Xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng năng lực trong dạy học địa lí 10 trung học phổ thông (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ MÙI

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI, BÀI TẬP
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO
ĐỊNH HƢỚNG NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC
ĐỊA
LÍ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

Thừa Thiên Huế, năm 2016


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

NGUYỄN THỊ MÙI

XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI, BÀI TẬP
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO
ĐỊNH HƢỚNG NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC
ĐỊA LÍ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

Version
ChuyênDemo
ngành:

Lí luận- Select.Pdf
và phƣơng SDK
pháp dạy học bộ môn Địa lí

Mã ngành: 60140111

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC
THEO ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS: NGUYỄN NGỌC MINH

Thừa Thiên Huế, năm 2016
i


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi,
các số liệu và kết quả nghiên cứu ghi trong luận văn là trung thực,
được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được công bố
trong bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Mùi

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii

LỜI CẢM ƠN
Hoàn thành luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Nguyễn Ngọc Minh đã tận tình giúp đỡ và
hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ bộ môn Địa lí trường
Trung học phổ thông Trần Hưng Đạo, Trường THPT Lệ Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh
Quảng Bình cùng các thầy cô giáo Khoa Địa lí Trường Đại học Sư phạm - Đại học
Huế đã góp nhiều ý kiến quý báu trong quá trình thực hiện đề tài.
Cảm ơn Ban Giám hiệu và các thầy cô giáo bộ môn Địa lí của một số Trường
THPT trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và hợp tác cùng
chúng tôi trong quá trình nghiên cứu.
Cuối cùng, xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên giúp đỡ
tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu đề tài.
Lệ Thủy, tháng 9 năm 2016

Demo Version - Select.Pdf SDK

Học viên
Nguyễn Thị Mùi

iii


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA ............................................................................................ i
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii
MỤC LỤC ..................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.......................................................................5
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .......................................................................................6

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................7
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................8
1. Lí do chọn đề tài ......................................................................................................8
2. Mục tiêu nghiên cứu ..............................................................................................10
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................10
4. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................10
5. Phạm vi nghiên cứu đề tài .....................................................................................11
6. Lịch sử nghiên cứu đề tài ......................................................................................11
7. Điểm mới của đề tài .............................................................................................13

Demo
Version
- Select.Pdf SDK
8. Phương pháp
nghiên
cứu .......................................................................................
13
9. Cấu trúc đề tài .......................................................................................................13
CHƢƠNG 1..............................................................................................................14
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA XÂY DỰNG, SỬ DỤNG CÂU HỎI
BÀI TẬP KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THEO ĐỊNH HƢỚNG NĂNG
LỰC TRONG DẠY HỌC ĐỊA LÍ 10TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ..................14
1.1. Câu hỏi, bài tập kiểm tra đánh giá .....................................................................14
1.1.1. Các khái niệm liên quan đến đề tài .................................................................14
1.1.2. Mục đích của kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học ..............................17
1.1.3. Ý nghĩa của kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học. ................................17
1.1.4. Mối quan hệ giữa kiểm tra và đánh giá ...........................................................17
1.2. Kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực. ..................................................18
1.2.1. Khái niệm năng lực, năng lực học sinh ...........................................................18
1.2.2. Khái niệm đánh giá năng lực ..........................................................................19

1


1.2.3. Đặc điểm năng lực ..........................................................................................20
1.2.4. Các loại năng lực. ............................................................................................20
1.2.5. Các hình thức kiểm tra, đánh giá theo định hướng năng lực .........................23
1.2.6. Mục tiêu kiểm tra đánh giá theo định hướng năng lực . .................................26
1.2.7. Phân biệt đánh giá năng lực với đánh giá chuẩn kiến thức kĩ năng. ..............26
1.3. Câu hỏi, bài tập theo định hướng năng lực. ......................................................28
1.3.1. Đặc điểm câu hỏi, bài tập theo định hướng năng lực. .....................................28
1.3.2. Phân loại câu hỏi, bài tập theo định hướng năng lực. .....................................29
1.3.3. Các bậc trình độ trong bài tập theo định hướng phát triển năng lực..............31
1.3.4. Các dạng câu hỏi và bài tập theo định hướng phát triển năng lực. .................31
1.4. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh lớp 10 trung học phổ thông ...............................32
1.4.1. Đặc điểm tâm lí học sinh .................................................................................32
1.4.2. Đặc điểm về hành động và phát triển trí tuệ ở học sinh lớp 10 ......................33
1.5. Chương trình sách giáo khoa địa lí lớp 10 trung học phổ thông. .......................35
1.5.1. Mục tiêu chương trình sách giáo khoa Địa lí lớp 10 THPT............................35
1.5.2. Đặc điểm chương trình sách giáo khoa Địa lí 10 cơ bản. ...............................36

