KHẢO sát KHẢ NĂNG SINH sản của gà SAO BẰNG các mức độ đạm KHÁC NHAU

TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

NGUY N TH M HIÊN

KH O SÁT KH N NG SINH S N C A GÀ
SAO B NG CÁC M C
M KHÁC NHAU

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI THÚ Y

n Th , 2012


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C

NG D NG

Lu n v n t t nghi p
Ngành: CH N NUÔI THÚ Y

Tên

tài:

KH O SÁT KH N NG SINH S N C A GÀ
SAO B NG CÁC M C
M KHÁC NHAU
Giáo viên h

ng d n:

Sinh viên th c hi n:

PGS.TS. NGUY N TH KIM ÔNG

Nguy n Th M Hiên
MSSV: LT10063
p: CN1012A1

n Th , 2012

ii


TR
NG

I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
B

MÔN CH N NUÔI

KH O SÁT KH N NG SINH S N C A GÀ
SAO B NG CÁC M C
M KHÁC NHAU

C n Th , ngày…,tháng…,n m 2012

C n Th , ngày….tháng….n m 2012

CÁN B H

DUY T B MÔN

NG D N

PGS.TS. Nguy n Th Kim ông

C n Th , ngày.....tháng.....n m 2012
DUY T KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C

NG D NG

i

I CAM

OAN

Kính g i: Ban lãnh o Khoa Nông Nghi p & Sinh H c
Cô trong B Môn Ch n Nuôi.

ng D ng và các Th y

Tôi tên Ngu y n Th M Hiên, MSSV: LT 10063 là sinh viên l p Ch n Nuôi
Thú Y Khóa 36 (2010-2012). Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a
chính b n thân tôi.
ng th i t t c các s li u, k t qu thu
c trong thí
nghi m hoàn toàn có th t và ch a công b trong b t k t p chí khoa h c hay lu n
n khác. N u có gì sai trái tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m tr c Khoa và B
Môn.
C n Th , ngày … tháng … n m 2012
Sinh viên th c hi n

Nguy n Th M Hiên

ii


IC M

N

Tr i qua m t quá trình c g ng h c t p và ti n hành thí nghi m tôi ã hoàn thành

lu n v n t t nghi p. Ngoài ra tôi còn nh n
c s ng h , chia s , giúp
c a gia
ình, b n bè và c a quý Th y Cô
Tr c h t xin g i n cha m l i yêu th ng và bi t n chân thành vì cha m ã có
công n sinh thành, nuôi d ng con nên ng i, s giúp , ng h
ng viên c a
ông bà cùng t t c nh ng ng i thân trong su t th i gian s ng và h c t p.
Xin chân thành bi t n s h ng d n t n tình c a cô Nguy n Th Kim ông và s
h tr giúp
nhi t tình c a th y Nguy n V n Thu ã t o i u ki n t t nh t cho tôi
trong su t th i gian th c hi n lu n v n này.
Chân thành c m n các Ths. Tr ng Thanh Trung, Ths. Nguy n H u Lai, anh
Hu nh Hoàng Thi, cô Nguy n Th V nh Châu ã t n tình giúp
và chia s nh ng
kinh nghi m quý giá. Xin g i l i c m n n các b n l p Ch n Nuôi khóa 34, L p
Cao ng Ch n Nuôi 07 ã giúp
tôi trong th i gian h c và th c hi n tài.

iii


CL C
Ch

ng 1

TV N

........................................................................................1

Ch

ng 2: C S LÝ LU N .................................................................................2

2.1 GI I THI U V GI NG GÀ SAO................................................................... 2
2.2
2.2.1

C I M SINH H C C A GÀ SAO............................................................ 2
c i m ngo i hình.......................................................................................2

2.2.2 Phân bi t tr ng mái.........................................................................................3
2.2.3 T p tính c a gà Sao......................................................................................... 3
2.2.4 Hi n t

ng m c n ......................................................................................... 4

2.2.5 T p tính t m và bay kêu..................................................................................4
2.2.6 T p tính sinh d c ........................................................................................... 4
2.2.7 M t s tính n ng

c bi t c a gà Sao .............................................................. 4

2.3 M T S CH TIÊU KINH T K THU T C A GÀ SAO TRÊN ÀN SINH
S N ........................................................................................................................5
2.3.1

c i m gia c m sinh s n..............................................................................5

2.3.2 Giai o n sinh s n (> 27 tu n tu i) ................................................................5
2.3.3 K t qu

p n ..................................................................................................6

2.3.4 Tính n ng s n su t c a gà ..............................................................................6
2.3.5 N ng su t tr ng và s n l
2.4 S C

ng tr ng ................................................................7

TR NG C A GIA C M ...................................................................7

2.4.1 M t s ch tiêu ánh giá s c
2.4.2 Các y u t

nh h

ng

tr ng c a gia c m ..........................................7

n s c s n tr ng c a gia c m......................................8

2.4.2.1 Y u t di truy n cá th .................................................................................8
2.4.2.2 Gi ng, dòng gia c m....................................................................................9
2.4.2.3 Tu i gia c m ................................................................................................ 9
2.4.2.4 Th c n và dinh d

ng ................................................................................9

2.4.2.5 i u ki n ngo i c nh .................................................................................10
2.4.2.6 Kh n ng duy trì s

tr ng và s thay lông c a gia c m..........................10

2.5 S C SINH S N C A GIA C M ...................................................................11

iv


2.5.1 T l th tinh ................................................................................................11
2.5.2 T l n ........................................................................................................12
2.6 CÁC Y U T
NH H
NG
N QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N C A PHÔI
VÀ T L
P N ................................................................................................12
2.6.1 nh h

ng c a vi c thu nh t tr ng ...............................................................12

