LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại bảo vệ QUYỀN lợi NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG hợp ĐỒNG MUA bán điện PHỤC vụ mục ĐÍCH SINH HOẠT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

*****

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
(Khóa học 2008 – 2012)

-----Đề tài:
BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG HỢP
ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH SINH HOẠT

Giảng viên hướng dẫn:
ThS. Nguyễn Mai Hân

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Tiểu My
MSSV: 5085976
Lớp: Luật thương mại 2 - K34

Cần Thơ, 5/2012


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................

..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................

..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................

..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................
..................................................................................................................


Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích
sinh hoạt

MỤC LỤC
Trang
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài........................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................. 2
3. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 3
5. Bố cục đề tài ............................................................................................... 3
CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU
DÙNG TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH SINH
HOẠT ............................................................................................................................. 5
1.1. Khái quát chung về người tiêu dùng ..................................................... 5
1.1.1. Khái niệm người tiêu dùng theo pháp luật một số nước trên thế giới .. 5
1.1.1.1. Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng Đài Loan 1994........................... 5
1.1.1.2. Theo Luật bảo vệ người tiêu dùng Malaysia 1999 ........................... 5
1.1.1.3. Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng Nam Phi .................................... 6
1.1.1.4. Theo Bộ luật Bảo vệ người tiêu dùng của Pháp năm 1993............... 7
1.1.2. Khái niệm người tiêu dùng theo pháp luật Việt Nam ........................... 7
1.2. Khái quát hợp đồng mua bán điện sinh hoạt ...........................................10
1.2.1. Khái niệm hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt ........10
1.2.2. Điều kiện ký hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt .....11
1.2.2.1. Đối với bên mua điện......................................................................11
1.2.2.2. Đối với bên bán điện ......................................................................12
1.3. Khái quát về pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở nước ta ......12
1.3.1. Khái quát về sự ra đời của pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
ở nước ta........................................................................................................12
1.3.2. Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng .............................18
1.3.3. Sự cần thiết bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán
điện phục vụ mục đích sinh hoạt...................................................................19

CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ VẤN ĐỀ BẢO VỆ QUYỀN
LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN PHỤC VỤ
MỤC ĐÍCH SINH HOẠT ..........................................................................................21
2.1. Các nguyên tắc hoạt động của thị trường điện lực nhằm đảm bảo quyền
lợi người tiêu dùng ...........................................................................................21
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My


Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích
sinh hoạt
2.1.1. Bảo đảm công khai, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, không phân
biệt đối xử giữa các đối tượng tham gia thị trường điện lực.........................21
2.1.2. Tôn trọng quyền được tự chọn đối tác và hình thức giao dịch của các
đối tượng mua bán trên thị trường................................................................23
2.1.2.1. Quyền của người tiêu dùng điện được lựa chọn đối tác ..................23
2.1.2.2. Quyền lựa chọn hình thức hợp đồng của người tiêu dùng điện .......25
2.1.3. Nhà nước điều tiết hoạt động của thị trường điện lực nhằm đảm bảo
phát triển hệ thống điện bền vững, đáp ứng yêu cầu cung cấp điện an toàn,
ổn định, hiệu quả...........................................................................................29
2.2. Những quy định nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi tham gia
hợp đồng mua bán điện nhằm phục vụ mục đích sinh hoạt...........................29
2.2.1. Quyền được cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ.........................29
2.2.2. Bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe ............................................33
2.2.3. Đảm bảo về chất lượng điện năng .......................................................34
2.2.4. Đo đếm điện năng, ghi chỉ số công tơ điện ..........................................37
2.2.5. Được bảo hành hàng hóa, linh kiện, phụ kiện ....................................39
2.2.6. Giá cả ...................................................................................................41
2.2.7. Về phương thức thanh toán.................................................................43

2.2.8. Quyền được cung cấp hóa đơn, chứng từ khi tham gia giao dịch.......45
2.2.9. Bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng khi bên bán vi phạm hợp đồng46
CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VIỆC BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU
DÙNG ĐIỆN TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH
SINH HOẠT TẠI VIỆT NAM VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN ..........49
3.1. Thực trạng việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua
bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt tại Việt Nam........................................49
3.1.1. Về việc lựa chọn đơn vị bán lẻ điện .....................................................49
3.1.2. Về việc lựa chọn hình thức hợp đồng ..................................................50
3.1.3. Về việc đảm bảo chất lượng điện năng ................................................50
3.1.4. Về thiết bị đo đếm điện năng................................................................52
3.2. Nguyên nhân..............................................................................................53
3.3. Những đề xuất góp phần hoàn thiện pháp luật và hoạt động bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích
sinh hoạt............................................................................................................54
KẾT LUẬN...................................................................................................................57

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Nước ta đã và đang thực hiện chính sách hội nhập kinh tế, trong đó bao gồm
hoạt động tự do hóa thương mại và đầu tư, điều này đã tạo điều kiện cho thị trường
hàng hóa trong nước ngày càng mở rộng và đa dạng cả về mặt chủng loại lẫn về mặt

chất lượng, giúp người tiêu dùng có nhiều sự lựa chọn hơn khi muốn mua một sản
phẩm nào đó vừa phục vụ nhu cầu và vừa phù hợp với khả năng kinh tế của mình.
Nhưng với mức độ tự do hóa thương mại càng gia tăng cộng với sự đa dạng của
hàng hóa, dịch vụ trong và ngoài nước cũng đặt ra mối quan tâm lo ngại lớn đối với
người tiêu dùng. Gần đây, ngày càng nảy sinh nhiều vấn đề không chỉ gây ảnh
hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng mà còn gây bất ổn cho cả nền kinh tế và xã
hội nói chung.
Trong hai, ba năm trở lại đây, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là một vấn
đề đang được sự quan tâm rất lớn của nhà nước ta và của những người tiêu dùng
trong xã hội. Thực tế cho thấy đã có nhiều vụ vi phạm đến quyền lợi của người tiêu
dùng và chủ yếu là vi phạm về chất lượng, ghi nhãn hàng hóa, đo lường. Một số vụ
điển hình như: nước uống đóng chai có lẫn tạp chất, gian lận trong đo lường và kinh
doanh xăng dầu, điện kế điện tử giả, tôm bơm thạch nhằm tăng trọng lượng,…
những vụ vi phạm này không chỉ xâm phạm đến lợi ích kinh tế của người tiêu dùng
mà còn xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người tiêu dùng1.
Đứng trước những thực tế đó, Nhà nước ta đã xây dựng và ban hành Luật
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được Quốc hội thông qua ngày 17 tháng 11 năm
2010 (có hiệu lực ngày 01 tháng 7 năm 2011) với 6 Chương, 51 Điều, để thay thế
Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 1999. Luật đã đưa ra nhiều quy định
tiến bộ và có ý nghĩa quan trọng trong hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Thật vậy, thực tế cho thấy từ khi có Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì
người tiêu dùng được bảo vệ tốt hơn.
Luật ra đời có nhiều quy định mới (trao cho người tiêu dùng nhiều quyền
hơn) và có thể nói là quy định hoàn chỉnh hơn so với Pháp lệnh 1999. Để bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng trong các giao dịch, Luật đã có những quy định đặc biệt
liên quan đến việc giao kết hợp đồng giữa người tiêu dùng với tổ chức, cá nhân kinh
1

Tùng Bách, Nhìn lại hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại Việt Nam năm 2010, bản tin cạnh tranh
và người tiêu dùng – Bộ Công Thương – Cục quản lý cạnh tranh, bản tin số 26 năm 2011, tr.18.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
1


