Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 và 5 qua dạy học mạch kiến thức thời gian (tt)

ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ THỦY

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CHO HỌC SINH LỚP 4 VÀ 5
QUA DẠY HỌC MẠCH KIẾN THỨC THỜI GIAN
Demo Version - Select.Pdf SDK

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Thừa Thiên Huế, năm 2016


ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THỊ THỦY

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CHO HỌC SINH LỚP 4 VÀ 5
QUA DẠY HỌC MẠCH KIẾN THỨC THỜI GIAN
Demo Version - Select.Pdf SDK

Chuyên ngành: Giáo dục học (Giáo dục tiểu học)
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. NGUYỄN THỊ KIM THOA

Thừa Thiên Huế, năm 2016

i


LỜI CAM ĐOAN

Đề tài luận văn: “Phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp
4 và 5 qua dạy học mạch kiến thức thời gian” được tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn của PGS. TS. Nguyễn Thị Kim Thoa. Tôi xin cam đoan đây là công
trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong
luận văn là trung thực, được các tác giả cho phép sử dụng và chưa từng được
công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Huế, tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thủy

Demo Version - Select.Pdf SDK

ii


LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành, tác giả luận văn bày tỏ lòng biết ơn tới PGS.TS
Nguyễn Thị Kim Thoa - Người đã trực tiếp hướng dẫn, tận tụy giúp đỡ, động viên
tôi trong quá trình nghiên cứu đề tài.

Xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô giảng dạy lớp cao học Giáo dục học
(Giáo dục tiểu học) khóa K23 đã bổ sung cho chúng tôi những kiến thức và bài học
vô cùng quý báu về công tác giáo dục, giảng dạy ở tiểu học.
Cảm ơn quý Thầy Cô giáo trong khoa Giáo dục tiểu học –Trường Đại học Sư
phạm Huế, quý Thầy Cô phòng Đào tạo sau đại học đã tạo điều kiện thuận lợi cho
tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, các giáo viên và học sinh lớp lớp 4, lớp
5 của ba trường Tiểu học Hương Sơ, Nguyễn Trãi và Trần Quốc Toản (thành phố
Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế) đã phối hợp cung cấp nhiều thông tin cần thiết và tạo
điều kiện choDemo
tác giảVersion
luận văn tổ- Select.Pdf
chức khảo sátSDK
thực trạng và thực nghiệm sư phạm.
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luôn cố gắng, song với khả năng có hạn
chắc chắn luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả kính mong nhận được
sự góp ý chân thành của quý thầy cô giáo và bạn đọc.
Xin chân thành cảm ơn!

Huế, tháng 9 năm 2016
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thủy

iii


MỤC LỤC
Trang phụ bìa ............................................................................................................. i
Lời cam đoan .............................................................................................................. ii

Lời cảm ơn ................................................................................................................ iii
Mục lục ........................................................................................................................1
Danh mục các từ viết tắt..............................................................................................4
Danh mục bảng biểu....................................................................................................5
Danh mục hình ảnh .....................................................................................................6
Chương 1. MỞ ĐẦU .................................................................................................7
1.1. Lí do chọn đề tài ...................................................................................................7
1.2. Mục đích nghiên cứu ..........................................................................................11
1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu .........................................................................................11
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................12
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................12
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................12
1.5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................12

Demo Version - Select.Pdf SDK

1.5.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết........................................................12
1.5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn .......................................................13
1.6. Giả thuyết khoa học ...........................................................................................14
1.7. Đóng góp của luận văn .......................................................................................14
1.8. Cấu trúc đề tài ....................................................................................................14
1.9. Tiểu kết chương 1 ..............................................................................................14
Chương 2. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .....................................15
2.1. Nền tảng lịch sử..................................................................................................15
2.1.1. Trên thế giới ....................................................................................................15
2.1.2. Ở Việt Nam .....................................................................................................17
2.2. Nền tảng lí thuyết ...............................................................................................18
2.2.1. Vấn đề .............................................................................................................18
2.2.2. Năng lực và năng lực giải quyết vấn đề toán học ...........................................23
2.2.3. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề ................................................................28