2.6.2 nh h

ng c a nhi t

2.6.3 nh h

ng c a m

2.6.4 nh h

ng c a

2.6.5 nh h

ng c a vi c

................................................................................13
...................................................................................13

thông thoáng ...................................................................14
o tr ng ......................................................................15

2.6.6 Quá trình b o qu n tr ng p..........................................................................15
2.6.7 nh h

ng c a thi u vitamin và khoáng.......................................................16

2.6.8 Th i gian tr tr ng .......................................................................................17
2.6.9 Nh ng nh h

ng khác.................................................................................17

2.7 NHU C U DINH D
2.7.1 Nhu c u n ng l

NG.............................................................................18

ng......................................................................................18

2.7.2 Nhu c u v protein và acid amin c a gà sinh s n ..........................................18
2.7.2.1 Nhu c u protein c a gà sinh s n .................................................................18
2.7.2.2 Nhu c u v acid amin c a gà sinh s n ........................................................19
2.7.3 Nhu c u các vitamin .....................................................................................20
2.7.4 Nhu c u khoáng............................................................................................21
2.8 M T S LO I NGUYÊN LI U TH C N S

D NG CHO GIA C M .....22

2.8.1 B p ...............................................................................................................22
2.8.2 T m ..............................................................................................................23
2.8.3 B t cá tra ......................................................................................................23
2.8.4 B t

u nành.................................................................................................24

2.8.5 Bã

u nành..................................................................................................24

2.8.6 Bã bia ..........................................................................................................25
2.8.7 Rau mu ng ...................................................................................................25
Ch

ng 3 PH

NG TI N VÀ PH

NG PHÁP THÍ NGHI M........................26

v


3.1

A

3.1.1

M VÀ TH I GIAN TI N HÀNH THÍ NGHI M ............................26

a

m thí nghi m ..................................................................................... 26

3.1.2 Th i gian thí nghi m.................................................................................... 26
3.2 PH

NG TI N THÍ NGHI M ......................................................................26

3.2.1

ng v t thí nghi m .....................................................................................26

3.2.2 Chu ng tr i thí nghi m .................................................................................26
3.2.3 D ng c thí nghi m ......................................................................................27
3.2.4 Th c n thí nghi m.......................................................................................27
3.2.5 N

c u ng....................................................................................................28

3.2.6 Thú y ............................................................................................................28
3.3 PH

NG PHÁP THÍ NGHI M .....................................................................28

3.3.1 B trí thí nghi m...........................................................................................28
3.3.2 Ch

ch m sóc nuôi d

ng và thu th p s li u...........................................29

3.3.3 Phân tích hóa h c..........................................................................................29
3.4.4 Các ch tiêu theo dõi

a thí nghi m .............................................................30

3.4.4.1

ng ch t tiêu th ........................................................30

ng th c n và d

3.4.4.3 Quy trình p..............................................................................................30
3.4.4.4 Các ch tiêu p n ......................................................................................31
3.4.4.5 Ph
Ch

ng pháp x lý s li u..................................................................................32

ng 4 K T QU VÀ TH O LU N...............................................................33

4.1 L NG TH C N VÀ D
NG CH T TIÊU TH C A GÀ SAO SINH
S N (28 - 36 TU N TU I)..................................................................................33
4.2 CÁC CH TIÊU S N L
NG TR NG, T L
VÀ K T QU
PN
C A GÀ SAO.......................................................................................................36
4.2.1 K t qu các ch tiêu sinh s n c a gà Sao
c nuôi b ng các m c
m khác
nhau ......................................................................................................................36
4.2.2 Tr ng l
Ch

ng tr ng và k t qu

ng 5: K T LU N VÀ

p n ..............................................................39

NGH ..................................................................42

5.1 K TLU N ......................................................................................................42
5.2

NGH ........................................................................................................42
vi


TÀI LI U THAM KH O .....................................................................................43

vii


DANH M C CÁC CH

VI T T T

ADF: x axit
Ash: tro
Ca: canxi
CF: x thô
CP:

m thô

CP16: kh u ph n ch a 16% protein thô
CP17: kh u ph n ch a 17% protein thô
CP18: kh u ph n ch a 18% protein thô
CP19: kh u ph n ch a 19% protein thô
CP20: kh u ph n ch a 20% protein thô
DM: v t ch t khô
EE: béo thô
Lys: lysin

ME: n ng l

ng trao

i

NDF: x trung tính
OM: v t ch t h u c
P: photpho
TTTA: tiêu t n th c n
: th c n

viii


DANH SÁCH HÌNH
Hình 1: Gà Sao 1 ngày tu i ..................................................................................... 3
Hình 2: Gà Sao tr

ng thành ................................................................................... 3

Hình 3: Gà Sao trong thí nghi m ........................................................................... 26
Hình 4: B t cá tra .................................................................................................. 27
Hình 5: B t

u nành............................................................................................. 27

Hình 6: Rau mu ng ............................................................................................... 27
Hình 7: Bã bia ....................................................................................................... 28
Hình 8: Bã

u nành .............................................................................................. 28

Hình 9: B o qu n tr ng ......................................................................................... 30
Hình 10: Máy p tr ng .......................................................................................... 30

ix


DANH SÁCH B NG
B ng 1: M t s tính n ng s n xu t c a gà Sao ......................................................... 6
B ng 2: nh h

ng c a tu i gia c m

B ng 3 nh h

ng c a nhi t

nt l

B ng 4: M t s nhu c u acid amin lý t
B ng 5: Ch tiêu dinh d

ns nl

ng tr ng (%) ................................ 9

p n tr ng gà........................................ 13
ng

i v i gà sinh s n............................. 20

ng nuôi gà Sao sinh s n ................................................. 20

B ng 6: Nhu c u vitamin tính cho 1kg th c n h n h p c a gia c m ..................... 21
B ng 7: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a b p ................................... 23