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK học sinh theo định hướng năng
1.6. Thực trạng
về xây
dựng câu
hỏi, bài tập KTĐG
lực trong dạy học Địa lí 10 ở THPT..........................................................................36

1.6.1. Thời gian, phương pháp, địa điểm, đối tượng khảo sát điều tra .....................36
1.5.2. Phân tích thực trạng về xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá
học sinh theo định hướng năng lực trong dạy học Địa lí 10 THPT ............................37
CHƢƠNG 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG CÂU HỎI, BÀI TẬP KIỂM TRA
ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƢỚNG NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG DẠY
HỌC ĐỊA LÍ LỚP 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ..........................................43
2.1. Xây dựng câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo định hướng năng lực trong dạy
học Địa lí 10 THPT ...................................................................................................43
2.1.1. Mục tiêu của xây dựng câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo định hướng năng
lực trong dạy học Địa lí 10 THPT .............................................................................43
2.1.2. Nguyên tắc xây dựng câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo định hướng năng
lực trong dạy học Địa lí 10 THPT. ............................................................................44

2


2.1.3. Cơ sở để xây dựng câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá học sinh theo định
hướng năng lực trong dạy học Địa lí 10 ...................................................................46
2.1.4. Quy trình chung về xây dựng câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá học sinh
theo định hướng năng lực trong dạy học Địa lí 10 THPT........................................48
2.2. Sử dụng câu hỏi, bài tập để kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng phát
triển năng lực. ............................................................................................................52
2.2.1.Nguyên tắc sử dụng câu hỏi, bài tập để kiểm tra, đánh giá học sinh theo định
hướng phát triển năng lực. ........................................................................................52
2.2.2. Sử dụng câu hỏi, bài tập để kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng phát
triển năng lực trong dạy học Địa Lí 10 THPT. .........................................................53
2.3. Thiết kế minh họa về xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá
theo định hướng phát triển năng lực học sinh trong dạy học chương “ Địa lí ngành
dịch vụ” lớp 10 THPT ...............................................................................................67
2.3.1. Xác định chủ đề dạy học trong chương trình môn học Địa lí 10: Chương

“Địa lí ngành dịch vụ”...............................................................................................67
2.3.2. Xác định năng lực hướng tới. ..........................................................................67

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
2.3.3. Xác định
và mô
tả các mức
yêu cầu cần
đạt của các loại CH, BT đánh giá
năng lực của HS trong chương “ Địa lí ngành dịch vụ” ( Xem bảng 2.2) ................69
2.3.4. Thiết kế bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong quá trình dạy học của chương “Địa
lí ngành dịch vụ” .......................................................................................................70
2.3.5. Sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá năng lực học sinh một số bài dạy
học Địa lí 10 THPT ...................................................................................................78
CHƢƠNG 3..............................................................................................................89
THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM .................................................................................89
3.1. Mục tiêu, nguyên tắc, phương pháp thực nghiệm. ...........................................89
3.1.1. Mục tiêu thực nghiệm. ....................................................................................89
3.1.2. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm..................................................................89
3.1.3. Đối tượng và nhiệm vụ thực nghiệm sư phạm ...............................................89
3.1.4. Phương pháp thực nghiệm ..............................................................................90
3.2. Bài thực nghiệm. ...............................................................................................91

3


3.3. Phân tích kết quả thực nghiệm. .........................................................................92

3.3.1. Kết quả bài thực nghiệm số 1. ........................................................................92
3.3.2.Kết quả bài thực nghiệm số 2 ...........................................................................92
3.3.3. Tổng hợp các bài thực nghiệm: .......................................................................92
3.4.5. Các tham số sử dụng thống kê ........................................................................94
3.4.6. Kiểm định giả thuyết thống kê ........................................................................95
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ ......................................................................................98
1. Kết luận .................................................................................................................98
2. Tồn tại ...................................................................................................................98
3. Kiến nghị ...............................................................................................................98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................99
PHỤ LỤC ................................................................................................................ P1