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
doanh hàng hóa, dịch vụ. Cụ thể, Luật quy định trách nhiệm của bên thứ ba trong
việc cung cấp thông tin về hàng hóa, dịch vụ cho người tiêu dùng; kiểm soát hợp
đồng mẫu và các điều kiện giao dịch chung. Nội dung này đã bảo vệ tốt hơn quyền
lợi của người tiêu dùng khi người tiêu dùng tham gia giao kết hợp đồng mẫu với tổ
chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ.
Trong việc mua bán điện năng nhằm phục vụ mục đích sinh hoạt, hình thức
xác lập giao dịch giữa người tiêu dùng điện và đơn vị bán lẻ điện (tức là đơn vị điện
lực thực hiện hoạt động bán lẻ điện) cũng thông qua hợp đồng mẫu (do Bộ Công
Thương ban hành). Theo quy định của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, hợp
đồng mẫu là hợp đồng do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ soạn thảo
để giao dịch với người tiêu dùng2, theo đó bên đưa ra hợp đồng đưa ra một thời gian
hợp lý để bên kia trả lời và nếu trả lời chấp nhận thì coi như chấp nhận toàn bộ nội
dung hợp đồng theo mẫu đã đưa ra. Vì thế, trong hợp đồng mua bán điện phục vụ
mục đích sinh hoạt, đơn vị bán lẻ điện có thể đưa vào hợp đồng những điều khoản
gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng điện. Thêm vào đó trên thực tế đã
xảy ra nhiều vụ ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng như điện tử điện kế giả,
cách tính số kW điện bị sai lệch, chất lượng điện không đảm bảo như đã cam kết
với người tiêu dùng, cắt điện không báo trước,…3 Vì những lý do trên nên vấn đề
bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng điện đã và đang đặt ra ngày càng cấp thiết ở nước
ta, quyền lợi của người tiêu dùng điện cần được sự quan tâm bảo vệ của pháp luật.
Vì thế, để tìm hiểu xem pháp luật nước ta bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng điện
như thế nào trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, người viết đã

chọn đề tài “Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán điện
phục vụ mục đích sinh hoạt” để làm luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Mục đích nghiên cứu
Người viết chọn đề tài “Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng
mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt” để tìm hiểu những quy định của pháp
luật xem trong giao kết hợp đồng này, quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ
như thế nào?
Đồng thời, từ những quy định của pháp luật, người viết soi rọi vào thực tiễn
việc thực thi pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong giao kết hợp đồng
mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, qua đó thấy được những bất cập ở những
2

3

Khoản 5 Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010.
/>
so-cong-thuong.htm

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
2


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
quy định đó để đề xuất những giải pháp hoàn thiện pháp luật. Từ đó góp phần giúp
cho nhà làm luật góp nhặt kinh nghiệm để xây dựng pháp luật, tổ chức tuyền truyền
và thực thi pháp luật. Bên cạnh đó, giúp người viết nói riêng rút ra kinh nghiệm cho
bản thân và giúp cho người tiêu dùng điện nói chung hiểu rõ hơn về quyền lợi của

mình khi giao kết hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, tránh sự
chèn ép của đơn vị bán lẻ điện.

3. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài chủ yếu nghiên cứu những quyền lợi của người tiêu dùng trong hợp
đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt theo quy định của pháp luật hiện
hành (pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nói chung và pháp luật chuyên
ngành điện nói riêng).

4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong
hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, người viết đã sử dụng các
phương pháp phân tích luật viết để tìm hiểu những quy định của pháp luật, phương
pháp sưu tầm tài liệu và phân tích, tổng hợp tài liệu để nêu lên thực trạng việc thi
hành pháp luật và đưa ra những đề xuất góp phần hoàn thiện pháp luật.

5. Bố cục đề tài
Đề tài “Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán điện phục
vụ mục đích sinh hoạt” được kết cấu gồm:
 Lời nói đầu
 Phần nội dung gồm ba chương:
Chương 1: Khái quát chung về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong
hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Chương 2: Quy định của pháp luật về vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Chương 3: Thực trạng việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp
đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt tại Việt Nam và phương hướng
hoàn thiện
 Phần kết luận
 Danh mục tài liệu tham khảo

 Phụ lục
Trong quá trình nghiên cứu, vì do kiến thức của người viết còn hạn chế và
trong quá trình nghiên cứu đề tài không tránh khỏi những thiếu sót nên người viết
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
3


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô để bài nghiên cứu
được hoàn thiện hơn.
Đồng thời, người viết cũng gởi lời cảm ơn chân thành đến cô Nguyễn Mai
Hân – người đã giúp đỡ và hướng dẫn người viết rất nhiều trong suốt quá trình
người viết hoàn thành bài nghiên cứu. Người viết xin cám ơn quý Thầy Cô trong
Khoa Luật đã tận tình truyền thụ kiến thức cho người viết trong những năm học vừa
qua để người viết có cơ sở lý luận, có kiến thức để thực hiện luận văn của mình.
Cám ơn Thư viện Khoa Luật đã tạo điều kiện và hỗ trợ cho người viết trong việc
tìm kiếm tài liệu và cám ơn tất cả những người bạn đã hỗ trợ và tạo động lực giúp
người viết hoàn thành bài nghiên cứu này.
Sinh viên Nguyễn Tiểu My

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
4


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt

CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI
NGƯỜI TIÊU DÙNG TRONG HỢP ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN
PHỤC VỤ MỤC ĐÍCH SINH HOẠT

1.1.

Khái quát chung về người tiêu dùng

1.1.1. Khái niệm người tiêu dùng theo pháp luật một số nước trên thế giới
Khái niệm người tiêu dùng, với tư cách khái niệm pháp lý chỉ xuất hiện phổ
biến từ khoảng những năm 1960 trở lại đây. Khi đó, người tiêu dùng được hiểu là
“người mua, người sử dụng hàng hóa cho các mục đích không phải là mục đích
thương mại”. Người mua hàng hóa, dịch vụ làm sản phẩm trung gian nhằm phục vụ
quá trình sản xuất hoặc cung ứng lại cho người khác sẽ không được xem là người
tiêu dùng. Do đó, người tiêu dùng phải là thể nhân, không thể là tổ chức. Đây là một
trong những khái niệm chung nhất được nhiều quốc gia chấp nhận4. Vậy ta sẽ tìm
hiểu pháp luật bảo vệ người tiêu dùng của từng nước xem quy định như thế nào về
khái niệm người tiêu dùng?
1.1.1.1. Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng Đài Loan 1994
Đài Loan ban hành Luật bảo vệ người tiêu dùng ngày 11/01/1994, Luật này
có hiệu lực thi hành kể từ ngày ban hành (ngày 13/01/1994), Luật này được Đài
Loan sửa đổi, bổ sung một số điều vào năm 2003 và năm 2005. Mục đích ban hành
Luật là nhằm bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng, tạo điều kiện an toàn và cải thiện
chất lượng cho đời sống tiêu dùng của người dân. Theo Luật Bảo vệ người tiêu
dùng của Đài Loan thì “Người tiêu dùng” là những người tham gia vào các giao
dịch, sử dụng hàng hoá hoặc dịch vụ vì mục đích tiêu dùng. Như vậy, chủ thể tham
gia vào các giao dịch theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng Đài Loan có thể được hiểu
là bao hàm cả thể nhân và pháp nhân, miễn là có mục đích tiêu dùng5.
1.1.1.2. Theo Luật bảo vệ người tiêu dùng Malaysia 1999
Malaysia là một trong các quốc gia rất quan tâm đến quyền lợi của người tiêu

dùng và Luật Bảo vệ người tiêu dùng Malaysia được ban hành năm 1999 với 14
4

TS. Dương Thị Thanh Mai, Tổng thuật hội thảo Cơ chế pháp lý bảo vệ người tiêu dùng – Thực tiễn Việt
Nam và Kinh nghiệm quốc tế, Thông tin khoa học pháp lý, số 4+5 năm 2007, tr.5.
5
Pháp nhân có được coi là người tiêu dùng trong pháp luật các nước trên thế giới,
/>
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
5


