LUẬN văn LUẬT THƯƠNG mại QUY CHẾ PHÁP lý về HOẠT ĐỘNG môi GIỚI bảo HIỂM
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.07 MB, 96 trang )
z
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT
BỘ MÔN LUẬT KINH DOANH – THƯƠNG MẠI
LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 34 (2008 - 2012)
QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ
HOẠT ĐỘNG MÔI GIỚI BẢO HIỂM
Giảng viên hướng dẫn:
Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Sinh viên thực hiện:
Vũ Thị Thu
MSSV: 5086001
Lớp: Luật Thương mại 2-K34
Cần Thơ, Tháng 12/2011
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
........................................................................................................
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
.............................................................................................................................
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................................1
CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM
VÀ HOẠT ĐỘNG MÔI GIỚI BẢO HIỂM ...................................................4
1.1. Lý luận chung về bảo hiểm ..........................................................................4
1.1.1. Sự cần thiết khách quan của bảo hiểm ....................................................4
1.1.2. Khái niệm cơ bản về bảo hiểm ...............................................................6
1.1.3. Khái niệm về sự kiện bảo hiểm ...............................................................10
1.1.4. Vai trò của bảo hiểm
..................................................10
1.1.4.1. Vai trò đối với kinh tế - xã hội .....................................................10
1.1.4.2. Bảo hiểm đóng vai trò là hoạt động trung gian tài chính ...............11
1.1.5. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm .......................................................12
1.1.5.1. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm trên Thế giới ........................12
1.1.5.2. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm ở Việt Nam ........................15
1.2. Lý luận chung về hoạt động môi giới bảo hiểm
......................................17
1.2.1. Khái niệm về hoạt động môi giới bảo hiểm ............................................17
1.2.2. Vai trò của hoạt động môi giới bảo hiểm ...............................................17
1.2.3. Phân loại hoạt động môi giới bảo hiểm
......................................19
1.2.4. Đặc điểm của hoạt động môi giới bảo hiểm
.................................21
1.3.So sánh giữa hoạt động đại lý bảo hiểm và hoạt động môi giới bảo hiểm 22
1.4. So sánh giữa hoạt động môi giới bảo hiểm và hoạt động môi giới thương
mại .......... ............................................................................................................23
1.5. Pháp luật điều chỉnh hoạt động môi giới bảo hiểm
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
................................. 24
SVTH: Vũ Thị Thu
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
CHƯƠNG 2: QUY CHẾ PHÁP LÝ VỀ HOẠT ĐỘNG MÔI GIỚI
BẢO HIỂM
..................................................................................................27
2.1. Hoạt động môi giới bảo hiểm
.......................................................27
2.1.1. Điều kiện hoạt động .....................................................................................27
2.1.2. Hình thức hoạt động
2.1.3. Chủ thể hoạt động
................................................................................29
.....................................................................................31
2.2. Nội dung của hoạt động môi giới bảo hiểm .................................................33
2.2.1. Cung cấp thông tin về loại hình bảo hiểm, điều khoản, phí bảo hiểm, doanh
nghiệp bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm
..............................................................33
2.2.2. Tư vấn cho bên mua trong việc đánh giá rủi ro, lựa chọn loại hình bảo hiểm,
điều kiện, điều khoản, biểu phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm ......................37
2.2.3. Đàm phán, giao kết hợp đồng bảo hiểm giữa doanh nghiệp bảo hiểm
và bên mua bảo hiểm ...........................................................................................40
2.2.4. Thực hiện các công việc khác có liên quan đến việc thực hiện hợp đồng bảo
hiểm theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm ..............................................................41
2.3. Quy chế pháp lý về hợp đồng môi giới bảo hiểm ......................................42
2.3.1. Hình thức hợp đồng ...................................................................................42
2.3.2. Đối tượng hợp đồng ...................................................................................43
2.3.3. Chủ thể hợp đồng
...................................................................................44
2.3.4. Nội dung hợp đồng ...................................................................................45
2.4. Mối quan hệ giữa bên môi giới bảo hiểm đối với bên mua bảo hiểm, bên
nhượng tái bảo hiểm trong hợp đồng ..................................................................47
2.4.1. Mối quan hệ giữa bên môi giới bảo hiểm đối với bên mua bảo hiểm trong hợp
đồng bảo hiểm gốc .................................................................................................48
2.4.2. Mối quan hệ của môi giới bảo hiểm đối với bên nhượng tái bảo hiểm trong
hợp đồng tái bảo hiểm ...........................................................................................48
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Vũ Thị Thu
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HOẠT ĐỘNG
MÔI GIỚI BẢO HIỂM ..................................................................................... 51
3.1. Thị trường bảo hiểm và thực trạng hoạt động môi giới bảo hiểm .......... 51
3.1.1. Thị trường bảo hiểm ................................................................................... 51
3.1.2. Thực trạng kết quả hoạt động môi giới bảo hiểm
................................... 58
3.1.2.1. Những kết quả đạt được trong hoạt động môi giới bảo hiểm ............ 58
3.1.2.2. Những tồn tại, bất cập trong hoạt động môi giới bảo hiểm ................ 60
3.2. Đề xuất hướng hoàn thiện và giải pháp ...................................................... 63
PHẦN KẾT LUẬN ........................................................................................... 70
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Xã hội ngày càng phát triển, đời sống con người ngày càng được cải thiện.
Do vậy, nhu cầu đảm bảo ổn định cuộc sống và việc đầu tư cho tương lai là nhu
cầu thiết yếu, ngày càng được mọi người quan tâm. Bên cạnh đó, trong cuộc sống
hằng ngày dù vẫn luôn chú ý ngăn ngừa nhưng con người vẫn hay đối mặt với
những nguy cơ rủi ro xảy ra không thể lường hết trước được những hậu quả của
chúng gây ra. Và bảo hiểm ra đời đã giải quyết phần nhiều nhu cầu thiết yếu, đa
dạng này. Do đó, đã xuất hiện nhiều doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp đa dạng các
loại hình sản phẩm bảo hiểm.
Kinh tế phát triển, nhu cầu bảo hiểm của các tổ chức và cá nhân phát sinh
ngày càng phức tạp. Kinh doanh bảo hiểm cũng như các ngành khác, đều cần đến
một hệ thống phân phối để đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng. Khách hàng có
nhu cầu bảo hiểm, đặc biệt là các tổ chức kinh tế lớn, mặc dù luôn nhận được
thông tin về các doanh nghiệp bảo hiểm, nhưng họ ít có điều kiện so sánh, đánh
giá khả năng của nhiều doanh nghiệp có sản phẩm bảo hiểm cùng loại để lựa chọn
doanh nghiệp bảo hiểm tốt hơn. Hay cùng một sản phẩm bảo hiểm của những
doanh nghiệp có uy tín trên thị trường nhưng sản phẩm bảo hiểm nào có điều kiện
bảo hiểm rộng hơn và mức phí rẻ hơn, phù hợp hơn thì việc lựa chọn sản phẩm
bảo hiểm là điều không đơn giản. Chính vì vậy, đã xuất hiện hoạt động môi giới
bảo hiểm là một trong những hoạt động trung gian bảo hiểm không chỉ đảm nhận
trách nhiệm trên mà đồng thời còn tạo điều kiện thúc đẩy thị trường bảo hiểm phát triển.
Trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
vấn đề nâng cao hiệu quả hoạt động môi giới bảo hiểm là một trong những vấn đề
quan trọng đặc biệt trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhất là trong
điều kiện thị trường hiện nay ngày càng cạnh tranh gay gắt do có sự tham gia của
nhiều doanh nghiệp dưới tác động của chính sách mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế.
Vài năm trở lại đây, lực lượng trung gian môi giới bảo hiểm đã bắt đầu
chuyển mình, thể hiện được vai trò quan trọng của họ trong chiến lược phân phối
sản phẩm của các công ty bảo hiểm. Hiện nay theo đánh giá của một số chuyên
gia trong ngành, vấn đề môi giới bảo hiểm vẫn chưa được đánh giá đúng với tiềm
năng kinh tế của dịch vụ này mang lại, hiệu quả hoạt động khá khiêm tốn so với
tiềm năng của ngành bảo hiểm Việt Nam. Hoạt động môi giới bảo hiểm là hoạt
động mang tính nghiệp vụ cao, kiến thức trong lĩnh vực này còn mới mẻ, lạ lẫm
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 1
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
ngay cả với những người trong nghề. Trong khi đó, sự hiểu biết của người dân về
bảo hiểm cũng như về môi giới bảo hiểm còn hạn chế. Thêm vào đó, môi trường
pháp lý điều chỉnh riêng về lĩnh vực này còn chưa hoàn thiện. Đó là lý do người
viết chọn đề tài “Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm” để làm luận
văn tốt nghiệp của mình.
