Phan1 Chuong2.doc

CHỈÅNG II :
PHẠT TRIÃØN HÃÛ THÄÚNG TRỈÅÌNG
CÁÚP II
XÁY DỈÛNG NH TRỈÅÌNG PHÄØ THÄNG MÅÏI
Cúi thạng 10/1950, åí Bçnh Trë thiãn nọi chung,
åí Qung Trë nọi riãng bë lủt låïn chỉa tỉìng cọ nãn
lỉång thỉûc, thỉûc pháøm phủc vủ bäü âäüi v nhán
dán thiãúu nghiãm trng. Låüi dủng khọ khàn ca
qn v dán ta, giàûc Phạp lải tàng cỉåìng cn quẹt,
âạnh phạ, khng bäú, bàõt lênh, láûp häüi Tãư. Chụng
måí nhỉỵng âåüt táún cäng cn quẹt vo cạc vng du
kêch Vénh Hong (Vénh Linh), Hi Trung, Hi Phong (Hi
Làng), Cam An (Cam Läü); Triãûu Cå, Triãûu Bçnh (Triãûu
Phong). Chụng âọng thãm vë trê v thạp canh dc
qúc läü I, quanh thë x tènh l v cạc thë tráún. Âãø
âäúi phọ våïi ám mỉu th âoản ca âëch, ngy 10
thạng 02 nàm 1951, Tènh y ra chè thë vãư kãú hoảch
tạc chiãún ma xn v sau âọ ra cạc chè thë âáøy
mảnh sn xút, kãú hoảch tạc chiãún âåüt ba tỉì
thạng 10 âãún hãút thạng 12 nàm 1952. Qn dán ta
âạnh thàõng nhiãưu tráûn Ba Däúc, Nam - Táy âỉåìng 74
â lm nỉïc lng nhán dán trong tènh. Âëch rụt b
mäüt säú vë trê, lä cäút åí Triãûu Phong, Do Linh, Vénh
Linh, Cam Läü, Hi Làng âãø âem qn tàng cỉåìng
phng th hai thë x Qung Trë, Âäng H. Ma thu
nàm 1953, âëch måí tráûn cn våïi qui mä låïn vo cạc
càn cỉï du kêch ca 4 huûn Triãûu Hi (Qung Trë)
Phong - Qung (Thỉìa Thiãn) nhỉng â váúp phi sỉû
khạng cỉû quút liãût ca qn v dán ta, tuy nhiãn
âëch cng gáy cho ta nhiãưu thiãût hải vãư ngỉåìi v
ca. Âäng xn nàm 1953 - 1954, âëch lải måí cạc tráûn

cn vo vng Triãûu Hi, Do Linh, Cam Läü, Vénh Linh
1
hng lm tan r cạc vng càn cỉï du kêch ca ta
nhỉng â bë ta âạnh thiãût hải nàûng nãư, cng våïi
qn dán c nỉåïc ginh thàõng låüi måïi trong Âäng
xn 1953 - 1954.
Trỉåïc bäúi cnh ạc liãût ca chiãún tranh Giạo
dủc Qung Trë phủc vủ khạng chiãún, chøn bë
ngưn lỉûc cho Cạch mảng trãn q hỉång, âáút
nỉåïc.
Vỉåüt qua khọ khàn thiãúu thäún do l lủt låïn
cúi nàm 1950 v sỉû cn quẹt tn phạ ạc liãût ca
âëch, cạc vng càn cỉï du kêch giỉỵ vỉỵng, mi hoảt
âäüng váùn âỉåüc duy trç v phạt triãøn. Vãư giạo
dủc, tiãúp tủc thỉûc hiãûn Ci cạch giạo dủc láưn
thỉï nháút våïi mủc tiãu âo tảo ca nh trỉåìng
phäø thäng l: "Giạo dủc bäưi dỉåỵng thãú hãû tr
thnh nhỉỵng ngỉåìi cäng dán lao âng tỉång
lai" , trung thnh våïi chãú âäü dán ch nhán dán, cọ â
pháøm cháút nàng lỉûc phủc vủ khạng chiãún, phủc
vủ nhán dán, kiãún qúc.
ÅÍ cạc vng tỉû do, càn cỉï du kêch nhỉ Triãûu
Ngun (chiãún khu Ba Lng), Cam Läü, Vénh Linh, Triãûu
Phong, Do Linh, Hi Làng âãưu cọ trỉåìng Tiãøu hc.
Cam Läü cọ cáúp 1 Lã Thãú Hiãúu: 10 låïp tải Ca;
cáúp I Vénh Liãm (Vénh Linh)
Triãûu Phong cọ cáúp 1 Triãûu Tán (lục âọ l x
Phong Tán) anh Nguùn Hỉỵu Êch lm Hiãûu trỉåíng.
Do Linh cọ cáúp I Linh Quang, anh Hong vàn Thy
lm Hiãûu trỉåíng (thåìi k 1953 âáy l vng âëch