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐC

Đối chứng

ĐG

Đánh giá

ĐGLH

Đánh giá lớp học

ĐGQT

Đánh giá quá trình

GV

Giáo viên

KT

Kiểm tra

KTĐG

Kiểm tra đánh giá

TN

Thực nghiệm

THPT

THPT

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Sơ đồ các hình thức KTĐG theo định hướng năng lực của học sinh .....23
Biểu đồ 3.1: Biểu đồ phân phối tần số tích lũy của hai nhóm .................................93
Biểu đồ 3.2. Biểu đồ phân loại học lực của 2 nhóm .................................................93

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Bảng mô tả các năng lực chuyên biệt của môn Địa lí ..............................21
Bảng 1.2. Bảng về một số tiêu chí phân biệt đánh giá năng lực với đánh giá chuẩn
kiến thức kĩ năng. ......................................................................................................27
Bảng 1.3. Bảng các mức độ về quá trình nhận thức và bậc trình độ nhận thức ........31
Bảng 1.4. Phiếu điều tra thực trạng về xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra
đánh giá học sinh theo định hướng năng lực trong dạy học Địa lí 10 THPT ở giáo
viên ............................................................................................................................38
Bảng 2.1. Bảng tổng hợp các mức độ nhận thức môn Địa lí ...................................47
Bảng 2.2. Mô tả mức yêu cầu cần đạt của các loại câu hỏi, bài tập đánh giá năng lực
của học sinh trong nội dung bài “Vai trò, các nhân tố ảnh hưởng và đặc điểm phân
bố ngành dịch vụ” .....................................................................................................50
Bảng 2.3. Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong quá trình dạy học của nội dụng 1 .........51
Bảng 2.4. Xác định năng lực hình thành ...................................................................56
Bảng 2.5. Các năng lực hình thành cho học sinh trong chương “Địa lí ngành dịch
vụ” .............................................................................................................................68
Bảng 2.6. Mô tả mức yêu cầu cần đạt của các loại câu hỏi, bài tập đánh giá năng lực

Version
Select.Pdf
của học sinhDemo

trong chủ
đề Địa lí- ngành
dịch vụSDK
........................................................69
Bảng 2.7. Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong quá trình dạy học của nội dụng 1 ........71
Bảng 2.8. Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong quá trình dạy học của nội dụng 2 .........72
Bảng 2.9. Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong dạy học của nội dụng 3 ........................73
Bảng 2.10 . Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong quá trình dạy học của nội dụng 4 ......75
Bảng 2.11. Bộ câu hỏi, bài tập KTĐG trong dạy học của nội dụng 5 ......................76
Bảng 3.1. Tên trường và các giáo viên tham gia thực nghiệm. ................................90
Bảng 3.2. Các thành phần giáo viên tham gia trưng cầu ý kiến ................................91
Bảng 3.3. Tần suất điểm bài kiểm tra tại 2 lớp của trường THPT Trần Hưng Đạo ...........92
Bảng 3.4 Tần suất điểm bài kiểm tra tại 2 lớp của trường THPT Lệ Thủy .....................92
Bảng 3.5. Tần suất điểm bài kiểm tra tại 2 lớp của trường THPT Trần Hưng Đạo và 2 lớp
của trường Lệ thủy ......................................................................................................92
Bảng 3.6. Bảng phân phối tần suất................................................................................92
Bảng 3.6. Bảng phân loại trình độ qua các lần kiểm tra ...........................................93
Bảng 3.7. Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng.......................................................94

7


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nền giáo dục Việt Nam phải thực hiện đổi mới
sâu sắc và toàn diện từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học
đến đổi mới kiểm tra đánh giá (KTĐG) học tập của học sinh nhằm đáp ứng yêu cầu
của sự phát triển đất nước. Giáo dục phổ thông nước ta đang thực hiện bước chuyển
từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học.
Để thực hiện được điều đó, dạy học nói chung và dạy học Địa lí nói riêng nhất định

phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối truyền thụ một chiều sang
dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và
phẩm chất. Đồng thời phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm
tra trí nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề,
coi trọng KTĐG kết quả học tập với KTĐG trong quá trình học tập để có tác động
kịp thời nhắm nâng cao chất lượng của hoạt động dạy học và giáo dục. [9]
Theo chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo muốn đổi mới căn bản toàn diện
giáo dục từ năm 2015, thì một trong những “mắt xích” cần phải tập trung, nỗ lực

