Nghiên cứu du lịch cộng đồng xã Quỳnh Sơn, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

DƢƠNG THỊ VIỆT

NGHIÊN CỨU DU LỊCH CỘNG ĐỒNG XÃ QUỲNH SƠN,
HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC

Thái Nguyên, năm 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

DƢƠNG THỊ VIỆT

NGHIÊN CỨU DU LỊCH CỘNG ĐỒNG XÃ QUỲNH SƠN,
HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN

CHUYÊN NGÀNH: ĐỊA LÍ HỌC
MÃ SỐ: 60 31 05 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. VŨ NHƢ VÂN

Thái Nguyên, năm 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của
cá nhân tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của Tiến sĩ Vũ
Nhƣ Vân.
Các số liệu, những kết luận nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn
này trung thực và chƣa từng đƣợc công bố dƣới bất cứ hình thức nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Học viên

Dƣơng Thị Việt

Xác nhận của khoa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

LỜI CẢM ỞN
Trước tiên, tôi muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS.Vũ Như Vân, người đã
hết lòng hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận tốt nghiệp. Tôi xin
chân thành cảm ơn các thầy, các cô của khoa Địa lí trường ĐHSP Thái Nguyên, đã
cung cấp cho tôi nền tảng kiến thức quý báu và sự giúp đỡ tận tình để tôi có thể
hoàn thành khóa luận của mình.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các ban ngành thuộc UBND xã Quỳnh Sơn,
phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Bắc Sơn đã hỗ trợ và tạo điều
kiện thuận lợi để tôi hoàn thành khóa luận.

Tuy đã có nhiều cố gắng, nhưng do bị hạn chế về chuyên môn và phương
pháp nghiên cứu nên khóa luận không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Rất
mong nhận được sự góp ý của các thầy cô giáo để tôi có thể rút kinh nghiệm và học
tập thêm những kiến thức bổ ích. Tôi xin trân trọng cảm ơn.
Học viên
Dương Thị Việt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ỞN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ v
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. v
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................ 1
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài .............................................................................. 2
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ................................................ 4
3.1. Mục tiêu..................................................................................................... 4
3.2. Nhiệm vụ ................................................................................................... 4
4. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 4
5. Quan điểm và phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................... 5
5.1 Quan điểm ................................................................................................... 5
5.2 Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................. 5
6. Một số đóng góp của đề tài ........................................................................... 6
7. Cấu trúc của luận văn .................................................................................... 6

8. Từ khoá.......................................................................................................... 6
NỘI DUNG ....................................................................................................... 7
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH CỘNG ĐỒNG 7
1.1 Cơ sở lí luận ................................................................................................ 7
1.1.1 Du lịch ...................................................................................................... 7
1.1.1.1 Khái niệm .............................................................................................. 7
1.1.1.2 Phân loại ................................................................................................ 8
1.1.2 Du lịch cộng đồng .................................................................................. 13
1.1.3. Điều kiện phát triển du lịch cộng đồng ................................................. 18
1.1.4. Vai trò của loại hình du lịch cộng đồng ................................................ 34

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 39
1.2.1 Du lịch cộng đồng tại Việt Nam ............................................................ 39
1.2.2 Một số kinh nghiệm phát triển DLCĐ ở tỉnh Lạng Sơn ........................ 42
Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 44
Chƣơng 2 HIỆN TRẠNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG ............ 45
XÃ QUỲNH SƠN, HUYỆN BẮC SƠN, TỈNH LẠNG SƠN ....................... 45
2.1. Đánh gia chung về tiềm năng phát triển DLCĐ ở huyện Bắc Sơn và xã
Quỳnh Sơn ....................................................................................................... 45
2.1.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên .................................................................. 45
2.1.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................. 50
2.1.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 63
2.2. Hiện trạng hoạt động DLCĐ xã Quỳnh Sơn ........................................... 64
2.2.1 Lƣợng khách........................................................................................... 64
2.2.2. Doanh thu .............................................................................................. 68
2.2.3. Cơ sở lƣu trú .......................................................................................... 71