B ng 8: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a t m................................... 23

B ng 9: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a b t cá tra .......................... 24

B ng 10: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a b t

u nành................... 24

B ng 11: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a bã

u nành .................... 24

B ng 12: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a bã bia ............................. 25

B ng 13: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d

ng c a rau mu ng ...................... 25

B ng 14: Công th c thành ph n th c li u th c n và giá tr dinh d ng c a kh u
ph n thí nghi m (%, tr ng thái cho n) .................................................................. 29
B ng 15: Thành ph n hóa h c và giá tr dinh d ng c a th c n dùng trong thí
nghi m, %DM....................................................................................................... 33
B ng 16:

ng th c n và d

ng ch t tiêu th (g/con/ngày) c a gà Sao .............. 34

B ng 17: Các ch tiêu s l ng tr ng (qu /6con), t l
(%) c a gà Sao trong thí
nghi m .................................................................................................................. 36
B ng 18: Tr ng l

ng và k t qu

p n tr ng gà Sao theo các nghi m th c .......... 39

x

DANH SÁCH BI U
Bi u

1:

ng DM, CP, EE, ME n vào gi a các nghi m th c......................... 35

Bi u
2:
ng tr ng tháng 1, tháng 2, t ng l ng 2 tháng c a gà Sao các
nghi m th c........................................................................................................... 37
Bi u
3: T l
tháng 1, tháng 2, trung bình t l
2 tháng c a gà Sao các
nghi m th c........................................................................................................... 37
Bi u
4: T l tr ng có phôi, tr ng ch t phôi và t l n / tr ng có phôi t ng
nghi m th c........................................................................................................... 40

xi


TÓM L
Thí nghi m Kh o sát kh n
nhau
c th c hi n t i ph
Nh m ánh giá nh h ng c
sinh s n c a gà Sao và các ch

C

ng sinh s n c a gà Sao b ng các m c
m khác
ng Long Hòa, qu n Bình Th y, Thành ph C n Th .
a các m c
protein trong kh u ph n lên kh n ng
tiêu v k t qu p n c a tr ng gà sao.

Thí nghi m
c th c hi n trên t ng s 120 gà Sao giai o n 28 tu n tu i. B trí
hoàn toàn ng u nhiên v i 5 nghi m th c t ng ng v i 5 kh u ph n là 5 m c
CP,
3 l n l p l i nh m xác nh m c
m t i u trong kh u ph n lên s n l ng
tr ng, t l
, t l tr ng có phôi, t l n .
K t qu thí nghi m cho th y các ch tiêu DM, ME tiêu th cao nh t nghi m th c
18%CP và 19%CP th p có ý ngh a th ng kê nghi m th c 16%CP, 17%CP,
20%CP. L ng CP tiêu th t ng t ng có ý ngh a th ng kê (P<0,05) theo các m c
CP trong kh u ph n.L ng tr ng, t l
, t l tr ng có phôi, t l tr ng n /
tr ng có phôi cao có ý ngh a th ng kê (P<0,05) nghi m th c 18%CP,19%CP,
20%CP .
T k t qu thí nghi m có th k t lu n r ng gà Sao sinh s n
ph n th c n h n h p có hàm l ng CP18% ã nâng cao
ch tiêu p n .

c nuôi b ng kh u
c n ng su t và các

xii


Ch

ng 1

TV N

Xã h i ngày càng phát tri n thì nhu c u s d ng các lo i th c ph m c a con ng i
c ng d n
c nâng cao, c bi t là th c ph m giàu protein và ch a ít cholesterol.
Protein trong th t gia c m có giá tr kho ng 21%, th t bò kho ng 16%, th t heo 11%
(Nguy n
c H ng, 2006) nên th t gia c m áp ng
c th hi u này c a ng i
tiêu dùng. Bên c nh ó, nhu c u v ngu n th c ph m m i, l c ng ang
c quan
tâm. Nh m y m nh phát tri n ch n nuôi gia c m trong nông h và làm a d ng
ngu n cung c p th c ph m m i và có giá tr , ngành ch n nuôi ã nghiên c u nh p
n i và nuôi thích nghi nhi u gi ng gà có kh n ng nuôi bán ch n th ho c nuôi t p
trung theo hình th c trang tr i Vi t Nam nh là gà Isabrown, gà Ai C p, gà Sao...
Trong ó áng l u ý nh t là gà Sao vì ây là m t trong nh ng gi ng gà c s n trên
th gi i, có ph m ch t th t, tr ng c bi t th m ngon và chúng có nhi u u i m
nh : s c
kháng cao, d nuôi, thích nghi
c v i nhi u vùng sinh thái, có th
nuôi nh t ho c th v n (Phùng
c Ti n et al., 2006).

