Hưng Yên và Hà
Nội; phía Đông giáp tỉnh Hải Dương; phía Tây giáp Hà Nội.
Bắc Ninh cách Thủ đô Hà Nội 30km, cách sân bay Quốc tế Nội Bài
45km; cách cảng biển Hải Phòng 110km; có các tuyến trục giao thông lớn, quan
trọng như quốc lộ 1A-1B, quốc lộ 18 (Thành phố Hạ Long - sân bay Quốc tế Nội
Bài), quốc lộ 38, đường sắt Hà Nội - Lao Cai đi Trung Quốc; hệ thống Sông Cầu
tạo mạng lưới giao thông thủy nối Bắc Ninh với cảng Hải Phòng, cảng Cái Lân;
Với vị trí đắc địa, kết nối với tam giác phát triển Hà Nội - Hải Phòng - Quảng
Ninh trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội của vùng Kinh tế trọng điểm
Bắc bộ và cả nước, Bắc Ninh có nhiều lợi thế phát triển
Trong quá trình CNH - HĐH đất nước, tỉnh Bắc Ninh đã đẩy mạnh thực
hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp.
Sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là sản xuất lương thực tăng trưởng cao; công

nghiệp, dịch vụ, nhất là công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp khu vực nông thôn
được phát triển đều cả về quy mô và chất lượng, thích ứng với cơ chế kinh tế thị
trường định hướng XHCN.
Bắc Ninh có hệ thống 62 làng nghề, với 31 làng nghề truyền thống nổi
tiếng trong và ngoài nước như: đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ; tái chế sắt thép Đa Hội;
tái chế giấy Dương Ổ; ... kết hợp với hàng loạt địa danh gắn liền với di tích lịch
sử - văn hoá và con người Kinh Bắc, đang ngày càng hấp dẫn du khách trong và
ngoài nước tới tham quan du lịch, phát triển thành thế mạnh và tiềm năng lớn,
góp phần không nhỏ cho sự phát triển kinh tế của Bắc Ninh.
Xác định đất đai là nguồn nội lực phát triển, trong quá trình thực hiện
CNH - HĐH, Bắc Ninh đã chú trọng đến công tác quản lý, sử dụng đất, quy

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 14 of 128.


Header Page 15 of 128.

3

hoạch xây dựng các CCNLN nói chung và khôi phục, phát triển các làng nghề
truyền thống nói riêng; đến nay trên địa bàn tỉnh đã có 21 CCNLN được hình thành.
Tuy nhiên, việc quản lý, sử dụng đất trong các làng nghề còn mang tính tự
phát, phân tán, lãng phí đất trong khi cơ sở hạ tầng và mặt bằng sản xuất còn
thiếu, môi trường còn bị ô nhiễm. Việc quy hoạch tổng thể làng nghề, đầu tư cơ
sở hạ tầng, mở rộng mặt bằng sản xuất, phát triển hệ thống giao thông, đảm bảo
môi trường sinh thái cho các làng nghề phát triển đang là vấn đề đặt ra cấp thiết.
Có nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chính sách đất đai đối với làng
nghề cũng như việc quản lý, sử dụng đất tại làng nghề còn nhiều vướng mắc,
chưa được nghiên cứu, giải quyết.
Để việc quản lý, sử dụng đất làng nghề hợp lý, khắc phục được những tồn

tại trên, cần đánh giá đúng thực trạng của các làng nghề làm cơ sở đề xuất các
giải pháp quản lý, sử dụng đất đai bền vững trên cả 3 phương diện: kinh tế, xã
hội và môi trường, góp phần phát triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh trong quá trình
thực hiện CNH - HĐH. Vì vậy, chúng tôi chọn thực hiện đề tài: "Nghiên cứu đề
xuất giải pháp quản lý sử dụng đất tại các làng nghề tỉnh Bắc Ninh theo
quan điểm phát triển bền vững”
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng đất tại một số làng nghề của tỉnh
Bắc Ninh; định hướng và đề xuất các giải pháp quản lý, sử dụng hợp lý đất làng
nghề theo quan điểm phát triển bền vững.
3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa khoa học: Kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần xây dựng cơ sở
lý luận và thực tiễn về làng nghề và quản lý, sử dụng đất làng nghề theo quan
điểm phát triển bền vững phục vụ việc nghiên cứu hoàn thiện chính sách, pháp
luật đất đai đối với phát triển các làng nghề ở nước ta.
Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 15 of 128.


