LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại một số vấn đề lý LUẬN và THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG mại ở VIỆT NAM
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.02 MB, 81 trang )
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT THƯƠNG MẠI
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
NIÊN KHÓA 2008 - 2012
ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ
THỰC TIỄN HOẠT ĐỘNG
NHƯỢNG QUYỀN THƯƠNG MẠI
Ở VIỆT NAM
Giảng viên hướng dẫn:
Sinh viên thực hiện:
Đoàn Nguyễn Phú Cường
Bộ môn: Luật Thương mại
Huỳnh Mộng Kiều
MSSV: 5085887
Lớp: Thương Mại 1-K34
Cần Thơ, tháng 5/ 2012
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài. ....................................................................................................... 1
2. Đối tƣợng và mục đích nghiên cứu của đề tài. .......................................................... 2
3. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................................... 2
4. Kết cấu đề tài. ............................................................................................................. 2
CHƢƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI .............. 3
1.1. Khái niệm nhƣợng quyền thƣơng mại. .............................................................. 3
1.1.1. Khái niệm về hoạt động nhượng quyền thương mại (Franchise). ...................... 3
1.1.2. Đặc trưng cơ bản của hoạt động nhượng quyền thương mại. ............................ 6
1.1.3. Các loại hình nhượng quyền thương mại........................................................... 7
1.1.3.1. Căn cứ vào hình thức hoạt động thì nhượng quyền thương mại gồm có: ..... 8
1.1.3.2. Nếu căn cứ vào tính chất mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận
quyền thì nhượng quyền thương mại được phân thành: ............................................ 9
1.1.3.3. Căn cứ vào mức độ hợp tác và cam kết khác nhau giữa bên nhượng quyền
và bên nhận quyền thì nhượng quyền thương mại có các hình thức: ....................... 10
1.2. Vai trò của hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại. .......................................... 11
1.2.1. Đối với bên Nhượng quyền.............................................................................. 11
1.2.1.1. Giúp bên nhượng quyền mở rộng hệ thống kinh doanh ............................. 11
1.2.1.2. Giúp tăng doanh thu ................................................................................. 12
1.2.1.3. Giảm được nhiều chi phí ........................................................................... 12
1.2.2. Đối với bên Nhận quyền. ................................................................................. 12
1.2.2.1. Đầu tư an toàn và chi phí thấp................................................................... 12
1.2.2.2. Được bên nhượng quyền giúp đỡ .............................................................. 13
1.2.3. Đối với nền Kinh tế. ........................................................................................ 13
1.3. Phân biệt hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại với một số phƣơng thức kinh
doanh khác. .................................................................................................................. 14
1.3.1. Nhượng quyền thương mại với bán hàng đa cấp. ............................................ 14
1.3.2. Nhượng quyền thương mại với hoạt động chuyển giao công nghệ. .................. 14
1.3.3. Nhượng quyền thương mại với hoạt động đại lý. ............................................. 17
1.4. Lịch sử hình thành và phát triển hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại........ 17
1.4.1. Hoạt động nhượng quyền thương mại trên Thế Giới. ...................................... 17
1.4.2. Hoạt động nhượng quyền thương mại tại Việt Nam. ........................................ 20
CHƢƠNG 2 NHỮNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ NHƢỢNG QUYỀN
THƢƠNG MẠI VÀ HỢP ĐỒNG NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI. ..................... 21
2.1.
Khái niệm và đặc điểm của nhƣợng quyền thƣơng mại theo quy định của
Luật thƣơng mại 2005. ................................................................................................. 21
2.1.1. Khái niệm về nhượng quyền thương mại. ........................................................ 21
2.1.2. Đặc điểm về nhượng quyền thương mại. ......................................................... 22
2.2. Hợp đồng nhƣợng quyền thƣơng mại. ............................................................. 23
2.2.1. Chủ thể quan hệ nhượng quyền thương mại .................................................... 24
2.2.1.1. Mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền. ......................... 24
2.2.1.2. Mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền và bên nhận lại
quyền. ................................................................................................................. 25
2.2.1.3. Mối quan hệ giữa các bên chủ thể quan hệ nhượng quyền thương mại với
khách hàng. ............................................................................................................ 26
2.2.2. Chủ thể của hợp đồng nhượng quyền nhượng quyền thương mại. ................... 26
2.2.3. Đối tượng của hợp đồng nhượng quyền thương mại. ....................................... 29
2.2.4. Hình thức của hợp đồng nhương quyền thương mại. ....................................... 30
2.2.5. Mục đích của hợp đồng nhương quyền thương mại. ........................................ 31
2.2.6. Nội dung của hợp đồng nhương quyền thương mại. ........................................ 31
2.2.6.1. Quyền và nghĩa vụ các bên trong hợp đồng nhượng quyền thương mại. ... 32
2.2.6.2. Phương thức thanh toán trong hợp đồng nhượng quyền thương mại. ........ 39
2.2.6.3. Thời hạn hiệu lực của hợp đồng nhượng quyền thương mại. ..................... 40
2.2.6.4. Chấm dứt hợp đồng nhượng quyền thương mại. ....................................... 40
2.2.7. Hợp đồng nhượng quyền thương mại có yếu tố nước ngoài. ............................ 41
2.2.8. Một số vấn đề khác liên quan đến hợp đồng nhượng quyền thương mại. ......... 45
CHƢƠNG 3 THỰC TRẠNG NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI VÀ MỘT SỐ
ĐÁNH GIÁ, KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG
NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI Ở VIỆT NAM. .................................................... 47
3.1. Pháp luật Việt Nam điều chỉnh về hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại. ..... 47
3.2. Thực trạng các doanh nghiệp Việt Nam thực hiện nhƣợng quyền thƣơng mại
trong thời gian qua. ...................................................................................................... 50
3.2.1. Thực trạng hoạt động nhượng quyền thương mại tại Việt Nam. ...................... 50
3.2.2. Những hệ thống nhượng quyền thương mại điển hình. .................................... 52
3.2.2.1. Hệ thống nhượng quyền Trung Nguyên Coffee. ....................................... 52
3.2.2.2. Hệ thống cửa hàng Kinh Đô Bekery. ........................................................ 54
3.2.2.3. Hệ thống nhà hàng Phở 24. ....................................................................... 55
3.3.
Những thành quả từ phát triển kinh doanh bằng hình thức nhƣợng quyền
của các doanh nghiệp Việt Nam. ................................................................................. 57
3.3.1. Tại thị trường Việt Nam. ................................................................................. 57
3.3.2. Tại thị trường Nước ngoài. ............................................................................. 59
3.4. Một số đánh giá và kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy định pháp luật về hợp
đồng nhƣợng quyền thƣơng mại ở Việt Nam.............................................................. 60
3.4.1. Về khái niệm nhượng quyền thương mại. ........................................................ 61
3.4.2. Về chủ thể. ...................................................................................................... 62
3.4.3. Về nội dung của hợp đồng. .............................................................................. 63
3.4.3.1. Vấn đề đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong hợp đồng nhượng quyền
thương mại. ............................................................................................................ 63
3.4.3.2. Vấn đề quyền và nghĩa vụ các bên chủ thể trong hợp đồng nhượng quyền
thương mại. ............................................................................................................ 65
3.4.3.3. Một số vấn đề khác liên quan đến hợp đồng nhượng quyền thương mại.... 66
KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 74
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
LỜI NÓI ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài.
Nhượng quyền thương mại là một hình thức kinh doanh đã xuất hiện hơn 100 năm nay
và khá thành công trên thế giới. Một số thương hiệu đã áp dụng mô hình nhượng quyền vào
chiến lược kinh doanh và trở thành những thương hiệu toàn cầu, tiêu biểu như: McDonald’s,
KFC, 7_Eleven, Metro…
Tuy đã du nhập vào Việt Nam từ nam 1990, nhưng nhượng quyền thương mại vẫn
chưa thật sự phát triển. Vẫn còn nhiều người chưa hiểu về hình thức kinh doanh này cũng
như không thấy được những lợi ích có được khi kinh doanh theo mô hình nhượng quyền do
đó họ vẫn chưa mạnh dạn đầu tư. Cà phê Trung Nguyên là công ty đi tiên phong trong lĩnh
vực nhượng quyền sau đó là Phở 24, Kinh Đô Bakery… Hiện nay Việt Nam có 100 hệ
thống kinh doanh theo hình thức này , tuy nhiên vẫn còn nhiều khuyết điểm trong cách vận
hành ngoại trừ Phở 24 được xem là khá thành công.
Nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng cộng với việc gia nhập WTO, khiến Việt
Nam trở thành điểm đến lý tưởng cho các nhà đầu tư nước ngoài. Ngoài một số “đại gia”
nhượng quyền trên thế giới đã xuất hiện ở Việt Nam từ lâu như KFC, Lotteria, Metro Cash
& Carry, và mới đây là McDonald, 7_Eleven… Với những điều kiện kinh tế - xã hội phù
hợp, nhiều chuyên gia kinh tế dự đoán trong thời gian tới đây nhượng quyền thương mại sẽ
bùng nổ ở Việt Nam.
Ngày càng có nhiều người trẻ tuổi ở Việt Nam đặc biệt là sinh viên muốn tự mình khởi
nghiệp sau khi hoàn thành chương trình đại học. Và nhượng quyền thương mại là một mô
hình kinh doanh lý tưởng được nhiều người nhắm tới.
Với đà tăng trưởng 20%/năm hiện nay, Việt Nam có tiềm năng để trở thành thị trường
hấp dẫn cho nhượng quyền thương mại, chắc chắn số lượng hệ thống nhượng quyền ở Việt
Nam không chỉ dừng lại ở con số 100 như bây giờ mà sẽ còn mở rộng hơn nữa đặc biệt khi
Việt Nam gia nhập WTO. Để có thể hội nhập thành công một điều kiện tiên quyết đối với
các doanh nghiệp Việt Nam là cần tìm hiểu, nghiên cứu các thuận lợi và thách thức của hệ
thống kinh doanh đặc thù này trước khi quyết định kí kết hợp đồng để tham gia mô hình
kinh doanh nhượng quyền thương mại.
Chính vì vậy việc nghiên cứu “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng
quyền thương mại ở Việt Nam” rất cần thiết và quan trọng, có ý nghĩa sâu sắc về cả mặt lý
luận và thực tiễn.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 1
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
2. Đối tƣợng và mục đích nghiên cứu của đề tài.
Đề tài nghiên cứu một số vấn đề lý luận về nhượng quyền thương mại nói chung và
hợp đồng nhượng quyền thương mại nói riêng, đồng thời nghiên cứu một số nét cơ bản về
hệ thống pháp luật Việt Nam về hợp đồng nhượng quyền thương mại, kết hợp với việc xem
xét thực trạng hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam. Trên cơ sở đó đưa ra một
số đánh giá và kiến nghị nhằm hoàn thiện các quy phạm pháp luật điều chỉnh hợp đồng
nhượng quyền thương mại ở Việt Nam.
3. Phƣơng pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng một số phương pháp trong nghiên cứu khoa học pháp lý như
phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu, phương pháp so sánh, phương pháp liệt kê…các
phương pháp này được sử dụng đan xen lẫn nhau để có thể xem xét một cách toàn diện các
vấn đề lý luận và thực tiễn về nhượng quyền thương mại.
4. Kết cấu đề tài.
Ngoài lời mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, bố cục của luận văn gồm:
Chương 1. Khái quát chung về nhượng quyền thương mại.
Chương 2. Những quy định pháp luật Việt Nam về nhượng quyền thương mại và hợp
đồng nhượng quyền thương mại.
Chương 3. Thực trạng nhượng quyền thương mại và một số đánh giá, kiến nghị nhằm
hoàn thiện pháp luật về hợp đồng nhượng quyền thương mại ở Việt Nam.
Để hoàn thành đề tài nghiên cứu, người viết đã nhận được sự hướng dẫn tận tình ở
Thầy Đoàn Nguyễn Phú Cường, sự giúp đỡ của Quý Thầy Cô, các bạn đăc biệt là sự động
viên của gia đình cùng với sự nỗ nực của bản thân. Mặc dù đã rất cố gắng hoàn thành tốt
luận văn nhưng không tránh khỏi những thiếu sót rất mong nhận được sự đóng góp của Quý
Thầy Cô và các bạn. Xin chân thành cám ơn.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 2
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
CHƢƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NHƢỢNG QUYỀN THƢƠNG MẠI
1.1. Khái niệm nhƣợng quyền thƣơng mại.
1.1.1. Khái niệm về hoạt động nhượng quyền thương mại (Franchise).
Trước năm 1986, cơ chế kinh tế tập trung quan liêu bao cấp ở Việt Nam đã không cho
phép tồn tại các doanh nghiệp tư và vì thế không thể có nhượng quyền. Sau đó, với việc
thực hiện chính sách Đổi mới, một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã lộ
diện - mảnh đất có thể dung dưỡng hoạt động nhượng quyền thương mại.
Vì thế, dù thiếu một khuôn khổ pháp lý rõ ràng cho nhượng quyền, hoạt động
nhượng quyền thương mại đã manh nha xuất hiện ở Việt Nam từ giữa những năm 90 thế kỷ
trước. Như nhiều nước khác, nhượng quyền được du nhập vào Việt Nam bởi các nhà
nhượng quyền nước ngoài. Các hệ thống cửa hàng thức ăn nhanh như Jollibee (Philippines),
Lotteria (Hàn Quốc) và KFC (Mỹ) là những nhà nhượng quyền đầu tiên tới Việt Nam. Tuy
mang khái niệm nhượng quyền tới Việt Nam, chiến lược mở rộng ban đầu của họ lại không
phải bằng việc nhượng quyền. Cho đến năm 2005, tất cả các nhà nhượng quyền nước ngoài,
bao gồm cả những chuỗi thức ăn nhanh tiên phong và nổi tiếng như Jollibee, Lotteria và
KFC chỉ vận hành một số lượng cửa hàng ít ỏi (Jollibee: 4 cửa hàng, Lotteria: 9 cửa hàng và
KFC: 14 cửa hàng) được sở hữu bởi chính các công ty nhượng quyền đó chứ không phải là
bởi bên nhận quyền. Tuy nhiên, sự xuất hiện của các công ty nhượng quyền nước ngoài đã
nâng cao hình ảnh nhượng quyền và là chất xúc tác cho sự quan tâm đến nhượng quyền của
các doanh nghiệp nội địa cũng như toàn xã hội. Thuật ngữ “nhượng quyền thương mại”
(Franchise) chưa hề có trong tiếng Việt cho đến khi các nhà nhượng quyền tiên phong
chuyên về thức ăn nhanh tới Việt Nam. Với sự xâm nhập và mở rộng của các hệ thống
nhượng quyền nước ngoài, “nhượng quyền thương mại” ngày càng trở thành một thuật ngữ
“nóng hổi” trên các phương tiện truyền thông cũng như trong môi trường kinh doanh ở Việt
Nam. Thêm vào đó, các thương hiệu nước ngoài nổi tiếng như KFC, Jollibee, Lotteria,
Dilmah và Big C cũng nhanh chóng trở nên quen thuộc với người tiêu dùng Việt Nam.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại, nhiều phương thức kinh doanh đã ra
đời và phát triển rộng rãi. Nhượng quyền thương mại là phương thức nhân rộng mô hình
kinh doanh có nguồn gốc từ Châu Âu hơn một thế kỷ nhưng lại phát triển mạnh nhất ở Mỹ.
Thuật ngữ “ Nhượng quyền Franchise” có nguồn gốc từ tiếng Pháp “ Francis” nghĩa là đặc
quyền ưu đãi. Hoạt động nhượng quyền ngày nay rất phát triển và xuất hiện khắp các nước
trên thế giới. Do khác biệt về quan điểm và môi trường kinh tế, chính trị, xã hội giữa các
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 3
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
nước nên khái niệm về nhượng quyền thương mại ở các quốc gia rất khác nhau nhằm giải
thích, hướng dẫn các doanh nghiệp thực hiện kinh doanh đạt hiệu quả.
Các khái niệm dưới đây được chọn lọc dựa trên sự khác nhau trong việc quản lý điều
chỉnh các hoạt động nhượng quyền thương mại của một số nước tiêu biểu, có thể phân chia
các nước trên thế giới thành ba nhóm nước như sau:
i.
Nhóm các nước với hệ thống pháp luật bắt buộc (hoặc khuyến khích sự tự
nguyện) công khai chi tiết nội dung của thoả thuận nhượng quyền thương mại.
ii.
Nhóm các nước có luật cụ thể, điều chỉnh hoạt động nhượng quyền thương mại.
iii.
Nhóm các nước điều chỉnh hoạt động nhượng quyền thương mại theo luật về
chuyển giao công nghệ.