2. Phạm vi nghiên cứu
Quy định pháp luật về kinh doanh bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm rất
rộng do đó người viết chỉ tập trung nghiên cứu các quy định của pháp luật về hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm. Mà phạm vi nghiên cứu
chính là nội dung hoạt động môi giới bảo hiểm của các doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Trên thị trường bảo hiểm thế giới, hoạt động môi giới bảo hiểm đang phát
triển. Trong khi đó, ở Việt Nam hoạt động này còn rất mới mẻ. Đề tài giới thiệu
và phân tích nội dung hoạt động môi giới của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
theo quy định của pháp luật Việt Nam và thực trạng thực hiện hoạt động của các
doanh nghiệp môi giới bảo hiểm hiện nay qua đó nhằm hệ thống những kiến thức
cơ bản về hoạt động môi giới bảo hiểm, phân tích những quy định của pháp luật
có liên quan điều chỉnh đến hoạt động môi giới bảo hiểm. Thông qua những vấn
đề phân tích trên từ đó sẽ nêu ra những vấn đề bất cập trong quy định của luật
cùng với hiện trạng thực hiện, triển khai trên thực tế, những khó khăn trong quá
trình thực hiện các quy định pháp luật. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp
giúp doanh nghiệp môi giới bảo hiểm thực hiện khả năng hoạt động tốt hơn với
vai trò là một tổ chức tài chính trung gian.
4. Phương pháp nghiên cứu đề tài
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, người viết đã sử dụng một số phương
pháp nghiên cứu cơ bản. Trước hết, để có được tài liệu cho việc nghiên cứu, người
viết đã sử dụng phương pháp sưu tầm, tìm kiếm, phân loại tài liệu, tham khảo
thông tin qua tạp chí chọn lọc, sắp xếp cho phù hợp với nội dung của từng
Chương. Tiếp đó trong quá trình viết cũng sử dụng các phương pháp phân tich
luật viết, các biện pháp liệt kê, so sánh, đối chiếu đồng thời để tạo ra sự dễ dàng
cho người đọc trong việc tiếp cận luận văn, người viết cũng đã sử dụng những
cách trình bày tổng hợp, diễn dịch, quy nạp để phân tích, chứng minh, giải thích
vấn đề. Tất cả phương pháp trên được trình bày đan xen trong luận văn, tùy từng
nội dung mà áp dụng từng phương pháp cho phù hợp để thể hiện từng vấn đề
nghiên cứu.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 2
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn đóng góp của luận văn
Hoạt động môi giới bảo hiểm còn là vấn đề khá mới mẻ, vì vậy kết quả
nghiên cứu luận văn góp phần vào việc nghiên cứu nội dung hoạt động của doanh
nghiệp, đồng thời chỉ ra những điểm chưa phù hợp với thực tiễn kinh doanh cần
bổ sung và đưa ra hướng hoàn thiện các quy định của pháp luật điều chỉnh về hoạt
động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, góp phần tạo môi trường pháp lý chuẩn
mực hơn cho doanh nghiệp, thúc đẩy hoạt động môi giới bảo hiểm ngày càng phát
triển phục vụ nhu cầu được đảm bảo an toàn, chia sẻ trong hoạt động đời sống
kinh tế, xã hội, nhất là trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam hiện
nay.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục
thì nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về bảo hiểm và hoạt động môi giới
bảo hiểm.
Chương 2: Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
Chương 3: Thực trạng và giải pháp nâng cao hoạt động môi giới bảo hiểm
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, do hạn chế về kiến thức thực tế cũng như
về nguồn tài liệu tham khảo, việc nghiên cứu có thể chưa hoàn hảo nên không thể
tránh khỏi những sai sót, vì vậy rất mong nhận được ý kiến chỉ bảo, đóng góp của
quý thầy cô và các bạn độc giả. Em xin được chân thành cảm ơn quý thầy cô khoa
Luật trường Đại học Cần Thơ, đặc biệt là Cô Đoàn Nguyễn Minh Thuận đã nhiệt
tình hướng dẫn em hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp này. Đồng thời, em cũng
xin cảm ơn gia đình, anh chị, bạn bè đã giúp đỡ trong quá trình tìm kiếm, thu thập
tài liệu, thảo luận nội dung liên quan trong thời gian nghiên cứu đề tài hoàn thành
bài luận.
Cuối cùng, chúc tất cả mọi người dồi dào sức khỏe, tràn đầy niềm vui, gặp nhiều
may mắn và thành công trong cuộc sống!
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 3
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM VÀ HOẠT
ĐỘNG MÔI GIỚI BẢO HIỂM
1.1.Lý luận chung về bảo hiểm
1.1.1. Sự cần thiết khách quan của bảo hiểm
Trong quá trình sản xuất và tái sản xuất, con người với tư cách là chủ thể
của hoạt động có ý thức, luôn phải đối đầu với các rủi ro, bất trắc. Hai loại rủi ro
thường gặp là rủi ro gắn liền với tự nhiên và rủi ro nhân tạo phát sinh từ nguồn
gốc kỹ thuật – xã hội. Rủi ro do thiên nhiên gây ra như bão, gió, lốc xoáy làm cho
các con tàu bị đắm, động đất, núi lửa làm cho các tòa nhà hoặc các công trình xây
dựng bị đổ sập hoặc dịch bệnh làm cho con người và gia súc bị chết, từ đó làm ảnh
hưởng đến sản xuất, đời sống và sức khỏe của con người. Rủi ro do sự biến động
và phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ. Khoa học kỹ thuật và công
nghệ phát triển làm tăng năng suất lao động, thúc đẩy nền kinh tế phát triển và tạo
điều kiện thuận lợi cho cuộc sống con người, nhưng mặt trái của nó vẫn luôn tồn
tại như làm gia tăng nguy cơ mất việc làm của người lao động, tai nạn lao động và
tai nạn trong cuộc sống vẫn có thể xảy ra và thường mức độ trầm trọng của tai nạn
là lớn. Rủi ro do môi trường kinh tế, chính trị và xã hội gây nên. Loại rủi ro này có
thể gây nên những thiệt hại ở phạm vi rất rộng và thường ảnh hưởng trực tiếp đến
mọi thành viên trong xã hội chẳng hạn như ốm đau và dịch bệnh do môi trường bị
ô nhiễm hoặc người lao động bị mất việc làm do nền kinh tế bị khủng hoảng, nhà
cửa bị đổ nát, người dân bị chết chóc do chiến tranh.
Tác động của rủi ro của các yếu tố không thể kiểm soát hay khó kiểm soát
làm cho hoạt động sản xuất của con người không thu hái được kết quả như đã định
trước, gây ra sự mất cân đối trong đời sống sản xuất. Đó chính là tiền đề khách
quan cho sự ra đời của bảo hiểm nói riêng và các loại quỹ dự trữ nói chung. Bảo
hiểm ra đời, tồn tại và phát triển là do trong thực tế cuộc sống có nhiều rủi ro xảy
ra, gây nên tổn thất về người và của. Mặc dù, con người đã luôn chú ý phòng tránh
nhưng những rủi ro bất ngờ vẫn có thể xảy ra.
Xã hội ngày càng văn minh, hiện đại thì con người ngày càng cần một cuộc
sống được đảm bảo an toàn trước những tai nạn, rủi ro.