Demo Version - Select.Pdf SDK

nhiều nhất, đầu tư nhiều thời gian, trí tuệ nhất chính là khâu đổi mới KTĐG học
sinh. KTĐG là bộ phận không thể tách rời của quá trình dạy học do vậy đổi mới
KTĐG sẽ là động lực thúc đẩy các quá trình khác như đổi mới phương pháp dạy
học, đổi mới cách thức tổ chức hoạt động dạy học, đổi mới quản lý. Nếu thực hiện
được việc kiểm tra đánh giá hướng vào đánh giá quá trình, giúp phát triển năng lực
người học, thì lúc đó quá trình dạy học trở nên tích cực nhiều hơn. Quá trình đổi
mới kiểm tra đánh giá sẽ nhắm đến mục tiêu xa hơn, là nuôi dưỡng sự hứng thú và
tinh thần tự giác cho học sinh và quan trọng hơn là gieo vào lòng các em sự tự tin
trong học tập và cuộc sống
Việc đổi mới KTĐG được thể hiện trong quan điểm và đường lối chỉ đạo
của Nhà nước về đổi mới giáo dục nói chung và giáo dục trung học nói riêng. Điều
này được thể hiện rất rõ trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi
mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Nghị quyết đã nêu rõ:

8


“Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra (KT) và đánh giá
(ĐG) kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Việc KT và ĐG kết

quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến được xã hội và cộng
đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng kết quả ĐG trong quá
trình học với ĐG cuối kỳ, cuối năm học; ĐG của người dạy với tự ĐG của người học;
ĐG của nhà trường với ĐG của gia đình và của xã hội” [8]
Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản và
toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong
điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác
định rõ: “Đổi mới hình thức thi, phương pháp thi, KT và ĐG kết quả giáo dục theo
hướng ĐG năng lực của người học; kết hợp ĐG cả quá trình và ĐG cuối kì học,
cuối năm học theo mô hình của các nước có nền giáo dục phát triển”. [12]
Những quan điểm, định hướng nêu trên đã tạo tiền đề, cơ sở và môi trường
pháp lí thuận lợi cho việc đổi mới giáo dục phổ thông nói chung và đổi mới KTĐG
theo định hướng năng lực người học trong môn Địa lí nói riêng.
Trong hai năm trở lại đây việc áp dụng dạy học theo định hướng năng lực

Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
trong môn Địa
lí đã có
được những
kết quả đáng
kể . Trong đội ngũ quản lí giáo dục
đến những giáo viên (GV) trực tiếp đứng lớp đã có những thay đổi đáng kể về nhận
thức và hành động, đã góp phần không nhỏ làm cho chất lượng giáo giáo dục và
dạy học từng bước được cải thiện.
Tuy nhiên, quá trình đổi mới KTĐG học sinh trong môn Địa lí vẫn còn những
tồn tại những hạn chế. Hoạt động kiểm tra đánh giá chưa bảo đảm yêu cầu khách
quan, chính xác, công bằng; việc kiểm tra chủ yếu chú ý đến yêu cầu tái hiện kiến

thức và ĐG qua điểm số. Thực trạng đó đã dẫn đến hệ quả là không rèn luyện được
tính trung thực trong thi, KT. Nhiều học sinh phổ thông còn thụ động trong việc
học tập, khả năng sáng tạo và năng lực vận dụng tri thức khoa học nói chung và Địa
lí nói riêng đã học để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống.
Để góp phần phát huy được phương pháp dạy học và KTĐG theo định hướng
năng lực học sinh trong môn Địa lí, đòi hỏi người GV ngoài việc áp dụng các
phương pháp dạy học tích cực, ứng dụng khoa học công nghệ thì trong quá trình