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Chương, 150 Điều, quy định điều chỉnh các hành vi sai lệnh, dối trá, không lành
mạnh; tính an toàn của hàng hoá, dịch vụ; các điều khoản về bảo hành sản phẩm;
trách nhiệm đối với sản phẩm; trách nhiệm của Hội đồng tư vấn tiêu dùng quốc gia.
Người tiêu dùng theo quy định của Luật là người6:
+ Nhận được hàng hóa hoặc dịch vụ để sử dụng cho mục đích cá nhân, sử
dụng trong hộ gia đình, sử dụng hoặc tiêu dùng, và
+ Không sử dụng hàng hóa hoặc dịch vụ hoặc dùng hàng hóa dịch vụ vào
mục đích: cung cấp lại vì mục đích thương mại; tiêu dùng vào quá trình sản xuất;
hoặc trong trường hợp hàng hóa, dịch vụ sửa chữa hoặc xử lý, các hàng hóa và tài
sản gắn liền với đất.
Khái niệm người tiêu dùng của Malaysia chỉ nói đến chủ thể là người chứ
không nói cụ thể là thể nhân hay cá nhân, vì vậy có thể hiểu người tiêu dùng ở đây
chỉ bao gồm cá nhân hoặc bao gồm cả thể nhân và pháp nhân. Ngoài ra, theo quy
định của Luật thì người tiêu dùng không chỉ là người trực tiếp mua sản phẩm hay
thuê dịch vụ mà bao gồm cả những người sử dụng hàng hóa dịch vụ không phụ

thuộc vào hợp đồng giữa họ với nhà cung cấp7.
1.1.1.3. Theo Luật Bảo vệ người tiêu dùng Nam Phi8
Ngày 24/04/2009, Tổng thống Nam phi đã ký ban hành “Luật Bảo vệ người
tiêu dùng”, đạo luật được nhiều chuyên gia đánh giá là bảo vệ người tiêu dùng tốt
nhất trên thế giới. Luật gồm 7 Chương, 122 Điều. Đây là một đạo luật khá đầy đủ
và chi tiết, trong đó có nhiều điểm khác biệt và mới mẻ so với luật bảo vệ người tiêu
dùng của nhiều nước khác. Luật đã hài hòa pháp luật bảo vệ người tiêu dùng ở Nam
Phi bằng việc thay thế các quy định có liên quan đang tồn tại ở 5 đạo luật khác bao
gồm Luật Hành vi kinh doanh không lành mạnh 1988, Luật Thương mại 1976, Luật
bán hàng và Dịch vụ 1964, Luật Kiểm soát giá 1964, Luật Ghi nhãn hàng hóa 1941.
Trong Luật Bảo vệ người tiêu dùng Nam Phi, người nhận quyền thương mại
(franchisee) được xem như là người tiêu dùng và thuộc đối tượng được bảo vệ bởi
Luật. Những người này có quyền được hưởng các quyền giống như người tiêu dùng
cá nhân.
1.1.1.4. Theo Bộ luật Bảo vệ người tiêu dùng của Pháp năm 19939

6

Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dung Malaysia 1999
Nguồn: Pháp nhân có được coi là người tiêu dùng trong pháp luật các nước trên thế giới,
/>8
Phan Thế Thắng, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Nam Phi, Bản tin cạnh tranh và người tiêu dùng Bộ Công Thương – Cục quản lý cạnh tranh, bản tin số 8 năm 2009, tr.11.
7

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
6

Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Bộ luật Bảo vệ người tiêu dùng của Pháp có thể xem là một trong những ví
dụ điển hình cho pháp luật bảo vệ người tiêu dùng của các nước theo truyền thống
civil law. Bộ luật được ban hành năm 1993, là kết quả của sự pháp điển hóa hơn
600 văn bản luật, Nghị định của Pháp, các văn bản pháp luật của liên minh Châu Âu
và các điều ước quốc tế. Khác với Bộ luật dân sự Pháp có phạm vi áp dụng rất rộng,
Bộ luật Bảo vệ người tiêu dùng chỉ áp dụng đối với các giao dịch mua bán hàng
hóa, cung ứng dịch vụ giữa nhà chuyên môn và người tiêu dùng. Luật cũng không
quy định cụ thể khái niệm người tiêu dùng, nhưng trong khoa học pháp lý, người
tiêu dùng được hiểu là các cá nhân trực tiếp mua hàng hóa, thụ hưởng các dịch vụ
và trực tiếp tiêu thụ, không bao gồm những người mua với mục đích bán lại.
1.1.2. Khái niệm người tiêu dùng theo pháp luật Việt Nam
Qua tìm hiểu pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của một số nước
trên thế giới, ta thấy không phải pháp luật của bất kỳ quốc gia nào cũng quy định cụ
thể khái niệm người tiêu dùng mà chỉ có pháp luật một số nước có quy định cụ thể
về khái niệm người tiêu dùng còn một số nước thì không. Vậy pháp luật nước ta
quy định như thế nào về khái niệm người tiêu dùng? Người tiêu dùng ở nước ta xuất
hiện từ rất lâu, có thể được hiểu là tất cả chúng ta, tất cả những người tiêu dùng
trong xã hội. Nhưng khái niệm người tiêu dùng, với tư cách là một khái niệm pháp
lý để xác định cụ thể đối tượng nào là người tiêu dùng được pháp luật bảo vệ thì
chưa được quy định trong bất kỳ văn bản nào vào trước thời kỳ đổi mới ở nước ta.
Từ cuối những năm 80, khi nước ta thực hiện chính sách đổi mới, chuyển
dịch sang nền kinh tế nhiều thành phần theo cơ chế thị trường dẫn đến sản xuất kinh
doanh được mở rộng, người tiêu dùng có điều kiện tốt hơn trong việc lựa chọn, mua
và sử dụng hàng hóa, dịch vụ. Bên cạnh đó cũng làm nảy sinh những hành vi xâm
hại nghiêm trọng đến quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng như việc sản
xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, gian lận trọng lượng, quảng cáo
gian dối đánh lừa người tiêu dùng,… những hành vi này không những gây thiệt hại
cho người tiêu dùng mà còn gây bất ổn cho nền kinh tế - xã hội. Vì thế, để xác định
rõ đối tượng nào là người tiêu dùng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ,

tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân
sản xuất kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng,
năm 1999, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng. Pháp lệnh ra đời đã đánh dấu bước phát triển mới trong việc thiết

9

Nguyễn Hữu Huyên, Kinh nghiệm pháp luật của Pháp và EU về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Bản tin
cạnh tranh và người tiêu dùng – Bộ Công Thương – Cục quản lý cạnh tranh, bản tin số 8 năm 2009, tr.14.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
7