Bất kể do nguyên nhân gì, khi gặp rủi ro, con người sẽ phải đối mặt với
những khó khăn trong cuộc sống như là tình trạng mất thu nhập, mất việc làm, tài
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 4
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
sản bị phá hủy, sản xuất kinh doanh ngừng trệ, gián đoạn. Đứng trước vô vàn
những rủi ro như vậy, làm thế nào để phòng tránh, kiểm soát và khắc phục được
hậu quả của chúng? Các nhà quản lý đã đưa ra ba cách quản lý rủi ro1. Thứ nhất,
phòng ngừa và hạn chế tối đa các rủi ro có thể xảy ra. Chẳng hạn để phòng ngừa
hỏa hoạn phải thực hiện tốt công tác phòng cháy chữa cháy; để hạn chế tai nạn lao
động, người lao động phải được đào tạo, phải được trang bị các phương tiện bảo
hộ lao động phù hợp. Thứ hai, tự bảo hiểm có nghĩa là tự bỏ ra nguồn tài chính
nhất định để bù đắp những thiệt hại xảy ra với mình trong cuộc sống cũng như
trong hoạt động sản xuất kinh doanh, nguồn tài chính bỏ ra có thể là đi vay hoặc
chủ động dự trữ, dự phòng. Thứ ba là mua bảo hiểm, có nghĩa là đóng một số tiền
nhất định gọi là phí bảo hiểm cho người quản lý bảo hiểm và người quản lý bảo
hiểm sẽ chịu trách nhiệm về rủi ro, bao gồm cả đề phòng, hạn chế rủi ro và gánh
chịu hậu quả của chúng.
Với ba cách quản lý rủi ro trên, cách thứ nhất có ưu điểm là tiết kiệm được
chi phí, nhưng dễ bị xao nhãng, chủ quan và khi rủi ro xảy ra thì hậu quả rất khó
lường. Cách thứ hai có ưu điểm là tránh được rủi ro bị khánh kiệt, bị phá sản do
các cá nhân và các nhà kinh doanh vẫn còn dự trữ một nguồn tài chính dữ trữ, dự
phòng để khắc phục hậu quả rủi ro, song sẽ làm cho hoạt động kinh doanh mất
một nguồn vốn lớn dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn thấp. Cách thứ ba là bảo hiểm,
đây là cách tốt nhất hiện nay. Các cá nhân, các tổ chức chỉ cần bỏ ra một số tiền
nhỏ để mua bảo hiểm, khi có rủi ro xảy ra với đối tượng được bảo hiểm, họ sẽ
được nhà bảo hiểm bồi thường, chi trả nhằm giảm bớt khó khăn về tài chính và
tránh phá sản. Cách thứ ba này chính là loại hình bảo hiểm ngày nay.
Như vậy bảo hiểm ra đời là do đòi hỏi khách quan của cuộc sống, của hoạt
động sản xuất kinh doanh. Sự đòi hỏi này bắt nguồn từ những mong muốn tự chủ
và an toàn về tài chính. Sự tích luỹ của quỹ dự trữ trong đó có quỹ bảo hiểm là
một “tất yếu về kinh tế”, đã được Ph.Anghen chứng minh là “đã và sẽ tồn tại trên
cơ sở tất cả các quá trình phát triển xã hội, chính trị và văn minh”. Trong nền kinh
tế xã hội, tồn tại song song với các quỹ dự trữ, bảo hiểm có vai trò như là một
công cụ an toàn thực hiện chức năng cơ bản của mình. Đó là bảo vệ con người,
bảo vệ tài sản, của cải vật chất xã hội.
1
Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nxb. Lao động, Hà Nội, 2006, tr. 10.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 5
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
1.1.2. Khái niệm cơ bản về bảo hiểm
Như trên đã phân tích, với sự cần thiết khách quan của bảo hiểm đối với đời
sống kinh tế – xã hội thì việc tìm hiểu khái niệm cơ bản về bảo hiểm là điều cần
thiết để hiểu rõ hơn về bản chất của bảo hiểm.
Hoạt động của bảo hiểm đã có từ lâu và cho đến nay cũng đã có rất nhiều
định nghĩa về bảo hiểm khi tiếp cận ở những góc độ khác nhau. Dưới góc độ tài
chính thì “Bảo hiểm là quá trình lập quỹ dự phòng bằng tiền nhằm phân phối lại
những chi phí, mất mát không mong đợi”. Dưới góc độ pháp lý thì “Bảo hiểm là
sự cam kết bồi thường hoặc chi trả về mặt kinh tế, trong đó người tham gia bảo
hiểm có trách nhiệm phải đóng một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm cho đối tượng
được bảo hiểm theo các điều kiện bảo hiểm đã được quy định. Ngược lại người
bảo hiểm có trách nhiệm bồi thường hoặc chi trả tiền bảo hiểm cho đối tượng bảo
hiểm gặp rủi ro, sự cố bảo hiểm”. Trên phương diện thống kê toán, “Bảo hiểm là
hoạt động thể hiện người bảo hiểm cam kết bồi thường theo quy luật thống kê cho
người tham gia bảo hiểm nộp một khoản phí cho chính anh ta hoặc cho người thứ
ba”. Trên phương diện kinh tế - xã hội, các chuyên gia Pháp định nghĩa rằng “Bảo
hiểm là một hoạt động qua đó một cá nhân có quyền được hưởng trợ cấp nhờ vào
một khoản đóng góp của mình hoặc cho người thứ ba trong trường hợp xảy ra rủi
ro. Khoản trợ cấp này do một tổ chức chi trả, tổ chức này có trách nhiệm đối với
toàn bộ các rủi ro và đền bù các thiệt hại theo phương pháp thống kê”.
Có thể nói tất cả các định nghĩa bảo hiểm nói trên đều chưa thật hoàn chỉnh,
đầy đủ và toàn diện bởi lẽ chưa nêu được nguồn hình thành quỹ bảo hiểm và ai sẽ
được phân phối lại những chi phí mất mát không mong đợi như ở định nghĩa thứ
nhất. Hay ở định nghĩa thứ ba thì chỉ thuần túy nói đến bồi thường cũng chưa thật
chính xác vì bảo hiểm xã hội hay bảo hiểm nhân thọ là sự chi trả, là trợ cấp. Định
nghĩa thứ tư mặc dù đã đề cập cả khía cạnh kinh tế – xã hội của bảo hiểm, song lại
chưa nói rõ phạm vi bảo hiểm và còn nhầm lẫn giữa đối tượng tham gia bảo hiểm,
đối tượng được hưởng trợ cấp và đối tượng được bảo hiểm.
Theo các nhà kinh tế bảo hiểm, một định nghĩa đầy đủ và thích hợp cho bảo
hiểm phải bao gồm việc hình thành một quỹ tiền tệ tức là quỹ bảo hiểm, sự hoán
chuyển rủi ro và phải bao gồm cả sự kết hợp số đông các đơn vị riêng lẻ và độc
lập, chịu cùng rủi ro như nhau thành một nhóm tương tác.
Tuy nhiên, bảo hiểm do đáp ứng nhu cầu đảm bảo an toàn của con người
vốn dĩ rất phong phú và biến động, nên cũng rất đa dạng. Rất khó tìm kiếm một
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 6
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
định nghĩa về bảo hiểm cho nhiều góc nhìn tương ứng với các lĩnh vực khác nhau
của đời sống kinh tế - xã hội. Các nhà nghiên cứu kinh tế - xã hội, các học giả bảo
hiểm đã lần lượt đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau. “Bảo hiểm là sự đóng góp
của số đông vào sự bất hạnh của số ít”2. Hay “Bảo hiểm là một hợp đồng theo đó
một bên gọi là công ty bảo hiểm bằng việc thu một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm,
cam kết thanh toán cho bên kia gọi là người được bảo hiểm, một khoản tiền hoặc
hiện vật tương đương với khoản tiền đó khi xảy ra một sự cố đi ngược lại với
quyền lợi của người được bảo hiểm”3. Hay “Bảo hiểm là cơ chế chuyển giao theo
hợp đồng gánh nặng hậu quả của một số rủi ro thuần túy bằng cách chia sẻ rủi ro
cho nhiều người cùng gánh chịu”4. Hoặc là một định nghĩa chi tiết hơn “Bảo hiểm
là một nghiệp vụ mà theo đó, một bên là người được bảo hiểm chấp nhận trả một
khoản tiền gọi là phí bảo hiểm hay khoản đóng góp cho chính mình hay cho một
người thứ ba khác để trong trường hợp rủi ro xảy ra, sẽ được trả một khoản bồi
thường từ một bên khác là người bảo hiểm, người chịu trách nhiệm đối với toàn
bộ rủi ro, đền bù những thiệt hại theo luật số lớn”5.