Dựa trên 3 nhóm nước này, ta có một số khái niệm nhượng quyền tiêu biểu sau đây:
Theo khái niệm nhượng quyền của Hiệp hội nhượng quyền kinh doanh quốc tế (The
International franchise Association) là hiệp hội lớn nhất nước Mỹ đã nêu ra khái niệm
nhượng quyền thương mại như sau:
“Nhượng quyền thương mại là mối quan hệ theo hợp đồng giữa bên giao và bên nhận
quyền, theo đó bên giao đề xuất hoặc phải duy trì sự quan tâm liên tục tới doanh nghiệp của
bên nhận trên các khía cạnh như: Bí quyết kinh doanh (know-how), đào tạo nhân viên, bên
nhận hoạt động nhãn hiệu hàng hóa, phương thức, phương pháp kinh doanh do bên giao sở
hữu hoặc kiểm soát, và bên nhận đang hoặc sẽ tiến hành đầu tư đáng kể vốn vào doanh
nghiệp bằng các nguồn lực của mình”1.
Khái niệm của Ủy ban thương mại liên bang Hoa Kỳ (The Us Federal Trade
Commission- FTC): “Franchise là một hợp đồng hay thỏa thuận ít nhất hai người, trong
đó: bên mua Franchise (bên nhận quyền) được cấp quyền bán hay phân phối sản phẩm,
dịch vụ theo cùng một kế hoạch hay hệ thống marketing của bên bán Franchise (bên
nhượng quyền). Hoạt động kinh doanh của bên mua Franchise phải triệt để tuân theo kế
hoạch hay hệ thống Marketing này gắn liền với nhãn hiệu, tên thương mại, biểu tượng kinh
doanh,… Và đồng thời phải trả một khoản phí trực tiếp hay gián tiếp cho bên bán
Franchise.”2
1
Nguyễn Thanh Hương – Nhượng quyền thương hiệu đôi điều suy nghĩ – Tạp chí Phát triển Kinh Tế - số 8/2007
- trang 6.
2
Giáo trình Luật hợp đồng thương mại quốc tế - Nxb Đại học quốc gia Tp Hồ Chí Minh 2005 – Trang 226.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 4
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
Khái niệm nhượng quyền thương mại của cộng đồng chung Châu Âu EC (nay là liên
minh Châu Âu EU) khái niệm:
“Nhượng quyền thương mại là một tập hợp những quyền sở hữu công nghiệp và sở
hữu trí tuệ liên quan tới nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại, biển hiệu cửa hàng, giải pháp
hữu ích, kiểu dáng, bản quyền tác giả, bí quyết, hoặc sáng chế sẽ được khai thác để bán sản
phẩm, hoặc cung cấp dịch vụ tới người sử dụng cuối cùng.”3
Khái niệm nhượng quyền thương mại ở Mêhicô Luật sở hữu công nghiệp của Mêhicô
có hiệu lực từ 6/1991 quy định:
“Nhượng quyền thương mại tồn tại khi với một li-xăng cấp quyền sử dụng một thương
hiệu nhất định, có sự chuyển giao kiến thức công nghệ hoặc hỗ trợ kỹ thuật để một người
sản xuất, chế tạo hoặc bán sản phẩm, hoặc cung ứng dịch vụ đồng bộ với các phương pháp
vận hành, các hoạt động thương mại, hoặc hành chính đã được chủ thương hiệu (brand
owner) thiết lập, với chất lượng (quality), danh tiếng (prestige), hình ảnh của sản phẩm,
hoặc dịch vụ đã tạo dựng được dưới thương hiệu đó.”4
Có thể thấy rằng các điểm chung trong tất cả những khái niện này là một bên độc lập
(bên nhận) phân phối sản phẩm, hoặc dịch vụ dưới nhãn hiệu hàng hóa, các đối tượng khác
của các quyền sở hữu trí tuệ, hệ thống kinh doanh đồng bộ cho một bên khác (bên giao) phát
triển và sở hữu để được phép làm việc này, bên nhận phải trả các khoản phí và chấp nhận
một số hạn chế. Những cái tên như: Kentucky, Burger khan, Five star chicken, jollibee,
texas chicken, Kentucky fried chicken, Hard Rock café, chili’s không chỉ xuất hiện ở các
nước sở tại mà còn vươn xa đến rất nhiều nước trên thế giới trở thành những hệ thống
nhượng quyền toàn cầu.
Tại Việt Nam, cùng với sự phát triển của hệ thống nhượng quyền quốc tế đã xuất hiện
các hệ thống nhượng quyền của Việt Nam như: Cà phê Trung Nguyên, phở 24, Qualitea, hệ
thống chuỗi Bekery Kinh Đô… đã làm cho bức tranh thị trường của Việt nam càng trở nên
hấp dẫn.
Đến nay, Luật Thương mại 2005 có hiệu lực ngày 01.01.2006 tại Mục 8, Điều 284 đã
đề cập đến khái niệm nhượng quyền thương mại và các Điều 286, 287, 288, 289, 290, 291
quy định chi tiết các vấn đề liên quan đến hoạt động nhượng quyền thương mại. Nội dung
Điều 284 như sau: “Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên
nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng
3
Trần Ngọc Sơn – Nhượng quyền kinh doanh ở Việt Nam – http:// www.luatsuHaNoi.org.vn/Trao đổi.
4
Trần Ngọc Sơn – Nhượng quyền kinh doanh ở Việt Nam – http:// www.luatsuHaNoi.org.vn/Trao đổi.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 5
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
hóa, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện sau đây: (i) Việc mua bán hàng hóa, cung ứng
dịch vụ được tiến hành theo cách thức tổ chức kinh doanh do bên nhượng quyền quy định
và được gắn với nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh
doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng cáo của bên nhượng quyền; (ii) Bên nhượng quyền có
quyền kiểm soát và trợ giúp cho bên nhận quyền trong việc điều hành công việc kinh
doanh.”
Ngoài ra, để hướng dẫn chi tiết Luật Thương mại 2005 về hoạt động nhượng quyền
thương mại, Chính Phủ ban hành Nghị định 35/2006/NĐ-CP về hoạt động nhượng quyền
thương mại và Bộ Thương mại (nay là Bộ Công thương) ban hành Thông tư 09/2006/TTBTM hướng dẫn chi tiết đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại. Có thể thấy, những
cơ sở pháp lý trên đây đã cung cấp một cách khá đầy đủ khái niệm, các nguyên tắc và
hướng dẫn cho việc tiến hành hoạt động nhượng quyền thương mại tại Việt Nam.
1.1.2. Đặc trưng cơ bản của hoạt động nhượng quyền thương mại.
Mặc dù mỗi nước có một định nghĩa, mỗi người có một quan điểm về nhượng quyền
thương mại khác nhau, nhưng về cơ bản thì nhượng quyền thương mại bao hàm những đặc
điểm sau:
- Thứ nhất, đối tượng của nhượng quyền thương mại là quyền thương mại.
Quyền thương mại được hiểu là quyền tiến hành kinh doanh hàng hoá, dịch vụ theo
cách thức của bên nhượng quyền quy định, cùng với đó là việc được sử dụng nhãn mác, tên
thương mại, bí quyết kinh doanh, khẩu hiệu kinh doanh, biểu tượng kinh doanh, quảng
cáo…của bên nhượng quyền. Trong quan hệ nhượng quyền thương mại, nội dung cốt lõi
chính là việc bên nhượng quyền cho phép bên nhận quyền được sử dụng quyền thương mại
của mình trong kinh doanh.
- Thứ hai, giữa Bên nhượng quyền và Bên nhận quyền luôn tồn tại một mối quan hệ hỗ
trợ mật thiết.
Đây là một đặc điểm giúp chúng ta tìm thấy sự khác biệt của nhượng quyền thương
mại với các hoạt động thương mại khác. Trong nhượng quyền thương mại luôn tồn tại mối
quan hệ hỗ trợ mật thiết giữa Bên nhượng quyền và Bên nhận quyền, nếu không có điều đó,
thì đã thiếu đi một điều kiện tiên quyết để xác định hoạt động đấy có phải là nhượng quyền
thương mại hay không.
Mục đích và cũng là yêu cầu của nhượng quyền thương mại là việc nhân rộng một mô
hình kinh doanh đã được trải nghiệm thành công trên thương trường. Chính vì vậy, đối với
nhượng quyền thương mại thì cần phải bảo đảm được tính đồng nhất về các yếu tố liên quan
trực tiếp đến quy trình kinh doanh đó như: chất lượng hàng hoá, dịch vụ; phương thức phục
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 6
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
vụ; cách thức bài trí cơ sở kinh doanh (từ hình ảnh bên ngoài cho đến khu vực bên trong của
cơ sở); việc sử dụng nhãn hiệu hàng hoá, biểu tượng kinh doanh, tên thương mại của Bên
nhượng quyền; hoạt động quảng bá, khuyến mại; đồng phục của nhân viên; các ấn phẩm của
cơ sở kinh doanh…Tính đồng nhất trong các mắt xích của một hệ thống nhượng quyền
thương mại chỉ có thể được bảo đảm khi giữa Bên nhượng quyền và Bên nhận quyền luôn
duy trì mối quan hệ mật thiết với nhau trong suốt thời gian tồn tại quan hệ nhượng quyền
thương mại.
