Quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học Dương Xá huyện Gia Lâm thành phố Hà Nội (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
----------

NGUYỄN THỊ HIỀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TẠI TRƯỜNG TIỂU HỌC DƯƠNG XÁ
HUYỆN GIA LÂM THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS ĐỖ THỊ THÚY HẰNG

HÀ NỘI - 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành của mình, em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân
thành đến các thầy giáo, cô giáo trong Ban giám đốc, Trung tâm Đào tạo Sau
đại học - Bồi dưỡng nhà giáo và CBQL, Trung tâm Thông tin - Thư viện Học
viện Quản lý giáo dục đã tận tình giúp đỡ em trong học tập và nghiên cứu.
Em xin trân trọng cảm ơn cô giáo, PGS.TS. Đỗ Thị Thúy Hằng - người
đã hướng dẫn giúp đỡ em trong suốt quá trình từ hình thành ý tưởng, hoàn
thành đề cương và hoàn thiện luận văn này.
Em cũng xin được chân thành cảm ơn tới lãnh đạo, chuyên viên phòng
Giáo dục và Đào tạo huyện Gia Lâm, các đồng chí cán bộ quản lý, các thầy cô

giáo của trường Tiểu học Dương Xá huyện Gia Lâm, Thành phố Hà Nội đã tạo
điều kiện thuận lợi trong việc cung cấp thông tin, tài liệu và hỗ trợ cần thiết để
hoàn thành nội dung nghiên cứu.
Mặc dù em rất cố gắng để có được kết quả nghiên cứu, nhưng do khả
năng nghiên cứu có hạn và công việc của đơn vị vẫn phải cố gắng hoàn thành
nên đề tài không thể tránh khỏi thiếu sót, rất mong các thầy cô giáo cùng đồng
nghiệp chia sẻ để luận văn được hoàn thiện hơn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả

Nguyễn Thị Hiền


i

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i
MỤC LỤC ................................................................................................................... i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT................................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................................v
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...........................................................................................2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................................2
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.....................................................................3
5. Giả thuyết khoa học .............................................................................................3
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu .........................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................................3
8. Cấu trúc luận văn .................................................................................................4

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC ....................................................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................5
1.2. Một số khái niệm có liên quan .......................................................................9
1.2.1. Hoạt động dạy học .....................................................................................9
1.2.2. Quản lý và chức năng quản lý .................................................................11
1.2.3. Quản lý giáo dục và Quản lý nhà trường .................................................14
1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học ......................................................................17
1.2.5. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ......................................................17
1.2.6. Chuẩn kiến thức, kỹ năng ........................................................................18
1.2.7. Chất lượng giáo dục .................................................................................19
1.2.8. Tiêu chuẩn đánh giá giờ dạy ....................................................................20
1.3. Hoạt động dạy học trong trường Tiểu học .................................................22
1.3.1. Trường Tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân ...............................22
1.3.2. Hoạt động dạy ..........................................................................................24
1.3.3. Hoạt động học ..........................................................................................24
1.3.4. Đánh giá kết quả học tập .........................................................................25
1.3.5. Phối hợp các lực lượng trong việc nâng cao chất lượng học tập .............26
1.4. Nội dung quản lý hoạt động dạy học trong trường Tiểu học ...................27
1.4.1.Quản lý thực hiện mục tiêu và kế hoạch dạy học .....................................27
1.4.2. Quản lý thực hiện chương trình và nội dung dạy học .............................29
1.4.3. Quản lý sử dụng phương pháp và các điều kiện hỗ trợ dạy học ..............31


ii
1.4.4. Quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả dạy học ...............................33
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học trong trường Tiểu học ........36
1.5.1. Yếu tố khách quan ...................................................................................36
1.5.2. Yếu tố chủ quan .......................................................................................37
Kết luận chương 1 ...................................................................................................39

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG TIỂU
HỌC DƯƠNG XÁ, HUYỆN GIA LÂM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .....................40
2.1. Khái quát tình hình kinh tế, văn hóa - xã hội huyện Gia Lâm ................40
2.1.1. Vị trí địa lý ...............................................................................................40
2.1.2. Về kinh tế .................................................................................................41
2.1.3. Về văn hóa - xã hội ..................................................................................42
2.2. Thực trạng giáo dục Tiểu học trên địa bàn huyện Gia Lâm ....................43
2.2.1. Cơ cấu tổ chức của Phòng Giáo dục và đào tạo ......................................43
2.2.2. Đội ngũ giáo viên và học sinh Tiểu học Huyện Gia Lâm .......................44
2.2.3. Kết quả của giáo dục Tiểu học Huyện Gia Lâm đạt được.......................45
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học và giáo dục của trường Tiểu học
Dương Xá..............................................................................................................47
2.3.1. Đặc điểm tình hình...................................................................................47
2.3.2. Kết quả hoạt động theo mục tiêu kế hoạch và chỉ tiêu phát triển ............48
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học Dương
Xá - huyện Gia Lâm ............................................................................................54
2.4.1. Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu và chương trình dạy học ............54
2.4.2. Thực trạng quản lý thực hiện nội dung dạy học ......................................56
2.4.3. Thực trạng quản lý thực hiện phương pháp và các điều kiện hỗ trợ
hoạt động dạy học ..............................................................................................60
2.4.4. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá kết quả học tập ..............63
2.4.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học ở
trường Tiểu học Dương Xá ................................................................................68
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường
Tiểu học Dương Xá, Gia Lâm - Hà Nội .............................................................70
2.5.1. Thuận lợi ..................................................................................................70
2.5.2. Khó khăn ..................................................................................................70
2.5.3 Nguyên nhân .............................................................................................71
Kết luận chương 2 ...................................................................................................73
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở

TRƯỜNG TIỂU HỌC DƯƠNG XÁ, HUYỆN GIA LÂM, THÀNH PHỐ
HÀ NỘI ....................................................................................................................74
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp ...............................................................74


iii
3.1.1. Đảm bảo tính khoa học ............................................................................74
3.1.2. Đảm bảo tính toàn diện ............................................................................74
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn.............................................................................75
3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa ...............................................................................75
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở trường Tiểu học Dương Xá,
huyện Gia Lâm, Thành phố Hà Nội ..................................................................76
3.2.1. Chỉ đạo bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ quản
lý và giáo viên nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy ...........................................76
3.2.2. Phân cấp trong công tác quản lý, chú trọng phát huy vai trò của tổ
chuyên môn trong quản lý hoạt động dạy học ...................................................79
3.2.3. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động giảng dạy nhằm
thực hiện tốt quy chế chuyên môn .....................................................................83
3.2.4. Quản lý việc khai thác và sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học, ứng
dụng công nghệ thông tin trong việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm
nâng cao chất lượng đào tạo ..............................................................................87
3.2.5. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch, chương trình bồi dưỡng học sinh tham
gia các cuộc thi olympic, các sân chơi trí tuệ và phụ đạo học sinh yếu,
nhằm nâng cao kết quả học tập ..........................................................................89
3.2.6. Đổi mới công tác thi đua, khen thưởng để tạo động lực cho giáo
viên trong việc đổi mới phương pháp dạy học ..................................................92
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................94
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của biện pháp được đề
xuất. .......................................................................................................................95
3.4.1. Phương pháp tiến hành ............................................................................95

3.4.2. Tính cần thiết của biện pháp đề xuất .......................................................96
3.4.3. Tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...................................................97
Kết luận chương 3 .................................................................................................100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................101
1. Kết luận ...........................................................................................................101
2. Khuyến nghị ....................................................................................................102
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................104

PHỤ LỤC


iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

Cán bộ quản lý

CLGD

Chất lượng giáo dục

CNTT

Công nghệ thông tin

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐDH

Hoạt động dạy học

HT

Hiệu trưởng

HS

Học sinh

HSG

Học sinh giỏi

KTKN

Kiến thức kỹ năng

NCKH

Nghiên cứu khoa học

NXB

Nhà xuất bản

PHT

Phó Hiệu trưởng

PPDH

Phương pháp dạy học

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

TBDH

Thiết bị dạy học

TH

Tiểu học

XHHGD

Xã hội hóa giáo dục


v

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Tổng hợp số học sinh Tiểu học huyện Gia Lâm.......................................44
Bảng 2.2: Kết quả đạt được theo chuẩn đại trà của học sinh ....................................49
Bảng 2.3: Thành tích đạt được qua các cuộc thi .......................................................49
Bảng 2.4: Thành tích đạt được về văn thể mỹ và công tác Đoàn, Đội .....................50
Bảng 2.5: Kết quả thi giáo viên dạy giỏi và thực hiện các chuyên đề ......................51
Bảng 2.6: Kết quả viên chức đạt các danh hiệu ........................................................51
Bảng 2.7: Kết quả viên chức đạt danh hiệu viết sáng kiến kinh nghiệm ..................52
Bảng 2.8: Thực trạng quản lý việc thực hiện mục tiêu và chương trình dạy học .....55
Bảng 2.9: Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung dạy học ...............................57
Bảng 2.10: Thực trạng quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên .............................59
Bảng 2.11: Thực trạng quản lý thực hiện PP và các điều kiện hỗ trợ hoạt động DH ......61
Bảng 2.12: Thực trạng Đánh giá kết quả QL việc soạn bài lên lớp của giáo viên ......63
Bảng 2.13: Đánh giá kết quả quản lý việc dự giờ của giáo viên...............................65
Bảng 2.14: Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh .....................................66
Bảng 2.15: Thực trạng kết quả kiểm tra đánh giá học tập của học sinh ...................67
Bảng 2.16: Thực trạng Kết quả đánh giá yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học ......69
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ............................96

Bảng 3.2: Kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp đề xuất .........................98

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa hoạt động dạy - hoạt động học ...................................11
Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các thành tố của quản lý [20] .....................................12
Biểu đồ 3.1: Kết quả đánh giá tính cần thiết của các biện pháp ...............................97
Biểu đồ 3.2: Kết quả đánh giá tính khả thi của các biện pháp ..................................99


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tiếp tục thực hiện nhiệm vụ phát triển giáo dục theo Nghị quyết lần thứ
XI của Đảng và chỉ thị số 02/CT-TTg ngày 22/1/2013 của Thủ tướng Chính
phủ về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo gắn với việc tổ chức
thực hiện quy hoạch, kế hoạch phát triển giáo dục của các địa phương. Tập
trung thực hiện chương trình hành động của Ngành giáo dục triển khai Chiến
lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020. Để đẩy mạnh Công nghiệp
hóa - Hiện đại hóa đất nước, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt coi trọng nhân tố
tri thức của con người. Coi việc phát triển con người vừa là động lực, vừa là
mục tiêu của phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy trong công cuộc đổi mới đất
nước, Đảng ta đã khẳng định Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự
nghiệp của nhà nước và của toàn dân.Với mục tiêu giáo dục và đào tạo con
người Việt Nam phát triển toàn diện có đạo đức, có tri thức, có sức khỏe,
thẩm mỹ nghề nghiệp. Việc nâng cao chất lượng dạy học là yêu cầu thiết yếu
của giáo dục hiện nay. Trong xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ về nhiều
mặt, nhiệm vụ của công tác giáo dục đứng trước những đòi hỏi mới. Giáo dục
Tiểu học phải đào tạo những học sinh phát triển toàn diện với đầy đủ các
phẩm chất, năng lực, chủ động, sáng tạo. Đặc biệt là việc giáo dục hạn chế tối