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
lập và hoàn thiện cơ chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý quan trọng đối với hoạt
động quản lý Nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ người tiêu dùng và khái niệm người
tiêu dùng lần đầu tiên được quy định cụ thể trong Pháp lệnh. Tại Điều 1 Pháp lệnh
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng quy định: “người tiêu dùng” là người mua, sử
dụng hàng hóa, dịch vụ cho mục đích tiêu dùng sinh hoạt của cá nhân, gia đình và
tổ chức. Pháp lệnh đã xác định rõ đối tượng nào là người tiêu dùng ở nước ta, giúp
cho việc thực thi pháp luật được dễ dàng và tránh được sự xác định không chính xác
đối tượng là người tiêu dùng. Bởi vì, người tiêu dùng có thể là người mua hoặc sử
dụng hàng hóa, dịch vụ vì mục đích tiêu dùng, sinh hoạt của cá nhân, gia đình, tổ
chức, còn có mục đích khác thì không được xem là người tiêu dùng.
Qua thực trạng công tác bảo vệ người tiêu dùng cho thấy mặc dù đã có Pháp
lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 1999 và nhiều văn bản liên quan nhưng pháp
luật chưa thực thi có hiệu quả, quyền lợi của người tiêu dùng chưa bảo vệ một cách

một cách tốt nhất, việc xác định đối tượng nào là người tiêu dùng còn mập mờ, chưa
xác định đúng đối tượng nào là người tiêu dùng cần được pháp luật bảo vệ và quyền
lợi của người tiêu dùng ngày càng bị xâm phạm một cách phổ biến và trầm trọng hơn.
Vì thế, Quốc hội khóa XII, kỳ họp thứ 8 ngày 17 tháng 11 năm 2010 đã thông qua
Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Khái niệm người tiêu dùng một lần nữa được
nêu lại tại Khoản 1 Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, vẫn giống với khái
niệm người tiêu dùng được quy định tại Điều 1 Pháp lệnh. Theo đó, người tiêu dùng
được hiểu là cá nhân, gia đình hoặc tổ chức thực hiện việc mua, sử dụng hàng hóa,
dịch vụ phục vụ cho mục đích tiêu dùng, sinh hoạt và nhu cầu công việc của tổ chức,
cá nhân, gia đình bao gồm10:
 Người mua và là người sử dụng hàng hóa, dịch vụ đã mua cho chính bản
thân mình;
 Người mua hàng hóa, dịch vụ cho người khác, cho gia đình hoặc cho tổ chức
sử dụng;
 Cá nhân, gia đình, tổ chức sử dụng hàng hóa, dịch vụ do người khác mua
hoặc do được cho, tặng.
Như vậy, không phải tất cả những hành vi mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ
đều được coi là hành vi tiêu dùng và được pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng bảo vệ. Chỉ những hành vi mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ vì mục đích tiêu
dùng, sinh hoạt hoặc vì nhu cầu công việc mới được coi là hành vi tiêu dùng và
10

LG. Bá Linh, Tìm hiểu pháp luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Nhà xuất bản Tư pháp, số 19/208,
tháng 12 năm 2005, tr.28.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
8

Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
được pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng bảo vệ, còn những hành vi mua, sử
dụng hàng hóa, dịch vụ cho những mục đích khác như mục đích sản xuất, kinh
doanh của tổ chức, cá nhân hoặc hộ gia đình thì không được xem là hành vi tiêu
dùng và không thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng. Ví dụ như: Bà A làm nghề buôn bán tạp hóa nhỏ ở nhà. Bà thường mua nước
giải khát của Chi nhánh công ty trách nhiệm hữu hạn nước giải khát Coca Cola Việt
Nam ở Cần Thơ để bán lẻ lại cho những người dân trong xóm. Bà A không được
xem là người tiêu dùng nước giải khát Coca Cola theo quy định của Luật. Vì việc bà
A mua nước giải khát không phải là để sử dụng vì mục đích tiêu dùng, sinh hoạt hay
vì nhu cầu công việc mà bà A mua là vì mục đích kinh doanh, để bán lại cho các đối
tượng khác kiếm lời.
Khách hàng sử dụng điện là một bên chủ thể trong giao dịch mua bán điện
năng. Khái niệm khách hàng sử dụng điện được quy định tại Khoản 6 Điều 3 Luật
điện lực năm 2004, theo đó “khách hàng sử dụng điện” là tổ chức, cá nhân mua điện
để sử dụng, không bán lại cho tổ chức, cá nhân khác, đây là khái niệm khách hàng
sử dụng điện nói chung. Trong giao kết hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích
sinh hoạt, một bên chủ thể khi tham gia hợp đồng này là khách hàng sử dụng điện
(người tiêu dùng điện), có thể được xác định là tổ chức, cá nhân mua điện để sử
dụng vì mục đích sinh hoạt chứ không bán lại cho tổ chức, cá nhân khác. Như vậy,
khách hàng sử dụng điện trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
có hành vi mua điện để sử dụng vì mục đích sinh hoạt chứ không bán lại, không vì
mục đích sản xuất, kinh doanh; vì thế, hành vi tiêu dùng điện của khách hàng sử
dụng điện vì mục đích sinh hoạt sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của pháp luật bảo
quyền lợi người tiêu dùng và khách hàng sử dụng điện hay còn gọi là người tiêu
dùng điện vì mục đích sinh hoạt sẽ nhận được sự bảo vệ của pháp luật bảo vệ quyền
lợi người tiêu dùng nói chung và pháp luật chuyên ngành điện nói riêng. Ví dụ như:
Công ty dệt may A mua điện của Công ty điện lực Cần Thơ. Công ty A mua điện để
phục vụ cho những hoạt động hàng ngày của công ty như sử dụng đèn chiếu sáng,

máy lạnh, quạt máy, máy vi tính trong phòng,… hay còn gọi là những hoạt động
sinh hoạt hàng ngày. Vì thế, công ty dệt may A sẽ là một bên chủ thể của hợp đồng
mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, công ty A sẽ nhận được sự bảo vệ của
pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và pháp luật chuyên ngành điện.

1.2. Khái quát hợp đồng mua bán điện sinh hoạt
1.2.1. Khái niệm hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Như chúng ta đã biết, điện năng là một loại hàng hóa đặc biệt, các hoạt động
điện lực và sử dụng điện trong phạm vi cả nước được Nhà nước thống nhất quản lý
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
9


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
bằng pháp luật, chính sách, quy hoạch và kế hoạch phát triển điện lực. Việc sản
xuất, kinh doanh điện được Chính Phủ quy định là ngành nghề kinh doanh có điều
kiện. Vậy việc mua bán và sử dụng điện được quy định như thế nào? Việc mua bán
điện trên thị trường điện lực được thực hiện theo hai hình thức đó là: mua bán thông
qua hợp đồng có thời hạn giữa bên bán điện và bên mua điện và mua bán giao ngay
giữa bên bán điện và bên mua điện thông qua đơn vị điều hành giao dịch thị trường
điện lực11. Vậy việc mua bán điện sử dụng vào mục đích sinh hoạt giữa người mua
điện (người tiêu dùng điện) và người bán điện sẽ được thực hiện thông qua hợp
đồng có thời hạn, đó là hợp đồng mẫu do Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công
Thương) ban hành và gọi là hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt.
Pháp luật hiện hành không có quy định nào định nghĩa cụ thể hợp đồng mua
bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt, nhưng đây là một loại hợp đồng dân sự, cụ thể
là một dạng của hợp đồng mua bán tài sản. Theo quy định tại điều 428 Bộ luật dân
sự 2005 thì “Hợp đồng mua bán tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên

bán có nghĩa vụ giao tài sản cho bên mua và nhận tiền, còn bên mua có nghĩa vụ
nhận tài sản và trả tiền cho bên bán”.
Vì thế, có thể hiểu hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt là sự
thỏa thuận giữa các bên (bên bán điện và người tiêu dùng điện), theo đó bên bán
điện có nghĩa vụ cung cấp điện theo đúng thỏa thuận với người tiêu dùng điện và
nhận tiền, còn người tiêu dùng điện có nghĩa vụ tiếp nhận sự cung cấp điện của bên
bán điện và trả tiền cho bên bán. Hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh
hoạt là văn bản pháp lý xác định rõ quyền hạn, nghĩa vụ và mối quan hệ giữa bên
bán và bên mua điện trong quá trình thực hiện mua, bán điện.
Trong đời sống, luôn tồn tại nhiều kiểu “hợp đồng chấp nhận” – những hợp
đồng được soạn thảo sẳn mà người tiêu dùng chỉ có thể chấp nhận hay không chấp
nhận tham gia, không thể sửa chữa gì, trong đó người sản xuất, kinh doanh có thể
đưa ra nhiều điều kiện bất lợi cho người tiêu dùng – và do tính chất “độc quyền”,
người tiêu dùng buộc phải ký các hợp đồng này12. Hợp đồng mua bán điện phục vụ
mục đích sinh hoạt cũng thuộc trường hợp đó, đó là một loại hợp đồng mẫu, vì thế
quyền lợi của người tiêu dùng có thể bị xâm phạm do nhà cung cấp điện có thể đưa
vào hợp đồng một số điều khoản bất lợi cho người tiêu dùng. Vì vậy, chúng ta sẽ
tìm hiểu xem pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng của nước ta bảo vệ

11
12

Khoản 2 Điều 20 Luật điện lực 2004.
Nguyễn Văn Mạnh, Pháp luật bảo vệ sức khỏe cộng đồng và kiến nghị hoàn thiện pháp luật bảo vệ người
tiêu dùng, Nghiên cứu lập pháp, số 9 (107) tháng 9 năm 2007.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
10

Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
người tiêu dùng như thế nào khi người tiêu dùng tham gia giao kết hợp đồng mẫu và
cụ thể là hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt.
1.2.2. Điều kiện ký hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
1.2.2.1. Đối với bên mua điện
Thứ nhất, bên mua điện phải có đủ năng lực hành vi dân sự theo quy định
của pháp luật hiện hành. Theo quy định tại điều 21, 22 và 23 Bộ luật dân sự 2005,
đối với những người bị hạn chế hoặc mất hoặc không có năng lực hành vi dân sự
khi tham gia giao dịch phải do người đại diện theo pháp luật xác lập, thực hiện theo
quy định của pháp luật.
Theo quy định của pháp luật, ta thấy về điều kiện chủ thể của bên mua khi ký
kết hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt là cá nhân, cá nhân đó phải
có năng lực hành vi dân sự theo quy định của pháp luật. Vậy nếu hộ gia đình mua
điện để sử dụng vì mục đích sinh hoạt thì điều kiện về chủ thể được quy định như
thế nào? Luật điện lực 2004 và các văn bản chuyên ngành điện không có quy định
nào cụ thể nói về vấn đề này, nhưng theo quy định của Bộ luật dân sự 2005 thì chủ
hộ là đại diện của hộ gia đình trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ13,
vì vậy đối với hộ gia đình muốn mua điện để sử dụng vào mục đích sinh hoạt thì sẽ
do chủ hộ đó (hoặc người được chủ hộ ủy quyền) ký kết hợp đồng với bên bán điện.
Đối với công ty, doanh nghiệp cũng vậy, nếu họ mua điện để sử dụng phục vụ nhu
cầu sinh hoạt hằng ngày của các thành viên trong công ty, doanh nghiệp đó thì sẽ do
người đại diện của công ty, doanh nghiệp đó ký kết với bên bán, còn nếu mua điện
không vì mục đích sinh hoạt mà vì mục đích khác như sản xuất, kinh doanh, hoặc vì
nhu cầu công việc thì người tiêu dùng điện sẽ ký kết một loại hợp đồng với những
nội dung khác với những nội dung trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích
sinh hoạt với bên bán điện (hợp đồng mua bán điện ngoài mục đích sinh hoạt).
Thứ hai, bên mua điện phải có đủ hồ sơ theo quy định thủ tục cấp điện, cụ
thể phải có giấy đề nghị mua điện kèm theo bản sao của một trong các giấy tờ sau:

 Hộ khẩu thường trú; hoặc
 Giấy chứng nhận tạm trú; hoặc
 Giấy chứng nhận sở hữu nhà; hoặc
 Hợp đồng thuê nhà.
Đối với hộ gia đình thì hồ sơ mua điện giống như cá nhân xin đăng ký mua
điện, cũng bao gồm các giấy tờ được quy định như trên.
1.2.2.2. Đối với bên bán điện
13

Khoản 1 Điều 107 Bộ luật dân sự 2005.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
11


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Theo quy định của Luật điện lực 2004, bên bán điện giao kết hợp đồng mua
bán điện nhằm phục vụ mục đích sinh hoạt với người tiêu dùng điện có thể hiểu đó
là đơn vị điện lực thực hiện hoạt động bán lẻ điện (còn gọi là đơn vị bán lẻ điện).
Nhưng trên thực tế, bên bán điện ở nước ta chỉ có một nhà cung cấp điện duy nhất
đó là Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN). EVN đang giữ thế độc quyền về cung cấp
điện năng ở nước ta, do ở nước ta thị trường phát điện cạnh tranh chỉ mới được đưa
vào hoạt động (01/07/2011), riêng thị trường bán lẻ cạnh tranh sau năm 2022 mới
đưa vào hình thành và phát triển. Việc chuyển từ cơ chế độc quyền về điện sang thị
trường phát điện cạnh tranh đã tạo ra nhiều động lực cho các nhà máy điện nâng cao
hiệu quả sản xuất, hơn thế nữa là đảm bảo cung cấp điện liên tục, bảo đảm chất
lượng với mức giá hợp lý cho khách hàng sử dụng điện, tạo điều kiện cho người sử
dụng điện sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn khi tiến hành giao kết hợp đồng mua bán

điện và đặc biệt là hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt.
Điều kiện để đơn vị bán lẻ điện được ký kết hợp đồng mua bán điện phục vụ
mục đích sinh hoạt với người tiêu dùng điện là: Thứ nhất, đơn vị bán lẻ điện phải có
giấy phép hoạt động điện lực theo quy định của Luật điện lực 2004; Thứ hai, đơn vị
bán lẻ điện phải có lưới điện phân phối đủ khả năng cung cấp điện đáp ứng nhu cầu
của người tiêu dùng điện. Đơn vị bán lẻ điện phải ký kết hợp đồng và cấp điện cho
người tiêu dùng điện nếu người tiêu dùng đã đáp ứng đủ các điều kiện theo luật
định trong thời hạn bảy ngày làm việc. Nếu đơn vị bán lẻ điện chưa có lưới điện
phân phối hoặc lưới điện phân phối bị quá tải và có sự xác nhận của cơ quan điều
tiết điện lực thì phải trả lời cho người tiêu dùng điện trong thời hạn năm ngày làm
việc, đồng thời nêu rõ thời hạn dự kiến cấp điện được.