Do t p quán canh tác th ng ch n nuôi nh l nên gà Sao có th
c ch n th
quanh v n, chúng có th t ki m n ho c ng i ch n nuôi có th s d ng ngu n
th c n s n có
a ph ng
nuôi gà Sao do ó vi c cung c p s n ph m hay
ngu n con gi ng còn h n ch . M t khác, gà Sao c ng
c nuôi nh t, gà
c cho
n th c n t tr n nh b p, cám, lúa, b t cá,…
m b o hàm l ng CP và m c
ng l ng cho gà nh m cung c p s n ph m k p th i và nhân r ng ngu n con gi ng
n cho ng i ch n nuôi.
ng B ng Sông C u Long là i xu t kh u cá tra và cá
basa l n nh t n c. L ng ph ph m t công nghi p ch bi n cá tra filê ông l nh
nhà máy x lý t o ra ngu n th c n nh : b t cá tra và m cá tra cung c p m và
ng l ng cho v t nuôi, là nguyên li u n xu t th c n cho ngành c n nuôi và
th y n. Ngoài ra, các lo i ph ph m nh bã bia, bã u nành c ng
c b sung
vào kh u ph n nuôi d ng gà Sao. Do hai lo i ph ph m này có hàm l ng m
cao nên th ng
c s d ng làm th c n b sung m cho gia súc, gia c m. Do ó
chúng tôi ti n hành th c hi n tài Kh o sát kh n ng sinh s n c a gà Sao b ng
các m c
m khác nhau nh m m c ích tìm ra m c
m thích h p trong
kh u ph n nuôi gà Sao sinh s n.
M c tiêu

tài:

Xác nh m c
m t i u trong kh u ph n c a gà Sao sinh s n
tr ng, t l p n cao.
Khuy n cáo k t qu
phát tri n gà Sao.

t

c

n ng

i ch n nuôi

cho n ng su t

cung c p con gi ng góp ph n

1


Ch

ng 2: C

S

LÝ LU N

2.1 GI I THI U V GI NG GÀ SAO
Gà Sao (Helmeted Guineafowl) có tên khoa h c là Numida meleagris có ngu n g c
châu Phi b t ngu n t gà r ng (Belshaw, 1985; Somes, 1996; Anonymous, 2001
và Embury, 2001) và
c thu n hóa u tiên b i ng i Ai C p c
i (Bonds,
1997 và Oakland, 2001). Hi n nay gà Sao ã
c thu n hóa và nuôi nhi u n i
trên th gi i. Vi t Nam, n m 2002 Trung tâm nghiên c u gia c m Th y Ph ng
nh p 3 dòng gà Sao t Vi n nghiên c u ti u gia súc Godollo - Hungari g m dòng
l n, dòng trung và dòng nh . Qua 3 th h , nghiên c u, ch n l c nâng cao n ng su t
3 dòng gà Sao cho th y c 3 dòng gà Sao n nh v ngo i hình, màu s c lông. T l
nuôi s ng qua các giai o n t t 96,6 - 100%. ng su t tr ng/mái 23 tu n
t 85,7 - 114 qu (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.2

C I M SINH H C C A GÀ SAO

Gà Sao (Helmeted Guineafowl) thu c l p Aves, b Gallformes, h Phasianidae,
gi ng Numididae, loài Helmeted (Moreki, 2005 và Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.2.1

c i m ngo i hình

Gà Sao con có ngo i hình gi ng chim cút con b lông chúng có nh ng s c màu nâu
ch y dài t
u n cu i thân (Pinoyfarmer, 2010). M và chân màu h ng, chân
có 4 ngón và có 2 hàng v y.Giai o n tr ng thành gà Sao có b lông màu xám en

i m nhi u nh ng n t ch m tr ng tròn nh , lông uôi ng n và th ng d c xu ng.
Thân hình thoi, l ng h i gù, uôi cúp. u không có lông và mào mà thay vào ó là
m u s ng, m u s ng này t ng sinh qua các tu n tu i, giai o n tr ng thành, m u
s ng cao kho ng 1,5 - 2cm. Mào tích c a gà Sao màu tr ng h ng và có 2 lo i: m t
lo i hình lá d t áp sát vào c , còn m t lo i hình lá hoa á r xu ng. Da m t và c gà
Sao không có lông, và l p da c này có màu xanh da tr i, d i c có y m th t
m ng, y m th t con tr ng thì l n h n nhi u so v i con mái. Chân khô, c bi t
con tr ng không có c a (Phùng
c Ti n et al., 2006). Gà Sao Hungary có 3 dòng
(dòng l n, trung bình và dòng nh ) u có ngo i hình ng nh t. Gà Sao có r t
nhi u màu nh tím hoàng gia, á, ng, xanh, san hô, chocolate, tr ng, da bò và
xám ng c trai (Andrews, 2009).

2


Hình 1: Gà Sao 1 ngày tu i

Hình 2: Gà sao tr

ng thành

(Ngu n: )

2.2.2 Phân bi t tr ng mái
Do có quá ít s khác bi t v b ngoài c a chúng nên r t khó kh n trong vi c phân
bi t, c bi t là giai o n còn nh . 1 ngày tu i phân bi t tr ng mái qua l huy t
không chính xác nh các gi ng gà khác. n giai o n tr ng thành con tr ng và
con mái c ng hoàn toàn gi ng nhau. Thông th ng, có th phân bi t gi i tính c a
gà Sao khi

c kho ng 2 tháng tu i qua ti ng kêu, m s ng, y m th t và u. Con
tr ng 12 - 15 tu n tu i có y m th t l n, trong khi con mái ph i n 15 - 16 tu n tu i
m i có y m th t nh con tr ng. Ngoài có m s ng, y m th t l n h n con tr ng
tr ng thành còn có u thô h n con mái. Ti ng kêu c a con tr ng và con mái u
có âm ti t gi ng nh “buckwheat, buck–wheat”, “put–rock, putrock” ho c
"quatrack, qua–track", nh ng con tr ng ch kêu
c m t ti ng trong khi ó con
mái thì kêu
c hai ti ng. Khi vui m ng hay ho ng lo n hay vì m t lý do nào ó
thì c con tr ng và con mái u kêu m t ti ng nh ng không bao gi con tr ng kêu
c hai ti ng nh con mái (Darre, 2002 và Moreki, 2005). Ta có th nghe th y
ti ng kêu c a gà khi
c 06 tu n tu i (trích d n c a Phùng
c Ti n, 2006).
2.2.3 T p tính c a gà Sao
Gà Sao có tính b y àn cao, thông th ng chúng di chuy n theo àn kho ng 20 con.
V mùa ông, chúng s ng t ng ôi tr ng mái trong t tr c khi nh p àn vào
nh ng tháng m n m sau. Gà Sao mái có th
20 - 30 tr ng và làm
trên m t
t, sau ó t p tr ng (Phùng
c Ti n et al., 2006), con mái p tr ng, tr ng n
sau 26 - 28 ngày p (Moreki, 2005). Gà Sao mái nuôi con không gi i và th ng b
l c àn con khi d n con i vào nh ng ám c cao. Vì v y trong t nhiên, gà Sao m