Header Page 16 of 128.

4

khảo cho tỉnh Bắc Ninh và các địa phương có điều kiện tương tự áp dụng trong
việc quản lý, sử dụng đất làng nghề nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững
trong quá trình thực hiện CNH-HĐH.
4. Những đóng góp mới của đề tài

- Đề tài đã hệ thống hoá, làm sáng tỏ về lý luận cơ bản; kinh nghiệm

của một số địa phương trong nước và quốc tế về phát triển làng nghề; quản lý,
sử dụng đất tại các làng nghề theo quan điểm phát triển bền vững;
- Kết quả nghiên cứu của đề tài đã đánh giá được thực trạng từ đó đưa ra
được định hướng và đề xuất được các giải pháp quản lý, sử dụng đất đai đối với
một số loại làng nghề của tỉnh Bắc Ninh theo quan điểm phát triển bền vững.

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 16 of 128.


Header Page 17 of 128.

5

Chương 1
TỔNG QUAN VỀ CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. THỰC TRẠNG VÀ PHÁT TRIỂN LÀNG NGHỀ VIỆT NAM
1.1.1. Nhận thức chung về làng nghề Việt Nam

1.1.1.1 Khái niệm chung
Làng nghề là một hoặc nhiều cụm dân cư cấp thôn, ấp, bản, làng, buôm,
phum, sóc hoặc các điểm dân cư tương tự trên địa bàn một xã, thị trấn, có các
hoạt động ngành nghề nông thôn, sản xuất ra một hoặc nhiều loại sản phẩm khác
nhau (Thủ tướng Chính phủ, 2006) [75]. Làng nghề Việt Nam đã xuất hiện và
phát triển rất phong phú và đa dạng về lịch sử hình thành, về ngành nghề và qui
mô. Cho nên theo lịch sử hình thành và phát triển thì có làng nghề truyền thống
và làng nghề mới. Trong nghiên cứu này Làng nghề được hiểu là một cụm dân
cư sinh sống trong một làng (thôn, tương đương thôn) thuộc các xã, phường, thị
trấn, có hoạt động SXKD các ngành nghề ở từng hộ gia đình hoặc các cơ sở
trong làng, sử dụng các nguồn lực trong và ngoài địa phương, SXKD một hoặc
nhiều loại sản phẩm khác nhau, phát triển tới mức trở thành nguồn sống chính

hoặc thu nhập chủ yếu của một bộ phận người dân trong làng.
Nghề truyền thống là nghề đã được hình thành từ lâu đời, tạo ra những sản
phẩm độc đáo, có tính riêng biệt, được lưu truyền và phát triển đến ngày nay
hoặc có nguy cơ bị mai một, thất truyền (Thủ tướng Chính phủ, 2006) [75].
Làng nghề truyền thống là làng có nghề truyền thống được hình thành từ
lâu đời, trải qua thử thách của thời gian, vẫn được duy trì, phát triển và được lưu
truyền từ đời này sang đời khác (Thủ tướng Chính phủ, 2006) [75]. Mỗi làng
nghề truyền thống xưa nay, tự nó đã chứa đựng hai yếu tố chủ yếu: truyền thống
nghề nghiệp và truyền thống văn hoá. Nó là nơi hội tụ những thuần phong mỹ
tục, đoàn kết cộng đồng, tinh hoa nghề nghiệp, tài năng nghệ nhân, nếp sinh hoạt
quần cư ... chúng hoà quyện vào nhau làm nên làng nghề truyền thống.

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 17 of 128.


Header Page 18 of 128.

6

Làng nghề mới được hiểu là các làng nghề không phải là làng nghề truyền
thống. Các làng nghề này được hình thành trong thời gian gần đây, chủ yếu xuất
phát từ việc tổ chức gia công cho các xí nghiệp lớn, các tổ chức kinh doanh xuất
nhập khẩu; việc học tập kinh nghiệm của vài hộ gia đình nhạy bén thị trường và có
điều kiện đầu tư sản xuất hoặc của các làng nghề lân cận; tự hình thành do nhu cầu
mới của thị trường tiêu thụ sản phẩm và thị trường nguyên liệu sẵn có trong làng.