2.2.4 Thực hiện cung ứng dịch vụ và quản lý hoạt động DLCĐ .................... 73
2.3. Đánh giá chung ........................................................................................ 76
2.3.1. Những kết quả ban đầu trong việc xây dựng mô hình du lịch cộng động
xã Quỳnh Sơn - Bắc Sơn ................................................................................. 76
2.3.2. Điểm mạnh và điểm yếu ....................................................................... 77
2.3.3. Những vấn đề đặt ra từ thực tế triển khai DLCĐ.................................. 78
Tiểu kết chƣơng 2............................................................................................ 80
Chƣơng 3ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DU LỊCH .......... 81
CỘNG ĐỒNG XÃ QUỲNH SƠN.................................................................. 81
3.1 Định hƣớng phát triển ............................................................................... 81
3.1.1 Cơ sở của định hƣớng ............................................................................ 81
3.1.2. Định hƣớng phát triển DLCĐ Quỳnh Sơn ............................................ 82
3.2. Một số giải pháp phát triển DLCĐ xã Quỳnh Sơn - Bắc Sơn ................ 82
3.2.1 Giải pháp về phát triển và tiếp thị sản phẩm DLCĐ .............................. 82
3.2.2. Giải pháp về cơ chế chính sách ............................................................. 84
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

3.2.4. Giải pháp về nguồn vốn đầu tƣ cho DLCĐ .......................................... 87
3.2.5. Giải pháp đối với cộng đồng địa phƣơng .............................................. 88
3.2.6. Giải pháp về môi trƣờng ....................................................................... 93
3.2.7. Giải pháp về một số mô hình góp phần phát triển hoạt động du lịch…99
Tiểu kết chƣơng 3.......................................................................................... 101
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................... 102
KẾT LUẬN ................................................................................................... 102
KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 103
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 104
PHỤ LỤC ............................................................................................................

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ

ATK

An toàn khu

BC

Báo cáo

BQL

Ban quản lý

DL

Du lịch

DLCĐ

Du lịch cộng đồng

HDV

Hƣớng dẫn viên

HĐND

Hội đồng nhân dân

QĐ

Quyết định

TDMN

Trung du miền núi

TTXTDL

Trung tâm xúc tiến du lịch

UBND

Ủy ban nhân dân

VHTT & DL

Văn hóa thể thao và du lịch

XDNTM

Xây dựng nông thôn mới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

/>

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Thống kê khách du lịch đến Quỳnh Sơn giai đoạn 2011 – 2014 ... 66
Bảng 2.2: Tổng số lƣợng khách và doanh thu ở các hộ gia đình làm nhà nghỉ
DLCĐ xã Quỳnh Sơn giai đoạn 2010 - 2014.................................................. 67
Bảng 2.3: Cơ cấu phân bố lƣợng khách của các nhà nghỉ DLCĐ .................. 68
xã Quỳnh Sơn giai đoạn 2010 – 2014 ............................................................. 68
Bảng 2.4: Mức giá dịch vụ DLCĐ ở xã Quỳnh Sơn ....................................... 69
Bảng 2.5: Thống kê tổng số khách và doanh thu DLCĐ xã Quỳnh Sơn giai
đoạn 2011 – 2014 ............................................................................................ 69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

v

/>

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1: Bản đồ du lịch xã Quỳnh Sơn ......................................................... 52
Hình 2.3. Tổng lƣợng khách du lịch đến Quỳnh Sơn giai đoạn 2011 – 2014 .... 66
Hình 2.4. Biểu đồ tổng số lƣợng khách và doanh thu DLCĐxã Quỳnh Sơn
giai đoạn 2011 – 2014 ..................................................................................... 70
Hình 2.5: Quy ƣớc của DLCĐ xã Quỳnh Sơn ................................................ 74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

vi

/>

MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Ngày nay, trên thế giới , du lich
̣ là mô ̣t trong nhƣ̃ng ngành kinh tế “hế t
sức phụ thuộc vào môi trường thiên nhiên cũng như các đặc trưng văn hóa xã
hội của cư dân bản đi ̣a ” (Hiê ̣p hô ̣i bảo tồ n thi ên nhiên quố c tế ta ̣i Viê ̣t Nam .
“Xây dƣ̣ng năng lƣ̣c phu ̣c vu ̣ các sáng kiế n về du lich
̣ bề n vƣ̃ng” . Đề cƣơng
dƣ̣ án , 1997). Tƣ̀ đầ u thâ ̣p niên 90 của thế kỷ XX , các nhà khoa học trên thế
giới đã đề câ ̣p nhiề u đế n phát triể n du li ̣ ch với mu ̣c đić h đơn thuầ n là kinh tế
đang đe do ̣a môi trƣờng sinh thái và nền văn hóa bản điạ . Hâ ̣u quả của các tác
đô ̣ng này sẽ ảnh hƣởng đế n sƣ̣ phát triể n lâu dài của ngành du lich
̣ . Chính vì
vâ ̣y đã xuấ t hiê ̣n yêu cầ u ng hiên cƣ́u “phát triể n du lich
̣ cộng đồng” nhằ m ha ̣n
chế tác đô ̣ng tiêu cƣ̣c của hoa ̣t đô ̣ng du lich
, đảm bảo c ho sƣ̣ phát triể n bề n
̣
vƣ̃ng. Mô ̣t số loa ̣i hin
̣ đã đƣơ ̣c ra đời bƣớc đầ u quan tâm đế n khiá
̀ h du lich
cạnh môi trƣờng và văn hóa bản địa nhƣ : du lich
̣ sinh thái , du lich
̣ gắ n với
thiên nhiên, du lich