1.3. Khái quát về pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở nước ta
1.3.1. Khái quát về sự ra đời của pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ở
nước ta
Trên thế giới đã có ngày quyền của người tiêu dùng thế giới, được tổ chức
lần đầu tiên vào ngày 15/3/1983 - ngày quyền của người tiêu dùng thế giới ra đời
nhằm mục đích phổ cập trên toàn cầu về nhận thức cũng như công nhận các quyền
cơ bản của người tiêu dùng, lên án hành vi xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của
người tiêu dùng. Trong những năm gần đây, người tiêu dùng quốc tế thường chọn
một chủ đề tiêu biểu để thực hiện, ngày 15/03/2011, ngày quyền của người tiêu
dùng thế giới được tổ chức với chủ đề: “Dịch vụ tài chính công bằng cho người tiêu
dùng”.
Tổ chức Quốc tế người tiêu dùng (Consumers International - CI) cũng được
thành lập từ rất sớm - năm 1960 với tên gọi Liên hiệp các Tổ chức người tiêu dùng
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
12

Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Quốc tế (International Organisation of Consumer Unions - IOCU) trụ sở đặt tại Hà
Lan. IOCU được thành lập từ sáng kiến của 5 tổ chức người tiêu dùng quốc gia:
Hoa Kì, Anh, Australia, Hà Lan và Bỉ. Nhiệm vụ của IOCU là tác động việc thành
lập và phát triển phong trào người tiêu dùng trên thế giới, hỗ trợ các Chính phủ thực
hiện bảo vệ lợi ích người tiêu dùng, bảo đảm sự hợp tác quốc tế khi tiến hành các
thử nghiệm hàng tiêu dùng cũng như tiến hành các công việc liên quan đến thông
tin cho người tiêu dùng. Đến năm 1994, Liên hiệp các Tổ chức người tiêu dùng
Quốc tế đổi tên thành Quốc tế người tiêu dùng (Consumers International - CI). Hầu
hết các tổ chức người tiêu dùng ở các quốc gia đều là thành viên của CI. Hiện nay,
CI có 267 thành viên ở 123 nước và vùng lãnh thổ trên thế giới. Với chức năng hỗ
trợ tăng cường năng lực cho thành viên và phong trào người tiêu dùng thế giới, đấu
tranh trong phạm vi quốc tế cho những chính sách có liên quan đến người tiêu dùng.
Các hoạt động của CI có tính chất không vì lợi nhuận, kinh phí hoạt động dựa vào
sự đóng góp của thành viên và sự ủng hộ của các tổ chức, các Chính phủ, tổ chức
phi Chính phủ.
Hướng dẫn của Liên Hợp Quốc về bảo vệ người tiêu dùng 14: Nghị quyết
số 39/248 ngày 09/4/1985 của Đại hội đồng Liên hợp quốc đã thông qua “Bản
hướng dẫn bảo vệ Người tiêu dùng”, theo đó người tiêu dùng có tám quyền cơ bản
sau:
Một là, quyền được thỏa mãn những nhu cầu cơ bản: là quyền được cung cấp
những sản phẩm và dịch vụ cơ bản, thiết yếu như các nhu cầu về lương thực, thực
phẩm, quần áo, nhà ở, đi lại, giáo dục, vui chơi, giải trí, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ
công cộng…;
Hai là, quyền được an toàn: là quyền được bảo vệ để không phải sử dụng các
sản phẩm hàng hóa, quy trình sản xuất và dịch vụ nguy hại cho sức khỏe hoặc đời
sống của người tiêu dùng;
Ba là, quyền được cung cấp thông tin: người tiêu dùng được quyền có các số
liệu và dữ liệu cần thiết để trên cơ sở đó lựa chọn, chống gian dối, lừa đảo, quảng

cáo, ghi nhãn không rõ ràng, không chân thực;
Bốn là, quyền được lựa chọn: người tiêu dùng được tự do lựa chọn sản phẩm
và dịch vụ có giá cả, chất lượng phù hợp với yêu cầu của người tiêu dùng;

14

Hội đồng phối hợp công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ, Pháp luật về bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng, Đặc san tuyên truyền pháp luật, số 06/2011, tr.4 – 5.

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
13


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Năm là, quyền được đại diện: người tiêu dùng được đưa ra các ý kiến với đại
diện của người tiêu dùng trong việc hoạch định các chính sách của Chính phủ trong
phát triển hàng hóa và dịch vụ;
Sáu là, quyền được khiếu nại và bồi thường thiệt hại: người tiêu dùng được
quyền khiếu nại với nhà sản xuất kinh doanh khi mua phải hàng hóa kém chất
lượng, không phù hợp và được giải quyết thỏa đáng những khiếu nại, được bồi
thường những thiệt hại do mua phải hàng hóa, dịch vụ không đúng cam kết của
doanh nghiệp, nhà sản xuất;
Bảy là, quyền được giáo dục về tiêu dùng: người tiêu dùng được quyền có
những kiến thức và kỹ năng cần thiết để yêu cầu được cung cấp thông tin, được
hướng dẫn sử dụng; có kiến thức để lựa chọn hàng hóa, dịch vụ; có kiến thức về các
quyền cũng như trách nhiệm của người tiêu dùng và cách thức thực thi các quyền và
trách nhiệm đó;
Tám là, quyền được sống trong một môi trường trong sạch và lành mạnh:

người tiêu dùng có quyền sống và làm việc trong một môi trường không bị ô nhiễm
cả trong hiện tại và tương lai.
Các quốc gia đã căn cứ vào 8 quyền cơ bản của người tiêu dùng nêu trong
Bản hướng dẫn bảo vệ người tiêu dùng của Liên hợp quốc, thể chế hoá thành văn
bản pháp luật quốc gia phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội, phong tục tập quán
cũng như đặc điểm riêng của quốc gia mình để đảm bảo quyền lợi của người tiêu
dùng được bảo vệ.
Trên đây là những bằng chứng minh việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
trên thế giới. Từ những dẫn chứng đó ta thấy quyền lợi của người tiêu dùng đang
nhận được sự quan tâm rất lớn của các quốc gia trên thế giới và vấn đề bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng ở các quốc gia được đặt ra từ rất sớm. Vậy pháp luật bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng ở nước ta được hình thành như thế nào và bắt đầu từ
khi nào?
Ở nước ta, người tiêu dùng đóng vai trò là lực lượng đông đảo trong xã hội,
vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là trách nhiệm chung của Nhà nước và toàn
xã hội. Không chỉ tại Việt Nam, mà hầu hết các nước trên thế giới đều rất coi trọng
công tác này bởi lẽ bảo vệ người tiêu dùng chính là bảo vệ sự phát triển bền vững của
xã hội. Những ngày trước thời kỳ đổi mới hầu như quyền lợi của người tiêu dùng
nói chung và bộ máy bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nói riêng ở nước ta chưa
được chú ý một cách thích đáng, nguyên nhân có thể là do nước ta phải tập trung
toàn lực cho sự nghiệp giành độc lập và bảo vệ Tổ quốc. Sau khi đất nước độc lập
và nước ta bước vào thời kỳ đổi mới, sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế - xã
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
14