đa những sản phẩm chưa toàn diện, do đó khắc phục hiện tượng học sinh học
kém là công việc đòi hỏi sự quan tâm của giáo viên các trường phổ thông nói
chung và trường Tiểu học nói riêng để đáp ứng được các nhu cầu ngày càng
cao của xã hội.
Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2006 - 2020,
Đảng và Nhà nước đã xác định những quan điểm và phương hướng cơ bản về
phát triển giáo dục, trong đó nổi bật là các yêu cầu nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, hoàn thiện hệ


2

thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục; chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã
hội hóa giáo dục; thực hiện công bằng trong giáo dục và xây dựng xã hội học
tập. Các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển sự nghiệp giáo dục
trong thời kỳ mới được thể hiện rõ trong các Nghị quyết của Đảng và cũng đã
được thế chế hóa trong Luật Giáo dục 2005. Chính vì vậy, nhiệm vụ bức thiết
đặt ra cho nền giáo dục Việt Nam nói chung và các nhà quản lý giáo dục Việt
Nam nói riêng là phải tiếp tục nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về giáo
dục. Một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao hiệu lực quản lý là
phải nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học. Quản lý hoạt động dạy
học trong trường Tiểu học là trách nhiệm của các nhà quản lý mà quản lý trực
tiếp là Hiệu trưởng. Đó chính là lý do tôi lựa chọn đề tài “Quản lý hoạt động
dạy học tại trường Tiểu học Dương Xá huyện Gia Lâm thành phố Hà Nội”
làm hướng nghiên cứu nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học
nói chung và chất lượng dạy học trong trường Tiểu học Dương Xá, huyện Gia
Lâm, thành phố Hà Nội nói riêng.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học trong các trường Tiểu học nói
chung và dạy học tại trường Tiểu học Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố

Hà Nội nói riêng nhằm cải tiến, nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học trong
giai đoạn hiện nay.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu các vấn đề lý luận có liên quan đến dạy học và quản lý
hoạt động dạy học trong trường Tiểu học.
- Nghiên cứu thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy
học tại trường Tiểu học Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong trường Tiểu
học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và dạy học nói riêng.


3

4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu.
Quá trình dạy học và quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học
Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong tại trường Tiểu học Dương
Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.
5. Giả thuyết khoa học
Nếu làm tốt công tác quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học
Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội bên cạnh những thành tích đã
đạt được cùng một số khó khăn cũng như thách thức hiện có thì sẽ nâng cao
chất lượng giáo dục Tiểu học nói chung và chất lượng dạy và học nói riêng.
6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học tại trường
Tiểu học Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Nghiên cứu tài liệu, phân tích, khái quát hóa, so sánh, tổng hợp các
thông tin, tư liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu, cụ thể:
- Chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về quản lý giáo dục.
- Các văn bản pháp quy như: Chỉ thị, thông tư, quy chế, hướng dẫn của
Bộ Giáo dục và Đào tạo về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học
trong trường Tiểu học.
- Kinh nghiệm thực tế của các nhà nghiên cứu khoa học, các nhà quản
lý giáo dục đề cập tới những vấn đề chung của quản lý hoạt động dạy học
trong trường Tiểu học.


4

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp quan sát các hoạt động giáo dục nói chung có liên quan
đến nâng cao chất lượng dạy học trong trường Tiểu học.
- Phương pháp điều tra: Xây dựng các mẫu phiếu điều tra nhằm thu
thập thông tin quản lý hoạt động dạy học trong các trường Tiểu học thuộc
phạm vi nghiên cứu và tính khả thi của biện pháp.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm nhằm xác định rõ hiện trạng và
xác định các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học Dương
Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội.
7.3. Các phương pháp nghiên cứu hỗ trợ khác
Sử dụng phương pháp toán học trong việc phân tích và xử lý các số liệu
điều tra nhằm định hướng các kết quả nghiên cứu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và khuyến nghị; Tài liệu tham khảo, nội
dung chính được thể hiện trong 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường Tiểu học
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học

Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại trường Tiểu học
Dương Xá, huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội


5

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Vào thế kỷ XX, nhiều nước phát triển đã công bố chiến lược phát triển
kinh tế xã hội những năm đầu thế kỷ, mà hạt nhân của các chiến lược đó là
vấn đề cải cách giáo dục (Hàn Quốc năm 1988, Pháp năm 1989, Anh và Mỹ
vào năm 1992). Đường lối phát triển giáo dục trong thời kỳ này tập trung vào
việc đổi mới mục tiêu giáo dục, trong đó đổi mới phương pháp và công nghệ
dạy học được coi là khâu then chốt.
Ở Việt Nam, trước hết phải nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
về quản lý giáo dục và dạy học. Bằng việc vận dụng sáng tạo Triết học Mác Lênin và kế thừa tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến, Người đã để lại
cho nền giáo dục cách mạng Việt Nam những tư tưởng có giá trị cao trong
quá trình phát triển lí luận giáo dục và dạy học. Dựa trên cơ sở lí luận của
Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học Việt Nam
đã tiếp cận quản lý giáo dục và quản lý trường học chủ yếu dựa trên nền tảng
lí luận giáo dục học.[3]
Từ thập kỷ 90 của thế kỷ XX đến nay đã phát triển nhiều những công
trình nghiên cứu các vấn đề về quản lý giáo dục. Trong phạm vi quản lý hoạt
động dạy học, có thể kể đến các công trình nghiên cứu của các tác giả Phạm
Minh Hạc, Nguyễn Minh Đạo, Nguyễn Văn Lê, Đặng Quốc Bảo,và một số
nhà giáo giàu kinh nghiệm quan tâm nhiều đến đổi mới PPDH như Văn Như
Cương, Tôn Thân, ...Hoặc cũng có một số tác giả quan tâm đến quản lý chất

lượng và hiệu quả các hoạt động dạy học như Trần Kiểm, Trần Kiều, Trần Bá
Hoành,… chú trọng vào người học làm trung tâm trong quá trình dạy học.
Quan điểm này hoàn toàn phù hợp với tinh thần Nghị quyết Trung ương 2


