Lịch sử Hà Nội Thăng Long thời nhà Trần

Trường THCS Lương Yên

Lịch sử 7

BÀI 2 - TIẾT 31: LỊCH SỬ HÀ NỘI

THĂNG LONG THỜI TRẦN
(Từ thế kỉ XIII đến thế kỉ XV)
A Mục tiêu bài học:
1 Kiến thức:

- Nhận biết được những nét chính về kinh thành Thăng Long thời Trần: Quy hoạch
Thăng Long có sự kế thừa và phát triển so với thời Lý. Đặc biệt là khu thị được mở
rộng và Thăng Long trở thành đô thị sầm uất hơn.
- Cùng với cả nước nhân dân Thăng Long đã góp sức ba lần đánh thắng quân Mông
Nguyên với nhiều chiến thắng vang dội : Đông Bộ Đầu, Hàng Buồm, Nam Thăng
Long.
- Sự phát triển của giáo dục, văn hóa Thăng Long. Những danh nhân văn hóa tiêu
biểu của Thăng Long thời Trần.
2 Tư tưởng

- Bồi dưỡng ý thức tự hào về vùng đất Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến,
lòng biết ơn những anh hùng có công với dân tộc.
- Ý thức giữ gìn, phát huy những thành tựu cha ông đã để lại.
3 Kỹ năng

- Rèn luyện kỹ năng so sánh, phân tích, đánh giá
- Kỹ năng làm việc nhóm
- Kỹ năng học tập trải nghiệm, tìm hiểu lịch sử qua các hoạt động tham quan di tích
B Phương tiện dạy học

1. Giáo viên
- Sách giáo khoa, sách giáo viên Lịch sử Hà Nội
- Giáo án word, power point
- Video, tranh ảnh, tư liệu
2. Học sinh
- Sách giáo khoa Lịch sử Hà Nội, vở ghi, vở bài tập
- Chuẩn bị phần báo cáo bài tập nhóm cô giáo giao từ tiết trước
- Soạn bài tập bằng Power point
Nguyễn Thị Kim Phong
1


Trường THCS Lương Yên

Lịch sử 7

C. Tiến trình Dạy và Học
1. Ổn định tổ chức lớp : 1 phút
2. Kiểm tra bài cũ: 3 phút
- Hà Nội có tên gọi là Thăng Long từ bao giờ ? Vì sao nơi đây được chọn là đất
định đô? (Học sinh theo dõi, suy nghĩ, trả lời từ đó nắm được yêu cầu của bài học hôm
nay)
3. Hoạt động dạy học:
HOẠT ĐỘNG TẠO LẬP TÌNH HUỐNG HỌC TẬP
Giáo viên giới thiệu về Hà Nội, Thăng Long – Hà Nội thời Trần phát triển trở
thành trung tâm kinh tế, chính trị của cả nước. Một thời kì Thăng Long - Hà Nội rất
đỗi oai hùng.
HOẠT ĐỘNG HƯỚNG DẪN HỌC SINH HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1:

Hoat động của học sinh

Kiến thức cần đạt

- Mục đích: HS nhận thức được quy hoạch Thăng Long thời Trần trên cơ sở kế
thừa thời Lý, được sửa chữa mở mang thêm. Kinh tế thủ công nghiệp và thương
nghiệp phát triển hơn trước.
- Phương pháp: Trải nghiệm thực tế Hoàng thành Thăng Long, làm việc nhóm.
- Hình thức tổ chức: nhóm, toàn lớp.
- Thời gian: 10 phút
GV dẫn dắt nội dung và HS đọc SGK và nghiên
1. Kinh thành Thăng
yêu cầu học sinh trình bày cứu tư liệu (Tư liệu được
Long thời Trần
phần học tập của mình
HS tìm hiểu trước ở nhà),
Trải nghiệm thực tế tại khu
di tích Hoàng Thành
Thăng Long
- Báo cáo bài tập bằng clip
ngắn

GV lắng nghe, theo dõi,
hỏi về những khó khăn của
HS khi học trải nghiệm tại Hs các nhóm hỏi - đáp
khu di tích Hoàng thành
Nguyễn Thị Kim Phong
2

- Quy hoạch Thăng Long
chặt chẽ, được sửa chữa
và xây dựng thêm.


Trường THCS Lương Yên

Thăng Long

Lịch sử 7

Hs bổ sung

(câu hỏi dự kiến)
- Quy hoạch Thăng Long
thời Trần so với thời Lý
HS ghi bài
- Sự tồn tại và phát triển
của các phường thủ công
thời Trần
GV nhận xét, ghi bảng

- Kinh tế: thủ công
nghiệp, thương nghiệp
phát triển khá sầm uất.
=> Thăng Long vẫn là
trung tâm chính trị, trung
tâm kinh tế của cả nước.

Hoạt động 2:

- Mục đích: Học sinh hiểu được những nét chính trong cuộc chiến chống quân
Mông Nguyên của nhân dân Thăng Long với một số trận thắng lớn, những tấm
gương tiêu biểu của đất Thăng Long. Từ đó bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, ý thức
độc lập chủ quyền sâu sắc.
- Phương pháp: Làm việc nhóm, trò chơi, kết hợp xem phim lịch sử
- Hình thức tổ chức: nhóm, toàn lớp.
- Thời gian: 15 phút
GV dẫn dắt chuyển hoạt
động, nêu phần bài tập đã
giao cho nhóm 2 từ tiết
trước : tìm hiểu ba lần
kháng chiến chống MôngNguyên của Thăng Long.