Tính mật thiết của mối quan hệ giữa Bên nhượng quyền và Bên nhận quyền thể hiện từ
khi các bên hình thành nên quan hệ nhượng quyền thương mại. Kể từ thời điểm đó, Bên
nhượng quyền phải tiến hành việc cung cấp tài liệu, đào tạo nhân viên của Bên nhận quyền.
Không chỉ vậy, mà cùng với sự lớn mạnh và phát triển theo thời gian của hệ thống, Bên
nhượng quyền phải thường xuyên trợ giúp kỹ thuật, đào tạo nhân viên của Bên nhận quyền
đối với những ứng dụng mới áp dụng chung cho cả hệ thống.
-Thứ ba, luôn có sự kiểm soát của Bên nhượng quyền đối với việc điều hành công việc
của Bên nhận quyền.
Quyền kiểm soát của Bên nhượng quyền đối với việc điều hành hoạt động kinh doanh
của Bên nhận quyền được pháp luật đa số các quốc gia trên thế giới thừa nhận. Theo đó,
Bên nhượng quyền có thể định kỳ hoặc đột xuất kiểm tra việc thực hiện các quyền thương
mại của Bên nhận quyền. Sự hỗ trợ của Bên nhượng quyền đối với Bên nhận quyền như đã
nói ở trên sẽ trở nên vô nghĩa và thiếu đi tính thực tế nếu như Bên nhượng quyền không có
quyền năng kiểm soát hoạt động điều hành kinh doanh của Bên nhận quyền. Quyền năng
này của Bên nhượng quyền đã thực sự tạo nên chất kết dính quan trọng trong việc xây dựng
tính thống nhất của hệ thống nhượng quyền thương mại và sự ổn định về chất lượng hàng
hoá và dịch vụ.
1.1.3. Các loại hình nhượng quyền thương mại.
Trong những năm gần đây Việt Nam có những điều kiện rất thuận lợi cho hoạt động
kinh doanh với tốc độ tăng trưởng GDP bình quân trên 8%, một quốc gia có dân số 86 triệu
dân, tình hình kinh tế ổn định, nhà nước khuyến khích đầu tư, sức mua của thị trường được
đánh giá là rất cao trên thế giới. Hơn nữa, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên thứ
150 của tổ chức thương mại thế giới, mở ra nhiều cơ hội cho các nhà kinh doanh cả trong và
ngoài nước. Trong bối cảnh như vậy, rõ ràng việc quyết định lựa chọn hình thức kinh doanh
nào đảm bảo cho nhà đầu tư có được hiệu quả tốt nhất về sử dụng vốn, phát triển nhanh thị
trường, mở rộng nhanh thị phần và kiểm soát được hệ thống nhằm tạo được tiếng nói đối
với thị trường này là điều rất được quan tâm. Xét về tính chất, lĩnh vực hoạt động, mức độ
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 7
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
hợp tác và mối quan hệ giữa các bên tham gia thì nhượng quyền thương mại có các loại hình
sau:
1.1.3.1. Căn cứ vào hình thức hoạt động thì nhượng quyền thương mại gồm có:
Nhượng quyền sản xuất, nhượng quyền dịch vụ, nhượng quyền phân phối.5
Nhượng quyền sản xuất: (Processing franchise).
Là loại hình nhượng quyền theo đó bên nhượng quyền cho phép bên nhận quyền được
sản xuất và cung cấp ra thị trường các sản phẩm, dịch vụ mang nhãn hiệu của bên nhượng
quyền.
Thông thường, trong nhượng quyền sản xuất, bên nhượng quyền còn cung cấp cho bên
nhận quyền những thông tin liên quan tới bí mật thương mại hoặc những công nghệ hiện
đại, thậm chí là cả những công nghệ đã được cấp bằng sáng chế. Ngoài ra, bên nhượng
quyền còn hỗ trợ bên nhận quyền ở một số khía cạnh như đào tạo, tiếp thị, phân phối và các
dịch vụ hậu mãi.
Nhượng quyền dịch vụ: (Service franchise).
Đối tượng nhượng quyền thương mại dịch vụ là cung ứng dịch vụ. Thường thấy phổ
biến trong một số lĩnh vực như dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng ô tô, dịch vụ cung cấp thẻ tín
dụng…Theo loại hình này, bên nhượng quyền là bên đã xây dựng và phát triển thành công
một (hoặc một số) mô hình dịch vụ nhất định mang thương hiệu riêng. Sau đó, bên nhượng
quyền cho phép bên nhận quyền được cung ứng dịch vụ này ra thị trường theo mô hình và
với tới thương hiệu của bên nhượng quyền.
Nhượng quyền phân phối: (Distribution franchise).
Đối tượng của nhượng quyền phân phối là bán một hoặc nhiều mặt hàng. Trong
nhượng quyền phân phối, mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận quyền có những
điểm gần giống như mối quan hệ giữa nhà sản xuất và nhà phân phối, tức là bên nhượng
quyền sản xuất ra các sản phẩm sau đó bán lại sản phẩm cho bên nhận quyền và bên nhận
quyền sẽ phân phối trực tiếp sản phẩm tới người tiêu dùng dưới thương hiệu của bên
nhượng quyền. Nhượng quyền phân phối chúng ta thường thấy trong các lĩnh vực như phân
phối mỹ phẩm (hệ thống cửa hàng phân phối mỹ phẩm VICHY, LO’REAL…) hay phân
phối nhiên liệu cho các loại xe máy, xe ôtô (cửa hàng phân phối dầu nhờn CASTROL,
CALTEX, EXXON…).
5
Nguyễn Thanh Hương – Nhượng quyền thương hiệu đôi điều suy nghĩ – Tạp chí Phát triển kinh tế - Số 8/2007
– Trang 6.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 8
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
1.1.3.2. Nếu căn cứ vào tính chất mối quan hệ giữa bên nhượng quyền và bên nhận
quyền thì nhượng quyền thương mại được phân thành:
Nhượng quyền đơn nhất hay nhượng quyền trực tiếp, nhượng quyền mở rộng và
nhượng quyền khởi phát.6
Nhượng quyền đơn nhất hay nhượng quyền trực tiếp (Unit franchising).
Đây là hình thức nhượng quyền mà trong đó bên nhượng quyền với bên nhận quyền có
quan hệ trực tiếp với nhau. Thông thường, hình thức nhượng quyền này được áp dụng khi
bên nhượng quyền và bên nhận quyền cùng tồn tại trên cùng một phạm vi lãnh thổ quốc gia
(đặc biệt quyền kiểm soát cao nhất của bên nhượng quyền đối với việc tiến hành các hoạt
động sản xuất kinh doanh của bên nhận quyền). Hình thức này thường không được ưu tiên
lựa chọn áp dụng nếu như bên nhượng quyền và bên nhận quyền là những chủ thể kinh
doanh ở tại những quốc gia khác nhau, có ngôn ngữ, văn hóa, hệ thống pháp luật, chính sách
thương mại khác nhau.
Nhượng quyền mở rộng (franchise developer Agreement).
Hình thức này cũng tạo ra mối liên hệ trực tiếp giữa bên nhượng quyền và bên nhận
quyền. Bên nhận quyền cá trách nhiệm phát triển, mở rộng hệ thống “đơn vị” kinh doanh
mà bên nhận quyền là chủ sở hữu theo mô hình nhượng quyền. Thông thường, trong hình
thức nhượng quyền mở rộng, bên nhượng quyền bao giờ cũng đặt ra một lịch biểu hay giới
hạn thời gian cụ thể để bên nhượng quyền thực hiện việc mở rộng hệ thống các đơn vị kinh
doanh. Mỗi đơn vị kinh doanh do bên nhận quyền thiết lập nên sẽ là một đơn vị hạch toán
phụ thuộc và không có tư cách pháp nhân độc lập với bên nhận quyền. Theo đó, bên nhận
quyền cũng không có quyền nhượng quyền cho một bên thứ ba khác.
Nhượng quyền khởi phát (Master franchise).