Sự khác nhau trong các quan điểm trên xuất phát từ việc nhìn nhận bảo
hiểm ở các góc độ và cách thức tiếp cận khác nhau. Bảo hiểm là một lĩnh vực rộng
và phức tạp hàm chứa yếu tố kinh doanh, pháp lý và kỹ thuật nghiệp vụ đặc trưng
nên khó tìm ra một định nghĩa hoàn hảo thể hiện tất cả những khía cạnh đó. Điều
có thể chấp nhận được là cần xây dựng một khái niệm từ góc độ và cách thức tiếp
cận hữu ích cho mục đích nghiên cứu. Trên phương diện lý thuyết cơ bản thì bảo
hiểm là phương pháp chuyển rủi ro được thực hiện thông qua hợp đồng bảo hiểm
theo đó bên mua chấp nhận trả phí bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm cam kết
bồi thường hoặc trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Hay nói cách khác,
bảo hiểm là một sự cam kết bồi thường của người bảo hiểm đối với người được
bảo hiểm về những thiệt hại, mất mát của đối tượng bảo hiểm do một rủi ro đã
thỏa thuận gây ra, với điều kiện người được bảo hiểm đã mua bảo hiểm cho đối
tượng bảo hiểm đó và nộp một khoản tiền gọi là phí bảo hiểm.
Luật kinh doanh bảo hiểm 2000 sửa đổi, bổ sung 2010 (sau đây gọi tắt là
Luật kinh doanh bảo hiểm) tại điều 3 quy định “Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động
2
Dennis Kessler, Risque No 17, Jan-Mars 1994.
3
David Bland_Insurance Principles and Practice, Nxb, Tài chính, 1998.
4
Từ điển thuật ngữ kinh doanh bảo hiểm do Bảo Việt phát hành 2002.
5
Từ điển bảo hiểm Pháp Việt, Nxb, Thống kê, 1996.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 7
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo
hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm
đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ
hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm”.
Nhằm để hiểu rõ hơn về bảo hiểm thì cần phải làm rõ cơ bản những khái
niệm có liên quan sau:
Người bảo hiểm được hiểu là doanh nghiệp bảo hiểm là bên chấp nhận yêu
cầu bảo hiểm bằng việc giao kết hợp đồng bảo hiểm, cấp cho bên mua bảo hiểm
hợp đồng bảo hiểm hoặc bằng chứng về hợp đồng bảo hiểm vì thế có những nghĩa
vụ và quyền theo thỏa thuận của hợp đồng bảo hiểm.
Người được bảo hiểm là người có sở hữu về đối tượng được bảo hiểm.
Người được bảo hiểm là tổ chức, cá nhân có tài sản, trách nhiệm, tính mạng, sức
khỏe, khả năng lao động, tuổi thọ là đối tượng được bảo hiểm. Thông thường
người được bảo hiểm cũng là người tham gia bảo hiểm, là người thụ hưởng. Tuy
nhiên, cũng có những trường hợp người tham gia bảo hiểm khác người được bảo
hiểm. Chẳng hạn, việc mua sản phẩm bảo hiểm thân thể cho trẻ em buộc phải có
người khác đứng ra tham gia bảo hiểm.
Theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm thì người được bảo hiểm là tổ
chức, cá nhân có tài sản, có trách nhiệm dân sự, tính mạng được bảo hiểm theo
hợp đồng bảo hiểm. Đối tượng được bảo hiểm là tài sản hoặc lợi ích mang ra bảo
hiểm. Căn cứ theo quy định tại điều 569 Bộ luật dân sự năm 2005, đối tượng được
bảo hiểm bao gồm con người, tài sản, trách nhiệm dân sự và các đối tượng khác
theo quy định của pháp luật.
Người được hưởng quyền lợi bảo hiểm là người được nhận bồi thường hoặc
tiền trả bảo hiểm. Thông thường quyền lợi bảo hiểm thuộc về người được bảo
hiểm, tuy nhiên cũng có một số trường hợp người được hưởng quyền lợi bảo hiểm
lại là người khác. Phức tạp nhất là khi có sự khác nhau giữa người tham gia bảo
hiểm, người được bảo hiểm và người được hưởng quyền lợi bảo hiểm trong hợp
đồng bảo hiểm con người, đặc biệt là bảo hiểm cho sự cố chết của người được bảo
hiểm.
Phí bảo hiểm là khoản tiền mà bên mua bảo hiểm phải đóng cho doanh
nghiệp bảo hiểm theo thời hạn và phương thức do các bên thỏa thuận trong hợp
đồng bảo hiểm. Mức phí bảo hiểm thường do người bảo hiểm định ra trên cơ sở
tính toán xác suất xảy ra rủi ro hoặc trên cơ sở thống kê tổn thất nhằm đảm bảo số
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 8
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
phí thu về đủ để bồi thường và bù đắp các chi phí khác đồng thời có lãi. Số thu về
phí bảo hiểm trong khi chưa bồi thường là một nguồn vốn quan trọng để công ty
bảo hiểm đầu tư vốn sang những lĩnh vực kinh doanh khác.
Cần phân biệt bảo hiểm với các hoạt động khác có liên quan như hoạt động
kinh doanh bảo hiểm, kinh doanh tái bảo hiểm, hoạt động môi giới bảo hiểm và
đại lý bảo hiểm. Kinh doanh bảo hiểm là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm
nhằm mục đích sinh lời, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của
người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh
nghiệp bảo hiểm trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho
người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Kinh doanh tái bảo hiểm là
hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lời, theo đó doanh
nghiệp bảo hiểm nhận một khoản phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm khác
để cam kết bồi thường cho các trách nhiệm đã nhận bảo hiểm. Hoạt động đại lý
bảo hiểm là hoạt động giới thiệu, chào bán bảo hiểm, thu xếp việc giao kết hợp
đồng bảo hiểm và các công việc khác nhằm thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo ủy
quyền của doanh nghiệp bảo hiểm. Còn hoạt động môi giới bảo hiểm là việc cung
cấp thông tin tư vấn cho bên mua bảo hiểm về sản phẩm bảo hiểm, điều kiện bảo
hiểm, mức phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm và các công việc liên quan đến
việc đàm phán, thu xếp và thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu của bên mua
bảo hiểm.
Như vậy, thực chất của bảo hiểm là việc phân chia tổn thất của một hoặc
một số người ra cho tất cả những người tham gia bảo hiểm cùng chịu. Do đó, một
nghiệp vụ bảo hiểm nào đó muốn tiến hành được phải có nhiều người tham gia
hay nói cách khác bảo hiểm chỉ hoạt động được trên cơ sở luật số lớn. Càng có
nhiều người tham gia thì xác suất xảy ra rủi ro đối với từng người càng nhỏ, quỹ
bảo hiểm được tích tụ ngày càng lớn, việc chi trả bảo hiểm càng dễ dàng, đồng
thời rủi ro được san sẻ cho nhiều người hơn. Đây là quy luật xuyên suốt, không
thể thiếu được trong bất kỳ một nghiệp vụ bảo hiểm thương mại nào.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 9
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
1.1.3. Khái niệm về sự kiện bảo hiểm
Một hợp đồng bảo hiểm chỉ được bồi thường bảo hiểm khi có sự kiện bảo
hiểm xảy ra. Hay đó chính là cơ sở để khách hàng yêu cầu bên bảo hiểm thực hiện
nghĩa vụ bồi thường bảo hiểm cho mình. Vậy cần có cách nhìn nhận cụ thể hơn về
sự kiện bảo hiểm.
Theo điều 3 Luật kinh doanh bảo hiểm, sự kiện bảo hiểm: “Là sự kiện khách
quan do các bên thỏa thuận hoặc pháp luật quy định mà khi sự kiện đó xảy ra thì
doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi
thường cho người được bảo hiểm”.