2. Thăng Long ba lần
kháng chiến chống
Mông Nguyên
Các trận đánh lớn :
- Đông Bộ Đầu (Hàng
Than)

Yêu cầu nhóm 2 lên
- Phường Giang Khẩu
trình bày phần chuẩn bị HS nhóm 2 trình bày diễn (Hàng Buồm)
biến chính của ba lần
của nhóm mình
kháng chiến chống Mông - Nam Thăng Long
*Yêu cầu trình bày được:
Nguyên của Thăng Long
-Thời gian
thời Trần

- Những chiến thắng tiêu
biểu.
- Kế sách của nhà Trần
Nguyễn Thị Kim Phong
3


Trường THCS Lương Yên

Lịch sử 7

- Tấm gương tiêu biểu của
đất Thăng Long trong các
cuộc kháng chiến chống
quân Mông Nguyên
- GV theo dõi, giúp đỡ và
nhận xét phần tìm hiểu của
nhóm và cả lớp
- GV cho HS xem video
ngắn, yêu cầu HS thảo luận
HS các nhóm khác theo
ý kiến :
«Thăng Long thời Trần dõi và bổ sung
đánh giặc giỏi »
- GV chốt nội dung : Trong
vòng 30 năm (từ 12581288), Thăng Long cùng
với nhân dân Đại Việt đã
làm nên những kỳ tích là
ba lần đánh bại đế quốc
Mông Nguyên. Đó không

chỉ là chiến thắng của võ
công, của kế hiểm mà đó
còn là chiến thắng của đạo
đức Đại Việt

HS ghi bài
HS xem và trình bày ý
kiến của mình
Lắng nghe, thảo luận
Báo cáo kết quả thảo luận,
nhận xét va bổ sung

Hoạt động 3:
- Mục đích: Học sinh thấy được Thăng Long không chỉ là một trung tâm kinh tế,
chính trị mà còn là trung tâm văn hóa của cả nước.
- Phương pháp: Làm việc nhóm, kể chuyện qua tranh.
- Hình thức tổ chức: nhóm, toàn lớp.
- Thời gian: 10 phút
- GV nêu câu hỏi định
3. Đời sống văn hóa xã
hướng : « Thăng Long thời HS trình bày sự phát triển hội
Trần có đời sống văn hóa văn hóa, giáo dục
- Giáo dục : phát triển
Nguyễn Thị Kim Phong
4


Trường THCS Lương Yên

như thế nào ? »

- GV gọi các nhóm lên Làm việc nhóm
trình bày những chuẩn bị
của mình về văn hóa, lễ Nhóm 3 trình bày về giáo
hội, danh nhân ở Thăng dục, văn hóa
Long

Lịch sử 7

quy củ, tổ chức đều các kì
thi tuyển chọn người tài.

Nhóm 4 trình bày về danh - Sinh hoạt văn hóa đậm
- GV tổ chức cho HS trình nhân văn hóa tiêu biểu: đà bản sắc dân tộc.
bày về danh nhân văn hóa thầy giáo Chu Văn An
thông qua chuyện kể
- GV nhận xét và đánh giá
HS các nhóm còn lại theo - Danh nhân văn hóa tiêu
các nhóm
dõi, bổ sung
biểu : Thầy giáo Chu Văn
An.
4 Củng cố: 5 phút
GV củng cố kiến thức bằng trò chơi. HS lắng nghe, tham gia đố vui để cùng ghi nhớ
nội dung bài học
GV tổng kết nội dung cơ bản của bài học : Thăng Long thời Trần không chỉ là một
trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa mà còn là trái tim của cả nước.
5 Hoạt động tiếp nối : 1 phút

HS về nhà làm bài tập trong SGK và sách bài tâp
Chuẩn bị bài « Ôn tập chương II và III »

Nguyễn Thị Kim Phong
5


Trường THCS Lương Yên

Lịch sử 7

PHIẾU GIAO NHIỆM VỤ
NHÓM 1
- Tìm hiểu về kinh thành Thăng Long thời Trần gồm quy hoạch, kinh tế
Có thể thêm các hình thức trình bày minh họa tùy theo sở thích của
nhóm.

NHÓM 2
- Tìm hiểu về quân dân Thăng Long trong ba lần kháng chiến chống quân
xâm lược Mông Nguyên. Yêu cầu : Thời gian, kế sách tiêu biểu, các chiến
thắng lớn và những tấm gương tiêu biểu của đất Thăng Long trong ba lần
chống Mông- Nguyên
Có thể thêm các hình thức trình bày minh họa tùy theo sở thích của
nhóm.

NHÓM 3
- Tìm hiểu về văn hóa giáo dục thời Trần
Có thể thêm các hình thức trình bày minh họa tùy theo sở thích của
nhóm.

NHÓM 4
- Tìm hiểu về danh nhân văn hóa tiêu biểu của Thăng Long thời Trần.

Có thể thêm các hình thức trình bày minh họa tùy theo sở thích của
nhóm.

Nguyễn Thị Kim Phong
6