6

khóa VIII là đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, khắc phục lối truyền
thụ một chiều, rèn luyện khả năng tư duy sáng tạo của người học. Trong các
công trình nghiên cứu, các tác giả đã nêu lên những nguyên tắc chung của việc
quản lý hoạt động dạy học, từ đó chỉ ra các biện pháp quản lý vận dụng trong
quản lý giáo dục, quản lý trường học. Cải cách giáo dục Việt Nam đã được
quan tâm từ sau Đại hội Đảng VII (1992), và sau nhiều lần đổi mới, đến năm
2002 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo ngành giáo dục triển khai thực hiện
Bộ chương trình giáo dục phổ thông, đồng thời xác định rõ: Đổi mới phương
pháp dạy học vừa là mục tiêu then chốt, vừa là giải pháp đột phá. [19, 20]
Trong các nhà trường phổ thông nói chung và trường Tiểu học nói
riêng, hoạt động dạy học là hoạt động trọng tâm, đặc biệt ở trường Tiểu học,
giáo viên gần như quản lý và dạy học các môn trong từng lớp. Đó là thuận lợi
cho giáo viên trong việc thực hiện cả hoạt động dạy học và giáo dục học sinh
và đây cũng là điểm khác biệt giữa giáo dục Tiểu học với giáo dục trung học
cơ sở và giáo dục trung học phổ thông. Chính vì vậy có nhiều tác giả rất quan
tâm đến các nội dung nghiên cứu có liên quan đến quản lý nhà trường, quản
lý hoạt động dạy học trong các trường Tiểu học với việc áp dụng trên các địa
bàn trong các tỉnh, các địa phương khác nhau trong cả nước, chẳng hạn như
các luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Bích Ngọc với đề tài “Phát triển
đội ngũ giáo viên Tiểu học theo chuẩn nghề nghiệp ở huyện Thạch Thất - Hà
Nội". Nội dung của đề tài có quan tâm đến công tác bồi dưỡng nâng cao trình
độ chuyên môn và nghiệp vụ cho giáo viên Tiểu học nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục Tiểu học. Tác giả Trịnh Thị Bích Hảo với đề tài "Biện pháp

đổi mới quản lý hoạt động dạy và học của Hiệu trưởng trường Tiểu học Quận
Hoàng Mai - Hà Nội" Nội dung đề tài tập trung vào việc nghiên cứu các biện
pháp đổi mới quản lý hoạt động dạy và học, trong đó quan tâm đến các tác
động đến GV, HS, PHHS có ảnh hưởng đến đổi mới hoạt động dạy và học


7

[17]. Tác giả Vũ Minh Quyết với đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên Tiểu
học huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình theo định hướng chuẩn nghề nghiệp”. Nội
dung nghiên cứu của đề tài có liên quan đến hoạt động đào tạo và bồi dưỡng
đội ngũ GV Tiểu học, chú ý đến bồi dưỡng nghiệp vụ giảng dạy, đổi mới
phương pháp dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục Tiểu học.[26]
Như vậy vấn đề nâng cao chất lượng dạy học từ lâu đã được các nhà
nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Xã hội càng phát triển thì vấn đề
này càng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là của các nhà nghiên cứu giáo
dục ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta
thấy trong các công trình nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trò quan trọng
của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp
học. Mặc dù có rất nhiều tác giả trên thế giới cũng như Việt Nam đã nghiên
cứu và đưa ra nhiều biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường.
Có nhiều luận văn thạc sỹ quan tâm tới đề tài biện pháp quản lý hoạt động
dạy học trong nhà trường với nhiều cách tiếp cận về vấn đề quản lý khác
nhau, ở những địa phương khác nhau với phạm vi rộng hẹp khác nhau. Tuy
nhiên cho đến nay vẫn chưa có nhiều đề tài nào đi sâu nghiên cứu về các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong các trường Tiểu học đặc biệt tại
trường Tiểu học Dương Xá, huyện Gia Lâm - Thành phố Hà Nội thì đề tài
này là hoàn toàn mới mẻ.
Ngoài mục đích truyền thụ tri thức cho học sinh, các tiết lên lớp phải
có một phương pháp giảng dạy phù hợp, sinh động. Đây là điều mà bất cứ GV

nào cũng hiểu, tuy nhiên để tạo nên một không khí sinh động và lôi cuốn HS
thì không hề đơn giản. Để làm được điều đó, người GV không chỉ làm chủ
kiến thức trong lĩnh vực dạy học của mình mà cần phải có phương pháp sư
phạm thích hợp để phát huy tính chủ thể của HS. Trước hết GV phải có trình
độ chuyên môn và nghiệp vụ, tâm huyết và có trách nghiệm với nghề. Năng