̣ ma ̣o hiể m , du lich
̣ khám phá , du lich
̣ cô ̣ng đồ ng (DLCĐ)
đã góp phầ n nâng cao hiê ̣u quả của mô hiǹ h du lich
̣ có trách nhiê ̣m , đảm bảo
cho sƣ̣ phát triể n bề n vƣ̃ng.
Du lich
̣ cộng đồng ở nƣớc ta vẫn còn là một khái niệm mới . Thông qua
các bài học kinh nghiệm thực tế về phát triển du lịch tại các quốc gia trên thế
giới, nhâ ̣n thƣ́c về mô ̣t phƣơng thƣ́c du lich
̣ có trách nhiê ̣m với môi trƣờng, có
tác dụng nâng cao hiểu biết và chất lƣợng cuộc sống cho cộng đồng đã xuất
hiê ̣n ta ̣i Viê ̣t Nam dƣới các hình thƣ́c du lich
̣ tham quan , tìm hiểu với những
tên go ̣i nhƣ: du lich
̣ sinh thái, du lich
̣ cô ̣ng đồ ng, du lich
̣ thiên nhiên...
DLCĐ xã Quỳnh Sơn bƣớc đầu đãvđi vào hoạt động. Đây là một mô
hình mới mở ra cho huyện Bắc Sơn khai thác thế mạnh phát triển ngành du
lịch, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển theo hƣớng bền vững, huy
động cộng đồng xã hội tham gia đắc lực vào công tác du lịch của địa phƣơng.
Quỳnh Sơn không chỉ có cảnh đẹp, với những cung đƣờng mây trắng mà nơi
đây còn có hệ thống hang động kỳ thú. Khám phá DLCĐ ở Quỳnh Sơn là dịp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

1

/>

để du khách chinh phục những tuyến điểm du lịch hấp dẫn, những bản làng
văn hóa, những phiên chợ vùng cao.
Bên cạnh những kết quả bƣớc đầu đã đạt đƣợc thì còn tồn tại nhiều khó
khăn cũng nhƣ hạn chế phải khắc phục. Vì vậy, cần có sự nỗ lực của các cấp
ủy, chính quyền và nhân dân nơi đây để sản phẩm du lịch và chất lƣợng phục
vụ ngày một tốt hơn.
Trong cách đặt vấn đề nói trên, tôi đã chọn hƣớng nghiên cứu cho luận
văn thạc sĩ địa lí với đề tài: “ Nghiên cứu du lịch cộng đồng xã Quỳnh
Sơn, huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn”
Đề tài đƣợc sự hƣỡng dẫn khoa học của TS. Vũ Nhƣ Vân, sự giúp đỡ
của các thầy cô khoa Địa lý Trƣờng ĐHSP Thái Nguyên, sự hỗ trợ nhiệt tình
và có hiệu quả của các ban ngành thuộc UBND xã Quỳnh Sơn, của phòng
nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Bắc Sơn.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Hoạt động DLCĐ nhận đƣợc sự quan tâm của Đảng, nhà nƣớc bằng
việc đề ra các chính sách, các quy hoạch phát triển nhằm xây dựng ngành du
lịch nói chung và DLCĐ thành ngành kinh tế mũi nhọn góp phần tăng trƣởng
và phát triển kinh tế nhanh và bền vũng. Đó là : Luật Du lịch Việt Nam năm
2005 [3], Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm
nhìn đến năm 2030 [4]. Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch vùng TDMN
phía Bắc đến năm 2020 [2].
Trên mang internet có thể tìm thấy 493 000 WEBSSITES về phát triển
du lịch cộng đồng. Quan trọng và thiết thực cho nghiên cứu đề tài là Tài liệu
hướng dẫn phát triển du lịch cộng đồng của Quỹ Châu Á & Viện Nghiên cứu
phát triên nông thôn và ngành nghề ở Việt Nam (NT&NN). [6].
Nguồn thông tin tƣ liệu thứ cấp khá phong phú cho triển khai đề tài. Đó
là: Địa lý du lịch Việt Nam, [9]; Địa lý du lịch cộng đồng : Lý thuyết và vận
dụng [5]. Nhập môn khoa học du lịch, [8], Du lịch sinh thái - những vấn đề lý
luận và thực tiễn phát triển ở Việt Nam, [4].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN

2

/>

Luận văn đầy đủ ở file: Luận văn full