skkn một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội

Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
MỤC LỤC
STT
I
1
2
a
b
c
II
1
a
b
2
a
b
c
3

4
a
b
c
III
1

NỘI DUNG
ĐẶT VẤN ĐỀ
Tên đề tài
Lý do chọn đề tài
Mục đích nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Tình trạng thực hiện trước khi thực hiện đề tài
Cơ sở lý luận
Cơ sở thực tiễn
Thực trạng của vấn đề
Thuận lợi
Khó khăn
Số liệu điều tra trước khi thực hiện
Các biện pháp thực hiện
Biện pháp 1: Xây dựng môi trường trong lớp học
và môi trường ngoài lớp học để trẻ có điều kiện tự
mình khám phá khoa học
Biện pháp 2: Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên
tiếp xúc vật thật trong các tiết dạy và giờ hoạt
động ngoài trời .
Biện pháp 3: khám phá khoa học thông qua thí
nghiệm thực hành

Trang
1
1
1, 2
2
2
2
2
2
2, 3

3
4
4
4, 5
5
5
5 – 11

11 – 13

13 – 17

Biện pháp 4: Gây hứng thú cho trẻ trong các tiết
dạy khám phá

17

Biện pháp 5: Lồng ghép tích hợp khám phá trong
mọi hoạt động

17, 18

Biện pháp 6: Công tác tuyên truyền với cha mẹ
học sinh.

18, 19

Kết quả thực hiện
Đối với bản thân
Đối với trẻ

Kết quả có so sánh đối chứng trước khi thực hiện và
sau khi thực hiện
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận

19
19
19, 20
20, 21
21
21, 22


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
2
a
b
IV

Những kiến nghị sau khi thực hiện đề tài
Đối với nhà trường
Đối với giáo viên
TÀI LIỆU THAM KHẢO

22
22
22
22, 23

Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tên đề tài:
“Một số biện pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và
xã hội”
2. Lý do chọn đề tài
Từ khi còn rất bé tôi đã rất thích bài hát “ Vì sao lại thế” với những câu hát
“Xung quanh chúng ta có bao điều kì lạ, mà sao ta biết chẳng được bao nhiêu”. Thế
giới xung quanh rất rộng lớn nó bao gồm tất cả sự vật hiện tượng mà con người ai
ai cũng muốn tìm hiểu, muốn khám phá. Khi học nghành sư phạm và bước chân
vào làm việc trong trường mầm non, hàng ngày chăm sóc dạy dỗ và trò chuyện
cùng trẻ, được nghe những câu nói, những câu hỏi ngây thơ, hồn nhiên của các con
như “Cô ơi cái gì đây ạ”, “cái này để làm gì”?....cho thấy các con có nhu cầu tìm
hiểu và khám phá xung quanh của các con là rất lớn, nhưng các con còn quá nhỏ,
chưa có vốn sống, vốn kinh nghiệm, sự trải nghiệm còn ít, chưa thể tự khám phá về
thế giới xung quanh. Nên người lớn phải giúp đỡ, tổ chức, hướng dẫn trẻ khám phá
khoa học và xã hội.
Tất cả những hoạt động được diễn ra trong trường mầm non, đều tạo nên cho
trẻ một sự hứng thú đặc biệt, nó kích thích ở trẻ lòng say mê học hỏi, giúp trẻ phát
triển khả năng nhận thức, hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. Việc trẻ được
được khám phá khoa học và xã hội là việc làm thiết thực, và phải được tổ chức một
cách có mục đích, có kế hoạch nhằm hướng tới việc mở rộng nhận thức, phát triển
các quá trình tâm lý và hình thành các kỹ năng kỹ xảo cho trẻ. Trẻ được khám phá,
trải nghiệm theo phương thức “Học mà chơi, chơi mà học” trong đó trẻ là chủ thể
của mọi hoạt động, cô giáo chỉ là người hướng dẫn.
Xuất phát từ niềm say mê đó của trẻ, tôi luôn suy nghĩ mình phải làm gì?
Mình nên làm thế nào để giúp trẻ học thật tốt bộ môn khám phá khoa học và xã hội
nhằm giúp trẻ khắc sâu được những kiến thức đó. Tôi đã không ngừng suy nghĩ và
sáng tạo để tìm ra những hình thức, phương pháp giảng dạy hay và tạo ra môi
trường học tập tốt nhất. Những phương pháp mà tôi tìm ra nhằm giúp trẻ thỏa mãn

được nhu cầu khám phá và tìm hiểu thế giới xung quanh, cung cấp hiểu biết cho
trẻ, đưa đến cho trẻ những kiến thức, những kinh nghiệm đã được chọn lọc và sắp
xếp theo một hệ thống giúp trẻ dễ dàng tiếp thu những kiến thức đó. Đồng thời giúp
trẻ nhận thức được cái đúng, cái sai, các biểu tượng, các khái niệm, các giá trị về
thẩm mỹ. Từ đó trẻ sẽ phát triển về nhận thức, biết yêu thương giúp đỡ mọi người,
thích lao động và rèn luyện tính kiên trì độc lập, mai đây biết đâu đó những “Mầm
non” ấy sẽ trở thành những nhà khoa học khám phá ra những điều vi diệu hơn. Với
mong muốn được góp phần và sự nghiệp giáo dục đặc biệt là lĩnh vực khám phá
1|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
khoa học và xã hội. Bằng tất cả sự nỗ lực và cố gắng của mình tôi đã tập trung
nghiên cứu và đưa ra “Một số biện pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi hứng thú khám phá
khoa học và xã hội”.
a. Mục đích nghiên cứu
- Tôi nghiên cứu đề tài này nhằm tìm ra các biện pháp giúp trẻ làm quen
với môi trường xung quanh nhằm thỏa mãn nhu cầu khám phá cái mới, cái lạ ở
xung quanh trẻ.
- Đề tài thành công sẽ giúp trẻ khám phá khoa học và xã hội một cách
hứng thú và tiếp thu được nhiều kiến thức về các sự vật xung quanh trẻ. Đồng
thời đề tài cũng có tác dụng giáo dục về mọi mặt: Ngôn ngữ, đạo đức, trí tuệ,
thẩm mỹ, thể lực giúp trẻ hình thành và phát triển nhân cách.
- Qua đề tài nghiên cứu giáo viên có những định hướng phù hợp trong
công tác chăm sóc, giáo dục cho trẻ mầm non ở độ tuổi 3 - 4 tuổi. Giúp trẻ mạnh
dạn, tự tin giao tiếp thích trò chuyện với những người xung quanh, thích đưa ra
những câu hỏi và có nhiều kiến thức mới, kinh nghiệm được khắc sâu trong trẻ.
b. Đối tượng nghiên cứu, phạm vi thực hiện đề tài
Đối tượng nghiên cứu: Trẻ 3 - 4 tuổi ở trường Mầm non.
Thời gian thực hiện: Từ tháng 9 năm 2016 đến tháng 4 năm 2017.

c. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp khảo sát
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp quan sát
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện đề tài
a. Cơ sở lý luận:
Bác Hồ nói: “Không có giáo dục thì không nói gì đến kinh tế văn hoá”, sản
phẩm của giáo dục chính là con người, mà con người là mục tiêu, động lực của sự
phát triển đất nước, trong tương lai đó chính là thế hệ trẻ. Vì vậy việc chăm sóc
giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục,
nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ sau này.
Trẻ lứa tuổi mẫu giáo 3 - 4 tuổi, mọi khả năng đang được hình thành và
phát triển mạnh mẽ, tư duy của trẻ phát triển ở tần số cao nhất của cuộc đời con
người, quá trình phát triển tâm lý diễn ra rất phức tạp, nhanh và nhạy cảm, nó
thường xuyên thay đổi, sự hứng thú của trẻ không bền có lúc thì hứng thú cao,
có lúc lại không hứng thú, trẻ lại chưa biết đọc, biết viết, mọi tri thức đến với trẻ
chủ yếu thông qua sự dạy bảo, cách tổ chức và sự hướng dẫn của người lớn, của
2|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
cô giáo.
Xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở lứa tuổi mầm non nói chung,
của trẻ 3 - 4 tuổi nói riêng. Trẻ 3 tuổi bắt đầu tách mình ra, biết mình là một con
người riêng biệt nên trẻ rất mong muốn được khám phá bản thân, khám phá tất
cả những sự vật hiện tượng gần gũi với mình trước tiên. Tư duy của trẻ là tư duy
trực quan hình tượng, chủ yếu học bằng chơi, chơi bằng học. Đặc biệt trong
chương trình giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ khám phá khoa học và xã hội

để trẻ làm quen với môi trường xung quanh là không thể thiếu.
Khám phá khoa học và xã hội có tác dụng giáo dục trẻ về mọi mặt như:
Ngôn ngữ, đạo đức, trí tuệ, thể lực và thẩm mỹ. Khám phá khoa học và xã hội là
phương tiện để giúp trẻ giao tiếp, giao lưu và bày tỏ nguyện vọng của mình
đồng thời cũng là công cụ của tư duy. Vì vậy các nhà giáo dục phải sử dụng
nhiều phương pháp để cho trẻ tiếp cận với thế giới xung quanh nhằm hình thành
cho trẻ những biểu tượng về thế giới xung quanh. Cung cấp cho trẻ vốn hiểu biết
ban đầu về thế giới xung quanh bao gồm: Thế giới động vật, thế giới thực vật,
các hiện tượng tự nhiên, các hiện tượng xã hội và thế giới đồ vật xung quanh trẻ.
Hoạt động cho trẻ khám phá khoa học và xã hội còn hình thành ở trẻ
những tình cảm đạo đức tốt đẹp, những cảm xúc thẩm mỹ như: Tình yêu thiên
nhiên, lòng kính trọng, yêu thương, gần gũi và giúp đỡ những người thân xung
quanh trẻ đó là ông bà, bố mẹ, cô giáo, anh chị em...Thông qua hoạt động này,
trẻ còn có thể phát triển tư duy, trí tưởng tượng, trí nhớ và sự sáng tạo.
Phương pháp giáo dục cho trẻ ở lứa tuổi mầm non được sắp xếp theo quan
điểm tiếp cận với trẻ. Cô giáo phải sử dụng linh hoạt các phương pháp đàm
thoại, quan sát, sử dụng trò chơi, thí nghiệm...và nội dung của các môn học khác
để tổ chức một tiết học gây hướng thú và hình thành ở trẻ hứng thú nhận thức
góp phần làm tăng nhu cầu được tìm tòi xem xét, khám phá thế giới. Giúp trẻ
tích cực tham gia các hoạt động của trường, của lớp. Trẻ thường đặt ra các câu
hỏi “Vì sao?”. Có hứng thú thì trẻ mới hoạt động tốt và dễ dàng tiếp thu.
Đổi mới phương pháp giáo dục hướng tới tích cực hóa các hoạt động giáo
dục ở bậc mầm non là quá trình chuyển hóa từ giáo viên là trung tâm sang lấy
trẻ làm trung tâm, cô là người gợi ý tạo cơ hội để trẻ sáng tạo và thực hiện tốt
các môn học, đặc biệt là môn “Khám phá khoa học và xã hội”. Cô giáo tạo hứng
thú cho trẻ đưa ra các tình huống có vấn đề để trẻ tự mình giải quyết, suy nghĩ,
phán đoán giúp trẻ tìm ra câu trả lời. Từ đó trẻ biết đưa ra các câu hỏi và phát
hiện ra nhiều cái mới.
b. Cơ sở thực tiễn
“Khám phá khoa học và xã hội” là môn học quan trọng giúp phát triển

3|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
nhận thức, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ và giáo dục lòng yêu thương cho
trẻ. Qua khám phá trẻ không những có thêm kiến thức về các sự vật, hiện tượng
xung quanh như biết tên gọi, cấu tạo, đặc điểm, lợi ích của sự vật, hiện tượng mà
trẻ còn được rèn luyện các kỹ năng, kỹ xảo, lòng yêu thương và được làm giàu
vốn từ. Từ đó trẻ diễn đạt mạch lạc hơn và được phát triển toàn diện về mọi mặt.
Qua hoạt động khám phá trẻ còn phát huy được tính tích cực cá nhân, sự tự tin,
tính độc lập, khả năng sáng tạo, trẻ biết tư duy và ghi nhớ có chủ đích. Trong
thực tế trẻ 3 – 4 tuổi của lớp và trường tôi nhiều trẻ lần đầu mới đến lớp, trẻ lần
đầu tiên được làm quen với môn học khám phá nên còn nhiều bỡ ngỡ, vốn hiểu
biết về thế giới xung quanh còn hạn chế. Vì đây là môn học mới đối với trẻ nên
trẻ chưa có kỹ năng quan sát để tìm ra các đặc điểm của các sự vật hiện tượng,
khả năng phát hiện ra cái mới của trẻ hầu như là chưa có. Chính vì vậy trẻ chưa
hứng thú, tích cực tham gia hoạt động khám phá. Để giúp trẻ hứng thú và tích
cực học tốt môn học này nhằm tiếp thu tốt những kiến thức cơ bản cần thiết về
các sự vật hiện tượng và giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt. Tôi đã tìm tòi,
học hỏi và mạnh dạn nghiên cứu thực nghiệm và đề ra “ Một số biện pháp giúp
trẻ 3 - 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội”.
2. Thực trạng của vấn đề:
a. Thuận lợi:
Luôn được sự hướng dẫn giúp đỡ, chỉ đạo sát sao về chuyên môn của
phòng giáo dục, sự quan tâm tạo điều kiện về mọi mặt của ban giám hiệu nhà
trường, sự đoàn kết nhất trí của các chị em trong tổ và sự giúp đỡ của giáo viên
cùng lớp.
Cơ sở vật chất, phòng học rộng rãi, thoáng mát, có đầy đủ đồ dùng, đồ
chơi theo thông tư 02 phục vụ cho các hoạt động.
Các cháu khỏe mạnh, nhanh nhẹn, thích hoạt động, vui chơi và rất thích

tìm tòi khám phá.
b. Khó khăn:
Do khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều, một số trẻ lần đầu tiên
mới đến lớp nên nề nếp, thói quen chưa có.
Thời gian cho trẻ khám phá khoa học và xã hội không nhiều, chủ yếu là
tích hợp lồng ghép vào các hoạt động khác.
Một số trẻ chưa có hứng thú tham gia vào các hoạt động tìm tòi khám phá.
Ngôn ngữ của trẻ chưa mạch lạc do tiếng địa phương và trẻ còn nhút nhát nhất là
trong giao tiếp, trong các hoạt động trẻ chưa tập trung nghe cô hướng dẫn.

4|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
Quá trình đô thị hóa nhanh khiến trẻ tuy ở nông thôn nhưng lại không
được biết và tiếp xúc với các sự vật hiện tượng cơ bản, cần thiết để phát triển
hiểu biết của mình.
Đa số phụ huynh làm nghề tự do, buôn bán nên ít có thời gian trò chuyện
với trẻ, nghe trẻ nói để trả lời các thắc mắc của trẻ nên vốn hiểu biết của trẻ còn
hạn chế.
Trước thực tế đó, tôi đã khảo sát khả năng nhận thức của 30 cháu lớp tôi,
kết quả khảo sát đầu năm như sau:
c. Số liệu điều tra trước khi thực hiện
Trước khi thực hiện đề tài
Tốt
Khá
Trung bình
Yếu
Số
Tỉ

Số
Tỉ
Số
Tỷ
Số
Tỷ
Tiêu chí
lượng lệ lượng lệ lượng lệ lượng lệ
trẻ
%
trẻ
%
trẻ
%
trẻ
%
Trẻ hứng thú tham 3/30
10
6/30
20 10/30 33,3 11/30 36,7
gia hoạt động tìm
tòi khám phá
Khả năng nhận thức
4/30 13,3 8/30 26,6 11/30 36,7 8/30 23,4
Kỹ năng hoạt động, 3/30
10
5/30 16,7 12/30 40 10/30 33,3
quan sát, tìm ra đặc
điểm và trả lời các
câu hỏi

Khả năng phát hiện 2/30
6,7
4/30 13,3 8/30 26,6 16/30 53,4
cái mới và có thái
độ phù hợp với
hành động.
Đây là một kết quả khảo sát thấp so với yêu cầu đặt ra đối với trẻ 3 tuổi,
sau nhiều ngày suy nghĩ, tìm tòi một số biện pháp để giúp trẻ hứng thú ham mê
khám phá khoa học và xã hội.
3. Các biện pháp thực hiện:
Biện pháp 1: Xây dựng môi trường trong lớp học và môi trường
ngoài lớp học để trẻ có điều kiện tự mình khám phá khoa học.
Như chúng ta đã biết trẻ mầm non nói chung và đặc biệt là trẻ 3 - 4 nói
riêng, môi trường học tập có vị trí to lớn trong việc nhận thức của trẻ. Vì môi
trường học tập là nơi trẻ tiếp xúc hàng ngày. Thực tế lớp tôi đã được nhà trường
trang bị đồ dùng đồ chơi đầy đủ song hình thức trang trí các góc vẫn còn đơn

5|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
điệu mang tính hình thức chưa thật sự thu hút trẻ, chưa có nhiều bài tập, các đồ
dùng cho trẻ thực hành trải nghiệm.
Trước yêu cầu thực tế trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy để trẻ học
tập tốt thì phải xây dựng môi trường giáo dục và học tập tốt nhất. Nên ngay từ
đầu năm học tôi và đồng nghiệp cùng lớp đề xuất lên ban giám hiệu nhà trường
trang bị thêm đồ dùng để lớp tôi thay đổi môi trường giáo dục theo hình thức cũ
sang môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm vào việc thực hiện
chương trình giáo dục mầm non một cách hiệu quả sẽ luôn đảm bảo được chất

lượng và sự phát triển toàn diện với từng cá nhân trẻ. Những bài tập được xây
dựng phù hợp với mức độ phát triển của trẻ là phải được xây dựng trên cơ sở
những gì trẻ đã biết và có thể làm được, phù hợp với nhận thức của từng lứa
tuổi. Một lớp học đẹp và được sắp xếp gọn gàng khoa học tạo cơ hội cho trẻ
tham gia hoạt động một cách tích cực và hứng thú, trẻ tự mình hoạt động và tự
mình khám phá.
Môi trường lớp học có vị trí to lớn trong việc nhận thức của trẻ, là nơi để
trẻ tiếp xúc hàng ngày để trẻ học tập và vui chơi. Vì hoạt động vui chơi là hoạt
động chủ đạo của trẻ mẫu giáo. Tôi đã chủ động xây dựng các góc cho trẻ hoạt
động phong phú, trang trí hấp dẫn với nhiều bài tập mở, nhiều học liệu cho trẻ
sử dụng theo nhiều cách khác nhau và có thể sáng tạo theo nhiều cách. Trẻ được
vui chơi ở các góc theo cách thức “Học bằng chơi, chơi bằng học”. Trẻ có nhiều
cơ hội thực hành và học hỏi nhiều thứ. Trẻ có nhiều lựa chọn và thực hiện các
hoạt động, các bài tập theo hứng thú của mình. Tất cả trẻ trong lớp khi tham gia
vào hoạt động góc không phải làm cùng một thứ trong cùng một thời điểm. Trẻ
có cơ hội lựa chọn học liệu và hoạt động nên trẻ chủ động hơn trong khi chơi,
thích tìm tòi khám phá, trẻ hứng thú thực hành, tự mình trải nghiệm và thỏa sức
sáng tạo ra mọi thứ. Đồng thời trẻ có thể cùng nhau hợp tác chia sẻ kinh nghiệm
để cùng tìm tòi cùng khám phá và cùng tạo ra các sản phẩm mới sáng tạo hơn.
Trẻ sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức, phát hiện ra cái mới và ghi nhớ các kiến thức
đó ở trong đầu lâu hơn. Cô giáo có thể sử dụng chính các góc để hỗ trợ cho việc
dạy của mình và cũng có thể hỗ trợ từng cá nhân trẻ và từng nhóm trẻ. Thông
qua các góc chơi được thực hiện các bài tập trẻ sẽ rèn luyện được tính độc lập,
biết tự phục vụ bản thân có thêm kỹ năng và trở lên ngăn lắp, nề nếp hơn.
Ở góc tạo hình, tôi đã chuẩn bị cho trẻ rất nhiều nguyên vật liệu như giấy
màu, tranh ảnh, báo, tạp trí, sáp màu, màu nước, đất nặn, vải vụn, len sợi, lá cây,
khuy áo, hồ khô, kẹp gỗ, bông tăm, bông y tế, dụng cụ đan tết, dụng cụ in ấn,
bút chì, bút lông, kéo, băng dính hai mặt...vv. Các vật liệu, dụng cụ này được
6|24

Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
đựng trong các hộp, các rổ, các lọ được gắn hình ảnh rõ ràng giúp trẻ dễ dàng
lấy để sử dụng khi thực hiện các bài tập mà mình lựa chọn. Đặc biệt vì trẻ 3 - 4
còn nhỏ nên không thể thiếu các tranh ảnh, các bài tập hướng dẫn trẻ cách thức
thực hiện, tôi chia các bài tập đó theo từng mảng: Bé chơi với đất nặn, bé chơi
với màu sáp, bé chơi với màu nước, bé chơi với giấy màu, và bé đan tết để trẻ tự
do lựa chọn bài tập và lựa chọn cho mình các nguyên vật liệu cần thiết để tạo ra
các sản phẩm theo ý muốn của trẻ.

Hình ảnh: Góc tạo hình
Ở góc xây dựng, tôi đã mạnh dạn bỏ các đồ dùng mà cô làm sẵn cho trẻ
bằng xốp, thay thế vào đó là các đồ dùng đồ chơi ghép hình như: Ghép hình
thông minh, nút ghép, ghép hình hoa, gạch, nút ghép nhà đại, bộ ghép hình các
phương tiện giao thông, bảng tên các khu vực... Trên mảng tường là các bản
thiết kế tổng quát công trình, bản thiết kế chi tiết từng hạng mục, từng chi tiết có
trong bản thiết kế tổng quát để trẻ tự mình lựa chọn công trình xây dựng, tự lắp
ghép các hạng mục chi tiết theo hướng dẫn của bản thiết kế tổng quát và bản
thiết kế chi tiết. Ngoài ra còn có các hình ảnh minh họa các công việc của các
vai chơi trong góc để trẻ biết được mình phải thực hiện những công việc như thế
nào khi chọn hay được phân công vai chơi đó. Tôi thấy trẻ rất hứng thú tham gia
chơi ở góc này, khi chơi trẻ biết phân công công việc và biết hợp tác cùng nhau
hoàn thiện công trình mà trẻ đã cùng nhau lựa chọn. Khi trẻ xây dựng được các
công trình mà mình đã lựa chọn trẻ sẽ có thêm được một số kiến thức khoa học
và xã hội. Trẻ biết được cấu tạo, kiến trúc của các công trình trong thực tế cụ thể
gồm những khu vực nào, các khu vực đó phục vụ mục đích gì của con người.
7|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội

Ngoài ra trẻ còn biết được kiến trúc sư, công nhân xây dựng, công nhân vận
chuyển vật liệu, công nhân lắp ghép kỹ thuật làm những công việc gì.

Hình ảnh: Góc xây dựng
Đối với góc học tập tôi chia làm 3 mảng, mảng thứ nhất là các bài tập liên
quan đến môn học làm quen với toán. Tôi tăng cường làm thêm các bài tập mở
như bài tập tách gộp, bài tập số đếm các bài tập hình dạng. Các bài tập này đều
có hình ảnh đẹp và có hình ảnh hướng dẫn minh họa cách làm giúp cho trẻ dễ
dàng thực hiện bài tập. Một số bài tập trẻ phải dùng búp màu sáp, búp dạ tôi đã
in màu và ép plastic để khi trẻ thực hiện xong có thể dùng khăn ẩm lau và trẻ
khác lại có thể thực hiện lại bài tập đó tránh lãng phí. Khi tham gia làm các bài
tập này trẻ có điều kiện để phát triển khả năng quan sát, trí tưởng tượng và có
những bài tập còn giúp trẻ phát huy sự sáng tạo. Bên cạnh đó là các bài tập
Montessori với nhiều hình ảnh về con vật, hoa quả, phương tiện giao thông ...
được vẽ bằng các que gỗ (que đè lưỡi) mỗi que gỗ đó được đánh dấu các chấm
tròn theo thứ tự và được bỏ vào trong một túi li nông bên ngoài có dán hình ảnh
đã được ghép hoàn chỉnh. Đây là một loại bài tập mới giúp trẻ phát huy được
khả năng quan sát, trí tưởng tượng phát triển tư duy và sự kiên trì, bền bỉ. Tiếp
đến là bé vui khám phá với những đồ dùng dụng cụ như: Kính lúp cầm tay, nhíp,
nam châm, ống nhựa, sách, hộp nhựa, cốc nhựa trong suốt, dụng cụ nhà bếp và
các hình ảnh hướng dẫn các bước thực hiện và bảng kết quả giúp trẻ thực hiện
các thí nghiệm đơn giản theo các chủ điểm như: vật nổi - vật chìm, đôi bàn tay
kỳ diệu, tìm đôi cho các vật, tìm bóng cho các đối tượng, nam châm hút gì?, chất
8|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
nào tan trong nước... Khi trẻ tham gia góc học tập ngoài việc được củng cố các
kiếm thức đã học ở trong các giờ học, thì thông qua các bài tập trẻ được tự do
trải nghiệm, tự tin khám phá và có thêm được những hiểu biết về các sự vật hiện

tượng. Tôi thấy trẻ rất hứng thú vì ở đây trẻ vừa được chơi vừa được học lại
được trải nghiệm thực hiện những bài tập mới đầy cuốn hút và thú vị.

Hình ảnh: Góc học tập
Đặc biệt là xây dựng góc thiên nhiên cho trẻ để trẻ có không gian tiếp xúc
với các sự vật hiện tượng. Tôi đã vận động phụ huynh ủng hộ thêm cây xanh và đề
xuất với ban giám hiệu làm thêm các giá treo dụng cụ, bảng theo dõi, các bài tập
rót nước, thả sỏi để trẻ chăm sóc và nhặt cỏ, tưới nước cho cây. Đặt biệt trẻ còn
được tự tay trồng thêm một số loại cây từ các hạt và biết được quá trình sinh trưởng
và phát triển từ hạt đến cây của các loài cây để ghi vào bảng theo dõi. Để giúp trẻ
có thêm không gian làm các thí nghiệm tôi đã sưu tầm thêm đồ chơi như: Sỏi, các
miếng gỗ, ống thổi, ống nước, màu nước, phễu, chai nhựa, nước, bảng ghi kết quả
và xây dựng thêm khu vực cho trẻ chơi với nước làm các thí nghiệm với nước như
pha màu, sự nảy mầm của hạt, pha màu, chất nào tan trong nước, trong đất có
không khí, vật nổi - vật chìm, rót nước qua ống, thả sỏi, thả các miếng gỗ qua ống.
Qua góc thiên nhiên này tôi thấy khi được tiếp xúc với các sự vật trẻ hứng thú học
tập và hoạt động, nhận thức sâu sắc hơn về các sự vật hiện tượng.

9|24


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội

Mười giờ

Lược vàng

Sống đời

Hình ảnh: Góc thiên nhiên

Ở các góc phân vai, âm nhạc, kỹ năng thực hành cuộc sống tôi cũng chú
trọng làm các bài tập, đồ dùng đồ chơi để trẻ hoạt động và trải nghiệm nhằm
củng cố các kiến thức xã hội và rèn các kỹ năng kỹ xảo cần thiết. Ở góc kỹ năng
thực hành cuộc sống trẻ được rèn luyện các vận động tinh cùng các kỹ năng như
cài khuy, kéo khóa, đan tết, rót khô, rót nước, kẹp, xúc ...
Ở góc phân vai, khi trẻ tham gia vào một vai chơi nào đó trẻ sẽ phải tư
duy, tưởng tượng, sử dụng ngôn ngữ giao tiếp để mô phỏng một mảng nào đó
của cuộc sống người lớn. Trẻ sẽ biết được các mối quan hệ trong xã hội, công
việc của từng người và cũng như thể hiện tình cảm với những người xung quanh
như thế nào. Từ đó trẻ sẽ biết yêu thương, đoàn kết và biết giúp đỡ mọi người.
Trẻ có những hành vi, thái độ phù hợp trong giao tiếp và học được cách tôn
trọng người khác. Chính vì vậy tôi đã chuẩn bị cho trẻ đầy đủ đồ dùng đồ chơi
như dụng cụ bác sĩ, dụng cụ nấu ăn, cốc chén, bát đĩa, các đồ dùng phục vụ bán
hàng, hình ảnh mẫu hướng dẫn cách chơi. Tôi còn sử dụng các thùng giấy làm
thành các thiết bị trong gia đình như tủ lạnh, bếp từ, bàn ăn, bệ bếp và bồn rửa
bát làm tăng cảm giác thật giúp trẻ về sát với thực tế. Nhờ vậy trẻ sẽ có nhiều
kiến thức về xã hội và phát triển toàn diện về mặt tâm lý.
Môi trường bên trong và bên ngoài đều rất quan trọng, cung cấp nhiều cơ
hội học tập và vui chơi khác nhau cho trẻ. Trong lớp tuy không gian hạn chế
nhưng giúp trẻ dễ tập chung còn ở ngoài trời trẻ được tự do sử dụng giác quan,
hòa mình vào thế giới tự nhiên để khám phá và phát triển các vận động thô.
Song có rất nhiều việc chúng ta có thể làm ở ngoài trời nhưng lại không thể làm
10 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
ở trong lớp. Vì vậy ngoài việc sắp xếp lại lớp học tôi còn cùng các đồng nghiệp
làm đồ dùng đồ chơi từ các nguyên liệu có sẵn ở địa phương, các nguyên liệu
phế thải và cùng nhau tạo môi trường ngoài lớp học ở xung quanh trường để trẻ
được thỏa sức vui chơi tìm tòi khám phá trong các giờ hoạt động ngoài trời: Như

các bài tập phát triển vận động ở khu thể chất, ở khu dân gian, ở các hành lang
và ở những nơi có bóng mát tiện cho trẻ hoạt động sau những giờ học ở trên lớp.
Sau một thời gian làm đồ dùng đồ chơi thay đổi môi trường giáo dục đến nay
lớp tôi đã có một môi trường lớp học đẹp, góc chơi sắp xếp khoa học, bày biện
hấp dẫn, các bài tập phong phú và nhiều bài tập mở thu hút được trẻ tham gia
hoạt động, cùng nhau khám phá trải nghiệm, cô giáo có thêm đồ chơi đưa vào sử
dụng trong các tiết học. Trẻ được tri giác, quan sát, trải nghiệm trực tiếp giúp trẻ
hứng thú, tìm tòi, quan sát tốt, ghi nhớ tốt, tư duy nhanh, ngôn ngữ phát triển tốt
và đặc biệt khơi gợi được hứng thú khám phá cho trẻ và khả năng tìm ra cái mới
của trẻ được nâng cao rõ rệt.
Biện pháp 2: Tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên tiếp xúc vật thật
trong các tiết dạy và giờ hoạt động ngoài trời.
Ngoài việc xây dựng môi trường giáo dục thật tốt và khơi gợi hứng thú
khám phá trải nghiệm cho trẻ thì ở các tiết dạy tôi luôn tìm tòi và chuẩn bị đầy
đủ đồ dùng, đồ chơi cho trẻ, tạo điều kiện cho trẻ thường xuyên tiếp xúc với các
sự vật hiện tượng để trẻ quan sát và trải nghiệm trên vật thật. Trẻ thường xuyên
hoạt động với các sự vật hiện tượng xung quanh một cách trực tiếp như sờ, nắn,
ngửi, nghe, chơi với chúng thì trẻ sẽ tích cực hơn. Khi trẻ được khám phá và trải
nghiệm những gì mình thích và mong muốn thì trẻ được bộc lộ mình và lĩnh hội
được những kinh nghiệm xã hội của loài người. Trẻ được khám phá khoa học và
xã hội sẽ có những hiểu biết về thế giới xung quanh, có kỹ năng khám phá và
thử nghiệm, biết sử dụng các giác quan để quan sát và đặc biệt là trẻ có kỹ năng
giao tiếp. Trẻ học được cách gọi tên, cách sử dụng, biết được các đặc điểm, các
thuộc tính và các mối quan hệ của các sự vật hiện tượng, biết được lợi ích của
chúng. Trẻ sẽ tích cực đưa ra các thắc mắc, phát hiện ra cái mới nhanh hơn. Từ
đó trẻ được mở rộng vốn từ, tiếp thu kiến thức nhanh, kiến thức được khắc sâu
hơn. Vì trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ lứa tuổi 3 – 4 tuổi nói riêng có sự tưởng
tượng chưa phong phú, kinh nghiệm sống của trẻ còn ít nên tôi thường xuyên sử
dụng các vật thật để dạy trẻ. Khi được tiếp xúc với vật thật thì tôi nhận thấy trẻ
hứng thú và nắm bắt kiến thức một các rõ ràng nhất.Tạo điều kiện cho trẻ được

tìm hiểu, quan sát trực tiếp các sự vật hiện tượng ở những đề tài khám phá mà cô
có thể chuẩn bị đối tượng khám phá bằng vật thật. Đây là cơ hội trẻ được tiếp
xúc với các sự vật hiện tượng và được trải nghiệm nhiều nhất.
11 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
Ví dụ 1: Tiết dạy tìm hiểu về “Hoa hồng” tôi đã chuẩn bị cho mỗi trẻ một
bông hoa hồng thật để quan sát và trải nghiệm: Cô cho trẻ quan sát ngắm nhìn
một phút.
- Đây là bông hoa gì ?
- Bông hoa hồng có màu gì?
- Con ngửi xem hoa hồng có mùi như thế nào?
- Bông hoa hồng này có những đặc điểm nào?
Cho trẻ sờ vào cánh hoa hồng và hỏi trẻ: Cánh hoa hồng như thế nào?
- Đâu là nhị hoa? Nhị hoa có màu gì?
- Cô chỉ vào đế hoa và hỏi: Đây là gì của hoa? Đế hoa có màu gì? Nó
trông giống cái gì?
- Cuống hoa thì sao?
- Cô chỉ vào cành hoa rồi hỏi trẻ: Đây là gì của hoa? Cành hoa có những
gì? Lá hoa có màu gì? Gai của hoa như thế nào?
Cuối cùng tôi chốt lại cho trẻ các đặc điểm cấu tạo của bông hoa hồng và
sử dụng kết hợp máy chiếu để giới thiệu mở rộng các loại hoa hồng có màu sắc
khác, cũng như công dụng của hoa hồng trong đời sống hàng ngày.
Ngoài ra tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ được tiếp xúc trực tiếp với các sự vật
hiện tượng trong các buổi hoạt động ngoài trời. Quan sát vật thật giúp trẻ có
thêm cơ hội tiếp xúc trực tiếp với các sự vật hiện tượng mà không thể mang vào
lớp trong các tiết dạy khám phá.
Hoạt động ngoài trời chính là cơ hội trẻ được tiếp xúc với các sự vật hiện
tượng và được trải nghiệm nhiều nhất. Tổ chức cho trẻ quan sát vật thật giúp trẻ

hứng thú tìm tòi, trải nghiệm hơn. Chúng ta có thể giúp trẻ xác định được nhiều
dấu hiệu đặc trưng của sự vật hiện tượng bằng các biện pháp khác nhau như đặt
câu hỏi, đọc câu đố, đọc thơ, hướng dẫn trẻ quan sát, khảo sát, sử dụng các trò
chơi, lồng ghép các câu chuyện có liên quan đến đối tượng quan sát, các bài hát
và có thể sử dụng một vài thí nghiệm nhỏ. Ngoài việc cung cấp các đối tượng là
vật thật cho trẻ khám phá trải nghiệm, tôi thường đưa ra những câu hỏi gợi ý để
trẻ đưa ra những dự đoán cùng mình về đối tượng đó, tiếp đến là cùng trẻ làm
những thí nghiệm để trẻ hiểu rõ hơn về bản chất, đặc điểm của các sự vật hiện
tượng đó. Sau đó là giải thích và đưa ra những kết luận thật chính xác về sự vật
hiện tượng mà trẻ được quan sát. Cuối cùng hỏi trẻ các câu hỏi để trẻ nói nên
những đặc điểm khái quát về sự vật hiện tượng đó, nói lại những gì mà trẻ phát
hiện ra và đưa ra các thắc mắc của trẻ để cô kịp thời giải thích.
Ví dụ 2: Khi thực hiện chủ điểm nhánh về “Quả” tôi tổ chức cho trẻ đi
tham quan khu vườn trồng cây ăn quả của trường tạo cơ hội cho trẻ quan sát và
12 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
tri giác các loại cây ăn quả. Trước khi quan sát tôi đặt ra nhiệm vụ và yêu cầu trẻ
như phải nêu được tên gọi và những đặc điểm đặc trưng của các cây đó. Sau khi
giao nhiệm vụ tôi thấy các cháu chú ý quan sát, sờ, ngửi sau đó trả lời các câu
hỏi của cô tích cực và hứng thú. Buổi quan sát đạt kết quả cao các con có thêm
kiến thức về các loại cây ăn quả, biết được lợi ích của việc trồng nhiều cây xanh.
Sau đó tôi tổ chức cho trẻ thực hiện chăm sóc nhặt cỏ cho cây giúp trẻ hình
thành thói quen biết yêu thiên nhiên và biết chăm sóc và bảo vệ cây xanh.
C©y bëi

Hình ảnh: Cô và trẻ quan sát cây bưởi
Mặt khác tôi luôn tạo các cơ hội, các điều kiện các hoàn cảnh cụ thể diễn ra
hàng ngày để cho trẻ quan sát và nhận biết các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ

như: Quan sát thời tiết mưa, nắng, gió, mây, các hoạt động của các nghề và cảnh
vật xung quanh trẻ. Để trẻ nhận biết được các đặc điểm, dấu hiệu đặc trưng của các
mùa, các hiện tượng thời tiết, công việc của những người xung quanh trẻ.
Biện pháp 3: Khám phá khoa học thông qua thí nghiệm thực hành.
Sự ham thích khám phá của trẻ là vô tận được tiếp xúc với vật thật rồi
nhưng trẻ lại thích mày mò tìm hiểu và thử nghiệm, đặc biệt hứng thú làm thí
nghiệm với các sự vật hiện tượng nên tôi cũng luôn chú trọng đến việc tạo điều
kiện cho trẻ được trực tiếp làm các thí nghiệm. Được cùng cô hay được tự tay
làm các thí nghiệm với trẻ quả là một điều thích thú. Qua các thí nghiệm trẻ
được trải nghiệm, được thử sai hay đúng và cuối cùng là trẻ tự tìm đến một kết
quả nào đó sẽ là một điều lý thú. Trẻ sẽ say mê khám phá với những phát hiện
mới và đưa ra được hàng trăm hàng nghìn câu hỏi và giải đáp vô vàn những thắc
13 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
mắc của mình. Được làm thí nghiệm là trẻ được khám phá, trải nghiệm và thử
sức với những điều mới lạ, qua đó trẻ được phát triển tư duy và phát triển kỹ
năng giải quyết vấn đề từ đó vốn hiểu biết của trẻ sẽ được nâng cao. Thông qua
các thí nghiệm trẻ sẽ phá đoán và tìm ra các câu trả lời, trí tưởng tượng sẽ được
phát triển, trẻ dễ dàng tiếp thu kiến thức mới và các kiến thức đó sẽ được khắc
sâu hơn.
Với biện pháp này tôi đã áp dụng rất thành công ở lớp tôi. Trẻ rất hứng
thú, nhanh chóng phát hiện ra bản chất của các sự vật hiện tượng dưới đây là
một số thí nghiệm:
* Ví dụ : Thí nghiệm “Chất nào tan trong nước”.
a. Chuẩn bị
- 3 cốc thủy tinh có dán các ký hiệu hình tam giác, hình vuông, hình chữ
nhật.
- 3 cái thìa

- 1 bình nước đun sôi để nguội
- 1 lọ màu nước màu đỏ
- 2 viên sỏi
- 1 ít đường kính màu trắng
b. Cách tiến hành
- Tập trung hướng trẻ vào làm thí nghiệm
- Bước 1: Cho trẻ quan sát và gọi tên các đồ vật cần cho thí nghiệm và
cho trẻ đoán xem cô sẽ làm gì với những đồ vật này.
+ Các con nhìn xem cô có gì đây?
+ Cốc dùng để làm gì?
+ Còn đây là gì?
+ Trên các cốc có dán hình gì?
+ Cô có thể làm gì từ các đồ dùng này?
- Bước 2: Rót nước sôi để nguội vào 3 cốc thủy tinh, cho sỏi vào cốc nước
có ký hiệu hình tam giác, màu nước vào cốc nước có ký hiệu hình vuông, đường
vào cốc nước có ký hiệu hình chữ nhật. Sau đó dùng thìa khấy đề 3 cốc nước.
- Bước 3: Cô cho trẻ quan sát và cùng rút ra kết luận dưới sự gợi ý của cô
+ Cốc có ký hiệu hình chữ nhật: Con thấy cốc nước này như thế nào?
Đường có còn không? Tại sao lại như vậy? Và cho trẻ nến thử xem nước có vị
gì? Trẻ rút ra kết luận: Đường tan trong nước làm nước có vị ngọt.
+ Cốc có kí hiệu hình vuông: Con thấy cốc nước này như thế nào? Vì sao
lại thế? Trẻ rút ra kết luận: Màu nước cũng tan trong nước, nên nước trong cốc
chuyển sang màu đỏ.
14 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
+ Cốc nước có ký hiệu hình tam giác: Con thấy cốc nước này như thế
nào? Trẻ tìm ra được nước không đổi màu, sỏi không biến mất như đường. Trẻ
suy ra : Sỏi không tan trong nước.

->Tôi chốt lại kết quả thí nghiệm: Sỏi không tan trong nước, màu tan
trong nước làm cốc nước chuyển từ trong suốt sang màu đỏ, đường tan trong
nước làm nước có vị ngọt.
Để trẻ dễ kiểm tra, ghi nhớ khi tìm ra được điều gì tôi cho trẻ ghi luôn kết
quả bằng ký hiệu mà cô và cháu đã thống nhất. Khi thực hiện thí nghiệm tôi thấy
các cháu rất thích thú, chú ý quan sát tự tin đưa ra các phán đoán của mình,
nhanh chóng tự tìm ra kết quả và đưa ra các kết luận chính xác.Với kinh nghiệm
có được trẻ sẽ có thể thực hiện thí nghiệm này ở góc khám phá hay ở góc thiên
nhiên trong các buổi hoạt động góc với các sự vật khác để tìm ra được nhiều thứ
tan và không tan trong nước hơn nữa.

Hình ảnh: Làm thí nghiệm “Chất nào tan trong nước”
Các thí nghiệm không những được làm riêng lẻ, làm ở các buổi hoạt động
ngoài trời mà tôi còn lồng ghép vào các tiết dạy khám phá nhằm giúp trẻ khám
phá, trải nghiệm để tìm ra bản chất, cũng như những thuộc tính cơ bản của các
đối tượng mà trẻ được tìm hiểu, được khám phá và tôi thấy trẻ rất hứng thú
nhanh tìm ra cái mới, hiểu sâu sắc hơn về bản chất của sự vật hiện tượng, kiến
thức được khắc sâu hơn.
Ví dụ 2: Thí nghiệm trong giờ dạy khám phá
Trong tiết dạy khám phá khoa học “Đôi bàn tay kỳ diệu” tôi đã cho trẻ
thực hiện một chuỗi các thí nghiệm “Nóng hay lạnh” “Mềm hay rắn”, “Mịn hay
thô ráp” để giúp trẻ biết được nhiệm vụ của đôi bàn tay ngoài việc cầm nắm các
15 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
đồ vật còn có một nhiệm vụ rất quan trọng đó là đôi bàn tay còn là cơ quan xúc
giác của cơ thể giúp con người cảm nhận được các sự vật, hiện tượng là rắn hay
mềm, nóng hay lạnh, mịn hay thô ráp các thí nghiệm của tôi như sau:
a. Chuẩn bị

- 3 túi vải màu đỏ có đựng các khối gỗ hình trụ có bề mặt nhẵn mịn.
- 3 túi vải màu xanh có đượng các miếng rửa bát bằng bọt biển.
- 3 chậu màu đựng nước ấm và 3 chậu màu xanh đựng nước có pha nước đá.
- 3 rổ đựng khăm sạch để lau tay.
b. Các tiến hành
Cô chia trẻ làm 3 nhóm phát cho mỗi nhóm 2 túi 1 túi màu đỏ và 1 túi
màu xanh cho trẻ sờ bên ngoài túi và cho trẻ nói lên cảm nhận của mình rồi cho
trẻ lấy các đồ vật của từng túi sờ trực tiếp để trẻ hiểu được tác dụng của đôi bàn
tay trong việc cảm nhận được đặc điểm bên ngoài của đồ vật.
- Trong túi này có gì?
- Nó cứng hay mềm? Mịn hay thô ráp?
- Nhờ đâu mà con biết được?
-> Trẻ rút ra kết luận: Tay giúp có thể biết được đồ vật đó rắn hay mềm,
nhẵn mịn hay thô ráp.
Cô hướng dẫn trẻ cách chơi với nước, sau đó phát cho mỗi nhóm 2 chậu
nước 1 chậu nước đá và 1 chậu nước ấm, cho trẻ nhúng tay vào 2 chậu nước và
trẻ tự nói lên cảm nhận của mình .
- Nước ở chậu màu đỏ như thế nào ?
- Nước ở chậu màu xanh như thế nào?
- Nhờ bộ phận nào mà con biết được là nước ở trong các chậu đó nóng
hay lạnh?
- > Trẻ rút ra kết luận : Tay giúp cơ thể biết được đồ vật đó nóng hay lạnh.
Tôi chốt lại kết quả của thí nghiệm: Bàn tay còn là cơ quan xúc giác của
cơ thể nó giúp chúng ta biết được đồ vật đó nhẵn mịn hay thô ráp, nóng hay
lạnh, cứng hay mềm...
Với tiết học này tôi thấy vui vì các cháu được thực sự chủ động khi làm
thí nghiệm và phát huy được sự tự tin, tính tự lập, sự tự suy nghĩ của mình. Trẻ
tự tìm ra kết quả nhanh, rất hứng thú, lĩnh hội kiến thức đầy đủ và sâu sắc.
Tôi đã áp dụng nhiều các thí nghiệm ở các tiết học của trẻ trong những đề
tài khám phá khoa học và tất cả trẻ đều say mê, hưởng ứng nhiệt tình. Từ đó tôi

đã tự tin hơn khi đưa các thí nghiệm nhỏ khác vào các đề tài cho trẻ khám phá
sau này như: thí nghiệm “Chiếc lưỡi thông minh” trong chủ đề khám phá
“Miệng xinh”, thí nghiệm “cá bơi ở đâu” trong chủ đề “Nước”... Tôi đã đưa vào
16 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
dạy và đạt kết quả cao. Có nhiều phụ huynh cũng đã trao đổi với tôi về những
thay đổ tiến bộ trẻ tích cực tìm tòi khám phá ở nhà. Tôi thật sự phấn khởi với
những thí nghiệm đạt hiệu quả cao và giúp trẻ say mê khám phá.
Biện pháp 4: Gây hứng thú cho trẻ trong các tiết dạy khám phá
Trẻ ở lứa tuổi mầm non rất thích những cái mới lạ, sinh động, việc gây
hứng thú để trẻ hướng tới các đối tượng cần khám phá và tập trung khám phá là
rất quan trọng. Vì vậy trong quá trình giảng dạy tôi luôn chú ý và tìm tòi những
hình thức gây hứng thú sáng tạo nhằm mục đích lôi cuốn sự chú ý và khơi gợi sự
tò mò thích khám phá ở trẻ.
Trong phần giới thiệu bài tôi luôn căn cứ vào đối tượng khám phá mà tìm
tòi đưa ra cách thức gây hứng thú riêng nhằm thu hút trẻ. Các hình thức được
thay đổi linh hoạt để phù hợp với từng đối tượng như: chơi trò chơi, hát, múa,
đọc thơ, giải câu đố, tạo tình huống bất ngờ, tình huống có vấn đề, đôi khi là
những màn ảo thuật nhỏ.
Ví dụ 1: Trong tiết khám phá “Hoa hồng” tôi đã sử dụng một màn ảo
thuật “biến đồng xu thành hoa hồng”. Màn ảo thuật đã rất thành công trong việc
kích thích hứng thú của trẻ khi khám phá hoa hồng.
Để trẻ có hứng thú khám phá, tích cực quan sát và trả lời các câu hỏi của
cô trong suốt buổi học tôi luôn thay đổi hình thức như: cho trẻ chơi trò chơi, hát
những bài hát, nghe những câu chuyện, xem những đoạn clip hay làm những thí
nghiệm nhỏ có liên quan đến đối tượng đó.
Ví dụ 2: Trong tiết khám phá “Con mèo” tôi đã lồng ghép một đoạn clip
về cách thức săn mồi của mèo cho trẻ xem. Trẻ rất thích thú và trả lời rất tốt các

câu hỏi của cô đặt ra về các thức vận động của mèo. Việc được tham gia trải
nghiệm tạo cho trẻ sự thoải mái từ đó trẻ sẽ tập trung quan sát đối tượng và tư
duy tìm ra cái mới để trả lời tốt các câu hỏi của cô. Những kiến thức trẻ tự tìm ra
trẻ sẽ ghi nhớ lâu hơn và hiểu sâu sắc hơn.
Biện pháp 5: Lồng ghép tích hợp khám phá trong mọi hoạt động
Để trẻ có nhiều thời gian và nhiều cơ hội khám phá, tôi luôn chú trọng
lồng ghép các hoạt động cho trẻ khám phá ở mọi lúc mọi nơi vào tất cả các hoạt
động trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ ở trường: Giờ đón trẻ, giờ trả trẻ,
hoạt động góc, hoạt động ngoài trời, hoạt động chiều, hoạt động lao động, giờ ăn
và trong các môn học khác. Trong các hoạt động đó trẻ khám phá qua môn học
khác, các trò chơi, bài hát, bài thơ, các bài đồng giao, được làm các bài tập được
xem các clip và được hưỡng dẫn thực hiện các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống.
Được tham gia khám phá, trải nghiệm ở mọi lúc, mọi nơi, trong mọi hoạt động
trẻ rất thích thú và có thêm kiến thức về các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ.
17 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
Ví dụ 1: Trong giờ đón trả trẻ tôi trò chuyện cùng trẻ về bản thân trẻ, gia
đình trẻ, công việc hàng ngày của trẻ, của mọi người xung quanh, các phương
tiện bố mẹ sử dụng hàng ngày, một số nghề phổ biến ở địa phương, các lễ hội và
xem tranh ảnh về các danh lam thắng cảnh. Qua đó trẻ có thêm nhiều kiến thức
về xã hội.
Ví dụ 2: Trong tiết tạo hình “Vẽ con gà” tôi cho trẻ quan sát bức tranh
con gà rồi đàm thoại để trẻ nêu lên được những đặc điểm nổi bật của con gà
như: các bộ phận, màu lông... Từ đó trẻ sẽ được củng cố kiến thức về con gà, trẻ
sẽ vẽ con gà có đầy đủ các bộ phận và tô màu con gà thật đẹp.
Ví dụ 3: Trò chơi “Gieo hạt” trẻ biết được quá trình nảy mầm của hạt như
thế nào.
Ví dụ 4: Trong chủ đề khám phá “Bánh trôi” trẻ được các cô cho thực

hiện làm bánh trôi vào giờ hoạt động chiều sau đó các cô mang xuống bếp luộc
bánh và cho trẻ ăn chính sản phẩm mà mình làm ra. Hay ở hoạt động lao động
của chủ đề tết và mùa xuân, tết trung thu trẻ được cùng cô dọn dẹp và trang trí
lớp để đón tết.

Hình ảnh: Trẻ khám phá khoa học qua hoạt động làm bánh
Biện pháp 6: Công tác tuyên truyền với cha mẹ học sinh.
Đây cũng là một trong những biện pháp mang lại hiệu quả cao trong hoạt
động giáo dục. Việc giáo viên tích cực giao lưu với phụ huynh vào các giờ đón
trẻ, trả trẻ giúp tôi dễ dàng nắm bắt được tình hình của trẻ, hiểu được tính cách
và hoàn cảnh sống của từng trẻ từ đó tôi đưa ra các biệp pháp giáo dục phù hợp.
18 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
Nhận thức được tầm quan trọng của biện pháp này, tôi cũng thường xuyên
trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khỏe và học tập của trẻ ở trên lớp. Hàng
ngày tôi cũng trao đổi với phụ huynh về các bài học trẻ đang học và nhiệm vụ cô
giao về cho trẻ để phụ huynh tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm ở nhà nhằm
củng cố thêm kiến thức cho trẻ. Bên cạnh đó tôi cũng trú trọng đến việc xây
dựng góc tuyên truyền ở ngay cửa lớp với các nội dung: Kế hoạch giáo dục, các
bài thơ bài hát, các kỹ năng bé cần và cách thực hiện các kỹ năng đó, thông tin
sức khỏe và đặc biệt là chủ đề sự kiện khám phá trong tuần. Phụ huynh biết
được các con được học gì hàng ngày để quan tâm, giúp đỡ con và tạo điều kiện
cho con khám phá ở nhà, gần gũi trò chuyện và giúp trẻ giải đáp các thắc mắc về
các sự vật hiện tượng quanh trẻ. Nhờ sự kết nối bền chặt giữa gia đình với nhà
trường, giữa cô giáo và phụ huynh đã tạo cho trẻ những cơ hội học tập và môi
trường khám phá thuận lợi trẻ sẽ tích cực hơn trong mọi hoạt động nhất là trong
hoạt động khám phá.
Tôi cũng thường xuyên trao đổi và vận động phụ huynh ủng hộ cây xanh,

cây ăn quả để trồng trong vườn trường và ở góc thiên nhiên. Và căn cứ vào nghề
nghiệp của từng phụ huynh để nhờ phụ huynh thu gom lại các vật liệu hỏng như
lốp ô tô để làm các bồn cây, bàn ghế, các bài tập vận động góp phần tạo môi
trường ngoài lớp học phong phú hơn.
Ngoài ra tôi còn trao đổi với phụ huynh có thể mua cho các con các quyển
truyện, tranh ảnh về các con vật, cây cỏ hoa lá, các loại phương tiện giao
thông...vv phù hợp với lứa tuổi để trẻ mở rộng vốn kiến.
4. Kết quả thực hiện
Sau một năm thực hiện đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 3 - 4 tuổi hứng
thú khám phá khoa học và xã hội” tôi đã thu được một số kết quả như sau:
a. Đối với bản thân:
Tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, trau dồi kiến thức
và hiểu biết của bản thân. Xây dựng những tiết học, những hoạt động với nhiều
hình thức và nội dung mới nhằm thu hút và cung cấp kiến thức, kỹ năng cho trẻ
khám phá khoa học và xã hội đạt kết quả cao không gây sự nhàm chán cho trẻ.
Xây dựng được môi trường giáo dục trong và ngoài lớp học đẹp, khoa
học, xanh, sạch thoáng mát thu hút trẻ và phát huy được sự tích cực của trẻ.
Được các bậc phụ huynh tin tưởng, ủng hộ và cùng phối hợp để công tác
chăm sóc giáo dục trẻ đạt kết quả cao.
b. Đối với trẻ:
Trẻ lớp tôi đã tiến bộ nhanh về mọi mặt, thông qua các biện pháp mới mà
các cháu đã hăng say vào khám phá khoa học vì thế các kỹ năng phát triển các
19 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
cháu có sáng tạo hơn trong các giai đoạn. Vốn kiến thức đã được mở rộng và
khác sâu hơn, tư duy, ngôn ngữ cũng phát triển một cách rõ rệt. Khả năng phát
hiện cái mới dưới sự gợi ý của cô được nâng cao.
Các kỹ năng nhận thức của trẻ như phân tích, khả năng quan sát, so sánh,

nhận biết các đặc điểm, nắm bắt tổng hợp, trả lời câu hỏi tiến bộ rất nhanh. Đa
số trẻ đã biết bảo vệ, gìn giữ môi trường trong và ngoài lớp.
Trong các giờ chơi, giờ học đã hình thành xúc cảm, tình cảm rất tích cực và
kinh nghiệm cũng như kỹ năng sống của trẻ từ đó cũng tốt hơn, trẻ đã mạnh dạn tự
tin và có nề nếp hơn. Trẻ có trách nhiệm trong công việc và biết yêu thương giúp đỡ
mọi người cũng như biết yêu thiên nhiên, yêu quê hương đất nước.
c. Kết quả có so sánh đối chứng trước khi thực hiện và sau khi thực hiện
Trước khi thực hiện đề tài
Tốt
Khá
Trung bình
Yếu
Số
Tỉ
Số
Tỉ
Số
Tỷ
Số
Tỷ
Tiêu chí
lượng lệ lượng lệ lượng lệ lượng lệ
trẻ
%
trẻ
%
trẻ
%
trẻ
%

Trẻ hứng thú tham 3/30
10
6/30
20 10/30 33,3 11/30 36,7
gia hoạt động tìm
tòi khám phá
Khả năng nhận thức
4/30 13,3 8/30 26,6 11/30 36,7 8/30 23,4
Kỹ năng hoạt động, 3/30
10
5/30 16,7 12/30 40 10/30 33,3
quan sát, tìm ra đặc
điểm và trả lời các
câu hỏi
Khả năng phát hiện 2/30
6,7
4/30 13,3 8/30 26,6 16/30 53,4
cái mới và có thái
độ phù hợp với
hành động

Tốt
Số
Tỉ
lượng lệ
trẻ
%
Trẻ hứng thú tham 12/30 40
gia hoạt động tìm
tòi khám phá

Khả năng nhận thức
8/30 26,7
Kỹ năng hoạt động, 7/30 23,4
Tiêu chí

Sau khi thực hiện đề tài
Khá
Trung bình
Số
Tỉ
Số
Tỷ
lượng lệ lượng lệ
trẻ
%
trẻ
%
12/30 40
6/30
20

13/30
9/30
20 | 2 4

43,3
30

9/30
13/30

30
43,3

Yếu
Số
lượng
trẻ
0/30

0/30
1/30

Tỷ
lệ
%
0

0
3,3


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
quan sát, tìm ra đặc
điểm và trả lời các
câu hỏi
Khả năng phát hiện
cái mới và có thái
độ phù hợp với
hành động

5/30

16,7

10/30

33,3

13/30

43,3

2/30

6,7

III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:
Khám phá khoa học và xã hội là một hoạt động thường xuyên, quen thuộc
ở bậc học mầm non. Việc cho trẻ tiếp xúc làm quen với các sự vật hiện tượng
trong môi trường giáo dục tốt, khoa học và phù hợp với lứa tuổi là rất quan
trọng. Mọi hoạt động hướng tới từng trẻ cũng như từng nhóm trẻ sẽ giúp trẻ phát
triển ở tất cả các lĩnh vực. Về cơ bản trẻ được tự khám phá, thực hành và trải
nghiệm thông qua học và chơi để nhận thức, có kiến thức, kỹ năng tư duy của trẻ
sẽ được nâng cao. Thông qua khám phá khoa học và xã hội trẻ còn được rèn
luyện các kỹ năng cần thiết để tự phục vụ bản thân như kỹ năng sống, kỹ năng
giao tiếp, trẻ biết yêu thiên nhiên, yêu lao động và biết yêu thương giúp đỡ mọi
người, ngoan ngoãn hơn, hồn nhiên, trong sáng, tự tin và thân thiện hơn.
* Bài học kinh nghiệm: Qua một thời gian dài nghiên cứu tài liệu, tìm

tòi, học hỏi và qua việc thực hiện các phương pháp nói trên tôi tự rút ra bài
học sáng kiến kinh nghiệm cho mình như sau:
Giáo viên phải nhiệt tình chịu khó tìm tòi, tham khảo tài liệu và nắm chắc
phương pháp giảng dạy và có kiến thức đầy đủ về các sự vật hiện tượng nhưng
phải biết tích hợp linh hoạt các bộ môn, các hoạt động khác vào tiết học.
Tích cực học hỏi bạn bè đồng nghiệp, sách báo truyền hình từ đó biết tạo
ra môi trường trong và ngoài lớp phong phú phù hợp với trẻ để trẻ tích cực hoạt
động và cung cấp cho trẻ những kiến thức đúng, chuẩn mực.
Cô giáo phải luôn sáng tạo trong việc tạo ra đồ dùng trực quan phục vụ
cho trẻ học, trẻ chơi phong phú hấp dẫn. Vận dụng linh họat trò chơi, lồng ghép
tích hợp các bộ môn, các hoạt động học khác vào việc dạy trẻ khám phá khoa
học và xã hội. Mục đích kích thích trẻ hoạt động một cách tích cực thoải mái và
đạt hiệu quả cao. Tạo điều kiện cho trẻ được tìm tòi khám phá ở mọi lúc, mọi
nơi cô tận dụng mọi tình huống, mọi cơ hội để trẻ được tiếp xúc với các sự vật
hiện tượng. Sưu tầm các băng đĩa có hình ảnh, các clip về môi trường, vạn vật
xung quanh như: Phương tiện giao thông, con vật, cỏ cây hoa lá, một số thí
nghiệm đơn giản…để trẻ được quan sát. Đặc biệt cô phải luôn gần gũi, trò
21 | 2 4


Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
chuyện với trẻ để xách định khả năng, sở thích, kinh nghiệm và nhu cầu của trẻ
để xác định mục tiêu phù hợp và hỗ trợ phù hợp cho từng trẻ. Làm tốt công tác
phối hợp với gia đình, với cộng đồng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc
học tập của trẻ.
2. Những kiến nghị sau khi thực hiện đề tài:
a. Đối với nhà trường
Để thực hiện tốt đề tài này, là người làm công tác giáo dục trực tiếp giảng
dạy ở trên lớp ,tôi mong ban giám hiệu nhà trường bổ sung thêm thiết bị, đồ
dùng cho hoạt động khám phá khoa học và xã hội nói riêng và các hoạt động

khác để có thêm nhiều đồ dùng, đồ chơi phong phú phục vụ tốt các hoạt động.
b. Đối với giáo viên
Trên thực tế, phương pháp và hình thức của mỗi giáo viên có những ưu
khuyết điểm riêng. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất trong việc phát
triển nhận thức cho trẻ trước hết người giáo viên cần phải lựa chọn và thiết kế
các hoạt động dựa trên khả năng của trẻ ở lớp mình. Đặc biệt để đạt được hiệu
quả cao hơn trong mỗi giờ hoạt động giáo viên cần biết áp dụng linh hoạt các
hình thức, sử dụng nhiều phương pháp kích thích tính tự giác và ham học hỏi
của trẻ để trẻ cảm thấy mỗi giờ hoạt động là một điều mới lạ, hấp dẫn.
Bên cạnh dó, giáo viên cần trao đổi, học hỏi thêm kinh nghiệm của đồng
nghiệp lắng nghe ý kiến đóng góp xây dựng, biết sửa chữa khuyết điểm và phát
huy ưu điểm và khả năng sáng tạo của bản thân. Nâng cao khả năng sử dụng
máy vi tính làm các bài giảng điện tử phục vụ các tiết dạy.
Thực hiện công tác tuyên truyền với phụ huynh, tham mưu với ban giám
hiệu trang bị thêm đồ dùng, đồ chơi. Bản thân tôi ngày ở lớp tối về nhà luôn tự
tạo các đồ dùng, đồ chơi, các bài tập phục vụ cho các hoạt động vui chơi của trẻ.
Tự học hỏi, tìm tòi để nắm vững kiến thức về các sự vật hiện tượng để
mọi kiến thức đến với trẻ luôn đúng và hữu ích nhất.
Tóm lại, tôi luôn tâm niệm: “ Là giáo viên mầm non trước hết phải có lòng
yêu nghề, tâm huyết với nghề, yêu thương trẻ thơ, không ngừng sưu tầm, học hỏi
với suy nghĩ đưa ra các phương pháp, hình thức hay hơn nữa trong các hoạt động,
giúp trẻ không những ngoan, khỏe mà còn phát triển toàn diện về mọi mặt.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1. Giáo trình : Lý luận và phương pháp hướng dẫn trẻ làm quen với môi
trường xung quanh của tiễn sỹ Hoàng Thị Phượng –Nxb ĐHSP- 2008
2. Giáo trình: Tâm lý học trẻ em lứa tuổi Mầm Non – Nguyễn Ánh Tuyết
–Nxb ĐHSP- 2008
3. Giáo trình: Giáo dục học mầm non – Đào Thanh Âm – Nxb ĐHSP- 2007.
22 | 2 4

Một số biện pháp giúp trẻ 3 – 4 tuổi hứng thú khám phá khoa học và xã hội
4. Hướng dẫn tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non 3 - 4 tuổi
NXB giáo dục Việt Nam
Trên đây là “Một số biện pháp giúp trẻ 3-4 tuổi hứng thú khám phá khoa
học và xã hội” của tôi được đúc rút từ quá trình thực hành, trải nghiệm trong
năm học 2016 - 2017 ở lớp C2. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp
để bản sáng kiến kinh nghiệm của tôi hoàn thiện hơn.
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung
của người khác.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Đông, ngày 02 tháng 04 năm 2017

23 | 2 4