3


th ng ánh m t 75% àn con c a nó. Trong ch n nuôi t p trung, gà Sao v n còn
gi l i m t s b n n ng hoang dã.

Gà Sao r t nhút nhát và r t nh y c m v i nh ng ti ng ng nh : m a, gió, s m,
ch p, ti ng cành cây gãy, ti ng r i v c a
v t. c bi t, gà Sao khi còn nh r t
s bóng t i. Gà Sao thu c loài hi u ng, ban ngày h u nh chúng không ng , tr
giai o n gà con. Ban êm, chúng ng thành t ng b y và thích ng trên cây
(Andrews, 2009).
2.2.4 Hi n t

ng m c n

Gà Sao r t ít m c n nhau, tuy nhiên chúng l i r t thích m nh ng v t l ch ng h n
nh nh ng s i dây t i, hay nh ng chi c que nh trong chu ng, th m chí c n n
chu ng, t ng chu ng. Do v y th ng làm t n th ng n niêm m c mi ng c a
chúng, vì v y trong chu ng không nên
b t c v t gì ngoài máng n, máng u ng,
n n, t ng chu ng ph i làm ch c ch n (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.2.5 T p tính t m và bay và kêu
Hai tu n tu i là gà Sao có th bay lên cao cách m t t t 6 - 12m. Chúng bay r t
kh e nh t là khi ho ng lo n. Gà Sao c ng có nhu c u t m n ng, gà th ng t p trung
t m n ng vào lúc 9 - 11 gi sáng và 3 - 4 gi chi u. Khi t m n ng gà th ng b i
m t h cát th t sâu r i rúc mình xu ng h , c lông vào cát và n m ph i d i n ng
(Phùng
c Ti n et al., 2006
2.2.6 T p tính sinh d c
Các gi ng gà khác khi giao ph i th ng b t u b ng hành vi gh gà mái c a con
tr ng, ó chính là s khoe m . Ngoài ra, chúng còn th hi n s c m nh thông qua
ti ng gáy dài nh ng gà Sao l i không nh v y, chúng không b c l t p tính sinh
d c rõ ràng ngay c ng i ch n nuôi hàng ngày c ng khó phát hi n th y (Phùng
c Ti n et al., 2006).

Gà Sao mái b t u
vào mùa xuân (ánh sáng ban ngày t ng) và kéo dài kho ng 6
- 9 tháng. Th i gian
c ng có th
c kéo dài b ng cách s d ng ánh sáng nhân
t o. T l tr ng mái có th s d ng 1 tr ng cho 4 - 5 mái (Moreki, 2005). Th i i m
ghép lúc 24 – 25 tu n tu i và t l ghép 1tr ng/ 5 - 6 mái (Phùng
c Ti n et al.,
2006).
2.2.7 M t s tính n ng

c bi t c a gà Sao

Gà Sao có nhi u tính n ng c bi t nh : ch u ng kham kh gi i, thích nghi v i
nhi u vùng sinh thái, không òi h i cao v chu ng tr i, kh n ng ki m m i tuy t
v i, tiêu th t t c các ngu n th c n k c nh ng lo i th ng không s d ng trong
nuôi gà, th t giàu vitamin và ít cholesterol (Moreki, 2005). Gà Sao có s c
kháng

4


cao, ít m n c m i v i h u h t các b nh thông th ng trên gà (Bonds, 1997; Dieng
et al., 1999 và Mandal et al., 1999). Gà Sao không m c các b nh nh Marek,
Gumboro, Leucosis, nh ng b nh trong giai o n sinh s n các gi ng gà khác th ng
hay m c nh Mycoplasma, Sallmonella thì gà Sao ch a th y, k c b nh cúm A
H5N1 c ng ch a ghi nh n tr ng h p nào x y ra trên gà Sao (Phùng
c Ti n et al.,
2006).
2.3 M T S

SINH S N
2.3.1

CH TIÊU KINH T

K

THU T C A GÀ SAO TRÊN

ÀN

c i m gia c m sinh s n

Gia c m t khi
gi ng

qu tr ng

u tiên

c xem là gia c m sinh s n ho c gia c m

Quy lu t c a s
tr ng: t khi qu tr ng u tiên gia c m mái tr i qua các bi n
i v sinh lý, sinh hóa có liên quan n s c tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l ng
th và hi u qu s d ng th c n. gia c m t hay gà mái
tr ng n m u quy
lu t tr ng theo 3 pha
Pha 1: th ng là t khi
qu tr ng u tiên n h t 3 tháng