Nhượng quyền khởi phát có một vai trò tương đối quan trọng trong những quan hệ
nhượng quyền thương mại mang tính quốc tế, tức là khi bên nhượng quyền và bên nhận
quyền ở các quốc gia khác nhau. Có lẽ đây là hình thức nhượng quyền thương mại mà bên
nhận quyền sẽ có phạm vi quyền rộng rãi nhất. Về mặt hình thức thực hiện thì trong quan hệ
nhượng quyền khởi phát, bên nhượng quyền trao cho bên nhận quyền quyền tiến hành kinh
doanh theo hệ thống các phương thức, bí quyết kinh doanh của bên nhượng quyền và đồng
thời cũng cho phép bên nhận quyền được quyết định việc tiếp tục nhượng quyền đó cho các
bên thứ ba khác. Điều này sẽ góp phần khai thác một cách triệt để tiềm năng kinh tế của các
6
Nguyễn Thanh Hương – Nhượng quyền thương hiệu đôi điều suy nghĩ – Tạp chí Phát triển kinh tế - Số 8/2007
- Trang 7.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 9
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
thị trường mới. Tuy vậy, đi đôi với nó cũng sẽ là những rủi ro rất lớn cho toàn bộ hệ thống
kinh doanh.
1.1.3.3. Căn cứ vào mức độ hợp tác và cam kết khác nhau giữa bên nhượng quyền và
bên nhận quyền thì nhượng quyền thương mại có các hình thức:
Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện, nhượng quyền mô hình kinh doanh
không toàn diện, nhượng quyền có tham gia quản lý, nhượng quyền có tham gia đầu tư
vốn. 7
Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện (full business format franchise)
Mô hình nhượng quyền thương mại này được cấu trúc chặt chẽ và hoàn chỉnh nhất
trong các mô hình nhượng quyền, thể hiện mức độ hợp tác và cam kết cao nhất giữa các
bên, có thời hạn hợp đồng từ trung hạn (5 năm) đến dài hạn (20 hay 30 năm) như các chuỗi
thức ăn nhanh quốc tế như KFC, Subway, McDonald’s, Starbucks, hoặc Phở 24 của Việt
Nam. Bên nhượng quyền chia sẻ và chuyển nhượng ít nhất 4 loại “sản phẩm” cơ bản, bao
gồm: (i) Hệ thống: chiến lược, mô hình, cẩm nang điều hành, chính sách pháp lý, tư vấn và
hỗ trợ kiểm soát, tiếp thị quảng cáo; (ii) Bí quyết công nghệ sản xuất kinh doanh; (iii) Hệ
thống thương hiệu; (iv) Sản phẩm dịch vụ.
Bên nhận quyền có trách nhiệm thanh toán cho bên nhượng quyền hai khoản phí cơ
bản là phí nhượng quyền ban đầu và phí hoạt động, thường được tính theo doanh số bán
định kỳ. Ngoài ra bên nhượng quyền có thể trả thêm các khoản chi phí khác như chi phí
thiết kế và trang trí cửa hàng, mua trang thiết bị, chi phí tiếp thị, quảng cáo, các khoản
chênh lệch do mua nguyên vật liệu, chi phí tư vấn …
Nhượng quyền mô hình kinh doanh không toàn diện (non-business format franchise)
Mô hình nhượng quyền kinh doanh không toàn diện này, bên nhượng quyền là chủ thể
sở hữu thương hiệu, sản phẩm, dịch vụ thường không nỗ lực kiểm soát chặt chẽ hoạt động
của bên nhận quyền và thu nhập của bên nhượng quyền chủ yếu từ việc bán sản phẩm hay
dịch vụ. Bên nhượng quyền thường có ý định mở rộng nhanh chóng hệ thống phân phối
nhằm gia tăng độ bao phủ thị trường, doanh thu và đi trước đối thủ như trường hợp cà phê
Trung Nguyên hoặc G7 Mart.
Nhượng quyền có tham gia quản lý (management franchise)
Hình thức nhượng quyền có tham gia quản lý phổ biến hay gặp ở các chuỗi khách sạn
lớn như Holiday Inc, Marriott… Trong đó, bên nhượng quyền hỗ trợ cung cấp người quản
7
Chuyên đề nhượng quyền kinh doanh – Tạp chí Marketing – Số 34/2007 – Trang 34.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 10
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
lý và điều hành doanh nghiệp ngoài việc chuyển nhượng quyền sử dụng thương hiệu, mô
hình và công thức kinh doanh.
Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn (equity franchise)
Người nhượng quyền tham gia vốn đầu tư với tỷ lệ nhỏ dưới dạng liên doanh, như
trường hợp của Five Star Chicken (Mỹ) ở Việt Nam để trực tiếp tham gia kiểm soát hệ
thống. Bên nhượng quyền có thể tham gia Hội đồng quản trị công ty mặc dù vốn tham gia
đóng góp chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ. Tùy theo năng lực quản lý, sức mạnh thương hiệu, đặc trưng
ngành hàng, cạnh tranh thị trường, bên nhượng quyền sẽ cân nhắc sau khi lựa chọn mô hình
franchise phù hợp cho doanh nghiệp mình.
1.2. Vai trò của hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại.
1.2.1. Đối với bên Nhượng quyền.
1.2.1.1. Giúp bên nhượng quyền mở rộng hệ thống kinh doanh
Đối với bên nhượng quyền ưu điểm lớn nhất của phương thức kinh doanh nhượng
quyền mang lại là hệ thống kinh doanh được mở rộng một cách nhanh chóng. Hầu như
doanh nghiệp nào cũng muốn nhân rộng mô hình kinh doanh khi đã đạt được những thành
công nhất định trên thị trường. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng có thể thực
hiện được khi doanh nghiệp muốn tự bỏ vốn để thành lập các kênh phân phối hay các chi
nhánh tại các tỉnh, thành phố ở trong và cả ngoài nước. Trong trường hợp này thì hình thức
nhượng quyền thương mại là lựa chọn thích hợp nhất vì:
- Doanh nghiệp sẽ không bỏ thêm vốn hoặc nếu có cũng là con số rất nhỏ vì thông
thường chi phí ban đầu do bên nhận quyền chịu, mà vẫn đảm bảo thu được lợi nhuận đầu
tiên đó là phí nhượng quyền. Đồng thời, việc bên nhận bỏ vốn ra kinh doanh sẽ là động lực
rất lớn để bên nhận quyền cố gắng hoạt động có hiệu quả mang lại lợi nhuận cho bên
nhượng quyền.
- Việc bên nhượng quyền tiến hành nhượng quyền lại cho bên nhận quyền ở tại quốc
gia khác giúp chia sẻ những khó khăn trở ngại về các yếu tố địa lý, con người, văn hóa địa
phương, kiến thức pháp luật…
- Hệ thống kinh doanh được mở rộng nhưng vẫn nằm trong sự kiểm soát của bên
nhượng quyền, nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống, thông qua các thỏa
thuận giữa các bên trong hợp đồng.
- Bên nhượng quyền khi mở rộng kinh doanh với sự xuất hiện ở khắp nơi của chuỗi
cửa hàng sẽ tạo được lợi thế trong việc nâng cao uy tín và quảng bá thương hiệu của mình,
góp phần đưa hình ảnh sản phẩm, dịch vụ đi sâu vào tâm trí khách hàng một cách dễ dàng.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 11
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
1.2.1.2. Giúp tăng doanh thu
Thông qua hình thức nhượng quyền thương mại, bên nhượng có thể nhận được các
khoản tiền mà bên nhận quyền sẽ trả như:
- Phí nhượng quyền ban đầu: đây được xem là phí hành chính chuyển giao công thức
kinh doanh, đào tạo, hỗ trợ chọn địa điểm. Thông thường bên nhận quyền phải thanh toán
một lần và không được hooàn lại.
- Phí hàng tháng: đây là khoản phí mà bên nhận quyền phải trả cho việc duy trì sử
dụng nhãn hiệu, và các dịch vụ hỗ trợ khác… Mức phí do các bên thỏa thuận nhưng thường
dựa trên một tỷ lệ phần trăm của doanh số bán, cũng có thể là một con số cụ thể.
- Phí bán các nguyên liệu đặc thù: có một số hình thức nhượng quyền, bên nhượng
quyền sẽ yêu cầu bên nhận quyền phải mua nguyên liệu do mình cung cấp, vừa để đảm bảo
tính đồng bộ sản phẩm, vừa thu được một khoản lợi nhuận từ bên nhận quyền.
1.2.1.3. Giảm được nhiều chi phí
Thông qua hoạt động nhượng quyền thương mại bên nhượng quyền có ưu thế mua
hàng hóa với giá rẻ vì họ mua với số lượng lớn nhằm phân phối cho các bên nhận quyền.
Ngoài ra các chi phí về tiếp thị, quảng cáo cũng được tiết giảm nhờ ưu thế có thể chia nhỏ ra
cho nhiều đơn vị cùng mang một nhãn hiệu chia sẻ với nhau thông qua phí hàng tháng của
bên nhận quyền phải trả.
1.2.2. Đối với bên Nhận quyền.