1.1.1.2 Tiêu chí công nhận làng nghề
(i) Tiêu chí công nhận là làng nghề:
Làng nghề được công nhận phải đạt 3 tiêu chí: (1) Có tối thiểu 30% tổng
số hộ trên địa bàn tham gia các hoạt động ngành nghề nông thôn. (2) Hoạt động

SXKD ổn định tối thiểu 2 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận. (3) Chấp
hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước.
(ii) Tiêu chí công nhận là nghề truyền thống:
Nghề được công nhận là nghề truyền thống phải đạt 3 tiêu chí: (1) Nghề
đã xuất hiện tại địa phương từ trên 50 năm tính đến thời điểm đề nghị công nhận.
(2) Nghề tạo ra những sản phẩm mang bản sắc văn hóa dân tộc. (3) Nghề gắn với
tên của nghệ nhân hay địa danh của làng nghề.
(iii) Tiêu chí công nhận là làng nghề truyền thống: Phải đạt tiêu chí làng
nghề và có ít nhất một nghề truyền thống theo khái niệm nói trên. Nếu chưa đạt tiêu
chuẩn số hộ tối thiểu và số năm tối thiểu như đã quy định tại tiêu chí công nhận làng
nghề thì cũng phải có ít nhất một nghề truyền thống được công nhận thì cũng được
công nhận là làng nghề truyền thống (Thủ tướng Chính phủ, 2006) [75].

1.1.1.3 Phân loại, đặc trưng của làng nghề
Dựa trên các tiêu chí khác nhau, có thể phân loại làng nghề theo 6 dạng
như: (1) theo làng nghề truyền thống và làng nghề mới; (2) theo ngành sản xuất,
loại hình sản phẩm; (3) theo quy mô sản xuất, theo quy trình công nghệ; (4) theo
nguồn thải và mức độ ô nhiễm; (5) theo mức độ sử dụng nguyên/nhiêu liệu; (6)

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 18 of 128.


Header Page 19 of 128.

7

theo thị trường tiêu thụ sản phẩm, tiềm năng tồn tại và phát triển (Bộ Tài nguyên
và Môi trường, 2008) [7].
Với 6 cách phân loại trên, mỗi cách có những đặc điểm riêng và tùy theo
mục đích tiếp cận mà có thể lựa chọn cách phân loại phù hợp. Trên cơ sở tiếp

cận vấn đề về đất đai làng nghề thì cách phân loại theo ngành sản xuất, loại hình
sản phẩm là phù hợp hơn cả.
Phân loại làng nghề theo ngành sản xuất, loại hình sản phẩm:
Theo ngành sản xuất (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011) [9], làng nghề
được chia thành 8 loại hình như: Loại hình thủ công mỹ nghệ; loại hình gia công
cơ kim khí; loại hình tái chế chất thải; loại hình chế biến lương thực, thực phẩm;
loại hình dệt nhuộm, thuộc da; loại hình sản xuất vật liệu xây dựng; loại hình
chăn nuôi; loại hình khác còn lại. Theo sản phẩm đầu ra (Nguyễn Trí Dĩnh,
2005) [21], làng nghề được chia thành các nhóm như: nhóm sản xuất hàng thủ
công mỹ nghệ (khảm gỗ, vàng bạc, thêu thùa); nhóm phục vụ sản xuất và đời
sống (nghề mộc, đúc đồng, sản xuất vật liệu xây dựng); nhóm sản xuất hàng tiêu
dùng thông thường (khâu nón, dệt chiếu); nhóm chế biến lương thực, thực phẩm
(xay xát, nấu ruợu, làm bánh).

1.1.1.4 Số lượng làng nghề Việt Nam
Cho đến nay, tuy đã có số liệu thống kê về số lượng, loại hình của các
làng nghề, làng nghề truyền thống và làng có nghề cũng như mật độ và phân bố
trên quy mô toàn quốc nhưng chưa đầy đủ, chưa thống nhất và toàn diện do tiêu
chí công nhận làng nghề tại các địa phương chưa thống nhất, thời điểm thống kê,
phương pháp thống kê còn khác nhau.
(i) Theo kết quả Nghiên cứu quy hoạch phát triển ngành nghề thủ công
phục vụ CNH nông thôn Việt Nam của Bộ NN&PTNT và JICA [3] với tiêu chí
hơn 20% số hộ trong làng tham gia sản xuất nghề được gọi là làng nghề thì Việt
Nam có 2.017 làng nghề (bảng 1.1; 1.2).