Bên cạnh thuật ngữ sự kiện bảo hiểm thì trên thực tế trong hoạt động kinh
doanh bảo hiểm vẫn sử dụng các thuật ngữ như “sự cố bảo hiểm” hoặc “vụ tai nạn
bảo hiểm” đó là sự cố hoặc tai nạn mà việc xảy ra sự cố hoặc tai nạn đó được bảo
hiểm ví dụ như sự kiện bảo hiểm là tàu bị cháy, nổ trong khi vận chuyển hàng hóa
trên biển. Việc xác định một vụ tai nạn, một sự cố bảo hiểm, một sự cố thảm họa
trong kỹ thuật bảo hiểm đôi khi bị chi phối bởi các quy định chủ quan của con
người. Chính vì thế, trong hợp đồng bảo hiểm phải định nghĩa rõ ràng, chính xác
về mỗi loại tai nạn, sự kiện, sự cố bảo hiểm đối với từng sản phẩm bảo hiểm nhằm
tránh xảy ra tranh chấp trong hợp đồng bảo hiểm.
1.1.4. Vai trò của bảo hiểm
Hoạt động của bảo hiểm thâm nhập vào tất cả các lĩnh vực của đời sống kinh
tế xã hội. Trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá phát triển với nhiều thành phần
kinh tế, sự đa dạng của các loại hình doanh nghiệp, các ngành nghề cùng với việc
nảy sinh thêm nhu cầu của các tầng lớp dân cư trong xã hội về của cải vật chất,
bảo hiểm và đảm bảo xã hội đòi hỏi hoạt động bảo hiểm phải thích ứng với cơ chế
thị trường và phát huy vai trò, tác dụng ở mọi lĩnh vực khác nhau.
1.1.4.1. Vai trò đối với kinh tế - xã hội
Rủi ro tổn thất phát sinh làm thiệt hại của cải vật chất do con người tạo ra và
cả chính bản thân con người, làm gián đoạn quá trình sinh hoạt của đời sống xã
hội, ngưng trệ hoạt động sản xuất kinh doanh trong nền kinh tế. Hoạt động bảo
hiểm trước hết là nhằm khắc phục hậu quả tài chính của rủi ro. Rủi ro có thể mang
đến những thiệt hại tài chính bất thường cho các cá nhân, tổ chức. Hơn lúc nào
hết, họ cần đến nguồn tài chính kịp thời để bù đắp thiệt hại, lấy lại sự cân bằng, ổn
định tình hình tài chính. Với mục đích khôi phục sản xuất, làm cho sản xuất kinh
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 10
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
doanh của những người tham gia bảo hiểm tiếp tục phát triển bình thường nếu như
đối tượng được bảo hiểm của họ gặp rủi ro, sự cố gây tổn thất. Sự có mặt của các
tổ chức bảo hiểm đã đáp ứng nhu cầu đó một cách nhanh nhất. Bởi lẽ, thông qua
quỹ bảo hiểm được tạo lập từ trước một cách chủ động, có ý thức từ phí bảo hiểm
của những người tham gia, tổn thất của một hay một số người sẽ được phân tán,
dàn mỏng theo quy luật “số đông bù số ít”.
Nếu tham gia bảo hiểm, các cá nhân các tổ chức sẽ được nhà bảo hiểm phối
hợp quản lý rủi ro, thực hiện các biện pháp đề phòng hạn chế tổn thất. Vấn đề này
không chỉ có ý nghĩa đối với người tham gia, nhà quản lý bảo hiểm mà còn có ý
nghĩa rất lớn đối với xã hội và thực chất là góp phần bảo đảm an toàn cho xã hội.
Hơn nữa, vượt lên trên ý nghĩa về tiền bạc, bảo hiểm mang đến trạng thái an
toàn về tinh thần, giảm bớt sự lo âu trước rủi ro cho người được bảo hiểm. Trong
thực tế kinh doanh, các nhà bảo hiểm cần nhận thức rõ ý nghĩa xã hội đó, để tự
nâng cao hình ảnh một “nhà bảo trợ” trong hoạt động bồi thường, chăm sóc khách
hàng. Đó cũng chính là ý nghĩa nhân văn của bảo hiểm trong xã hội hiện đại, thể
hiện hình ảnh tốt đẹp của các nhà bảo hiểm trước công chúng.
Thứ hai, hoạt động bảo hiểm góp phần giải quyết việc làm cho xã hội. Điều
này làm giảm bớt tình trạng lao động bị thất nghiệp trong xã hội. Bởi lẽ ngành bảo
hiểm đã thu hút một lực lượng lớn lao động làm việc tại các doanh nghiệp bảo
hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, mạng lưới đại lý bảo hiểm và các nghề
nghiệp liên quan như: giám định tổn thất, giám định sức khoẻ. Trong bối cảnh nạn
thất nghiệp đang ám ảnh nền kinh tế toàn cầu thì sự phát triển của ngành bảo hiểm
vẫn được coi là còn nhiều tiềm năng ở các quốc gia nói chung và Việt Nam nói
riêng. Qua đó, góp phần giải quyết tình trạng thiếu việc làm cũng như các vấn đề
xã hội liên quan khác. Về phương diện tâm lý, bảo hiểm còn là chỗ dựa tinh thần
cho những người tham gia bảo hiểm, giúp họ yên tâm trong cuộc sống và trong
hoạt động kinh doanh.
1.1.4.2. Bảo hiểm đóng vai trò là một hoạt động trung gian tài chính
Do đặc điểm của bảo hiểm là cần phải có các quỹ dự trữ, dự phòng, quỹ bồi
thường hoặc chi trả. Khi các loại quỹ này chưa sử dụng đến, chúng sẽ là nguồn
vốn đầu tư đáng kể góp phần phát triển và tăng trưởng kinh tế. Kể cả hoạt động
bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thương mại đều thực hiện theo “nguyên tắc ứng
trước”. Vì vậy các tổ chức bảo hiểm xã hội và các công ty bảo hiểm thương mại
thường nắm giữ một quỹ tiền tệ rất lớn. Nguồn quỹ nhàn rỗi này thực sự làm cho
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 11
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
họ trở thành những đầu tư lớn, là nhà trung gian tài chính quan trọng trong nền
kinh tế quốc dân. Mặt khác, bảo hiểm còn góp phần làm giảm nhẹ gánh nặng cho
Ngân sách Nhà nước, đặc biệt là bảo hiểm thương mại còn góp phần tăng tích lũy
cho ngân sách.
1.1.5. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm
1.1.5.1. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm trên Thế giới
Nhu cầu an toàn của con người là vĩnh cửu. Lúc nào con người cũng tìm
cách để bảo vệ bản thân và tài sản của mình trước những rủi ro, bất hạnh. Ngay từ
thời tiền sử đã xuất hiện các ý tưởng, các tổ chức gần giống với bảo hiểm. Từ thời
Trung cổ, các quy tắc bảo hiểm hàng hải đã được hình thành, song phải đến thế kỷ
XIX thì bảo hiểm mới phát triển toàn diện, mạnh mẽ kéo theo sự ra đời, tồn tại và
phát triển của tất cả các loại hình bảo hiểm: bảo hiểm thương mại, bảo hiểm xã
hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp.
Các nhà khảo cổ học đã tìm được các vết tích chứng minh ở Ai Cập cổ đại từ
4500 năm trước Công nguyên, những người thợ đẽo đá đã hình thành “Quỹ tương
trợ” để giúp đỡ nạn nhân trong các vụ tai nạn. Những người Babilon, những người
Trung hoa cổ đại đã biết bảo nhau khi được mùa, mỗi gia đình góp vài hộc thóc
vào một kho chung phòng khi mất mùa, thiên tai, đói kém. Hoặc những nhà buôn
khi ấy chủ yếu dựa vào các đội thương thuyền đi biển, song đi biển thường gặp
nhiều rủi ro, nếu chẳng may gặp nạn thì họ sẽ trắng tay. Để phòng vệ, họ đã tự san
bớt hàng hóa của mình sang nhiều thuyền buôn khác nhau, khi gặp bất trắc họ chỉ
mất một phần hàng hóa.