háûu).
Cạc trỉåìng tiãøu hc cọ hc sinh chỉìng 100 em
âãún 200 em. Trỉåìng låïp thỉåìng âàût åí nh dán,
2
âçnh, cha. Khi giàûc âãún thç tháưy tr så tạn. Tuy
váûy, cạc trỉåìng váùn cäú gàõng thỉûc hiãûn chỉång
trçnh ca Bäü Giạo dủc. Cúi nàm hc, cạc k thi
tiãøu hc diãùn ra nghiãm tục tải chiãún khu Ba Lng,
Ca, Triãûu Sån, Vénh Hong. Hc sinh täút nghiãûp
cáúp I, hc cáúp II vo nhỉỵng nàm 1951, 1952, 1953
tải x hồûc lãn chiãún khu , nhiãưu nháút l tải
trỉåìng Lã Thãú Hiãúu (Ca).
Hçnh thnh v phạt triãøn trỉåìng cáúp II:
Tỉì giỉỵa nàm 1950, tènh cọ ch trỉång thnh
láûp cáúp II Lã Thãú Hiãúu âạp ỉïng nhu cáưu hc táûp
ca con em. Lục âáưu trỉåìng cọ 2 låïp 5 v 1 låïp 6.
Hc vo låïp 5 l cạc em â hon thnh chỉång trçnh
tiãøu hc åí cạc trỉåìng tiãøu hc thüc huûn
Triãûu Phong, Do Linh v Hi Làng, Säú âäng hc sinh
huûn Cam Läü vo vng Ca. Riãng hc sinh låïp 6 l
säú con em Qung Trë âỉåüc tènh gỉíi ra trỉåìng Trung
hc Hỉång Khã (H Ténh) hc tỉì nàm hc 1949, nay
tènh âiãưu âäüng tråí vãư. Nàm hc 1951 - 1952 trỉåìng
cọ âáưy â 3 låïp: 5, 6 v 7. Lục âáưu trỉåìng âàût tải
âçnh lng Mai Xạ v vi âiãøm åí thän Mai Läüc, sau khi
giàûc âạnh phạ cạc låïp hc bë chạy, tháưy tr vo
rỉìng Xon âàơn gäù, càõt tranh vãư dỉûng lải trỉåìng
hc. Bn ghãú, bng âen âãưu do tháưy tr váûn âäüng
giụp âåỵ ca nhán dán vng Ca. Nhỉỵng lục hc ban
âãm, âãø tranh sỉû âạnh phạ ca mạy bay âëch hc

sinh tỉû chãú ân dáưu ha khäng cọ khọi bàòng l
mỉûc hồûc l Pã nã xã lin, phêa trãn dng mäüt âoản
äúng thy tinh che ngn ân, xung quanh bët kên, chè
chỉìa mäüt läù â sạng âãø hc v viãút. Våí ca hc
3
sinh âỉåüc gọi gn trong mo cau phng khi bë nẹm
bom cáút dáúu dãù dng, khäng hỉ hng.
Tháưy giạo, cä giạo v hc sinh åí tr trong nh
dán thüc cạc lng Mai Ân, Mai Läüc, Cäưn Måïi, Trung
Chè, Âäúc Kènh, Läüc An. Màûc d bë âëch tong xun
cn quẹt âạnh phạ phi di chuøn âi nhiãưu nåi nhỉng
tháưy tr trỉåìng Lã Thãú Hiãúu váùn bạm trỉåìng, bạm
låïp v âàûc biãût l âỉåüc sỉû âm bc ca nhán
dán trong vng. Sỉû häù tråü vãư tinh tháưn, tçnh cm
váût cháút ca nhán dán l âäüng lỉûc thäi thục tháưy
dảy hãút mçnh, tr hc âãún nåi âãún chäún. Âáy l
trỉåìng cáúp II âáưu tiãn ca Qung Trë mang tãn vë
Ch tëch tènh â hy sinh vä cng anh dng trong
nhỉỵng ngy âáưu khạng chiãún chäúng Phạp. Nag
nay, trãn mnh âáút Cam Chênh (Ca) cọ trỉåìng Tiãøu
hc v trỉåìng THPT cáúp II - III tiãúp tủc mang tãn Lã
Thãú Hiãúu â v âang phạt huy truưn thäúng ca
cha anh nhỉỵng thãú hãû âi trỉåïc â gáy dỉûng dỉûng
lãn ngäi trỉåìng ny. Ngnh chøn bë âäüi ng
giạo viãn cáúp II cho nàm 1951 v nhỉỵng nàm sau. Ty
Giạo dủc â chn giạo viãn cọ Bàòng Thnh Chung
gỉíi âi âo tảo giạo viãn cáúp II . Thåìi gian âáưu, låïp
âàût tải trỉåìng Nguùn Chê Diãùu (huûn Phong
Âiãưn). Tháưy giạo ging dảy l nhỉỵng tháưy dảy
gii nhỉ äng Nguùn K dảy toạn (sau ny äng

Nguùn K lm Trỉåíng Ty Giạo dủc Bçnh Trë Thiãn
c nay l Thỉï trỉåíng Bäü GD & ÂT) äng Lỉång dảy
vàn... Giỉỵa chỉìng giàûc cn, låïp âo tảo phi di
chuøn vo phêa Nam tènh Thỉìa Thiãn (huûn Phụ
Läüc). Di chuøn gian khäø cạc giạo viãn dỉû låïp váùn
bạm trỉåìng, bạm låïp. Sau khi han thnh khọa âo
tảo, cạc giạo viãn tråí vãư tènh nh måí cạc låïp cáúp 2
4
åí nhiãưu x trong nàm hc 1951 - 1952, âọ l cạc
tháưy giạo Nguùn Thanh, Nguùn Cäng Lán, Nguùn
Kham, Nguùn Hỉỵu Sàõt. Thỉûc hiãûn chè thë ca Bäü
cạc Ty Giạo dủc Thanh Họa, Nghãû An, H Ténh tiãúp
tủc bäø sung lỉûc lỉåüng giạo viãn gii, giạc ngäü
cạch mảng, tám huút våïi nghãư nghiãûp chi viãûn cho
giạo dủc Qung Trë . Trỉåìng cáúp II Lã Thãú Hiãúu lục
måïi thnh láûp 1950 â pháún khåíi âọn cạc tháưy giạo
Phan Cỉû Nhán, Phảm Viãút Trçnh, Âäúng Phan Âãø, Häư
Âçnh Lỉ, Nguùn Bạ Tán, Ngä Oanh, Ngä Âỉïc Thủ,
Âäù Xn Trảch vo dảy cạc män tỉû nhiãn, x häüi.
Nàm hc 1951 - 1952 cạc x â måí cạc låïp (cáúp
II). Cạc trỉåìng cáúp II nhä lãn tỉì trỉåìng cáúp I l hçnh
thỉïc phạt triãøn âàûc biãût ca thåìi chiãún tranh. Âáy
l gii phạp tçnh thãú cọ hiãûu qu nháút trong âiãưu
kiãûn chụng ta vỉìa tiãún hnh ging dảy vỉìa gỉíi âi
âo tảo, âo tảo tải chäù lỉûc lỉåüng giạo viãn v
chåì sỉû chi viãûn ca giạo dủc khu Bäún do tháưy
Phảm Âçnh Ại v tháưy V Thưn Nho phủ trạch.
Chuún âi vo Qung Trë láưn thỉï 2 nàm 1952 ny,
tháưy V Thưn Nho âỉa vo 4 giạo viãn cáúp II v 17
giạo viãn cáúp I pháưn âäng l ngỉåìi Thanh Ha,

nghãû An. Lỉûc lỉåüng ny â bäø sung cho Ty v phán
vãư cạc trỉåìng hc. Âọ l cạc trỉåìng: Trỉåìng cáúp
I-II Cam thy (Cam Läü) do tháưy Nguùn Vàn Thanh
lm Hiãûu trỉåíng, Trỉåìng cáúp I-II Triãûu An (Triãûu
Phong) do tháưy Nguùn Thanh lm Hiãûu trỉåíng,
Trỉåìng cáúp I-II Triãûu Sån do tháưy Âàûng Bạ Âãû lm
Hiãûu trỉåíng, Trỉåìng cáúp I-II Hi Phong (Hi Làng) do
tháưy Hong Âỉïc Thảc lm Hiãûu trỉåíng. Trỉåìng
cáúp II Chåü Cản (Triãûu Phong) do tháưy Nguùn Kham
lm Hiãûu trỉåíng. Trỉåìng cáúp II Lã Thãú Hiãúu cọ cạc
5