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 19 of 128.


Header Page 20 of 128.

8

Bảng 1.1: Số lượng làng nghề theo hai loại tiêu chí xác định làng nghề
Số làng nghề
Vùng

Số tỉnh có

Có trên 50% số

Có trên 20% số

làng nghề

hộ làm nghề phi

hộ làm nghề phi

nông nghiệp

nông nghiệp

Đồng bằng Sông Hồng

11

280

866

Đông bắc

11

56

164

Tây bắc

4

8

247

Bắc Trung bộ

6

98

341

Nam Trung bộ

6

44

87

Tây Nguyên

4

0

0

Đông Nam bộ

9

38

101

Đồng bằng sông Cửu Long

13

86

211

64

610

2017

Cả nước

Nguồn: Bộ NN&PTNT, 2004 [3]

Bảng 1.2: Địa phương có nhiều làng nghề nhất theo vùng
Có trên 50% số hộ làm

Có trên 20% số hộ làm

nghề phí nông nghiệp

nghề phí nông nghiệp

Tên tỉnh

Số lượng

Tên tỉnh

Số lượng

Đồng bằng Sông Hồng

Thái Bình

63

Hà Tây cũ

409

Đông bắc

Bắc Giang

6

Bắc Giang

21

Sơn La

4

Sơn La

191

Bắc Trung bộ

Thanh Hóa

64

Thanh Hóa

201

Nam Trung bộ

Bình Định

16

Quảng Nam

30

Đông Nam bộ

Bình Thuận

11

TPHCM

39

An Giang

27

Vĩnh Long

40

Vùng

Tây bắc

Đồng bằng sông Cửu Long

Nguồn: Bộ NN&PTNT, 2004 [3]

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 20 of 128.


Header Page 21 of 128.

9

(ii) Theo kết quả tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thuỷ sản năm
2006 (Tổng cục Thống kê, 2006) [82], với tiêu chí có tối thiểu 30% tổng số hộ
trong làng tham gia sản xuất nghề và hoạt động SXKD ổn định tối thiểu 2 năm
tính đến thời điểm đề nghị công nhận được gọi là làng nghề, thì Việt Nam có
1.091 làng nghề, trong đó làng nghề truyền thống là 965 làng (chiếm 88.45%)
(bảng 1.3).
Bảng 1.3: Tổng hợp số làng nghề và số xã có làng nghề theo vùng và cả nước

Xã có làng nghề
Vùng

Làng nghề

Số

Tỷ lệ

Số

Tỷ lệ

Truyền

Tỷ lệ

xã

(%)

làng

(%)

thống

(%)

380

19,67

629

57,10

580

92,21

28

1,52

42

3,89

30

71,42

3. Vùng Tây Bắc

1

0,18

1

0,09

1

100,00

4. Bắc Trung Bộ

125

7,62

181

16,81

149

82,32

65

9,29

93

8,63

81

81,82

6

1,05

7

0,64

7

100,00

7. Đông Nam Bộ

22

3,49

26

2,41

19

73,08

8. ĐB sông Cửu Long

89

6,93

112

10,39

98

87,50

716

7,74

1.091

100,00

965

85,15

1. Đồng bằng sông Hồng
2. Vùng Đông Bắc

5. DH Nam Trung Bộ
6. Tây Nguyên

Cả nước

Nguồn: Tổng cục Thống kê, 2006 [82]

(iii) Theo số liệu điều tra mới nhất (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011)
[9], tính đến tháng 7 năm 2011 thì tổng số làng nghề và làng có nghề trên toàn
quốc là 3.355 làng, trong đó có 1.262 làng nghề đã được công nhận và 2.093

làng có nghề chưa được công nhận (bảng 1.4).

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 21 of 128.


Header Page 22 of 128.