1.2.2.1. Đầu tư an toàn và chi phí thấp
Trước hết, đó là giảm thiểu rủi ro: mục đích chủ yếu của nhượng quyền chính là giảm
thiểu rủi ro. Việc mở cửa hàng, cơ sở kinh doanh mới có rất nhiều rủi ro và tỷ lệ thất bại
cao. Lý do chính của tỷ lệ thất bại cao là do người quản lý là những người mới bước vào
nghề, không có kinh nghiệm và phải mất nhiều thời gian cho việc học hỏi các đặc trưng
riêng của từng loại hình kinh doanh.
Khi tham gia vào hệ thống nhượng quyền, bên nhận quyền sẽ được huấn luyện, đào
tạo và truyền đạt các kinh nghiệm quản lý, bí quyết thành công của các loại hình kinh doanh
đặc thù mà bên nhượng quyền đã tích luỹ được từ những lần trải nghiệm trên thị trường.
Bên nhận quyền không phải trải qua giai đoạn xây dựng và phát triển ban đầu. Bên nhượng
quyền sẽ hướng dẫn bên nhận quyền các nguyên tắc chung.
Thứ hai, được sử dụng thương hiệu của bên nhượng quyền. Ngày nay, trên thị trường
có hàng ngàn sản phẩm và dịch vụ có cùng giá trị sử dụng nhưng được cung cấp bởi các nhà
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 12
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
sản xuất khác nhau. Do đó, việc cố gắng tạo dựng một thương hiệu nổi tiếng, được khách
hàng tin cậy và nhớ đến là vấn đề sống còn của mỗi doanh nghiệp.
Thứ ba, tận dụng các nguồn lực: bên nhận quyền chỉ tập trung vào việc điều hành
hoạt động kinh doanh, phần còn lại như xây dựng chiến lược tiếp thị, qui trình vận hành,
chiến lược kinh doanh sẽ do bên nhượng quyền đảm trách và chuyển giao.
Thứ tư, được mua nguyên liệu, sản phẩm với giá ưu đãi: bên nhượng quyền luôn có
những ưu đãi đặc biệt về cung cấp sản phẩm, nguyên liệu cho bên bên nhận quyền. Do đó,
bên nhận quyền được mua sản phẩm hoặc nguyên liệu với khối lượng lớn theo một tỷ lệ
khấu hao đầy hấp dẫn.
Giá của các sản phẩm, nguyên liệu đầu vào thấp sẽ là một trong những lợi thế cạnh
tranh lớn. Nếu trên thị trường có những biến động lớn như việc khan hiếm nguồn hàng thì
bên nhượng quyền sẽ ưu tiên phân phối cho bên nhận quyền trước. Điều này giúp cho bên
nhận quyền ổn định đầu vào, tránh được những tổn thất từ biến động thị trường.
1.2.2.2. Được bên nhượng quyền giúp đỡ
Bên nhận quyền sẽ luôn được bên nhượng quyền giúp đỡ, hỗ trợ trước và sau khi cửa
hàng nhượng quyền khai trương. Đây là một điểm khác so với các hoạt động kinh doanh
khác và là lợi thế rất lớn đối với những người kinh doanh lần đầu. Trong thời gian trước khi
khai trương bên nhận quyền thường được hỗ trợ về đào tạo nghiệp vụ, thiết kế, chọn địa
điểm cửa hàng, tiếp thị… Sau khi cửa hàng đi vào hoạt động thì vần luôn được tiếp tục hỗ
trợ, đào tạo nhiều mặt đặc biệt là tiếp thị, quảng cáo. Bên cạnh đó thì bên nhận quyền còn
được hưởng ưu đãi về giá mua nguyên liệu, sản phẩm với khối lượng lớn theo tỷ lệ khấu
hao là một trong những lợi thế kinh doanh lớn trong trường hợp có biến động lớn như việc
khan hiếm nguồn hàng thì bên nhận quyền vẫn được ưu tiên phân phối.
1.2.3. Đối với nền Kinh tế.
Không chỉ mang lại lợi ích cho các bên trong quan hệ, hoạt động nhượng quyền
thương mại còn mang lại rất nhiều lợi ích đối với nền kinh tế.
Đầu tiên, nhượng quyền thương mại khuyến khích hoạt động của doanh nhân và hiệu
quả của công việc kinh doanh quy mô nhỏ: chỉ với một khoản tiền tích lũy khiêm tốn, không
cần nhiều kiến thức kinh doanh, không nhất thiết phải hiểu biết về kỹ thuật, một người hoàn
toàn có thể trở thành một nhà đầu tư, chủ nhân của một cơ sở kinh doanh theo mô hình
nhượng quyền thương mại.
Nhượng quyền kinh doanh đã huy động một lượng lớn đầu tư xã hội cả về tài chính và con
người đặc biệt đối tượng hưu trí trong xã hội có thể trở thành một chủ đầu tư và đóng góp
thiết thực cho quốc gia ngay khi đã nghỉ hưu.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 13
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
Hơn nữa, nhượng quyền thương mại còn giúp giảm thiểu tổn thất cho nền kinh tế: sự
thất bại trong khởi sự doanh nghiệp là một thất thoát cho nền kinh tế vì đó là các khoản đầu
tư không hiệu quả, sẽ góp phần gia tăng lực lượng lao động thất nghiệp do sự đóng cửa của
doanh nghiệp, làm giảm ý chí đầu tư của chủ đầu tư, ảnh hưởng lây lan đến các nhà đầu tư
khác.
Trong các nền kinh tế đang phát triển, sự tăng trưởng kinh tế có ý nghĩa quan trọng
trong việc cải thiện mức sống dân cư và nâng cao năng lực cạnh tranh của quốc gia. Để có
tăng trưởng đòi hỏi quốc gia phải đầu tư. Hình thức nhượng quyền thương mại được đánh
giá cao khi bài toán vốn và rủi ro về đầu tư, nhược điểm bản chất của nền kinh tế đang phát
triển sẽ được giải quyết rất tốt trong mô hình này.
1.3. Phân biệt hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại với một số phƣơng thức kinh
doanh khác.
1.3.1.
Nhượng quyền thương mại với bán hàng đa cấp.
Bán hàng đa cấp và nhượng quyền thương mại đều là hình thức phát triển kinh doanh
thông qua một mạng lưới bán lẻ. Tuy nhiên bản chất của nhượng quyền thương mại và bán
hàng đa cấp rất khác nhau, thể hiện ở một số điểm sau đây:
- Một là: khi nhượng quyền thương mại thì Bên nhượng quyền được phép thu một
khoản phí dưới danh nghĩa phí gia nhập mạng lưới nhượng quyền thương mại, phí đào tạo
và các khoản phí khác cho việc xây dựng, mở cửa hàng… Trong khi đó theo hình thức bán
hàng đa cấp, doanh nghiệp bán hàng đa cấp không được yêu cầu người tham gia trả bất kỳ
khoản phí nào, kể cả dưới danh nghĩa khóa học, khóa đào tạo.
- Hai là: khi kinh doanh theo mô hình kinh doanh nhượng quyền, Bên nhận quyền bắt
buộc phải mở cửa hàng với cách trang trí, cách phục vụ giống với Bên nhượng quyền.
Trong khi theo hình thức bán hàng đa cấp thì người tham gia vào mạng lưới bán hàng đa
cấp không cần phải mở cửa hàng, không cần địa điểm cố định.
- Ba là: theo phương thức nhượng quyền thương mại thì lợi nhuận của Bên nhận quyền
là doanh thu từ hoạt động kinh doanh của mình, trong khi với phương thức bán hàng đa cấp
lợi nhuận nằm ở phần trăm hoa hồng được hưởng từ công ty bán hàng đa cấp.
1.3.2.
Nhượng quyền thương mại với hoạt động chuyển giao công nghệ.
Luật Thương mại 2005 có hiệu lực từ tháng 01/01/2006 đã giúp thiết lập một khung
pháp lý rõ ràng hơn cho việc quản lý các hoạt động nhượng quyền. Sự phát triển nhanh
chóng các công trình xây dựng phục vụ ngành bán lẻ tại các thành phố lớn cùng với sự kiện
ngành bán lẻ Việt Nam đang được thế giới đánh giá cao về tính hấp dẫn và tiềm năng phát
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 14
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
triển. Việt Nam có đầy đủ những điều kiện cần thiết để thu hút phát triển mô hình nhượng
quyền thương mại: nền kinh tế phát triển cao và ổn định hơn 8%/năm, nền chính trị ổn định,
cung cấp thị trường tiêu thụ “trẻ” hơn 86 triệu dân với mức thu nhập bình quân đầu người
đang gia tăng nhanh, xuất hiện tầng lớp tiêu dùng trẻ có thu nhập khá cao và cộng đồng
người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam.
Đối tượng của hoạt động nhượng quyền thương mại là quyền sử dụng nhãn hiệu, tên
thương mại, bí quyết kinh doanh… của bên nhượng quyền. Còn “Chuyển giao công nghệ là
hình thức mua và bán công nghệ trên cơ sở Hợp đồng chuyển giao công nghệ đã được thoả
thuận phù hợp với các quy định của pháp luật. Bên bán có nghĩa vụ chuyển giao các kiến
thức tổng hợp của công nghệ hoặc cung cấp các máy móc, thiết bị, dịch vụ, đào tạo… kèm
theo các kiến thức công nghệ cho bên mua và bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán
để tiếp thu, sử dụng các kiến thức công nghệ đó theo các điều kiện đã thoả thuận và ghi
nhận trong Hợp đồng chuyển giao công nghệ.”8
Trên thực tế, nhiều thương nhân khi muốn chọn lựa một mô hình kinh doanh phù hợp,
đã nhầm lẫn nhượng quyền thương mại với các hình thức kinh doanh khác đặc biệt là hoạt
động chuyển giao công nghệ có một số đặc điểm tương đồng. Khi so sánh nhượng quyền
thương mại với hoạt động chuyển giao công nghệ theo pháp luật hiện hành, chúng ta nhận
thấy có những điểm giống và khác biệt cơ bản như sau:
Điểm giống nhau:
Thường có sự nhầm lẫn giữa chuyển giao công nghệ và nhượng quyền thương mại.
Điều này cũng dễ hiểu, bởi lẽ, khi nhìn vào một hoạt động, một quan hệ nào đó, người ta
thường để ý nhiều nhất đến đối tượng của nó, trong khi đó thì về đối tượng, hai hoạt động
này có rất nhiều điểm tương đồng.
Như đã nói ở trên, đối tượng của nhượng quyền thương mại là quyền thương mại,
quyền kinh doanh, mà cụ thể thì đó chính là quyền sử dụng cách thức kinh doanh và quyền
được sử dụng nhãn mác, tên thương mại, bí quyết kinh doanh,… của bên nhượng quyền.
Đối tượng của hoạt động chuyển giao công nghệ là “các kiến thức tổng hợp của công nghệ
hoặc cung cấp các máy móc, thiết bị, dịch vụ, đào tạo… kèm theo các kiến thức công nghệ
quyền sử dụng đối với bí quyết kỹ thuật, giải pháp kỹ thuật”9, trong đó bao hàm các đối
tượng sở hữu công nghiệp. Như vậy, cả nhượng quyền thương mại, hoạt động chuyển giao
8
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 11/2005/NĐ-CP ngày 02/02/2005 quy định chi tiết hoạt động chuyển giao công
9
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 11/2005/NĐ-CP ngày 02/02/2005 quy định chi tiết hoạt động chuyển giao công
nghệ.
nghệ.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 15
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
công nghệ đều có chung một phạm vi đối tượng chủ yếu đó là quyền sử dụng các đối tượng
sở hữu công nghiệp.
Cũng trên cơ sở đối tượng tương đồng, thêm một lý do phát sinh nữa khiến cho người
ta càng dễ nhầm lẫn, đó là: lợi ích mà Bên nhận có được từ việc nhận quyền thương mại,
nhận công nghệ từ Bên chuyển nhượng thường tập trung nhiều nhất ở giá trị các đối tượng
sở hữu công nghiệp của Bên chuyển nhượng. Vì thế trong cả hai hoạt động nhượng quyền
thương mại, chuyển giao công nghệ, các bên đều chú ý nhiều nhất đến giá trị của các đối
tượng sở hữu công nghiệp.
Điểm khác nhau:
Mặc dù có những điểm tương đồng lớn như đã nói ở trên, nhượng quyền thương mại
và hoạt động chuyển giao công nghệ vẫn có rất nhiều điểm khác biệt với nhau:
Trước hết, về mặt tính chất của hoạt động, nếu như nhượng quyền thương mại là
phương thức mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh thông qua việc cho phép một doanh
nghiệp khác được sản xuất kinh doanh trên cơ sở uy tín, tên thương mại, công nghệ.v.v.. của
Bên nhượng quyền, thì chuyển giao công nghệ lại chỉ đơn thuần là việc chuyển giao các
công nghệ để ứng dụng nó vào quá trình sản xuất.
Thứ hai, về quyền năng của bên nhận quyền đối với đối tượng chuyển giao. Khi một
doanh nghiệp nhận công nghệ, họ có quyền ứng dụng công nghệ đó để sản xuất ra sản phẩm
dưới bất kỳ thương hiệu, kiểu dáng, tên thương mại nào mà họ mong muốn. Trong khi đó,
đối với hoạt động nhượng quyền thương mại, bên nhận quyền chỉ được sử dụng các công
nghệ mà mình nhận được để sản xuất, cung ứng các loại dịch vụ có cùng chất lượng, hình
thức và dưới nhãn hiệu hàng hoá, tên thương mại của bên nhượng quyền. Bên cạnh đó, bên
nhận quyền còn phải tuân theo sự bài trí cửa hàng, cung cách phục vụ khách hàng, phương
pháp xúc tiến thương mại của bên nhượng quyền. Đặc biệt, các doanh nghiệp cùng nhận
quyền thương mại từ một doanh nghiệp nhất định sẽ có mối quan hệ với tư cách là các thành
viên trong cùng một mạng lưới kinh doanh, mối quan hệ này không bao giờ hình thành giữa
các doanh nghiệp cùng nhận quyền chuyển giao công nghệ.
Thứ ba, sự khác nhau về phạm vi đối tượng của hoạt động. Nếu như trong hoạt động
chuyển giao công nghệ, đối tượng của nó là “các kiến thức tổng hợp của công nghệ hoặc
máy móc, thiết bị, dịch vụ, đào tạo… kèm theo các kiến thức công nghệ”10, tức là chủ yếu
tập trung vào công nghệ sản xuất ra sản phẩm, quy trình sản xuất ra sản phẩm. Trong khi đó,
nhượng quyền thương mại như đã đề cập ở trên có phạm vi đối tượng không chỉ bao gồm
10
Khoản 1 Điều 2 Nghị định 11/2005/NĐ-CP ngày 02/02/2005 quy định chi tiết hoạt động chuyển giao công
nghệ.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 16
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
quy trình sản xuất mà còn cả các quy trình sau sản xuất nhằm đưa sản phẩm đến tay người
tiêu dùng, quy trình quản lý - không chỉ giới hạn ở cơ cấu tổ chức, chính sách kinh doanh,
kiểm toán, nhân sự, thậm chí cả tiêu chuẩn cho việc thiết kế, trang trí cửa hàng, nhà xưởng.
Thêm nữa, sự khác biệt giữa nhượng quyền thương mại và hoạt động chuyển giao
công nghệ còn nằm ở sự hỗ trợ, kiểm soát của bên nhượng quyền đối với bên nhận quyền.
Trong nhượng quyền thương mại thì đây là một nội dung cốt lõi và không thể thiếu được
nhằm đảm bảo tính thống nhất của toàn bộ hệ thống nhượng quyền. Tuy nhiên, trong hoạt
động chuyển giao công nghệ thì về nguyên tắc, sau khi chuyển giao công nghệ xong bên
chuyển quyền sẽ không hỗ trợ gì thêm đối với bên nhận quyền và bên chuyển quyền cũng
không có quyền kiểm soát hoạt động sản xuất - kinh doanh của bên nhận quyền.
Thông qua các điểm khác biệt cơ bản cho thấy rằng, chúng ta không thể và không
được phép đánh đồng giữa hoạt động chuyển giao công nghệ với nhượng quyền thương mại.
1.3.3.
Nhượng quyền thương mại với hoạt động đại lý.
“Đại lý thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên giao đại lý và bên đại lý
thỏa thuận nhân danh chính mình mua, bán hàng hóa (tùy vào loại hình đại lý mua hoặc đại
lý bán) cho bên giao đại lý hoặc cung ứng dịch vụ của bên giao đại lý cho khách hàng và
hưởng thù lao.”11 Nhượng quyền thương mại cũng có nhiều điểm tương đồng nhưng cũng
có nhiều khác biệt so với loại hình đại lý ở những điểm sau:
Bên giao đại lý có quyền ấn định giá mua, giá bán hàng hóa đại lý nhưng đồng thời
cũng có trách nhiệm trả thù lao cho bên đại lý. Ngược lại trong quan hệ nhượng quyền
thương mại thì bên nhận quyền phải trả phí cho bên nhượng quyền.
Trong quan hệ nhượng quyền thương mại, trong quy trình sản xuất kinh doanh thì bên
nhận quyền phải trả phí định kỳ cho bên nhượng quyền. Còn trong suốt quá trình làm đại lý
thì bên đại lý được hưởng thù lao do bên giao đại lý trả.
Một số điểm khác nữa là cách trang trí cửa hàng bên đại lý là hoàn toàn theo ý chí của
chủ hàng đại lý trong khi đó việc trang trí cửa hàng nhượng quyền lại phải tuân theo những
tiêu chuẩn thống nhất do bên nhượng quyền đưa ra.
1.4. Lịch sử hình thành và phát triển hoạt động nhƣợng quyền thƣơng mại.
1.4.1. Hoạt động nhượng quyền thương mại trên Thế Giới.
Hình thức nhượng quyền thương mại đang được xem là một trong những chìa khóa
vàng mở ra những vùng đất mới của thương trường. Theo nhiều tài liệu nghiên cứu, hình
11
Theo Điều 166 – Luật Thương Mại 2005.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 17
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
thức sơ khai của lối kinh doanh nhượng quyền đã xuất hiện vào khoảng thế kỷ 17- 18 tại
Châu Âu. Nhưng hoạt động này được chính thức thừa nhận là khởi nguồn và phát triển tại
Hoa Kỳ vào giữa khoảng thế kỷ 19, khi mà nhà máy khâu Singer ký kết hợp đồng nhượng
quyền kinh doanh đầu tiên. Sau đó, là các khách sạn ở New South Wales (Úc) đã có những
thỏa thuận nhượng quyền với các công ty bán nước giải khát, hay như hãng điện tín Mỹ
Western Unions cung cấp dịch vụ thông qua một thỏa thuận nhượng quyền đối với các công
ty vận chuyển đường sắt và các nhà sản xuất ôtô, phân phối sản phẩm thông qua các đại lý
bán xe ôtô độc quyền. Tuy nhiên, nhượng quyền thương mại thực sự phát triển mạnh, bùng
phát từ sau thế chiến thứ hai kết thúc, với sự ra đời của hàng loạt hệ thống nhà hàng, khách
sạn và các hệ thống kinh doanh theo kiểu bán lẻ mà sự đồng nhất về cơ sở hạ tầng, nhãn
hiệu, sản phẩm, dịch vụ… là đặc trưng cơ bản để nhận dạng những hệ thống kinh doanh
theo phương thức này.
Ngày nay, nhượng quyền thương mại đã có mặt hầu như tất cả các lĩnh vực của nền
kinh tề từ thực phẩm, nhà hàng, khách sạn, giải trí, dịch vụ thuê xe, giáo dục, y tế, hỗ trợ
doanh nghiệp… và phát triển với tốc độ cao trên phạm vi toàn cầu với các nhãn hiệu nổi
tiếng thế giới như: Mc Donald’s, Lotteria, KFC, Burger King, Wendy’s, Holiday Inc,
Marriott, Bourbon Group, Parkson… Theo số liệu thống kê tại Hoa Kỳ hiện có hơn
550.000 hợp đồng nhượng quyền thương mại với doanh thu lên đến 1.530 tỷ USD trong một
năm, còn lại khu vực Bắc Mỹ , hiện có hơn 750.000 hợp đồng nhượng quyền thương mại
được ký kết. Riêng tại Châu Âu, thì sự tăng trưởng của hoạt động này cũng rất lớn, vào năm
1998 toàn Châu Âu có tổng cộng 3.888 hệ thống nhượng quyền với 167.432 cửa hàng kinh
doanh khác nhau.12
Hoạt động nhượng quyền thương mại tại khu vực Châu Á cũng đang rất phát triển và
gặt hái được những thành công nhất định. Theo báo cáo của hiệp hội nhượng quyền thương
mại thế giới vào năm 1998, thì hàng năm khu vực này có mức tăng trưởng trên 7% về
nhượng quyền thương mại và đóng góp vào nền kinh tế khoảng 150 tỷ USD. Những lợi ích
mà hoạt động nhương quyền thương mại mang lại cho các quốc gia là rất lớn, chính vì thế
mà các quốc gia đã có các chính sách khuyến khích phát triển Franchise, Hoa Kỳ được xem
là quốc gia đầu tiên đã luật hóa hoạt động này và có các chính sách ưu đãi cho những cá
nhân, doanh nghiệp kinh doanh theo phương thức nhượng quyền như: quy định bất kỳ
người nước ngoài nào mua Franchise tại Mỹ với số vốn đầu tư từ 500.000 đến 1.000.000
USD và thuê ít nhất mười nhân công địa phương thì sẽ được cấp thị thực thường trú nhân
12
Ts. Lý Quý Trung – Franchise – Bí quyết thành công bằng mô hình nhượng quyền kinh doanh – Nxb trẻ 2006
– Trang 28.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 18
Một số vấn đề lý luận và thực tiễn hoạt động nhượng quyền thương mại ở Việt Nam
(Green Card) tại Mỹ13. Chính phủ các nước phát triển khác như Anh, Pháp, Đức, Nhật, Ý...
cũng noi gương Hoa Kỳ, ban hành các chính sách thúc đẩy, phát triển hoạt động franchise,
khuyến khích và hỗ trợ cho doanh nghiệp trong việc bán franchise ra nước ngoài. Nhiều
trung tâm học thuật, nghiên cứu chính sách về franchise của các chính phủ, tư nhân lần lượt
ra đời, các đại học cũng có riêng chuyên ngành về franchise để đào tạo, đáp ứng nhu cầu
mới của nền kinh tế.
Riêng tại Đông Nam Á, kể từ thập niên 90, các quốc gia đã nhận thấy tác động của
franchise đến việc phát triển nền kinh tế quốc dân là quan trọng và là xu thế tất yếu của toàn
cầu hóa, vì vậy nhiều chính sách, giải pháp phát triển kinh tế liên quan đến franchise đã
được nghiên cứu, ứng dụng và khuyến khích phát triển. Năm 1992, Chính phủ Malaysia đã
bắt đầu triển khai chính sách phát triển hoạt động kinh doanh nhượng quyền (Franchise
development program) với mục tiêu gia tăng số lượng doanh nghiệp hoạt động kinh doanh
theo phương thức nhượng quyền, thúc đẩy và phát triển việc bán franchise ra bên ngoài
quốc gia. Singapore, quốc gia láng giềng của Malaysia, cũng có các chính sách tương tự
nhằm thúc đẩy, phát triển hoạt động nhượng quyền trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ như đào
tạo, y tế, du lịch, khách sạn-nhà hàng... Gần đây nhất, kể từ thời điểm năm 2000, Chính phủ
Thái Lan cũng đã có các chính sách khuyến khích, quảng bá, hỗ trợ việc nhượng quyền của
các doanh nghiệp Thái Lan tại thị trường nội địa và quốc tế.
Trung Quốc đang trở thành thị trường tiềm năng của các thương hiệu nước ngoài như:
Mc Donald's, KFC, Hard Rock Cafe, Chilli's... đồng thời đây là cứ địa đầu tiên để các tập
đoàn này bán franchise ra khắp Châu Á. Thông qua đó, hoạt động franchise của Trung Quốc
trở nên ngày càng phát triển, Chính phủ Trung Quốc đã thay đổi thái độ từ e dè chuyển sang
khuyến khích, nhiều thương hiệu đang được “đánh bóng” trên thị trường quốc tế thông qua
các cuộc mua bán, sáp nhập nhằm chuẩn bị cho kế hoạch đẩy mạnh hoạt động nhượng
quyền ra bên ngoài, được xem là một trong những động thái quan trọng để phát triển nền
kinh tế vốn đang rất nóng của Trung Quốc.
Ngày nay nhiều tổ chức phi chính phủ đã được thành lập nhằm thúc đẩy sự phát triển,
quảng bá hoạt động nhượng quyền thương mại , điển hình như hội đồng Franchise thế giới
(World Franchise Council) ra đời vào năm 1994. Ngoài ra đánh dấu bước phát triển mạnh
của Franchise từ sự ra đời của một tổ chức uy tín và lâu đời nhất như Hiệp Hội Franchise
Quốc tế (IFA: International Franchise Associltion) được thành lập năm 1960 với 30.000
thành viên, bao gồm các doanh nghiệp mua bán Franchise. Mục đích của Ifa là cung cấp
13
Ts. Lý Quý Trung – Franchise – Bí quyết thành công bằng mô hình nhượng quyền kinh doanh – Nxb trẻ 2006
– Trang 30.
GVHD: Đoàn Nguyễn Phú Cường
SVTH: Huỳnh Mộng Kiều
Trang 19