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
hội nước ta nói riêng và thế giới nói chung đã mang lại nhiều cơ hội cho người tiêu

dùng nhưng cũng làm nảy sinh nhiều hành vi ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu
dùng, đòi hỏi cần có sự quan tâm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Xuất phát từ thực tiễn đó, năm 1999, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông
qua Pháp lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (Pháp lệnh số 13/1999/PLUBTVQH10 ngày 27/04/1999, có hiệu lực từ ngày 01/10/1999) nhằm xây dựng các
quy phạm bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của người tiêu dùng bị xâm hại
trong quá trình tham gia các giao dịch thương mại, tăng cường hiệu lực quản lý nhà
nước, nâng cao trách nhiệm của tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh hàng hóa,
dịch vụ trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Pháp lệnh ra đời đánh dấu
bước phát triển mới trong việc thiết lập và hoàn thiện cơ chế, chính sách, tạo hành
lang pháp lý quan trọng đối với hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ
người tiêu dùng. Để thực thi Pháp lệnh có hiệu quả, ngày 02/10/2001, Chính phủ
ban hành Nghị định số 69/2001/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng, theo đó, Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (nay là
Bộ Khoa học và Công nghệ) chịu trách nhiệm trước Chính phủ thống nhất quản lý
nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Sau đó, tại Nghị định số
29/2004/NĐ-CP, Chính phủ đã giao cho Bộ Thương mại thực hiện nhiệm vụ quản
lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng. Trong đó, Cục Quản lý cạnh tranh có trách
nhiệm giúp Bộ trưởng Bộ Thương mại thực hiện chức năng thống nhất quản lý nhà
nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong phạm vi cả nước. Cùng với sự hình
thành cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng từ trung ương
đến địa phương, 33 Hội Bảo vệ người tiêu dùng cũng lần lượt được thành lập tại các
địa phương. Hoạt động của các Hội Bảo vệ người tiêu dùng đã thúc đẩy và hỗ trợ
đắc lực cho các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác bảo vệ người tiêu dùng.
Đến năm 2007 do tình hình kinh tế - xã hội có nhiều thay đổi nên Nghị định
số 69/2001/NĐ-CP không còn phù hợp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số
55/2008/NĐ-CP ngày 24/4/2008 thay thế Nghị định số 69/2001 để Pháp lệnh Bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng thực thi có hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, nhiều văn bản
pháp luật khác cũng được ban hành có liên quan đến vấn đề bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng như Luật Thương mại (2005), Luật cạnh tranh (2004), Luật tiêu chuẩn và
Quy chuẩn kỹ thuật (2006), Pháp lệnh Quảng cáo (2001), Pháp lệnh giá (2002),…

Tuy nhiên, trước sự phát triển ngày càng nhanh chóng và đa dạng của nền
kinh tế thị trường, đặc biệt là sau khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đòi hỏi chúng ta phải có những điều chỉnh
về mọi lĩnh vực để có thể thích ứng với môi trường kinh tế mở và hội nhập quốc tế,
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
15


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
trong đó điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống quy phạm pháp luật là một yêu cầu quan
trọng hàng đầu. Đặc biệt, quyền lợi của người tiêu dùng nước ta ngày càng bị xâm
hại nghiêm trọng, điển hình như: Nước tương nhiễm 3-MCPD, sữa nhiễm
melamine, xăng có chứa acetone, cây xăng gắn chíp điện tử để gian lận, vụ xe
Honda loạn giá,... khiến người tiêu dùng không chỉ thiệt hại về kinh tế mà còn gây
tổn hại đến sức khỏe15. Chính vì thế, các quy phạm về bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng cần phải được điều chỉnh, bổ sung để phù hợp với nhu cầu thực tiễn, để quyền
lợi của người tiêu dùng được bảo vệ một cách hữu hiệu hơn. Đứng trước yêu cầu
đó, từ năm 2008, Quốc hội đã giao Chính phủ rà soát và xây dựng Luật Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng nhằm đưa ra các quy định cụ thể, điều chỉnh các hành vi
vi phạm quyền lợi người tiêu dùng nhằm nâng cao công tác bảo vệ quyền lợi người
tiêu dùng một cách tốt nhất.
Để xây dựng được một đạo luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hoàn
chỉnh hơn, Bộ Công Thương đã tổ chức các đoàn khảo sát về bảo vệ người tiêu
dùng ở một số quốc gia trên thế giới như Hoa Kỳ, Hà Lan, Nhật Bản, Malaysia,…
để học hỏi kinh nghiệm xây dựng và thực thi pháp luật về vấn đề bảo vệ người tiêu
dùng ở các quốc gia đó. Năm 2010 được xem là năm mang dấu ấn quan trọng trong
công tác xây dựng pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng. Ngày 17 tháng 11 năm
2010, tại kỳ họp thứ 8, khóa 12, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo vệ quyền lợi

người tiêu dùng, chính thức có hiệu lực vào ngày 01 tháng 7 năm 2011. Đây là cơ
sở pháp lý quan trọng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thể hiện quyết tâm của
toàn xã hội trong việc nâng cao công tác bảo vệ người tiêu dùng, cân bằng lợi ích xã
hội, doanh nghiệp và người tiêu dùng, quyết tâm xây dựng nền kinh tế Việt Nam
phát triển nhanh, ổn định và bền vững đáp ứng những yêu cầu của quá trình hội
nhập kinh tế thế giới.
Sau khi luật được ban hành, để luật được thực thi một cách hiệu quả, Cục
Quản lý cạnh tranh đã phối hợp với Sở Công Thương và Ủy ban nhân dân ở một số
địa phương trong cả nước như Cần Thơ, Tiền Giang, Bến Tre, Hải Phòng,... mở các
cuộc hội thảo về “Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng” nhằm tuyên truyền, phổ
biến pháp luật, để người tiêu dùng hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình, từ đó
giúp người tiêu dùng nhận thức được các hành vi xâm phạm quyền lợi người tiêu
dùng của các doanh nghiệp. Đồng thời, Cục Quản lý cạnh tranh cũng phối hợp với
các cơ quan truyền thông tổ chức các Hội thảo chuyên đề như: Hội thảo về chất
15

Kim Liên, Từ hôm nay (1/7), quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ bằng công cụ pháp lý,
/>
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
16


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
lượng sữa cho trẻ em; Hội thảo về chống hàng giả, hàng nhái trong ngành mỹ phẩm;
Hội thảo về chất lượng bỉm, tả giấy cho trẻ em; Hội thảo về dệt may tại Hà Nội và
Tp.Hồ Chí Minh,… nhằm tư vấn, hướng dẫn cho người tiêu dùng cách thức mua,
lựa chọn sản phẩm.
Bên cạnh đó, ngày 27 tháng 10 năm 2011, Chính phủ đã ban hành Nghị định

số 99/2011/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật
Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010, giúp cho việc áp dụng và thực thi Luật bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng có hiệu quả. Đặc biệt, Nghị định này chủ yếu quy định
về bảo vệ người tiêu dùng trong các giao dịch, giải quyết yêu cầu bảo vệ người tiêu
dùng, các phương pháp giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá
nhân kinh doanh,… Vì thế, người tiêu dùng sẽ có thêm những quy định điều chỉnh
và bảo vệ quyền lợi của mình trong giao kết hợp đồng.
Hơn thế nữa, để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng một cách tốt nhất,
ngày 28 tháng 12 năm 2011 Ban Bảo vệ người tiêu dùng – Cục Quản lý cạnh tranh
– Bộ Công Thương (MOIT CALL – Center) đã vận hành thử nghiệm Hệ thống tổng
đài hỗ trợ người tiêu dùng. Sự ra đời của hệ thống tổng đài hỗ trợ người tiêu dùng là
rất cần thiết không chỉ cung cấp thông tin, hỗ trợ, tư vấn cho người tiêu dùng một
cách kịp thời và nhanh chóng mà còn là kênh thông tin hữu ích cho cơ quan quản lý
nhà nước, các tổ chức xã hội bảo vệ người tiêu dùng trong quá trình hoạt động.
Qua quá trình hình thành và công tác thực thi pháp luật bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng ở nước ta, ta thấy vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được
hình thành và quan tâm từ rất sớm và hiện nay đang nhận được sự quan tâm rất lớn
của Đảng, nhà nước ta và các tổ chức xã hội. Quyền lợi người tiêu dùng được quan
tâm bảo vệ và sẽ được bảo vệ tốt hơn nếu như công tác thực thi và tuyên truyền, vận
dụng pháp luật có hiệu quả.
Trong vấn đề giao kết hợp đồng cũng nhận được sự quan tâm rất lớn, đặc
biệt là trong giao kết hợp đồng mẫu, quyền lợi của người tiêu dùng có thể bị xâm
phạm một cách dễ dàng khi tổ chức, cá nhân đưa vào hợp đồng những điều khoản
gây bất lợi cho người tiêu dùng. Khi Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ra đời
đã kiểm soát chặt chẽ vấn đề này, có nhiều quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng khi họ tham gia giao kết hợp đồng mẫu. Vậy trong hợp đồng mua bán điện
phục vụ mục đích sinh hoạt, quyền lợi của người tiêu dùng được bảo vệ như thế nào
khi hợp đồng giao kết giữa người tiêu dùng với đơn vị bán lẻ điện là hợp đồng mẫu?
Những quy định trong Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và pháp luật chuyên
ngành điện có bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong giao kết hợp đồng mua bán