10

Bảng 1.4: Số lượng làng nghề được công nhận, làng có nghề
Làng nghề

Làng có nghề chưa

được công nhận

được công nhận

1. Đồng bằng sông Hồng

758

911

2. Miền Núi và Trung du Bắc bộ

126

217

3. Bắc Trung Bộ

127

549

4. Duyên hải Nam Trung Bộ

93

121

5. Tây Nguyên

2

22

6. Đông Nam Bộ

1

72

155

201

1.262

2.093

Vùng

7. Đồng bằng sông Cửu Long
Cả nước

3.355
Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011 [9]

1.1.2. Xu thế phát triển của làng nghề Việt Nam

1.1.2.1 Về sự phân bố của các làng nghề ở Việt Nam
(i) Các làng nghề ở nước ta chủ yếu tập trung tại những vùng nông thôn,
vì vậy, khái niệm làng nghề luôn được gắn với nông thôn. Tuy nhiên, hiện nay
do xu thế đô thị hóa, nhiều khu vực nông thôn đã trở thành đô thị, nhưng vẫn
duy trì nét sản xuất văn hóa truyền thống, chính điều này đã tạo ra “lỗ hổng”
trong chính sách phát triển và hành lang pháp lý về quản lý làng nghề. Trên bình
diện cả nước, làng nghề phân bố không đồng đều giữa các vùng, miền.
Tính chất của làng nghề theo vùng, miền cũng không giống nhau. Làng nghề
tập trung nhiều nhất ở miền Bắc, chiếm khoảng 60%, trong đó Đồng bằng sông
Hồng chiếm khoảng 50%, chủ yếu tập trung tại các tỉnh Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà
Nội, Thái Bình, Nam Định,…; ở miền Trung chiếm khoảng 23,6%, tập trung chủ
yếu tại các tỉnh Quảng Nam, Thừa Thiên Huế…; miền Nam chiếm khoảng 16,4%,
tập trung chủ yếu tại các tính Đồng Nai, Bình Dương, Cần Thơ… Về loại hình sản
xuất cũng rất đa dạng, được phân thành 08 nhóm ngành nghề (Bộ Tài nguyên và
Môi trường, 2011) [9] (hình 1.2).

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 22 of 128.

Header Page 23 of 128.

11

Loại hình khác, 25%
Loại hình chế biến lương
thực, thực phẩm, 24%

Loại hình thủ công
mỹ nghệ, 1%

Loại hình dệt nhuộm,
thuộc da, 5%
Loại hình tái chế
chất thải 37%
Loại hình sản xuất vật
liệu xây dựng, 3%

Loại hình chăn
nuôi, 1%
Loại hình gia công
cơ kim khí, 4%

Hình 1.1: Tỷ lệ làng nghề theo loại hình sản xuất của cả nước năm 2011
Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011 [9]

(ii) Do đặc điểm phân bố nêu trên, tại các tỉnh thuộc Đồng bằng sông
Hồng, với đặc điểm diện tích chật hẹp, mật độ dân cư cao, hoạt động sản xuất
quy mô công nghiệp và bán công nghiệp gắn liền với sinh hoạt, nên các hậu quả

của ô nhiễm môi trường là rõ rệt nhất. Trong khi đó, tại các tỉnh miền Trung và
miền Nam, do phân bố các làng có nghề khá thưa thớt, diện tích đất rộng, nên
tuy vẫn nằm xen kẽ trong các khu dân cư nhưng hậu quả môi trường là chưa
đáng báo động. Hơn nữa, do đặc điểm phát triển nên tại các tỉnh miền Trung và
miền Nam, làng nghề vẫn mang đậm nét thủ công truyền thống, tận dụng nhân
công nhàn rỗi tại chỗ và nguyên vật liệu địa phương, phục vụ nhu cầu tiêu dùng
của cộng đồng dân cư quanh vùng, nên thực chất, phát triển làng nghề một cách
có định hướng tại các khu vực này là hết sức cần thiết.

1.1.2.2. Xu thế phát triển của làng nghề Việt Nam trong thời gian tới
Số lượng các làng nghề ở các vùng nói chung có xu hướng tăng lên, chỉ có
ngành khai thác, sản xuất vật liệu xây dựng có xu thế giảm do chính sách của
nhà nước cũng như hậu quả của ô nhiễm môi trường đến cộng đồng dân cư, và
quan trọng hơn cả là chất lượng không cạnh tranh được với các sản phẩm sản

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 23 of 128.


Header Page 24 of 128.