Đến thời Trung cổ ở Châu Âu, các thợ thuyền, nhà buôn, kỹ nghệ gia đã
biết cách tổ chức đoàn kết các thành viên của mình để khắc phục các tổn thất khi
tai nạn lao động, hỏa hoạn, ốm đau xảy ra thông qua “Quỹ cứu hộ” do các thành
viên đóng góp. Tiếp đó là những người Hy Lạp, La Mã tổ chức cho các thương gia
vay nặng lãi. Cơ chế cho vay lúc đó khác với hiện nay ở chỗ: nếu các nhà buôn đi
biển cần vay nhiều tiền, họ rất sẵn sàng; nếu tàu bị đắm, người đi vay không phải
trả gì cả, trái lại nếu việc buôn bán thành công, người cho vay không những được
hoàn trả số vốn mà còn được hưởng thêm một khoản chia lời rất lớn. Khoản lãi có
khi lên đến 40%, thậm chí là 50%. Tuy nhiên, tình trạng trên dần dần đã bị lạm
dụng về lãi suất, cá biệt có những trường hợp người đi vay phải trả lãi suất là
300%. Chính vì vậy, năm 1234, Giáo hoàng Grégeire IX đã thông qua sắc lệnh
nghiêm cấm cho vay nặng lãi và từ đó loại hình cho vay này đã không còn tồn tại.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 12
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
Cần phải tìm một phương thức mới giúp những người cho vay lấy lại số vốn
của mình đã bỏ ra và người đi vay không phải chịu cảnh lãi suất cắt cổ. Phương
thức đó ra đời, đó là “bảo hiểm” trong lĩnh vực hàng hải. Bảng hợp đồng cổ xưa
nhất mà người ta tìm thấy tại cảng Gênes (nước Ytaly ngày nay) vào năm 1347
trước Công nguyên. Bản hợp đồng sẽ bị hủy ngay khi con tàu cập bến, có nghĩa là
những cam kết về bảo hiểm đã kết thúc. Cũng chính tại Gênes công ty bảo hiểm
hàng hải đầu tiên đã ra đời. Từ thế kỷ XIII, các văn bản luật liên quan đến buôn
bán đường biển và bảo hiểm hàng hải liên tục ra đời, đó là các quy phạm của
Orleron năm 1266, luật Wisby của Thụy Điển năm 1288, các chiếu chỉ Barcelon
năm 1435; các quy định của phòng bảo hiểm Bruges năm 1310. Như vậy trong
lịch sử hình thành và phát triển của bảo hiểm “bảo hiểm hảng hải” là loại hình bảo
hiểm thương mại ra đời đầu tiên. Tiếp đó, một số loại hình bảo hiểm thương mại
khác đã nhanh chóng ra đời và rất phát triển. Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đầu
tiên ký vào năm 1583 tại nước Anh, sau vụ hỏa hoạn ngày 2/9/1866, các công ty
bảo hiểm đầu tiên ra đời ở London. Năm 1846, công ty tái bảo hiểm chuyên
nghiệp đầu tiên đã ra đời tại CHLB Đức. Trong suốt thế kỷ XIX, các nghiệp vụ
bảo hiểm thương mại mà ngày nay đang triển khai cũng ra đời như: bảo hiểm
nông nghiệp, bảo hiểm trộm cắp, bảo hiểm trách nhiệm dân sự, bảo hiểm kỹ thuật.
Đến thế kỷ XX, ngành bảo hiểm thương mại có bước phát triển vượt bậc và đóng
góp đáng kể vào sự phát triển và tăng trưởng của các nền kinh tế.
Bảo hiểm xã hội ra đời vào những năm giữa thế kỷ XIX, khi nền công
nghiệp và kinh tế bắt đầu phát triển mạnh mẽ ở các nước Châu Âu. Từ năm 1833,
nước Phổ (nước Đức ngày nay) đã ban hành luật bảo hiểm y tế. Ở Pháp ý tưởng về
bảo hiểm tai nạn lao động cho những công nhân ngành đường sắt đã được
Marestaing đề xuất năm 1850 nhưng đã bị giới thượng lưu từ chối, bác bỏ. Đến
năm 1860, ông buộc phải thành lập công ty của mình là Preservatrice tại Bỉ. Trong
một thời gian ngắn, lợi ích của bảo hiểm tai nạn lao động đem lại cho những
người làm công ăn lương là rất lớn, đến nỗi công ty ông phải chuyển trụ sở chính
về Paris vào năm 1898, bảo hiểm tai nạn lao động trở thành bắt buộc đối với giới
chủ Pháp. Sau này, công ty ông đã trở thành độc quyền của nhà nước Pháp vào
năm 1945. Những năm đầu của thế kỷ XX, bảo hiểm xã hội đã được triển khai ở
nhiều nước Châu Âu và Bắc Mỹ. Đặc biệt, sau Công ước số 102 năm 1952 của Tổ
chức Lao động Quốc tế (ILO), hầu hết các nước trên thế giới đều tổ chức cho
mình hệ thống bảo hiểm xã hội phù hợp. Loại hình bảo hiểm này có đối tượng là
thu nhập của người lao động và đối tượng tham gia là người lao động và người sử
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 13
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
dụng lao động. Hầu hết các nước khi mới triển khai bảo hiểm xã hội đều thực hiện
trước hết đối với người làm công ăn lương. Ngày nay, bảo hiểm xã hội là loại hình
bảo hiểm rất ổn định và phát triển, nó đã được tuyên ngôn nhân quyền của Liên
Hiệp Quốc ghi nhận rằng: “Tất cả mọi người với tư cách là thành viên của xã hội
có quyền hưởng bảo hiểm xã hội”.
Bảo hiểm y tế ra đời vào cuối thế kỷ XIX. Thực chất bảo hiểm y tế mang
tính chất của bảo hiểm xã hội và là một trong hai hình thức bảo hiểm sức khỏe của
con người được các nước quan tâm phát triển mạnh mẽ. Cùng với sự phát triển và
tăng trưởng kinh tế, đời sống của người dân ngày càng được nâng cao và nhu cầu
chăm sóc sức khỏe, nhu cầu khám chữa bệnh cũng tăng lên. Để chủ động về tài
chính, con người cũng đã sử dụng nhiều biện pháp, trong đó có bảo hiểm y tế độc
lập và cũng có những nước triển khai kết hợp với bảo hiểm xã hội và coi bảo hiểm
y tế là chế độ chăm sóc y tế nằm trong hệ thống các chế độ bảo hiểm xã hội.
Bảo hiểm thất nghiệp lần đầu tiên xuất hiện ở Châu Âu trong một nghề khá
phổ biến và phát triển, đó là nghề sản xuất các mặt hàng thủy tinh ở Thụy Sỹ.
Nghề này rất cần những thợ lành nghề và các tổ chức trong những phạm vi nhỏ
hẹp khoảng 20 – 30 công nhân. Để giữ được những công nhân có tay nghề bậc cao
gắn bó với mình, năm 1893 các nhà doanh nghiệp loại này ở Thụy Sỹ đã lập ra
“Quỹ doanh nghiệp” để trợ cấp cho những người thợ phải nghỉ việc vì lý do thời
vụ sản xuất. Sau đó nhiều nghiệp đoàn ở Châu Âu cũng đã lập ra “Quỹ công
đoàn” để trợ cấp cho những đoàn viên của mình trong trường hợp phải nghỉ việc,
phải mất việc. Khi thấy rõ vai trò và tác dụng của loại quỹ này, nhiều chính quyền
địa phương đã tập hợp các nghiệp đoàn, các chủ doanh nghiệp vận động thành lập
“Quỹ trợ cấp thất nghiệp”. “Quỹ trợ cấp thất nghiệp” tự nguyện ra đời lần đầu tiên
tại Becnơ (Thụy Sỹ) vào cuối năm 1893. Đến năm 1900 và năm 1910, Na Uy và
Đan Mạch ban hành đạo luật quốc gia về bảo hiểm thất nghiệp. Sau đó là nước
Anh và CHLB Đức cũng ban hành những đạo luật riêng về bảo hiểm thất nghiệp.
Sau cuộc tổng khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 – 1933) nhiều nước ở Châu Âu
và Bắc Mỹ ban hành luật bảo hiểm xã hội và bảo hiểm thất nghiệp. Chiến tranh
thế giới thứ II kết thúc, một loạt các nước đã triển khai bảo hiểm thất nghiệp cho
người lao động, kể cả bảo hiểm thất nghiệp bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp tự
nguyện. Cũng như bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp được nhiều nước triển khai
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 14
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
độc lập và cũng có những nước triển khai kết hợp với bảo hiểm xã hội và đó chính
là chế độ trợ cấp thất nghiệp nằm trong hệ thống các chế độ bảo hiểm xã hội6.