tr ng. Trong pha
này s n l ng tr ng
t ng t ngày
u tiên n kho ng 2 -3 tháng .
ng
th i v i t ng s n l ng
tr ng, kh i l ng tr ng, kh i l ng c th gà mái t ng
lên. Pha này th ng k t thúc lúc 42 tu n tu i (Nguy n
c H ng, 2006).
Pha 2: sau khi s n l ng tr ng t nh cao thì pha 2 c a s
tr ng b t u. Lúc
này s n l ng tr ng gi m t t nh ng kh i l ng tr ng và kh i l ng c th gà
không gi m, giai o n cu i gà mái có bi u hi n tích l y m . Pha 2 kéo dài n
kho ng 62 tu n tu i, khi s c tr ng gi m xu ng còn 65% so v i t ng s gà mái
trong ngày (Nguy n
c H ng, 2006).
Pha 3: pha ti p theo pha 2 cho n khi gà mái có bi u hi n thay lông. Trong pha này
s n l ng tr ng gi m n khi ng ng
h n. Kh i l ng tr ng gi m nh ho c n
nh, nh ng chi phí th c n s n xu t tr ng t ng lên.
Gà
tr ng các n m sau, quy lu t
tr ng di n ra t ng t nh gà
u nh ng s n l ng tr ng và th i gian kéo dài tr ng gi m i.

tr ng n m

2.3.2 Giai o n sinh s n (> 27 tu n tu i)
i v i dòng nh : Tu i thành th c sinh d c 200 ngày. T l nuôi s ng 100%. T l
ghép tr ng mái 1/4 - 1/5. N ng su t tr ng/mái/23 tu n

113,94 qu . Tiêu t n th c
n/10 tr ng/mái/ 23 tu n 1,33 kg

5


i v i dòng trung: Tu i thành th c sinh d c 196 ngày. T l nuôi s ng 100%. T
l ghép tr ng mái 1/4 - 1/5. N ng su t tr ng/mái/23 tu n 98,4 qu . Tiêu t n th c
n/10 tr ng/mái/ 23 tu n 1,59 kg.
i v i dòng l n: Tu i thành th c sinh d c 196 ngày. T l nuôi s ng 100%. T l
ghép tr ng mái 1/4 - 1/5. N ng su t tr ng/mái/23 tu n
85,73 qu . Tiêu t n th c
n/10 tr ng/mái/ 23 tu n 1,45 kg (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.3.3 K t qu

pn

Dòng nh : t l phôi 94,8%. T l n /t ng tr ng p 83,0%. T l n /phôi 87,66%.
T l gà con lo i I: 97,3%.
Dòng trung: t l phôi 92,6%. T l n /t ng tr ng p 81,3%. T l n /phôi 87,82%.
T l gà con lo i I: 96,9%.
Dòng l n: t l phôi 91,0%. T l n /t ng tr ng p 79,8%. T l n /phôi 87,69%.
T l gà con lo i I: 96,7% (Phùng
c Ti n et al., 2006).
2.3.4 Tính n ng s n xu t c a gà Sao
Theo Fani et al., (2004) tính n ng s n xu t ch y u c a gà Sao
b ng 1.

c th hi n

ng 1. M t s tính n ng s n xu t c a gà Sao

Ch tiêu
tr ng
Kh i l
l

Giá tr
m i n m (tr ng)
ng tr ng (g)

40 – 45

p n (%)

75 – 80

Kh i l

ng tr ng/kh i l

Kh i l

ng tr

ng c th (%)

ng thành (kg)

Tu i thành th c (ngày)
Th i gian p (ngày)
Kh i l

100

ng gà m t ngày tu i (g)

2,80
1,60 – 1,70
186
26 – 28
24,6

Ngu n: Moreki (2005) trích d n t Fani et al., (2004).

6


2.3.5 N ng su t tr ng và s n l
S nl

ng tr ng

ng tr ng: là s tr ng c a m t

S n l ng/ àn (HH): s n l
u vào chu ng .

ng tr ng tính bình quân trên s gia c m mái khi b t

S n l ng tr ng/ngày (HD): s n l
t i chu ng.
T l
tr ng:
ó c a gia c m.

i s n xu t c a gia c m mái.

ng tr ng tính bình quân trên s gia c m có m t

ánh giá n ng su t tr ng

m t th i i m ho c m t giai o n nào

Tr ng l ng tr ng: Tr ng l ng tr ng không nh ng là m t trong nh ng ch tiêu
quan tr ng
ánh giá ch t l ng tr ng mà còn là ch tiêu
ánh giá s n l ng
tr ng. S n l ng tr ng gi ng nhau nh ng kh i l ng tr ng khác nhau thì t ng kh i
ng r t khác nhau, do ó nh h ng n thu nh p, s n l ng và giá c . Vì v y
kh i l ng tr ng là ch tiêu
ánh giá s n l ng tr ng tuy t i c a gia c m
(Nguy n Th Mai et al., 2009).
2.4 S C

TR NG C A GIA C M

2.4.1 M t s ch tiêu ánh giá s c

tr ng c a gia c m

S c
tr ng c a gia c m là s l ng tr ng
c
ra trong m t th i gian nh t
nh, m t tháng, m t v , m t n m hay m t i c a gà mái . S c
tr ng trong
365 ngày k t gia c m tr ng qu tr ng u tiên (Nguy n Th Mai et al., 2009)
ánh giá s c
tr ng c a gia c m trong t ng th i gian nh t nh ng i ta
th ng dùng m t s ch tiêu nh c ng
tr ng, t l
tr ng, chu k
tr ng,
s c b n tr ng…
ng
tr ng: là s l
n chu k hay nh p .
ng

tr ng

ng tr ng

ra trong m t th i gian xác

nh không k

c tính:

F = n/ (n+z) x 100
Trong ó F là c

ng

tr ng; n là s tr ng

ra, z là s ngày ngh

.