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
17


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
điện phục vụ mục đích sinh hoạt hay không và nếu có thì bảo vệ như thế nào khi
quyền lợi của người tiêu dùng ngày càng bị xâm hại?
1.3.2. Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
Cùng với việc thúc đẩy phát triển về mặt kinh tế, vấn đề bảo vệ người tiêu
dùng hiện nay cũng rất đáng được quan tâm và vấn đề này không chỉ giới hạn trong
phạm vi một quốc gia mà đã trở thành một trong những mối quan tâm hàng đầu của
toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày
càng sâu rộng và mở cửa thị trường, người tiêu dùng ngày càng có thêm nhiều cơ
hội lựa chọn hàng hóa, dịch vụ nhưng đồng thời cũng đối mặt với nhiều rủi ro từ
mặt trái của cơ chế thị trường, quyền lợi của người tiêu dùng ngày càng bị xâm hại
một cách nghiêm trọng và khó kiểm soát. Bảo vệ người tiêu dùng tức là bảo vệ tất
cả chúng ta và vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được Đảng, Nhà nước coi là
một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu trên con đường hội nhập kinh tế
quốc tế và phát triển bền vững của đất nước.
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp luôn phải xác định ba vấn
đề quan trọng đó là: Sản xuất cái gì? Sản xuất như thế nào? Sản xuất cho ai? Người
tiêu dùng là người sử dụng hàng hóa, dịch vụ vì thế người tiêu dùng luôn giữ vị trí
trung tâm của nền kinh tế và là đối tượng được các doanh nghiệp hướng tới. Với
tiêu chí “Khách hàng là thượng đế” các doanh nghiệp sẳn sàng chiều lòng khách
hàng, cố gắng sản xuất các hàng hóa, dịch vụ đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Có
thể nói nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng trở thành động lực giúp cho các doanh
nghiệp đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh và cố gắng đa dạng hóa sản phẩm để đáp

ứng nhu cầu của khách hàng; đồng thời, chính vì những động lực đó cũng tạo nên
sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp, cạnh tranh sản xuất để thu hút khách hàng.
Bảo vệ người tiêu dùng cũng chính là bảo vệ trực tiếp quyền công dân, bao
gồm quyền được thỏa mãn các nhu cầu cơ bản cũng như nhu cầu an toàn về tính
mạng, sức khỏe, và nó cũng gắn liền với văn hóa, đạo đức kinh doanh, uy tín của
nhà sản xuất. Bảo vệ niềm tin của người tiêu dùng đối với các cơ sở sản xuất, kinh
doanh cũng là nhân tố quan trọng bởi nó có quan hệ mật thiết với sự phát triển sản
xuất, kinh doanh. Nếu cơ sở sản xuất, kinh doanh sản xuất các sản phẩm không đảm
bảo chất lượng đã cam kết, có những hành vi lừa dối người tiêu dùng,… gây ảnh
hưởng xấu đến người tiêu dùng thì người tiêu dùng sẽ không tin cậy sử dụng sản
phẩm đó nữa, có thể nói là các sản phẩm của doanh nghiệp đó sẽ bị tẩy chay và cơ
sở sản xuất, kinh doanh đó sẽ khó đứng vững trên thị trường. Chính vì vậy, bảo vệ
người tiêu dùng cũng chính là bảo vệ sản xuất, bảo vệ chính bản thân các doanh
nghiệp, góp phần thúc đẩy nền kinh tế nước nhà phát triển bền vững và hiệu quả.
GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
18


Bảo vệ quyền lợi NTD trong hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Tóm lại, chính sách bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được xây dựng và thực
thi hiệu quả sẽ mang lại rất nhiều lợi ích không chỉ cho cộng đồng người tiêu dùng
– tức là toàn thể nhân dân Việt Nam, mà còn thúc đẩy mạnh mẽ sản xuất, lưu thông
và phát triển chung của nền kinh tế cả nước, bảo đảm tốc độ tăng trưởng luôn đi đôi
với chất lượng tăng trưởng.
1.3.3. Sự cần thiết bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong hợp đồng mua bán
điện phục vụ mục đích sinh hoạt
Hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt được giao kết giữa đơn
vị bán lẻ điện và người tiêu dùng điện là hợp đồng mẫu. Theo đó, hợp đồng mẫu là

hợp đồng do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ soạn thảo sẳn để giao
dịch với người tiêu dùng16. Vì thế, quyền lợi của người tiêu dùng có thể bị xâm
phạm một cách dễ dàng khi người tiêu dùng đồng ý giao dịch với tổ chức, cá nhân
kinh doanh hàng hóa, dịch vụ bằng hình thức hợp đồng mẫu; vì nó bao gồm các
điều khoản chủ yếu thể hiện ý chí của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch
vụ, còn người tiêu dùng chỉ cần trả lời đồng ý hay không đồng ý với các điều khoản
đó cũng như chấp nhận giao kết hợp đồng hay không chứ không được thỏa thuận gì
thêm. Đối với hợp đồng mua bán điện phục vụ mục đích sinh hoạt cũng thế, quyền
lợi của người tiêu dùng điện có thể bị xâm phạm và điều đó là dễ dàng nếu đơn vị
bán lẻ điện muốn, có thể họ sẽ đưa vào hợp đồng những điều khoản bất lợi cho
người tiêu dùng và người tiêu dùng chỉ có việc là chấp nhận giao kết hợp đồng hay
không. Hơn thế nữa, ở nước ta hiện nay chỉ có Tập đoàn điện lực Việt Nam đang
giữ thế độc quyền về mua bán điện năng, vì thế tất cả người tiêu dùng điện dường
như là phải phụ thuộc vào doanh nghiệp độc quyền này khi thực hiện giao dịch mua
bán điện năng.
Bên cạnh đó, trên thực tế đã xảy ra nhiều vụ ảnh hưởng đến quyền lợi của
người tiêu dùng điện, một vài ví dụ điển hình như: đã xảy ra hiện tượng gian lận
điện tử điện kế (268.000 chiếc điện kế điện tử của Công ty Điện lực Thành phố Hồ
Chí Minh là hàng hóa “ăn cắp”, không rõ nguồn gốc, xuất xứ được lắp đặt cho
người tiêu dùng)17, cắt điện không thông báo trước18 và việc tăng giá điện năng
không trình bày rõ lý do đã gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng.
Người tiêu dùng có thể không biết quyền lợi của mình bị xâm hại hay biết nhưng
16

Khoản 5 Điều 3 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2010.
Các đại biểu nói gì về vụ gian lận điện tử điện kế,
/>18
Quang Khải – Chi Mai, Ngành điện không sòng phẳng với khách hàng,
/>17

GVHD: ThS. Nguyễn Mai Hân

SVTH: Nguyễn Tiểu My
19