1.1.5.2. Sự ra đời và phát triển của bảo hiểm ở Việt Nam
Vào những năm 30 của thế kỷ XX, các đại lý bảo hiểm hoả hoạn và bảo
hiểm nhân thọ của các công ty bảo hiểm Pháp đã ký được những hợp đồng bảo
hiểm đầu tiên ở nước ta, hoạt động kinh doanh bảo hiểm đã được biết đến nhưng
không đáng kể, không có một công ty bảo hiểm nào được thành lập.
Giai đoạn 1954 – 1975, ở miền Nam đã tồn tại 57 công ty bảo hiểm dưới
nhiều loại hình pháp lý: công ty cổ phần, công ty tương hỗ và công ty bảo hiểm
nước ngoài. Sau năm 1975, một số công ty bảo hiểm tư nhân ở miền Nam đã được
quốc hữu hoá và sáp nhập vào Công ty bảo hiểm Việt Nam.
Ở miền Bắc, vào năm 1964, Chính phủ đã ký quyết định 1979/CP ngày
17/12/1964 cho phép thành lập Công ty bảo hiểm Việt Nam (Bảo Việt) trực thuộc
Bộ Tài chính. Bảo Việt chính thức hoạt động vào tháng 1 năm 1965 thực hiện hai
chức năng: quản lý Nhà nước và trực tiếp kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm. Sự
độc quyền khiến hoạt động bảo hiểm trước năm 1990 được biết đến dưới tên là
bảo hiểm Nhà nước. Mặt dù có vị trí nhỏ bé với một doanh nghiệp bảo hiểm duy
nhất, nhưng ngành bảo hiểm Việt Nam đã góp phần đáng kể trong chia sẻ rủi ro
của những ngành kinh tế quan trọng như: ngoại thương, vận tải đường biển, hàng
không thông qua hoạt động bảo hiểm hàng hải, tái bảo hiểm và hoạt động đại lý
giám định cho các công ty bảo hiểm của các nước XHCN.
Sang thập kỷ 90, nền kinh tế Việt Nam đã có những chuyển biến lớn theo
cơ chế thị trường, hoạt động bảo hiểm đã có những thay đổi phù hợp với những
đòi hỏi của nền kinh tế. Bảo Việt không còn giữ chức năng quản lý Nhà nước và
trở thành một doanh nghiệp kinh doanh thuần tuý. Tháng 12 năm 1993, Nghị định
100/CP của Chính Phủ ngày 18/12/1993 về kinh doanh bảo hiểm được ban hành
đã đánh dấu một bước ngoặt lớn trong sự phát triển cuả ngành kinh doanh bảo
hiểm ở Việt Nam. Độc quyền trong kinh doanh bảo hiểm của một doanh nghiệp
Nhà nước duy nhất đã chấm dứt với sự ra đời một loạt các doanh nghiệp bảo hiểm.
Tháng 3/1996, Bảo Việt đã bắt đầu xúc tiến việc triển khai những loại bảo hiểm
6
Nguyễn Viết Vượng: Giáo trình kinh tế bảo hiểm, Nxb. Lao động, Hà Nội, 2006, tr. 20.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 15
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
nhân thọ đầu tiên và với những bước nhảy vọt về tốc độ tăng trưởng, bảo hiểm
nhân thọ đã nhanh chóng khẳng định vị thế quan trọng trong ngành bảo hiểm.
Ngày 3/5/1999 Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ đã có quyết định phê duyệt
Điều lệ của Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam. Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam đã lấy
ngày 3/5 làm ngày hội truyền thống hằng năm của những người làm bảo hiểm ở
Việt Nam.
Hiệu ứng tích cực từ sự đặt nền móng pháp lý cơ bản cho sự phát triển thị
trường Bảo hiểm Việt Nam chuyển biến của hệ thống pháp luật về bảo hiểm là
quy mô và tốc độ phát triển của thị trường Bảo hiểm Việt Nam tăng mạnh và liên
tục qua các năm. Tính đến đầu năm 2004, trên thị trường bảo hiểm Việt Nam đã
có 5 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 5 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và hàng
chục vạn đại lý bảo hiểm. Tốc độ tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm bình quân
giai đoạn 1993 – 2002 đạt 29%/ năm. Năm 2003 doanh thu phí bảo hiểm toàn thị
trường đạt khoảng 10.014 tỷ đồng, chiếm gần 1.7 GDP7.
Những năm đầu của thế kỷ XXI, sự phát triển của kinh tế thị trường Việt
Nam, hội nhập kinh tế khu vực và thế giới đã tác động rất mạnh tới ngành dịch vụ
bảo hiểm. Bên cạnh những thành quả không thể phủ nhận, thị trường bảo hiểm
Việt Nam đang bộc lộ những hạn chế nhất định về chất lượng dịch vụ bảo hiểm,
năng lực cạnh tranh và khả năng hội nhập của các doanh nghiệp bảo hiểm, năng
lực và hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh bảo hiểm… Chiến
lược phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam giai đoạn 2003 -2010 được Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt ngày 29/08/2003 thông qua Quyết định số
175/2003/QĐ-TTg đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp bảo hiểm hoạch định và
ổn định chiến lược kinh doanh trong tương lai. Mục tiêu phát triển thị trường bảo
hiểm toàn diện, tăng tỷ trọng doanh thu phí bảo hiểm/GDP là 2,5%vào năm 2005
và 4,2% vào năm 2010; bảo đảm cho các tổ chức cá nhân được tiếp cận những sản
phẩm bảo hiểm đạt tiêu chuẩn quốc tế đang đòi hỏi nổ lực từ nhiều phía mà trước
hết là Nhà nước và các doanh nghiệp bảo hiểm có mặt trên thị trường bảo hiểm
Việt Nam.
7
Võ Thị Pha: Giáo trình Lý thuyết bảo hiểm. Nxb. Tài chính, 2005, tr. 41.
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 16
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
1.2. Lý luận chung về hoạt động môi giới bảo hiểm
Hoạt động kinh doanh bảo hiểm rất đa dạng, có những hoạt động chuyên
môn trong lĩnh vực kinh doanh bảo hiểm, nhưng cũng có những hoạt động chỉ
mang tính chất trung gian nhằm thúc đẩy nhịp phát triển mạnh mẽ trong hoạt động
kinh doanh bảo hiểm. Và hoạt động môi giới bảo hiểm là một trong những hoạt
động như vậy.
1.2.1. Khái niệm về hoạt động môi giới bảo hiểm
Hoạt động môi giới bảo hiểm là một trong những hoạt động trung gian bảo
hiểm tư vấn cho người tham gia bảo hiểm khi họ có nhu cầu mua bảo hiểm nhằm
đảm bảo cho khách hàng có được sản phẩm bảo hiểm phù hợp nhất theo mong
muốn của họ.
Hoạt động môi giới bảo hiểm được thực hiện bởi những nhà môi giới bảo
hiểm. Họ chính là bên trung gian giữa doanh nghiệp bảo hiểm với khách hàng, đại
diện chủ yếu cho quyền lợi khách hàng và có nhiệm vụ tham mưu tư vấn, thu xếp
các hợp đồng bảo hiểm cho họ. Môi giới bảo hiểm là tổ chức trung gian, có nhiều
kinh nghiệm và đại diện cho người mua bảo hiểm. Môi giới bảo hiểm là người
được khách hàng ủy quyền và luôn hành động vì lợi ích của khách hàng. Họ
thường nắm rất vững về kỹ thuật nghiệp vụ, đặc biệt là những thông tin về thị
trường. Nhà môi giới sau khi nghiên cứu nhu cầu của khách hàng sẽ tìm kiếm
doanh nghiệp bảo hiểm có thể đáp ứng nhu cầu tốt nhất với chi phí thấp nhất. Về
nguyên tắc, nhà môi giới thường lựa chọn trên thị trường một doanh nghiệp bảo
hiểm có nhiều ưu đãi, phù hợp nhất, sau đó giới thiệu cho khách hàng.