ng
tr ng là ch tiêu th ng dùng
ánh giá s c tr ng c a m i cá th
gia c m. Ch tiêu này th ng s d ng trong khi nuôi gi các àn gi ng c n theo dõi
ng su t tr ng cá th .
T l
nh t

tr ng là t l ph n tr m gi a s tr ng
nh và s gà có m t t i th i i m ó.

ra c a àn gà t i m t th i i m

7


T l
tr ng là ch tiêu th ng

c s d ng
ánh giá s c
tr ng trên t t c
các àn gia c m. T các àn gi ng g c thu n, các àn gi ng ông bà, b m cho n
các àn gi ng th ng ph m.
Chu k
tr ng là m t s tr ng
ra liên t c trong vòng m t s ngày, chu k
tr ng có th dài ho c ng n. Th i gian kéo dài c a chúng ph thu c vào th i gian
hình thành qu tr ng. Th i gian hình thành tr ng càng dài thì chu k
tr ng càng
ng n và ng c l i. Chu k
c nh c l i và chia làm hai lo i chu k
u và chu k
không u. Th ng gia c m t t thì chu k
u và kéo dài.
Chu k
tr ng sinh h c là kho ng th i gian tính t khi gia c m b t u
qu
tr ng u tiên cho n khi ngh
thay lông. Th i gian kéo dài chu k
tr ng sinh
h c có m i t ng quan thu n v i s n l ng tr ng c a gia c m.
S cb n
b t u

tr ng
c bi u th b ng s tr ng
t i khi ngh
thay lông.

2.4.2 Các y u t

nh h

ng

ra trong th i gian t khi gia c m

n s c s n tr ng c a gia c m

2.4.2.1 Y u t di truy n cá th
Tu i thành th c sinh d c
Tu i thành th c sinh d c liên quan n s c tr ng c a gia c m. Thành th c s m là
m t tính tr ng mong mu n. Tuy nhiên c n ph i chú ý n kh i l ng c th . Tu i
thành th c sinh d c c a cá th
c xác nh qua tu i
qu tr ng u tiên. Có
nhi u y u t nh h ng n tu i thành th c sinh d c c a gia c m: loài, gi ng, dòng,
ng s n xu t, mùa v n , th i gian chi u sáng, ch
dinh d ng, ch m sóc
qu n lý (Bùi H u oàn et al., 2009).
ng
ng
tr ng t
tr ng c a 3
ng i ta th
phán oán s

tr ng

tr ng là s c tr ng c a gia c m trong m t th i gian ng n. C ng
ng quan r t ch t ch v i s c
tr ng m t n m. Nh t là c ng
- 4 tháng
u tiên. Vì v y
ánh giá s c
tr ng c a gia c m
ng ki m tra c ng
tr ng c a 3 - 4 tháng
u
có nh ng
m, k p th i trong công tác ch n gi ng (Bùi H u oàn et al., 2009).

Th i gian kéo dài chu k

tr ng sinh h c

Tùy thu c vào th i gian n mà s b t u và k t thúc c a chu k
tr ng sinh h c
có th x y ra trong th i gian khác nhau trong n m. Th ng gà chu k này kéo dài
m t n m. Chu k
tr ng sinh h c có m i t ng quan thu n v i tính thành th c
sinh d c, nh p
tr ng, s c b n tr ng và chu k
tr ng. Gi a s thành th c
và th i gian kéo dài chu k
tr ng sinh h c có t ng quan ngh ch rõ r t. Các cá
th có s khác nhau v b n ch t di truy n c a th i i m k t thúc n m sinh h c; i u
8

này cho phép ti n hành ch n l c theo s
tr ng n
tr ng c a c n m (Bùi H u oàn et al., 2009).

nh và do ó nâng cao s c

Sau m i chu k
tr ng sinh h c gia c m th ng ngh
và thay lông. Nh ng con
thay lông s m th ng là nh ng con
kém và th i gian thay lông kéo dài t i 4
tháng. Ng c l i nhi u con thay lông mu n và nhanh, th i gian ngh
d i2
tháng (Bùi H u oàn et al., 2009).
Tính p bóng c a gia c m ( p không tr ng)
Tính p bóng hay chính là b n n ng p tr ng, ây là ph n x không i u ki n có
liên quan n s c
tr ng c a gia c m. Tính p có nh h ng n n ng su t tr ng
vì v y ch n l c
lo i b b n n ng òi p s nâng cao s c
tr ng. Hi n nay
ng i ta ã t o
c nh ng dòng gà h ng tr ng không còn b n n ng òi p.
i
v i gà gi ng th t ng i ta c ng ti n hành ch n gi ng theo h ng lo i b ho c gi m
n m c th p nh t b n n ng òi p (Bùi H u oàn et al., 2009).
2.4.2.2 Gi ng, dòng gia c m
Gi ng, dòng có nh h ng l n n s c s n xu t tr ng c a gia c m. Gi ng gia c m
khác nhau kh n ng tr ng c ng khác nhau. Trong cùng m t gi ng, các dòng khác

nhau thì s n l ng c ng khác nhau. Nh ng dòng
c ch n l c th ng cho s n
ng tr ng cao h n nh ng dòng không
c ch n l c kho ng 15 - 20% (Bùi H u
oàn et al., 2009).
2.4.2.3 Tu i gia c m
Tu i gia c m c ng có liên quan n n ng su t tr ng. S n l ng tr ng c a gà gi m
d n theo tu i, th ng thì s n l ng n m th 2 gi m 15 - 20% so v i n m th nh t.
(Bùi H u oàn et al., 2009).
ng 2. nh h

ng c a tu i gia c m

ns nl

ng tr ng (%)

m

Gà

t

Ng ng

Gà tây

1

100

100

100

100

2

85

109

125

106

3

72

82

165

94

4

62

73

150

75

5

55

54

75

37

Ngu n: Bùi H u oàn et al., (2009).