8

lực sư phạm gồm: Năng lực khoa học; hiểu học sinh; ngôn ngữ diễn đạt; cách
tổ chức; trình bày bài giảng; óc tưởng tượng sư phạm… GV muốn phát huy
tính tích cực, tự giác, độc lập của học sinh thì cần phải biết lựa chọn phương
pháp và hình thức tổ chức thích hợp, trong đó có các phương pháp thuyết
minh; đàm thoại; quan sát; thảo luận; thí nghiệm; hỏi đáp; nêu vấn đề. [30]
Đổi mới phương pháp giáo dục tất yếu phải đổi mới hình thức tổ chức
dạy học để tạo một sự tương ứng cần thiết. Sự đa dạng của phương pháp dạy
học đòi hỏi phải có một số hình thức tổ chức dạy học thích hợp. Mỗi hình
thức tổ chức dạy học đều có tác dụng tích cực để phát triển học sinh ở một
khía cạnh nào đó. Vì vậy mỗi GV cần biết kết hợp nhiều hình thức tổ chức để
phát huy thế mạnh của mỗi hình thức tổ chức dạy học. Phương pháp dạy học
mới, đòi hỏi phải có hình thức tổ chức dạy học tạo cơ hội cho học sinh suy
nghĩ làm việc, trao đổi thảo luận với nhau nhiều hơn. Tiểu học là cấp học đầu
tiên không chỉ hình thành nên nhân cách người học mà còn tạo nền tảng kiến
thức và đặc biệt là cách tiếp cận với tri thức khoa học. Bởi vậy nhiệm vụ của
GV Tiểu học gắn với trách nhiệm nuôi dưỡng tạo cho các em niềm say mê
khám những tri thức khoa học đầu tiên. Quản lý đổi mới PPDH là nhằm giúp
GV khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện tư duy sáng tạo của người
học, từng bước áp dụng phương pháp tiên tiến, hiện đại vào quá trình dạy
học.[14]
Như vậy vấn đề nâng cao chất lượng dạy học từ lâu đã được các nhà

nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Xã hội càng phát triển thì vấn đề
này càng được quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là của các nhà nghiên cứu giáo
dục, ý kiến của các nhà nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta
thấy trong các công trình nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trò quan trọng
của công tác quản lý trong việc nâng cao chất lượng dạy và học ở các cấp học
nói chung và bậc Tiểu học nói riêng. [15]


9

Tóm lại, có rất nhiều tác giả trên thế giới cũng như Việt Nam đã nghiên
cứu và đưa ra nhiều biện pháp quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường. Có
nhiều luận văn thạc sỹ quan tâm tới đề tài biện pháp quản lý hoạt động dạy học
trong nhà trường với nhiều cách tiếp cận về vấn đề quản lý khác nhau, ở những
địa phương khác nhau với phạm vi rộng hẹp khác nhau. Trước những thách
thức của xu thế toàn cầu hóa, việc đổi mới giáo dục phổ thông trong đó có giáo
dục Tiểu học, bao gồm đổi mới mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện
dạy học và cách thức kiểm tra đánh giá. Đổi mới giáo dục Tiểu học là sự quan
tâm đặc biệt trước những thách thức về giáo dục hổ thông trong giai đoạn hiện
nay nhằm đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam.
1.2. Một số khái niệm có liên quan
1.2.1. Hoạt động dạy học
Trong nhà trường nói chung và trường Tiểu học nói riêng thì hoạt động
dạy học là hoạt động trung tâm. Đó là con đường thuận lợi nhất giúp học sinh
trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể nắm vững một khối lượng tri thức với
chất lượng cần thiết. Dạy học bao gồm hai hoạt động, đó là hoạt động dạy của
thầy và hoạt động học của trò. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với
nhau, tồn tại cho nhau và vì nhau. Chỉ có tác động qua lại giữa thầy và trò thì
mới xuất hiện bản thân quá trình dạy - học, nếu không có sự tác động qua lại
giữa dạy và học sẽ làm mất đi quá trình toàn vẹn đó. [23]

* Hoạt động dạy của thầy
Là truyền thụ kiến thức, tổ chức, điều khiển hoạt động chiếm lĩnh tri
thức của học sinh, giúp học sinh nắm vững được kiến thức, hình thành kỹ
năng, thái độ. Hoạt động dạy có chức năng kép là truyền đạt và điều khiển nội
dung học theo chương trình quy định. Có thể hiểu hoạt động dạy là quá trình
hoạt động sư phạm của thầy, làm nhiệm vụ truyền thụ tri thức, tổ chức, điều
khiển hoạt động nhận thức của học sinh. [2]


10

* Hoạt động học của trò
Là quá trình tự điều khiển chiếm lĩnh khái niệm khoa học, học sinh tự
giác, tích cực dưới sự điều khiển của thầy nhằm chiếm lĩnh khái niệm khoa
học. Hoạt động học cũng có chức năng kép là lĩnh hội và tự điều khiển quá
trình chiếm lĩnh khái niệm khoa học một cách tự giác, tích cực nhằm biến tri
thức của nhân loại thành học vấn của bản thân. Có thể hiểu hoạt động học của
học sinh là quá trình lĩnh hội tri thức, hình thành hệ thống những kỹ năng, kỹ
xảo, vận dụng kiến thức vào thực tiễn và hoàn thiện nhân cách của bản thân.
Hai hoạt động dạy và học có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nó tồn tại song
song và phát triển trong cùng một quá trình thống nhất, chúng bổ sung cho
nhau, kết quả hoạt động học của học sinh không thể tách rời kết quả hoạt
động dạy của thầy và kết quả hoạt động dạy của thầy không thể tách rời kết
quả hoạt động học tập của học sinh. [2]
Hoạt động học có hai chức năng thống nhất là lĩnh hội và tự điều khiển.
Nội dung của hoạt động học bao gồm toàn bộ hệ thống khái niệm khoa học
của từng bộ môn, với phương pháp phù hợp để biến kiến thức nhân loại thành
học vấn của bản thân.
Hoạt động học của học sinh bao gồm:
- Phối hợp hoạt động với giáo viên trên lớp, học sinh tiếp thu các kiến