1


2.2.4. Biểu hiện năng lực giải quyết vấn đề của học sinh tiểu học ...........................30
2.2.5. Các mức độ phát triển năng lực giải quyết vấn đề ..........................................32
2.3. Dạy học mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và lớp 5 ...........................................34
2.3.1. Mục tiêu dạy học mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và lớp 5 .........................34
2.3.2. Nội dung dạy học mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và lớp 5 .........................35
2.3.3. Yêu cầu cần đạt khi dạy học mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và lớp 5 ................. 37
2.4. Tiểu kết chương 2 ..............................................................................................38
Chương 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .................................................................39
3.1. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................39
3.2. Đối tượng tham gia ............................................................................................39
3.3. Công cụ nghiên cứu ...........................................................................................39
3.3.1. Bảng câu hỏi phỏng vấn ..................................................................................40
3.3.2. Bộ đề kiểm tra năng lực giải quyết vấn đề của học sinh .................................40
3.3.3. Phân tích tiền nghiệm ......................................................................................41
3.3.4. Thu thập dữ liệu ..............................................................................................49
3.3.5. Phân tích dữ liệu khảo sát ...............................................................................50

Demo
- Select.Pdf
3.4. Định hướng
phátVersion
triển năng
lực giải quyếtSDK
vấn đề cho học sinh các lớp 4 và 5
qua dạy học mạch kiến thức thời gian.......................................................................51
3.5. Tiểu kết chương 3 ..............................................................................................51

Chương 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................................................................52
4.1. Các mức độ giải quyết vấn đề toán học của học sinh lớp 4 và lớp 5 .................52
4.1.1. Biểu hiện năng lực giải quyết vấn đề ..............................................................54
4.1.2. Mức độ giải quyết vấn đề ................................................................................55
4.2. Năng lực giải quyết vấn đề của học sinh lớp 4 và lớp 5 ở một số trường tiểu học
trên địa bài thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế.....................................................58
4.2.1. Kết quả khảo sát của học sinh .........................................................................58
4.2.2. Kết quả khảo sát giáo viên ..............................................................................59
4.2.3. Kết quả khảo sát đề kiểm tra ...........................................................................63
4.3. Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 và 5 thông
qua dạy học mạch kiến thức về thời gian ..................................................................65
4.3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................................65

2


4.3.2. Biện pháp phát năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 và 5 thông qua
dạy học mạch kiến thức về thời gian.........................................................................67
4.4. Tiểu kết chương 4 ..............................................................................................82
Chương 5. KẾT LUẬN VÀ LÍ GIẢI .....................................................................83
5.1. Kết luận và lí giải câu hỏi thứ nhất ....................................................................83
5.2. Kết luận và lí giải câu hỏi thứ hai ......................................................................84
5.3. Kết luận và lí giải câu hỏi thứ ba .......................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................89
PHỤ LỤC

Demo Version - Select.Pdf SDK

3

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
HS:

Học sinh

GV:

Giáo viên

NL:

Năng lực

GQVĐ:

Giải quyết vấn đề

Demo Version - Select.Pdf SDK

4


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1. Mức độ phát triển năng lực giải quyết vấn đề theo ..................................33
Bảng 2.2. Hệ thống nội dung mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và 5 .......................35
Bảng 4.1. Mức độ giải quyết vấn đề của HS lớp 4 khi học mạch kiến thức “Thời gian” 52
Bảng 4.2. Mức độ giải quyết vấn đề của HS lớp 5 khi học mạch kiến thức “Thời gian” 53
Bảng 4.3. Mức độ hứng thú của HS khi học Toán ...................................................58
Bảng 4.4: Khó khăn của HS trong quá trình tiếp thu bài học tại lớp ........................58

Bảng 4.5: Mong muốn của HS đối với các tiết học toán trên lớp .............................59
Bảng 4.6: Những khó khăn của GV trong quá trình phát triển NL GQVĐ cho HS .59
Bảng 4.7. Giải pháp của GV nhằm phát triển NL GQVĐ cho HS ...........................60
Bảng 4.8: Đề xuất của GV trong việc dạy học nhằm phát triển NL GQVĐ cho HS61
Bảng 4.9. Kết quả khảo sát bài kiểm tra của HS lớp 4 .............................................63

Demo Version - Select.Pdf SDK

5


DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 2.1. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề theo nguồn lực hợp thành ................28
Hình 2.2. Cấu trúc năng lực giải quyết vấn đề theo năng lực bộ phận .....................29
Hình 4.1a. Bài làm của HS được đánh giá đạt mức độ 3 ..........................................64
Hình 4.1b. Bài làm của HS được đánh giá đạt mức độ 3 ..........................................64
Hình 4.2. Bài làm của HS chỉ đạt mức độ 1 ..............................................................65
Hình 4.3. Bài làm của HS đạt mức độ 2....................................................................65
Hình 4.4. Sử dụng hình ảnh trực quan để minh họa cho nội dung bài toán ..............81

Demo Version - Select.Pdf SDK

6


Chương 1
MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
1.1.1. Sự phát triển kinh tế - xã hội đã đặt ra những yêu cầu mới đối với
người lao động, do đó cũng đặt ra những thách thức mới cho sự nghiệp giáo dục thế

hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi
mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sang
một nền giáo dục chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ
động, sáng tạo của người học. Đó là những xu hướng quốc tế trong cải cách phương
pháp dạy học ở nhà trường phổ thông.
Trước những biến đổi to lớn của thế giới trong thời đại ngày nay, đòi hỏi nhà
trường phải tạo ra những con người có năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và
trong thực tiễn cuộc sống. Hình thành và bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề sẽ
trở thành yêu cầu cấp bách của tất cả các quốc gia.
Trong đổi mới giáo dục, ở hầu khắp các nước trên thế giới, người ta rất quan

Demo Version - Select.Pdf SDK

tâm đến bồi dưỡng năng lực giải quyết vấn đề cho HS thông qua các môn học, thể
hiện rõ nét ở trong quan điểm trình bày kiến thức và phương pháp dạy học thông
qua chương trình, sách giáo khoa.
Trong tác phẩm “Nền giáo dục cho thế kỷ XXI - Những triển vọng của Châu
Á - Thái Bình Dương”, Raja Roy Singh (1994) đã khẳng định: “Để đáp ứng được
những đòi hỏi mới được đặt ra do sự bùng nổ kiến thức và sáng tạo ra kiến thức
mới, cần thiết phải phát triển năng lực tư duy, năng lực giải quyết vấn đề sáng
tạo...Các năng lực này còn có thể quy gọn là Năng lực giải quyết vấn đề” [1]
1.1.2. Ở Việt Nam, tiếp tục đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, thực hiện
công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức, tích cực chủ động
hội nhập quốc tế sâu rộng hơn để đến năm 2020 nước ta trở thành một nước công
nghiệp theo hướng hiện đại. Công cuộc đổi mới này của đất nước cũng đã và đang
đặt ra cho ngành giáo dục và đào tạo nhiệm vụ to lớn và hết sức nặng nề, đó là tạo

7

nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước. Để thực hiện nhiệm vụ này, bên cạnh việc đổi mới mục tiêu,
nội dung chương trình và sách giáo khoa ở mọi bậc học, chúng ta đã quan tâm
nhiều đến việc đổi mới phương pháp dạy học.
Điều 2 Luật Giáo dục Việt Nam sửa đổi bổ sung năm 2009 có viết: “Mục
tiêu của Giáo Dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức,
tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập và xã
hội, hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp
ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
Theo điều 5 Luật Giáo Dục Việt Nam năm 2005: “Phương pháp dạy học
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo cho người học; bồi
dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng tự thực hành, lòng say mê học và ý
chí vươn lên”.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện
đại,Version
phát huy -tính
tích cực, chủ
động, sáng tạo và vận dụng kiến
Demo
Select.Pdf
SDK
thức, kĩ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ
máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ
học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động
xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin
và truyền thông trong dạy và học”. Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện
bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của

người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc HS học được cái gì đến chỗ quan tâm
HS vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện
chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học,
cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất.
Tăng cường việc học tập trong nhóm, đổi mới quan hệ GV - HS theo hướng cộng
tác có ý nghĩa quan trọng nhằm phát triển năng lực xã hội. Bên cạnh việc học tập
những tri thức và kỹ năng riêng lẻ của các môn học chuyên môn cần bổ sung các
8


chủ đề học tập tích hợp liên môn nhằm phát triển năng lực giải quyết các vấn đề
phức hợp.
Để thực hiện thành công đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo nước
nhà chúng ta cần phải thực hiện nhiều giải pháp trong đó có giải pháp đổi mới nội
dung, phương pháp dạy và học theo định hướng “coi trọng việc bồi dưỡng năng lực
tự học của HS” ở tất cả các cấp. Trước bối cảnh đó cũng như chuẩn bị cho quá trình
đổi mới chương trình sau 2015 thì dạy học theo định hướng phát triển năng lực
người học là cần thiết. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Hiễn Vinh cho biết:
“Chương trình mới tiếp cận theo hướng hình thành và phát triển năng lực cho
người học; không chạy theo khối lượng tri thức mà chú ý khả năng vận dụng tổng
hợp các kiến thức, kĩ năng, thái độ, tình cảm, động cơ.... vào giải quyết các tình
huống trong cuộc sống hàng ngày....”. Thái Duy Tuyên khi bàn về mục tiêu và
phương pháp bồi dưỡng con người Việt Nam trong điều kiện mới đã chỉ ra: “Giáo
dục không chỉ đào tạo con người có năng lực tuân thủ, mà chủ yếu là những con
người có năng lực sáng tạo,...biết cách đặt vấn đề, nghiên cứu và giải quyết vấn
đề...”. Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020, đề ra mục tiêu tổng

Demo Version - Select.Pdf SDK

quát : “Đến năm 2020, nền giáo dục nước ta được đổi mới căn bản và toàn diện

theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế;
chất lượng giáo dục toàn diện được nâng cao; giáo dục đạo đức, kĩ năng sống,
năng lực sáng tạo, kĩ năng thực hành được chú trọng;…”. Như vậy, mục tiêu của
giáo dục là chuẩn bị cho con người có được một hệ thống năng lực và giá trị, đặc
biệt là năng lực thích ứng và hành động, mà hạt nhân là biết tiếp cận phát hiện và
giải quyết vấn đề một cách sáng tạo.
1.1.3. Ở bậc Tiểu học, cùng với các môn học khác thì môn Toán là một trong
những môn học có tầm quan trọng rất lớn. Nó góp phần quan trọng trong việc hình
thành phát triển nhân cách và năng lực trí tuệ cho hoc sinh. Một người được coi là
có năng lực nếu như họ có tư duy độc lập, nhạy bén, luôn đặt ra cho mình những
câu hỏi thích hợp, rõ ràng, chính xác về mọi sự việc. Trong một hoàn cảnh nhất
định người đó nắm vững tri thức, kĩ năng, kĩ xảo để giải quyết vấn đề nhanh nhất và
hiệu quả nhất. Năng lực giải giải quyết vấn đề là khả năng vận dụng những kiến

9


thức đã được học vào giải quyết một vấn đề có trong bài tập toán. Vì vậy, việc phát
triển năng lực giải quyết vấn đề có vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng
tư duy của HS, vì để giải bài tập toán HS phải suy luận, phải tư duy, phải liên hệ
với các bài toán khác để tìm ra lời giải, phải biết huy động kiến thức, biết chuyển
đổi ngôn ngữ, biến đổi đối tượng. Phát huy tính tích cực tập của HS không phải là
vấn đề mới mà đã được đặt ra từ nhiều năm nay trong ngành giáo dục nước ta. Vấn
đề này đã trở thành một trong những phương hướng chính nhằm đào tạo những con
người lao động sáng tạo, làm chủ đất nước.
1.1.4. Thực tiễn giảng dạy môn Toán hiện nay ở các trường tiểu học vẫn còn
nhiều vấn đề bất cập trong phương pháp giảng dạy truyền thụ tri thức cho HS. Đã
có nhiều áp dụng các phương pháp dạy học cả các phương pháp truyền thống cũng
như các phương pháp dạy học hiện đại vào thực tiễn giảng dạy nhưng vẫn chưa
phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS. HS vẫn còn thụ động trong

việc tiếp thu các tri thức khoa học, chưa phát huy hết đặc điểm nổi bật của môn
Toán trong việc giáo dục nhân cách cho HS. Để đáp ứng được những yêu cầu trên
chúng ta không chỉ dừng lại ở việc nêu định hướng đổi mới phương pháp dạy học

Demo Version - Select.Pdf SDK

mà cần đi sâu vào những phương pháp dạy học cụ thể. Hiện nay có rất nhiều
phương pháp dạy học, quan điểm dạy học mới đang được phát hiện và nghiên cứu
để áp dụng vào thực tiễn giảng dạy, một trong các phương pháp đó là: Phát hiện và
giải quyết vấn đề. Phương pháp dạy học “Phát hiện và giải quyết vấn đề” là một
phương pháp dạy học tích cực. Nó phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của
HS. Phương pháp dạy học này phù hợp với tư tưởng hiện đại về đổi mới mục tiêu,
phù hợp với yêu cầu đổi mới của giáo dục nước nhà là xây dựng những con người
biết đặt và giải quyết vấn đề trong cuộc sống, phù hợp với hệ giá trị chuẩn mực,
những con người thực sự là động lực của phát triển bền vững và nhanh chóng của
đất nước.
Trong các mạch kiến thức của môn Toán, mạch kiến thức về thời gian là
mạch kiến thức khó dạy vì sự phân bố nội dung của mạch kiến thức này trong
chương trình tiểu học có khoảng cách khá rộng và rời rạc. Trong thực tế giảng dạy
của bản thân cũng như việc dự giờ đồng nghiệp, chúng tôi thấy sự sáng tạo trong

10


đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực của HS đối với mạch
kiến thức này vẫn còn nhiều hạn chế. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức,
việc rèn luyện kĩ năng cho HS chưa được quan tâm. Hoạt động kiểm tra, đánh giá
chưa thực sự khách quan, chính xác (chủ yếu tái hiện kiến thức), chú trọng đánh giá
cuối kì chứ chưa chú trọng đánh giá quá trình. Tất cả những điều đó dẫn tới HS thụ
động, lúng túng khi giải quyết các tình huống thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày.

Việc nghiên cứu sâu về từng mạch kiến thức trong môn Toán nói chung và
mạch kiến thức thời gian ở lớp 4 và 5 nói riêng còn chưa được nhiều người quan
tâm. Dạy học mạch kiến thức thời gian theo hướng phát triển năng lực người học sẽ
chú trọng việc hình thành kiến thức, kĩ năng phù hợp với mức độ nhận thức của
từng đối tượng HS, đồng thời giúp các em biết sử dụng nó để phục vụ cho cuộc
sống thực tiễn hàng ngày và tương lai. Phương pháp dạy học Phát hiện và giải
quyết vấn đề thật sự là một phương pháp tích cực và đã được nhiều nhà nghiên cứu
toán học quan tâm. Các nghiên cứu này tạo nên một bức tranh nhiều màu sắc về
năng lực nói chung và năng lực Toán học nói riêng. Tuy nhiên, căn cứ vào thực
trạng chúng tôi thấy chưa có nghiên cứu cụ thể nào liên quan đến phát triển năng

Demo Version - Select.Pdf SDK

lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho HS tiểu học thông qua dạy mạch kiến thức
thời gian.
Để đáp ứng và cải thiện tình hình đã nêu ở trên, GV cần phải có những biện
pháp dạy học tích cực, trong đó có biện pháp nhằm phát triển năng lực phát hiện và
giải quyết vấn đề cho HS. Với những lí do nói trên, chúng tôi chọn đề tài "Phát
triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 4 và 5 qua dạy học mạch kiến
thức thời gian" để nghiên cứu.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Dựa trên kết quả nghiên cứu lí luận và thực tiễn, từ đó đề xuất biện pháp dạy
học phát triển năng lực giải quyết vấn đề nhằm góp phần hình thành và phát triển
năng lực toán học cho HScác lớp 4 và 5.
1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu lý luận: Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận của việc phát triển

11

năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề trong quá trình học toán của HS tiểu học để
làm rõ một số khái niệm về năng lực, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, phát
triển năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề cho HS lớp 4,5 thông qua dạy học
mạch kiến thức thời gian.
- Nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực trạng phát triển năng lực giải quyết
vấn đề của GV và thực trạng năng lực giải quyết vấn đề của HS trong qúa trình học
mạch kiến thức về thời gian ở khối lớp 4 và 5.
Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài được cụ thể hóa thành các câu hỏi sau đây:
Câu hỏi 1: Biểu hiện năng lực giải quyết vấn đề toán học của HSlớp 4 và 5
hiện nay như thế nào?
Câu hỏi 2: Khả năng phát triển năng lực này cho HS qua dạy học mạch kiến
thức thời gian ở lớp 4 và 5 có thể đạt đến mức độ nào?
Câu hỏi 3: Bằng cách nào để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS
lớp 4 và 5 trong tổ chức hoạt động dạy học mạch kiến thức thời gian?
1.4. Đối tượng
và phạm
vi nghiên
cứu
Demo
Version
- Select.Pdf
SDK
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS các lớp 4 và 5.
1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Chương trình dạy học mạch kiến thức thời gian ở các lớp 4 và
5 hiện hành.
Về địa bàn: + Trường Tiểu học Trần Quốc Toản, thành phố Huế.
+ Trường Tiểu học Nguyễn Trãi, thành phố Huế.
+ Trường Tiểu học Hương Sơ, thành phố Huế.

1.5. Phương pháp nghiên cứu
1.5.1.Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Phân tích, so sánh, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu liên quan tới vấn

12


đề nghiên cứu đã được xuất bản trên các ấn phẩm trong và ngoài nước để làm cơ sở
lí luận cho đề tài.
1.5.2.Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
1.5.2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát, ghi chép quá trình giảng dạy của GV và quá trình học tập của HS
để thu thập số liệu, đánh giá mức độ quan tâm phát triển năng lực giải quyết vấn đề
cho HS lớp 4 và 5 trong giảng dạy mạch kiến thức thời gian.
Quan sát, ghi chép, nhận xét, đánh giá năng lực phát hiện và giải quyết vấn
đề qua quá trình lĩnh hội kiến thức về thời gian của HS lớp 4 và 5.
1.5.2.2. Phương pháp phỏng vấn
- Phỏng vấn GV tiểu học để hiểu rõ hơn về nhận thức, thái độ của GV đối
với năng lực dạy học, năng lực dạy mạch kiến thức thời gian theo hướng phát tiển
năng lực giải quyết vấn đề; những khó khăn GV thường gặp phải khi giảng dạy các
bài học về thời gian ở lớp 4 và 5.
- Phỏng
vấn HS
lớp 4 và- 5Select.Pdf
để tìm hiểu SDK
những khó khăn, vướng mắc của HS
Demo
Version
trong quá trình lĩnh hội và giải quyết vấn đề liên quan đến mạch kiến thức thời gian.
1.5.2.3. Phương pháp điều tra

Điều tra thực trạng nhận thức và các vấn đề liên quan đến đề tài bằng
phương pháp điều tra xã hội học trên phiếu khảo sát, bảng hỏi.
1.5.2.4. Phương pháp chuyên gia
- Thu thập, phân tích ý kiến của các chuyên gia, cán bộ quản lí bậc Tiểu học
có kinh nghiệm; tham khảo ý kiến của các nhà khoa học nghiên cứu trong lĩnh vực
Giáo dục tiểu học về những vấn đề luận văn quan tâm.
- Khảo nghiệm ý kiến chuyên gia đối với các biện pháp do luận văn xây dựng.
1.5.2.5. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm biện pháp dạy học mạch kiến thức thời gian nhằm phát triển
năng lực giải quyết vấn đề cho HS lớp 4 và 5 nhằm khẳng định tính hiệu quả và
13


tính khả thi của các biện pháp được đề xuất trong luận văn.
1.5.2.6. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng một số công thức toán học và các phần mềm như Microsoft Excel,...
để xử lí số liệu kết quả khảo sát và xử lí kết quả thực nghiệm sư phạm.
1.6. Giả thuyết khoa học
Nếu những biện pháp phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS lớp 4 và
5 qua dạy học mạch kiến thức thời gian được đưa ra và thực hiện có hiệu quả tốt thì
sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo HS ở các trường tiểu học.
1.7. Đóng góp của luận văn
Làm rõ các biểu hiện và mức độ năng lực giải quyết vấn đề toán học của HS
lớp 4 và 5 hiện nay;
Đề xuất được các biện pháp để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS
lớp 4 và 5 thông qua tổ chức hoạt động dạy học mạch kiến thức thời.
1.8. Cấu trúc đề tài

Demo Version - Select.Pdf SDK

Chương 1: Mở đầu

Chương 2: Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Chương 3: Thiết kế nghiên cứu
Chương 4: Kết quả nghiên cứu
Chương 5: Kết luận, lí giải và vận dụng
1.9. Tiểu kết chương 1
Chương 1 của luận văn đã tập trung làm rõ tính cấp thiết của đề tài, xác định
mục đích, nhiệm vụ,đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiêm cứu,đồng thời chỉ
ra cấu trúc của đề tài để định hướng cho các chương tiếp theo.

14