1.2.2. Vai trò của hoạt động môi giới bảo hiểm
Hiện nay, có nhiều kênh khai thác dịch vụ bảo hiểm. Trong đó kênh phân
phối qua trung gian đối với các doanh nghiệp bảo hiểm luôn giữ một vai trò hết
sức quan trọng. Cho dù khai thác bằng các kênh khác nhau, bằng hình thức nào đi
chăng nữa thì người cung cấp dịch vụ phải nắm vững chuyên môn, nghiệp vụ để
có thể tư vấn, giải thích cho khách hàng. Và hoạt động môi giới bảo hiểm là một
trong những kênh phân phối sản phẩm bảo hiểm như vậy.
Thị trường bảo hiểm Việt Nam đang phát triển mạnh, số lượng hợp đồng
ngày càng tăng và cũng xuất hiện vụ kiện tụng trong giao dịch bảo hiểm. Những
vụ kiện xảy ra xuất phát từ sự không hiểu biết rõ về sản phẩm, dịch vụ bảo hiểm
và phần nào có liên quan đến người tư vấn. Bởi sản phẩm bảo hiểm là một loại
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 17
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
dịch vụ khá đặc biệt. Khác với những hàng hoá cụ thể, sản phẩm bảo hiểm là sự
đảm bảo cho những rủi ro được dự đoán về sau này, sản phẩm bảo hiểm có đặc
trưng là không thể cảm nhận được. Do đó người yêu cầu bảo hiểm thường không
hiểu rõ về lợi và hại, cái hay cũng như điểm bất lợi của sản phẩm bảo hiểm. Mặt
khác, nhu cầu bảo hiểm của mỗi người không ai giống ai không chỉ vì đối tượng
được bảo hiểm khác nhau mà còn do khả năng tài chính, mức độ “ưa thích rủi ro”
khác nhau của từng khách hàng. Hơn nữa, những vấn đề liên quan đến hợp đồng
bảo hiểm thường không dễ hiểu đối với những người có nhu cầu bảo hiểm.
Về phía các doanh nghiệp bảo hiểm, việc đưa ra sản phẩm bảo hiểm tốt,
quản lý hiệu quả các hợp đồng và đảm bảo độ an toàn của doanh nghiệp là cần
thiết song chưa đủ mà cần phải làm sao để ngày càng có nhiều người tìm đến dịch
vụ bảo hiểm của doanh nghiệp mình. Việc thu hút khách hàng mới, giữ chân
khách hàng cũ, không chỉ làm tăng doanh số và số lượng hợp đồng mà còn nhằm
để bù đắp cho những hợp đồng đã kết thúc, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về quy luật
số đông.
Chính vì vậy, cần có những người có hiểu biết nhất định về bảo hiểm để giải
thích, tư vấn về sản phẩm bảo hiểm và thiết lập những thỏa thuận về hợp đồng bảo
hiểm. Khi đó, sự xuất hiện của nhà môi giới bảo hiểm sẽ có những tác động tích
cực trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm, giúp tránh xảy ra những tình trạng bất
lợi cho người tham gia bảo hiểm. Có thể nói, hoạt động môi giới bảo hiểm ra đời
là một tất yếu. Hoạt động môi giới bảo hiểm tạo kết nối cho cung và cầu về sản
phẩm bảo hiểm, đồng thời góp phần tăng uy tín cho doanh nghiệp bảo hiểm. Tuy
nhiên, khi chọn cách phân phối qua hoạt động này, doanh nghiệp bảo hiểm cần
tính đến những ưu đãi cho nhà môi giới như thù lao, đào tạo, bảo trợ về phương
tiện kỹ thuật. Hơn nữa, vì môi giới đại diện cho khách hàng nên doanh nghiệp bảo
hiểm không được liên lạc trực tiếp với khách hàng nếu không có sự nhất trí với
nhà môi giới. Thực tế nhà môi giới có thể nhường khách hàng của mình cho doanh
nghiệp bảo hiểm.
Ngày nay, kênh phân phối bảo hiểm thông qua hoạt động môi giới được sử
dụng nhiều, đặc biệt trong những nghiệp vụ bảo hiểm dầu khí, bảo hiểm hàng hóa
xuất, nhập khẩu. Hoạt động môi giới bảo hiểm còn mang lại nhiều lợi ích cho
quốc gia như tạo thêm công ăn việc làm, tăng nguồn thu từ thuế và góp phần đưa
công nghệ cao vào đất nước. Hạn chế chảy máu ngoại tệ do giữ được dịch vụ
trong nước. Tăng khả năng kiểm soát của Chính phủ đối với hoạt động của các
doanh nghiệp bảo hiểm có trụ sở ở nước ngoài. Như vậy, môi giới bảo hiểm có vai
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 18
SVTH: Vũ Thị Thu
Luận văn tốt nghiệp
Quy chế pháp lý về hoạt động môi giới bảo hiểm
trò rất lớn thể hiện qua việc hỗ trợ Nhà nước tăng cường an toàn tài chính và sự ổn
định nền kinh tế. Hoạt động môi giới bảo hiểm là rất cần thiết. Nếu không có hoạt
động môi giới bảo hiểm trong nước, các doanh nghiệp bảo hiểm và người tham
gia bảo hiểm sẽ sử dụng môi giới bảo hiểm nước ngoài, gây bất lợi cho nền kinh tế
trong nước nói chung và hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói riêng. Hơn thế nữa,
thông qua hoạt động môi giới bảo hiểm đặc biệt trong hoạt động tái bảo hiểm sẽ
góp phần thúc đẩy phát triển mối quan hệ kinh tế đối ngoại trong cộng đồng quốc
tế để cùng hội nhập và phát triển.
1.2.3. Phân loại hoạt động môi giới bảo hiểm
Hoạt động môi giới bảo hiểm thông thường có hai hình thức hoạt động đó là
hình thức hoạt động môi giới bảo hiểm gốc và hình thức hoạt động môi giới tái
bảo hiểm.
Thứ nhất, hoạt động môi giới bảo hiểm gốc là hoạt động do tổ chức là doanh
nghiệp môi giới bảo hiểm đứng ra dàn xếp các vấn đề về bảo hiểm giữa khách
hàng và doanh nghiệp bảo hiểm. Hoạt động môi giới bảo hiểm gốc mang lại nhiều
lợi ích. Môi giới bảo hiểm gốc tư vấn cho khách hàng về quản lý rủi ro một cách
hiệu quả nhất. Đây là lĩnh vực chuyên môn của môi giới bảo hiểm. Môi giới có thể
thông tin cho khách hàng biết về những quy định pháp luật liên quan, giúp khách
hàng hiểu và nhận thức rõ hơn quyền và nghĩa vụ của mình nhằm hạn chế và do
đó có thể giảm bớt các vụ kiện tụng trong tương lai. Đồng thời, họ sẽ tư vấn nếu
có xảy ra tranh chấp, đảm bảo cho khách hàng có được mức bồi thường thỏa đáng.
Thứ hai, hoạt động môi giới tái bảo hiểm. Để tìm hiểu về hoạt động môi giới
tái bảo hiểm, trước hết ta cần tìm hiểu tổng quát như thế nào là hoạt động tái bảo
hiểm trong kinh doanh bảo hiểm.
Theo nguyên tắc hoạt động của bảo hiểm thương mại, tái bảo hiểm là một
trong hai phương pháp được các công ty bảo hiểm sử dụng để phân tán rủi ro của
chính mình. Tái bảo hiểm là phương thức trong đó, một nhà bảo hiểm nhận bảo
đảm cho một rủi ro từ người tham gia bảo hiểm, sau đó nhượng bớt một phần rủi
ro cho một hoặc nhiều nhà bảo hiểm khác.
Hoạt động tái bảo hiểm quan trọng và cần thiết trước hết cho các công ty
bảo hiểm. Một công ty bảo hiểm muốn giữ được thị trường, nâng cao vị thế và giữ
được uy tín với khách hàng, không thể lúc nào cũng từ chối bảo hiểm với những
hợp đồng có giá trị lớn, thậm chí lớn hơn cả quỹ tài chính họ đang quản lý. Tuy
nhiên, công ty bảo hiểm cũng khó có thể đảm nhận những hợp đồng bảo hiểm như
GVHD: Đoàn Nguyễn Minh Thuận
Trang 19
SVTH: Vũ Thị Thu