9


dạy học phải xây dựng và sử dụng hiệu quả công cụ KTĐG chính xác, khách quan.
Một trong những công cụ để KTĐG được năng lực học sinh chính là hệ thống câu
hỏi, bài tập trong bộ môn Địa lí. Việc xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi, bài
tập hợp lí trong quá trình dạy học Địa lí sẽ giúp cho người giáo viên đổi mới
phương pháp dạy học, tổ chức cho học sinh khai thác tri thức tích cực, chủ động và
sáng tạo. Qua đó, GV có thể đánh giá được năng lực của bản thân học sinh, điều
chỉnh phương pháp dạy học hiệu quả.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Xây
dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập kiểm tra đánh giá học sinh theo định hướng
năng lực trong dạy học Địa lí 10 trung học phổ thông”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài nhằm mục tiêu xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG
giá học sinh theo định hướng năng lực trong dạy học Địa lí lớp 10 trung học phổ
thông. Qua đó thực hiện hiệu quả đổi mới giáo dục sau năm 2015 ở các trường phổ
thông.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu

Demo Version - Select.Pdf SDK

- Nghiên cứu cơ sở lí luận về xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG học
sinh theo định hướng phát triển năng lực trong dạy học Địa lí 10 trung học phổ
thông (THPT).
- Nghiên cứu thực trạng về xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG học
sinh theo định hướng năng lực trong dạy học Địa lí THPT.
- Xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo định hướng năng
lực trong dạy học Địa lí 10 THPT.
- Thực nghiệm (TN) sư phạm ở trường phổ thông. Rút ra những kết luận và
đề xuất liên quan đến đề tài.
4. Đối tƣợng nghiên cứu
- Câu hỏi, bài tập KTĐG.
- Định hướng phát triển năng lực.
- GV Địa lí, học sinh lớp 10 THPT.

10


5. Phạm vi nghiên cứu đề tài
* Phạm vi về nội dung:
- Câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh lớp 10 THPT.
- Sách giáo khoa Địa lí 10 ban cơ bản.
* Phạm vi không gian:
- Trường Trung học phổ thông Trần Hưng Đạo, Lệ Thủy, Quảng Bình.
- Trường Trung học phổ thông Lệ Thủy, Quảng Bình.
* Phạm vi về thời gian: Đề tài thực hiện từ tháng 12/1015 đến tháng 8/2016.
6. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực (định hướng phát triển
năng lực) nay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra được bàn đến nhiều từ
những năm 90 của thế kỷ 20 và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Giáo
dục định hướng phát triển năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học.

Giáo dục định hướng năng nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy học,
thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng lực
vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con người năng

Demo
Version
- Select.Pdf
lực giải quyết
các tình
huống của
cuộc sống vàSDK
nghề nghiệp. Chương trình này nhấn
mạnh vai trò của người học với tư cách chủ thể của quá trình nhận thức.
Hiện nay trên thế giới đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về dạy học theo
định hướng phát triển năng lực. Vì vậy, dựa trên cơ sở đó những nhà nghiên cứu
giáo dục Việt Nam đã kế thừa, tiếp thu những thành tựu đạt được của các nền giáo
dục tiên tiến trên thế giới để áp dụng vào thực tiễn nền giáo dục Việt Nam hiện nay.
Vấn đề dạy học theo định hướng năng lực đã có nhiều tài liệu trong nước đề
cập đến cụ thể như sau:
Trong bài viết “ Tìm hiểu về kiểm tra đánh giá học sinh và đổi mới kiểm tra
đánh giá theo hướng tiếp cận năng lực” của Thạc sĩ. Hồ Sỹ Anh, Viện Nghiên cứu
Giáo dục - Trường ĐH Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh, đăng trên Tạp chí khoa
học – Trường ĐHSP TP.HCM, số 50, tháng 9-2013 đã đánh giá xu hướng đổi mới
KTĐG trên thế giới và ở Việt Nam. Trong bài viết này tác giả đã so sánh việc dạy
học tiếp cận nội dung với xu hướng dạy học theo tiếp cận năng lực đồng thời nêu ra

11


các biện pháp để dạy học theo định hướng phát triển theo năng lực học sinh đạt

hiệu quả.
Để góp phần đổi mới KTĐG theo định hướng năng lực học sinh trong nhà
trường THPT có hiệu quả. Trong bài “Đổi mới kiểm tra đánh giá học sinh phổ
thông theo cận tiếp cận năng lực” của PGS- TS Nguyễn Công Khanh đã đánh giá
tính cấp thiết phải đổi mới KTĐG theo định hướng năng lực và thực trạng KTĐG
trong các nhà trường phổ thông. Bài viết của tác giả cũng đưa ra các biện pháp để
đổi mới KTĐG theo hướng tiếp cận năng lực có hiệu quả và trong các giải pháp đó
tác giả cũng đề cập đến tính cần thiết của việc phải thiết kế các bài tập và câu hỏi
theo hướng tiếp cận năng lực học sinh.
Về sách: “Dạy và học tích cực. Một số phương pháp và kĩ thuật dạy học”, Dự
án Việt- Bỉ của Nhà xuất bản Đại học sư phạm, xuất bản năm 2010. Vấn đề ĐG
năng lực cũng được bàn đến với các khía cạnh cụ thể như cách hiểu về ĐG năng
lực, tại sao phải ĐG năng lực, công cụ ĐG năng lực. Trong cuốn này cũng đã đề
cập đến kĩ thuật đặt câu hỏi theo hướng dạy học tích cực.
- Tài liệu tập huấn: “ Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định

Select.Pdf
SDK
hướng năng Demo
lực học Version
sinh môn -Địa
lí cấp Trung
học phổ thông năm 2014” của Vụ
giáo dục trung học. Tài liệu trên đã chỉ rõ chương trình giáo dục định hướng năng
lực cũng như đưa ra các phướng pháp dạy học và KTĐG theo định hướng năng lực
trong môn Địa lí. Đặc biệt trong tài liệu đã đưa ra phần lí luận chung về định hướng
xây dựng câu hỏi, bài tập KTĐG năng lực học sinh.
- Tài liệu tập huấn: “ Xây dựng các chủ đề dạy học và kiểm tra đánh giá theo
định hướng phát triển năng lực học sinh môn Địa lí năm 2014” của Dự án phát triển
giáo dục trung học 2- Vụ giáo dục trung học. Trong tài liệu này đã hướng dẫn cách

biên soạn các chủ đề dạy học và qua đó đã hưỡng dẫn cách xây dựng hệ thống câu
hỏi, bài tập trong các chủ đề.
Như vây, các tài liệu trên đã nói rõ về vấn đề dạy học theo định hướng năng
lực, chỉ rõ các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực học sinh
cũng như đưa ra quy trình chung về biên soạn câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo
định hướng năng lực. Tuy nhiên các tài liệu trên chưa khái quát về cơ sở lí luận về

12


KTĐG học sinh theo định hướng năng lực và các đề tài trên chưa đi vào cụ thể việc
xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG học sinh theo định hướng năng lực
trong dạy học Địa lí 10 trong các bài dạy học trên lớp.
7. Điểm mới của đề tài
- Khái quát cơ sở lí luận về KTĐG theo định hướng năng lực học sinh.
- Đánh giá thực trạng dạy học theo định hướng phát triển năng lực ở trường
THPT.
- Xây dựng và sử dụng câu hỏi, bài tập KTĐG theo định hướng phát triển
năng lực học sinh lớp 10 THPT.
- Khẳng định tính khả thi qua thực nghiệm sư phạm
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
a. Nhóm phương pháp lí thuyết
- Phương pháp phân tích, tổng hợp.
- Phương pháp phân loại, hệ thống hóa.
- Phương pháp lịch sử.
b. Nhóm phương pháp thực tiễn

Demo
- Select.Pdf
SDK

- Phương
phápVersion
khảo sát điều
tra.
- Phương pháp toán học thống kê.
- Phương pháp phỏng vấn.
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
9. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị phần nội dung có các chương sau:
Chương 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn của vấn đề xây dựng và sử dụng câu
hỏi, bài tập kiểm tra, đánh giá học sinh theo định hướng năng lực trong dạy học Địa
lí 10 trung học phổ thông.
Chương 2. Xây dựng và sử dụng câu hỏi,bài tập kiểm tra, đánh giá định
hướng năng lực học sinh lớp 10 trung học phổ thông.
Chương 3. Thực nghiệm sư phạm

13