thức, kỹ năng mới.
- Học sinh tự học ở nhà để hiểu sâu, mở rộng kiến thức, vận dụng kiến thức
mới để giải các bài tập. Học sinh ghi nhớ các kiến thức, kỹ năng cơ bản để có thể
biểu đạt lại thành lời nói, chữ viết cho giáo viên và người khác hiểu được.
Quá trình học là quá trình học sinh biến kinh nghiệm của xã hội lịch sử
loài người thành kiến thức, kinh nghiệm bản thân, từ đó mà hình thành và
phát triển nhân cách. [30]


11

* Mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học
Dạy học là hoạt động phối hợp của hai chủ thể đó là giáo viên và học
sinh. Phải khẳng định rằng nếu hai hoạt động này bị tách rời sẽ lập tức phá vỡ
khái niệm quá trình dạy học. Học tập không có giáo viên trở thành tự học.
Giảng dạy không có học sinh trở thành độc thoại.
Học sinh

Giáo viên

Chủ đạo

Lãnh
đạo

Tổ
chức

Khách thể

Điều
khiển

Chủ thể

Tích
cực

Chủ
động

Sáng
tạo

Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa hoạt động dạy - hoạt động học
1.2.2. Quản lý và chức năng quản lý
a) Quản lý
Quản l‎ý hình thành và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội loài
người. Nó bắt nguồn và gắn chặt với sự phân công, hợp tác lao động. Quản l‎ý
là một dạng hoạt động xã hội đặc thù, trở thành một nhân tố của sự phát triển
xã hội, một hoạt động phổ biến, diễn ra ở mọi lĩnh vực, ở mọi cấp độ và liên
quan đến mọi người. Có thể nói quản l‎ý là một trong những loại hình lao động
có hiệu quả nhất, quan trọng nhất. Quản l‎ý là một chức năng lao động xã hội
bắt nguồn từ tính chất xã hội của lao động. Ngay từ khi con người bắt đầu
hình thành nhóm đã biết phối hợp các nỗ lực cá nhân để thực hiện mục tiêu
duy trì sự sống. Từ khi xuất hiện nền sản xuất xã hội, nhu cầu phối hợp các


12

hoạt động riêng lẻ càng tăng lên. Bất cứ một tổ chức, một lĩnh vực nào từ sự
hoạt động của nền kinh tế quốc dân, hoạt động của một doanh nghiệp, một
đơn vị hành chính sự nghiệp…đến một tập thể thu nhỏ như tổ sản xuất, tổ
chuyên môn bao giờ cũng có hai phân hệ: người quản l‎ý và đối tượng quản
l‎ý,[4]. Có nhiều quan điểm khác nhau về quản l‎ý tùy thuộc vào cách tiếp cận,
góc độ nghiên cứu và hoàn cảnh xã hội, kinh tế, chính trị. Có thể điểm qua
một số l‎ý thuyết đó như sau:
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: Quản l‎ý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản l‎ý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản l‎ý) nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến. [24]
Còn theo tác giả Trần Kiểm: Quản l‎ý là nhằm phối hợp nỗ lực của
nhiều người sao cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu
của xã hội.
Như vậy quản l‎ý phải bao gồm các thành tố sau:
- Chủ thể quản lý
- Đối tượng quản lý
- Mục tiêu quản lý
- Công cụ quản lý
- Phương pháp quản lý
PHƯƠNG PHÁP QL

CHỦ THỂ

ĐỐI TƯỢNG

MỤC TIÊU

CÔNG CỤ QL

Sơ đồ 1.2: Mối quan hệ giữa các thành tố của quản lý [20]

13

Quản l‎ý là tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản l‎ý đến
tập thể những người lao động (nói chung là khách thể quản l‎ý) nhằm thực
hiện được những mục tiêu dự kiến. [20]
Quản l‎ý là nhằm phối hợp nỗ lực các thành viên trong tổ chức để thực
hiện các nhiệm vụ được giao và đạt mục tiêu.
Như vậy quản l‎ý phải bao gồm các thành tố sau:
- Chủ thể quản lý
- Đối tượng quản lý
- Mục tiêu quản lý
- Công cụ quản lý
- Phương pháp quản lý
b) Chức năng của quản lý
Chức năng quản lý là một thể thống nhất những hoạt động tất yếu
của chủ thể quản lý nảy sinh từ sự phân công, chuyên môn hóa trong hoạt
động quản lý nhằm thực hiện mục tiêu. Quản lý có bốn chức năng cơ bản,
có mối quan hệ chặt chẽ với nhau là: Chức năng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo
và kiểm tra.
- Chức năng kế hoạch: Là một chức năng, một khâu quan trọng nhất
trong hoạt động quản lý. Lập kế hoạch là hoạt động nhằm thiết lập các mục
tiêu cần thiết cho sự phấn đấu của một tổ chức, chỉ ra các hoạt động, những
biện pháp cơ bản và các điều kiện cần thiết để thực hiện mục tiêu đó. Kế
hoạch là nền tảng của quản lý, là sự quyết định lựa chọn đường lối hành động
của một tổ chức và các bộ phận của nó phải tuân theo nhằm hoàn thành các
mục tiêu của tổ chức.
- Chức năng tổ chức: Tổ chức là quá trình sắp xếp, phân bố công việc,
quyền hành và các nguồn lực cho các thành viên của tổ chức để họ có thể đạt