12

xuất công nghiệp. Tuy nhiên, tại khu vực Đồng bằng sông Hồng là nơi có số
lượng làng nghề lớn nhất trên cả nước thì số lượng vẫn tiếp tục tăng so với các
khu vực khác nên khu vực này được coi là đại diện nhất của bức tranh về ô
nhiễm môi trường làng nghề Việt Nam. Trong khi đó, tại các vùng Đông Bắc và
Tây Bắc số lượng có chiều hướng giảm dần trong những năm gần đây. Dự báo
cho xu thế phát triển làng nghề trong những năm tiếp theo (bảng 1.5).
Bảng 1.5: Các xu thế phát triển chính của làng nghề đến năm 2015

Dệt
nhuộm,
ươm tơ,
thuộc da

Chế biến
lương thực,
thực phẩm,
chăn nuôi,
giết mổ

Tái
chế
phế
liệu

Thủ
công
mỹ
nghệ

Sản xuất
vật liệu
xây dựng,
khai thác
đá

Đồng bằng sông Hồng

2

1

2

2

-1

Đông Bắc

1

1

0

1

0

Tây Bắc

1

1

0

1

0

Bắc Trung Bộ

1

2

1

2

1

Nam Trung Bộ

2

2

1

2

1

Tây nguyên

1

0

0

2

1

Đông Nam Bộ

1

1

1

2

-1

Đồng bằng sông Cửu Long

1

1

1

2

-1

Vùng

Ghi chú: -1: suy thoái; 0: duy trì nhưng không phát triển; 1: phát triển vừa; 2: phát triển mạnh
Nguồn: Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011 [9]

1.1.3. Vai trò, tác động của làng nghề đối với sự phát triển kinh tế - xã hội
đất nước và công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn

1.1.3.1. Vai trò, tác động tích cực của làng nghề
(i) Phát triển làng nghề góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu
lao động. Sự phát triển mạnh mẽ làng nghề đã kéo theo sự phát triển của một số
ngành dịch vụ, có tác dụng tích cực tới quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
tăng dần tỷ trọng kinh tế ngành công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, xây dựng,

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 24 of 128.


Header Page 25 of 128.

13

dịch vụ, giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp trong tổng sản phẩm xã hội đồng thời
chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, tiểu thủ công
nghiệp, dịch vụ. Hạn chế việc chuyển dịch lao động không có việc làm từ nông
thôn ra thành thị.
(ii) Phát triển làng nghề góp phần tạo việc làm và tăng thu nhập, xóa đói
giảm nghèo ở nông thôn. Theo báo cáo điều tra của Bộ Nông nghiệp và Phát

triển Nông thôn và JICA (2004) [3] trong những năm qua, làng nghề đã tạo việc
làm cho hơn 60 vạn lao động thường xuyên ở nông thôn, khoảng 30 vạn lao
động làm việc theo thời vụ chiếm 39,5% lực lượng lao động ở nông thôn. Có
làng nghề thu hút đến 60% lao động địa phương. Cả nước có 1,4 triệu hộ tham
gia sản xuất nghề và có nguồn thu nhập chính từ nghề thủ công, đã phần nào giải
quyết được tình trạng thiếu việc làm ở nông thôn. Thu nhập của người lao động
trong làng nghề ngày càng tăng lên, đời sống, tinh thần được cải thiện. Thu nhập
bình quân của 1 lao động làm nghề gấp 2 - 3 lần lao động thuần nông, thu nhập
bình quân đầu người khoảng từ 300.000 - 500.000 đồng/tháng. Tỷ lệ hộ nghèo
trong các làng nghề chỉ còn 3,7%, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ hộ nghèo của cả
nước (10,4%) ...
(iii) Phát triển làng nghề đã thu hút mạnh mẽ nguồn vốn dư thừa trong
nhân dân để đầu tư cho sản xuất. Cả nước có khoảng 40.500 cơ sở, trong đó
80,1% là các cơ sở có quy mô hộ gia đình, 5,8% cơ sở có quy mô hợp tác xã,
còn lại dưới các hình thức doanh nghiệp tư nhân, xí nghiệp, công ty trách
nhiệm hữu hạn, ...
(iv) Phát triển làng nghề góp phần phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật, thúc
đẩy quá trình CNH - HĐH nông thôn. Các làng nghề của vùng Đồng bằng Bắc
bộ đã đạt 100% số làng có đường ô tô về tận trung tâm. Các công trình điện đã
được đầu tư nâng cấp và phát triển; sản lượng điện tiêu thụ hàng năm tăng lên
nhanh chóng, thông tin liên lạc thường xuyên được đầu tư, nâng cấp. Hệ thống
cơ sở hạ tầng, dịch vụ ngày càng phát triển.

luan van thac si - luan van kinh te - khoa luan - tai lieu -Footer Page 25 of 128.