9


2.4.2.4 Th c n và dinh d

ng

Th c n và dinh d ng có m i quan h ch t ch v i kh n ng
tr ng. Mu n gia
c m có s n l ng tr ng cao, ch t l ng tr ng t t thì ph i m b o m t kh u ph n
n y

và cân b ng các ch t dinh d ng theo nhu c u. Quan tr ng nh t là cân
b ng gi a n ng l ng và protein, cân b ng các axit amin, cân b ng các ch t khoáng
và vitamin (Bùi H u oàn et al., 2009).
Tùy thu c vào l ng th c n thu nh n hàng ngày c a m i àn gia c m mà ph i h p
kh u ph n cho thích h p. N u kh u ph n không m b o nhu c u v protein s làm
nh h ng rõ r t n n ng su t tr ng. M c protein thi u nghiêm tr ng s nh h ng
n ch t l ng tr ng và t l n s gi m th p. Kh u ph n không m nhu c u v
vitamin và khoáng không nh ng làm gi m n ng su t tr ng mà còn nh h ng rõ r t
n k t qu p n . T l tr ng không có phôi s t ng cao h n. Kh u ph n th a n ng
ng làm gia c m tích l y nhi u m trong c th c ng nh h ng t i quá trình t o
tr ng thông qua ho t ng c a các hormon sinh d c không bình th ng.
Th c n ch t l ng kém s không th cho n ng su t cao, th m chí còn gây b nh cho
gia c m. Các lo i th c n b o qu n không t t, b nhi m n m m c, các kim lo i
n ng, thu c b o v th c v t… th m chí các lo i th c n h n h p m b o y và
cân b ng các ch t dinh d ng nh ng b o qu n không t t c ng s không phát huy
c tác d ng trong ch n nuôi gia c m (Bùi H u oàn et al., 2009).
2.4.2.5 i u ki n ngo i c nh
Nhi t
là y u t quan tr ng nh t, gà nhi t
thích h p cho quá trình
tr ng
0
0
trong kho ng t 18 - 24 C; tuy nhiên nhi t
thích h p nh t là 20 C. Nhi t
th p
quá hay cao quá u không có l i cho gia c m và làm gi m s c
tr ng (Bùi H u
oàn et al., 2009).
Liên quan ch t ch v i nhi t

là
m, không khí trong chu ng nuôi th ng
xuyên b o hòa h i n c, do ó mu n y m nh l ng h i n c th a ra bên ngoài
c n có h th ng thông khí.
m c a không khí trong chu ng nuôi t t nh t là 65 70%, v mùa ông
m không nên v t quá 80%. S thông thoáng t t không ch
giúp m b o
m thích h p trong chu ng nuôi mà còn y các khí c trong
chu ng nuôi ra ngoài, m b o m t môi tr ng s ng phù h p v i gia c m (Bùi H u
oàn et al., 2009).
Ngoài nhi t
và
m thì ch
chi u sáng (th i gian và c ng
chi u sáng)
có nh h ng rõ r t n s c
tr ng c a gia c m.
i v i gia c m
tr ng, yêu
c u v th i gian chi u sáng m i ngày t 14 - 17 gi , n u th i gian chi u sáng ng n
n thì ph i dùng thêm èn chi u sáng. C ng
chi u sáng thích h p n u nuôi

10


chu ng kín t 5 - 10 lux/m2 n n chu ng, n u nuôi chu ng thông thoáng t nhiên là
20 - 40 lux/m2 n n chu ng (Bùi H u oàn et al., 2009).
2.4.2.6 Kh n ng duy trì s

tr ng và s thay lông c a gia c m

Y u t gi ng: gà có n ng su t tr ng cao th
Y u t v dinh d
úng quy lu t.

ng: stress do dinh d

Y u t môi tr ng: ánh sáng và nhi t
s c s n xu t tr ng.
Y u t bên trong c th : do s

ng có th i gian duy trì

tr ng dài.

ng hay làm cho gia c m thay lông không
có nh h

ng m nh

n th i gian duy trì

i u ti t c a th n kinh và hormon.

Th t thay lông và th i gian thay lông: gà b t u thay lông
u, c tr c n
l ng, cánh, c, b ng và sau cùng là uôi. Khi thay lông thì gà gi m s c
tr ng.
Gi ng gà chuyên th t th i gian thay lông kéo dài kho ng 3 tháng, còn gi ng gà

chuyên tr ng th i gian thay lông kéo dài kho ng 1 tháng.
2.5 S C SINH S N C A GIA C M
S c sinh s n c a gia c m không ch ph thu c vào s tr ng ra mà còn ph thu c
t l th tinh và t l p n . Ch tiêu t ng h p quan tr ng nh t
ánh giá s c sinh
s n là s gia c m con hay s gia c m con lo i 1 sinh ra t m t gia c m mái trong
m tn m
( Phùng
c Ti n et al.,).
2.5.1 T l th tinh
T l th tinh là t l ph n tr m gi a s tr ng có phôi và s tr ng
em p.

T l th tinh (%) =

S tr ng có phôi
S tr ng

ra hay s tr ng

x 100

ra

Ho c

T l th tinh (%)

=

S tr ng có phôi

x 100

S tr ng em p
Các y u t

nh h

ng

n t l th tinh

Y u t di truy n: loài, gi ng và các cá th khác nhau thì t l th tinh c ng khác
nhau. K thu t nhân gi ng c ng nh h ng n t l th tinh. N u cho giao ph i
ng huy t s làm gi m t l th tinh.

11