được các mục tiêu của tổ chức một cách hiệu quả. Ứng với những mục tiêu


14

khác nhau đòi hỏi cấu trúc tổ chức đơn vị cũng khác nhau. Nhờ tổ chức hiệu
quả mà người quản lý có thể phối hợp điều phối tốt hơn nguồn nhân lực và
các nguồn lực khác. Một tổ chức được thiết kế phù hợp sẽ phát huy được năng
lực nội sinh và có ý nghĩa quyết định đến việc chuyến hóa kế hoạch thành
hiện thực.
- Chức năng chỉ đạo: Là quá trình nhà quản lý dùng ảnh hưởng của
mình tác động đến con người trong tổ chức làm cho họ nhiệt tình, tự giác, nỗ
lực phấn đấu để đạt được mục tiêu của tổ chức. Vai trò của người chỉ đạo là
phải chuyển được ý tưởng của mình vào nhận thức của người khác, hướng
mọi người trong tổ chức về mục tiêu chung của đơn vị.
- Chức năng kiểm tra: Kiểm tra là một chức năng quan trọng của quản
lý, quản lý mà không kiểm tra thì coi như không có quản lý. Nhờ có hoạt
động kiểm tra mà người quản lý đánh giá được kết quả công việc, uốn nắn,
điều chỉnh kịp thời những hạn chế từ đó có biện pháp phù hợp điều chỉnh kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo. [20]
1.2.3. Quản lý giáo dục và Quản lý nhà trường
a) Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là hoạt động của chủ thể quản lý nhằm huy động, tổ
chức, điều phối, điều chỉnh, giám sát một cách có hiệu quả các nguồn lực giáo
dục (nhân lực, vật lực, tài lực) phục vụ cho mục tiêu phát triển giáo dục, đáp
ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý giáo dục là một dạng của
quản lý xã hội trong đó diễn ra quá trình tiến hành những hoạt động khai thác,
lựa chọn, tổ chức và thực hiện các nguồn lực, các tác động của chủ thể quản
lý theo kế hoạch nhằm gây ảnh hưởng đến đối tượng quản lý được thực hiện
trong lĩnh vực giáo dục, làm thay đổi hay tạo ra hiệu quả cần thiết vì sự ổn

định và phát triển của giáo dục trong việc đáp ứng các yêu cầu mà xã hội đặt
ra đối với giáo dục.[25]


15

* Bản chất của quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là quá trình diễn ra những tác động của chủ thể quản
l‎ý và đối tượng quản l‎ý, khi có thông tin hai chiều từ chủ thể quản l‎ý đến đối
tượng quản l‎ý và ngược lại, khi chủ thể quản l‎ý và đối tượng quản l‎ý có khả
năng thích nghi.
Quản lý giáo dục thuộc nhóm quản l‎ý nhà nước, các hoạt động quản l‎ý
được tiến hành dựa trên cơ sở quyền lực Nhà nước. Cơ quan chuyên trách về
quản lý nhà nước ở đây là cơ quan quản lý GD&ĐT các cấp.
Quản lý giáo dục thực chất là quản l‎ý hoạt động giáo dục con người.
Do đặc thù riêng của ngành giáo dục, quản l‎ý hoạt động giáo dục con người
có nghĩa là đào tạo con người, dạy cho họ thực hiện vai trò xã hội, những
chức năng, nghĩa vụ, trách nhiệm của họ vì sự phát triển xã hội và bản thân.
Quản lý giáo dục thuộc phạm trù phương pháp. Chủ thể quản l‎ý không
thể dùng mọi cách, mọi thủ đoạn áp dụng đối với đối tượng quản lý là con
người để thực thi mục đích quản lý giáo dục được. Vấn đề là nhà quản lý giáo
dục phải tìm ra phương pháp tốt nhất để thực hiện mục tiêu đề ra.
Quản lý giáo dục mang ý nghĩa khá đặc biệt: vừa mang tính khoa học
cao vừa mang tính sư phạm, vì sự phát triển của từng giáo viên, vì sự phát
triển nhân cách của học sinh.
Quản lý giáo dục được xem là hệ tự quản l‎ý mà đặc điểm của nó là tự
điều chỉnh, tự hoàn thiện nhằm đạt mục tiêu đề ra.
Quản lý giáo dục vừa là khoa học vừa là nghệ thuật. Quản lý giáo dục
là một ngành kế hoạch, nhưng chỉ chú ý tới tính khoa học thì dễ rơi vào trạng
thái cứng nhắc, máy móc. Vì vậy trong quản lý giáo dục phải rất chú ý đến

tính nghệ thuật. Chỉ có điều không thể lạm dụng tính nghệ thuật mà làm mất
đi định hướng của nhà quản lý giáo dục. [25]


16

b) Quản lý nhà trường
Nhà trường là một tổ chức chuyên biệt đặc thù của xã hội, được hình
thành từ nhu cầu mang tính tất yếu khách quan của xã hội, nhằm thực hiện
chức năng truyền thụ kinh nghiệm xã hội cần thiết cho từng nhóm dân cư nhất
định trong cộng đồng xã hội. Việc tổ chức các hoạt động nói trên được thông
qua quá trình sư phạm, được tổ chức một cách khoa học, nhằm xây dựng và
hoàn thiện nhân cách người học, mà nhân cách đó là những tiêu chuẩn về đạo
đức và năng lực của người học đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội,
mà không một dạng tổ chức nào trong xã hội khác với tổ chức nhà trường có
thể thay thế nó được. [19]
Ngày nay, nhà trường được thành lập và hoạt động dưới sự điều chỉnh
của các qui tắc xã hội; nó có tính chất và nguyên lí hoạt động rõ ràng và có
nhiệm vụ cụ thể, có nội dung giáo dục được chọn lọc, có tổ chức bộ máy và
đội ngũ được đào tạo, có kế hoạch hoạt động và được hoạt động trong một
môi trường nhất định, có sự đầu tư của người học, cộng đồng, các cơ quan
quản lý trong xã hội.
Như vậy, nhà trường là cơ quan giáo dục chuyên biệt, có đội ngũ các
nhà giáo được đào tạo, nội dung chương trình được chọn lọc, phương pháp
giáo dục phù hợp với mọi lứa tuổi, có phương tiện kỹ thuật phục vụ cho giáo
dục. Nhà trường là một tổ chức chuyên biệt trong xã hội, thực hiện chức năng
tái tạo nguồn nhân lực phục vụ cho duy trì và phát triển của xã hội. Trường
học là một tổ chức giáo dục cơ sở mang tính nhà nước, xã hội, là nơi trực tiếp
làm công tác đào tạo thế hệ trẻ.
Như vậy, quản lý nhà trường là những hoạt động của chủ thể quản lý

nhà trường (Hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học
sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm
thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường.


17

1.2.4. Quản lý hoạt động dạy học
Trong trường học mọi hoạt động đều hướng vào phục vụ hoạt động dạy
học và quản lý trường học trọng tâm là quản lý hoạt động dạy học. Quản lý
hoạt động dạy học trong nhà trường là quản lý toàn bộ các hoạt động dạy, học
và các điều kiện hỗ trợ hoạt động dạy học.
Quản lý dạy học là quản lý một hoạt động với tư cách là một hệ thống
toàn vẹn, bao gồm các nhân tố cơ bản: mục đích, nhiệm vụ, nội dung dạy học,
thầy với hoạt động dạy, trò với hoạt động học, các phương pháp và các
phương tiện dạy học, các hình thức tổ chức dạy học, phương thức kiểm tra
đánh giá kết quả học tập. [24]
Bản chất của quá trình dạy học là sự thống nhất biện chứng của dạy và
học được thể hiện bằng sự hợp tác giữa dạy và học theo lôgic khách quan của
nội dung.
Như vậy, quản lý hoạt động dạy học là quản lý hoạt động sư phạm của
người thầy và hoạt động học tập rèn luyện của trò, để hình thành và phát triển
nhân cách học sinh. Ngoài ra, quản lý hoạt động dạy học là quản lý quá trình
truyền thụ kiến thức từ người dạy và sự lĩnh hội tri thức từ người học qua việc
tương tác giữa thày và trò cùng các điều kiện hỗ trợ trong quá trình dạy học.
1.2.5. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học
Biện pháp là cách thức thực hiện các hoạt động nhằm đạt được mục
tiêu đặt ra trong hoạt động đó. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học là cách
thức mà người quản lý, đặc biệt là Hiệu trưởng cụ thể hóa để thực hiện các
chức năng quản lý và đạt được mục tiêu đặt ra, thể hiện:

- Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, quản lý hoạt động dạy học: Nhiệm vụ,
quyền hạn và cách thức làm việc của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên
trong tổ chức của nhà trường kết hợp mối quan hệ đoàn kết, hỗ trợ và hợp tác
cả bên trong nhà trường và ngoài xã hội nhằm đạt mục tiêu và kế hoạch đề ra.


18

- Xây dựng các quy định về việc thực hiện chuyên môn nhằm thực hiện
các công tác quản lý hành chính, đảm bảo các quy định về việc thực hiện
nhiệm vụ dạy học.
- Chỉ đạo thực hiện đúng mục tiêu, chương trình và nội dung dạy học
theo quy định chú trọng vào việc cải tiến đổi mới phương pháp dạy học, sử
dụng hiệu quả thiết bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
- Kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động dạy học bằng cách tăng cường
công tác dự giờ, sinh hoạt chuyên môn. Xây dựng câu hỏi và ra các đề thi
đảm bảo chính xác, khách quan và phát huy tính tích cực trong tư duy của
người học. Ngoài ra, mục tiêu của hoạt động kiểm tra đánh giá còn giúp các
nhà quản lý giáo dục có thể chỉ đạo điều chỉnh cách dạy, cách học, giúp đỡ,
động viên, khích lệ đội ngũ giáo viên và học sinh tiếp tục phấn đấu vươn lên
trong các nhiệm vụ đặt ra.
- Quản lý các điều kiện, phương tiện hỗ trợ hoạt động dạy học nhằm
nâng cao chất lượng giờ dạy, kết quả học tập của người học.
1.2.6. Chuẩn kiến thức, kỹ năng
Chuẩn kiến thức - kĩ năng là yêu cầu đòi hỏi đối với giáo viên (GV)
trong quá trình thực hiện chương trình giảng dạy. Tuy nhiên, tùy theo cấp
học, đối tượng và cả vùng miền mà yêu cầu chuẩn kiến thức - kĩ năng có mức
độ khác nhau. [6]
Về kiến thức, yêu cầu học sinh phải nhớ, nắm vững, hiểu rõ các kiến
thức cơ bản trong chương trình và sách giáo khoa. Những tri thức đó chính là

nền tảng vững chắc để các em phát triển năng lực nhận thức ở mức độ cao
hơn trong quá trình học tập sau này. Về kĩ năng, học sinh biết vận dụng tri
thức đã được tiếp thu để trả lời câu hỏi, giải bài tập, làm thực hành, có kĩ năng
tính toán, vẽ hình,… sau mỗi bài hoặc mỗi chương đã học. Yêu cầu cần đạt về
kiến thức thường được xác định theo sáu mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận