Xây dựng văn hóa nhà trường tại trường trung học phổ thông nam yên thành, huyện yên thành, tỉnh nghệ an (tt)

1

LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập nghiên cứu và triển khai đề tài: “Xây dựng văn
hóa nhà trường tại trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh
Nghệ An”, đến nay tôi đã hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình.
Tôi xin bảy tỏ tấm lòng biết ơn sâu sắc nhất tới cô giáo - TS. Trần Bội Lan
- Người đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt quá trình tôi nghiên cứu và thực
hiện luận văn này.
Đồng thời tôi cũng chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo nhà trường,
các cán bộ, giáo viên thuộc các tổ bộ môn, các đoàn thể, các em học sinh
trong trường trung học phổ thông Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh
Nghệ An đã giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt đề tài nghiên cứu này.
Do thời gian nghiên cứu có hạn và khả năng cá nhân còn hạn chế nên kết
quả nghiên cứu có thể còn những thiếu sót hạn chế nhất định. Tác giả rất
mong nhận được sự góp ý của các thầy cô, các độc giả để đề tài nghiên cứu
được hoàn thiện hơn.
Tác giả

Phan Thị Hiên


MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
“Xây dựng trường học thân thiện – học sinh tích cực” là phong trào thi

đua do Bộ GD&ĐT phát động từ năm học 2008 – 2009. Khi phát động phong
trào, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã
nói: “Phong trào này nhằm thiết lập lại môi trường sư phạm với sáu đặc

trưng là trật tự kỷ cương, trung thực, khách quan, công bằng, tình thương và
khuyến khích sáng tạo, hiệu quả.” Đây là nội dung rất cơ bản của văn hóa nhà
trường. Chính vì thế, mỗi nhà trường cần phải xây dựng văn hóa học đường
của mình.
Trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An là một ngôi trường mới
được thành lập. Với định hướng xây dựng trường THPT Nam Yên Thành trở
thành một nhà trường có chất lượng giáo dục cao, là điểm sáng của giáo dục
tỉnh Nghệ An. Ban lãnh đạo nhà trường chú trọng xây dựng văn hóa nhà
trường phát huy những giá trị truyền thống và đón nhận những giá trị văn hóa
của thời kỳ hội nhập, phát triển.
Xuất phát từ bối cảnh như phân tích ở trên cùng với việc nhận thức được
tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa nhà trường trong quản lý trường
học nên tôi chọn đề tài: “Xây dựng văn hóa nhà trường tại trường Trung
học phổ thông Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An” để nghiên cứu với hi vọng
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
2.

Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở lý luận và thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường ở trường
THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An, đề xuất các biện pháp xây dựng văn
hóa nhà trường nhằm giúp nhà trường phát triển một cách hiệu quả nhất.
3. Khách thể và đối tượng nghiên
3.1.
Khách thể nghiên cứu

cứu

Xây dựng văn hóa nhà trường của trường trung học phổ thông.

3.2.

Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT
4.

Giả thuyết khoa học

Xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ
An trong những năm qua đã đạt được một số thành tựu nhất định, tuy nhiên
vẫn chưa đạt kết quả như mong muốn. Nếu áp dụng những biện pháp xây
dựng văn hóa nhà trường phù hợp thì trường THPT Nam Yên Thành sẽ khắc
phục được những tồn tại trong xây dựng VHNT, góp phần đưa nhà trường
phát triển trở thành điểm sáng của giáo dục tỉnh Nghệ An.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về xây dựng văn hóa
5.2.
Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động xây
5.3.

nhà trường.
dựng văn hóa nhà

trường tại trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
Đề xuất một số biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường tại trường

THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An.

6. Phạm vi nghiên cứu
6.1.
Phạm vi nội dung nghiên cứu: Biện pháp xây dựng văn hóa nhà
6.2.

trường trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An
Phạm vi địa bàn nghiên cứu: Trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh

6.3.

Nghệ An.
Phạm vi thời gian nghiên cứu: Thời gian điều tra từ năm học 2013

– 2014 đến 2015 – 2016.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1.
Phương pháp nghiên cứu lí luận
Phân tích, so sánh, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát các tài liệu, văn
bản có liên quan đến đề tài, các văn bản pháp lý, các quy chế về việc xây
dựng văn hóa nhà trường, hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường trường
THPT; các văn bản hướng dẫn về xây dựng văn hóa nhà trường nói chung và
trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An nói riêng nhằm mục đích xác
định các khái niệm công cụ và hình thành cơ sở lý luận cho đề tài.


7.2.

Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp khảo sát thực tiễn:

Thông qua các phiếu khảo sát về thực trạng xây dựng văn hóa nhà
trường, thu thập các báo cáo về tình hình xây dựng văn hóa nhà trường trường
THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Đối tượng khảo sát sẽ là cán bộ quản
lý nhà trường, giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh.
-

Phương pháp quan sát:

Quan sát các hoạt động xây dựng văn hóa nhà trường của đội ngũ cán
bộ quản lý trường THPT Nam Yên Thành nhằm có những thông tin thực tế để
đánh giá đúng thực trạng xây dựng văn hóa của nhà trường.
-

Phương pháp chuyên gia:

Thu thập các ý kiến đánh giá của các chuyên gia có trình độ cao, có nhiều
kinh nghiệm về công tác quản lý để xem xét, nhìn nhận, trên cơ sở đó rút ra
những kết luận tốt nhất cho vấn đề nghiên cứu của đề tài.
7.3.

Phương pháp thống kê

Phương pháp thống kê toán học xử lý số liệu khảo sát thực trạng, các bảng
biểu.
8. Ý
8.1.

nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa lý luận

Luận văn góp phần nghiên cứu, làm sáng tỏ vai trò của văn hóa nhà
trường. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về xây dựng văn hóa nhà trường nói
riêng nhằm đóng góp vào lý luận quản lý nhà trường và quản lý giáo dục
nói chung.
8.2.

Ý nghĩa thực tiễn

Kết quả nghiên cứu góp phần làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản
lý trường THPT, đặc biệt trường THPT Nam Yên Thành nhằm nâng cao
hiệu quả quản lý trường học.


9.

Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham

khảo và các phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận xây dựng văn hóa nhà trường
Chương 2: Thực trạng xây dựng văn hóa nhà trường tại trường THPT
Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
Chương 3: Các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường tại trường THPT
Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An.


CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG

1.1.
1.1.1.

Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Ở nước ngoài
Thuật ngữ “Văn hóa nhà trường” (School culture) là một khái niệm mới

xuất hiện trong những năm gần đây. Nội dung “văn hóa học đường” bao hàm
nội dung của “trường học thân thiện” do Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc
(UNICEF) đề xướng từ những năm cuối thế kỉ XX.
Trên thế giới có nhiều công trình nghiên cứu về VHTC hay VHNT
nhưng chưa thật sự đồng nhất. Trong đó, việc xây dựng VHNT có thể được
tiếp cận theo nhiều phương diện: xây dựng văn hóa hợp tác, xây dựng năng
lực văn hóa trong nhà trường, xây dựng bầu không khí nhà trường, xây dựng
văn hóa mạnh trong tổ chức.
1.1.2.

Ở trong nước
Thuật ngữ “Văn hóa nhà trường” là một khái niệm mới xuất hiện trong

mấy năm gần đây và được đề cập ngày một nhiều trong các diễn đàn cũng
như các hội thảo. Nhưng thực ra bản chất nội dung của VHNT đã được các
nhà trường ở Việt Nam từ xa xưa xây dựng và trở thành các truyền thống quý
báu của dân tộc ta.
Kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả cho thấy VHNT là nội dung quan
trọng trong công tác quản lí lãnh đạo. Tuy nhiên, các nghiên cứu còn mang
tính chất chung chung, chưa đi sâu vào bản chất thật sự của VHNT và chưa
thống nhất. Vì vậy, vấn đề xây dựng VHNT cần được tiếp tục quan tâm
nghiên cứu.
1.2.

Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lí


Quản lí là sự tác động hợp quy luật, có định hướng, có mục đích, có kế
hoạch của chủ thể quản lí lên đối tượng quản lí,, nhằm sử dụng có hiệu quả
cao nhất các nguồn lực để hệ ổn định, phát triển đạt được mục đích đề ra.
1.2.2. Quản lí giáo dục
Quản lí giáo dục chính là quá trình tác động có định hướng của nhà
quản lí giáo dục trong việc vận dụng các nguyên lí, các phương pháp nhằm
đạt được những mục tiêu đề ra. Những tác động đó thực chất là những tác
động khoa học đến nhà trường, làm cho nhà trường tổ chức một cách khoa
học, có kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.
1.2.3. Quản lí nhà trường
Quản lí nhà trường là tác động có định hướng, có khoa học, có mục tiêu
của chủ thể quản lí (Hiệu trưởng) đến khách thể quản lí là các nguồn lực
nhằm đảm bảo sự vận hành một cách tối ưu các hoạt động của nhà trường để
đạt được mục tiêu giáo dục thể hệ trẻ thành con người lao động mới có đủ
đức, trí, thể, mỹ nhằm đáp ứng nhu cầu chất lượng nguồn nhân lực của đất
nước.
1.2.4.

Văn hóa

VH là là một hệ thống hữu cơ các giá trị (vật chất và tinh thần, tĩnh và
động, vật thể và phi vật thể…) do con người sáng tạo ra và tích lũy qua quá
trình hoạt động thực tiễn trong sự tương tác với môi trường tự nhiên – xã hội
của mình.
1.2.5.

Văn hóa tổ chức

Có nhiều phát biểu theo những cách khác nhau về VH tổ chức nhưng
nói chung các tác giả đều nhấn mạnh những chuẩn mực và giá trị chung được
biểu hiện thành những nguyên tắc sống, những nguyên tắc ứng xử có tác dụng
chỉ dẫn hành vi của cá nhân trong tổ chức. Là cái riêng biệt để phân biệt giữa
tổ chức này với tổ chức khác.
1.2.6.

Văn hóa nhà trường


Văn hóa nhà trường là tổng hợp các giá trị, các chuẩn mực, niềm tin và
hành vi ứng xử của các thành viên trong nhà trường tạo nên sự khác biệt giữa
trường này với trường khác.
1.3.

Trường trung học phổ thông

1.3.1. Nhà trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân
Trường trung học phổ thông là cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc
dân. Trường có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng.
Nhiệm vụ và quyền hạn của trường THPT được quy định tại Điều 3 – Điều
lệ trường trung học.
1.3.2. Hiệu trưởng, tiêu chuẩn Hiệu trưởng
Tại khoản 1, điều 54, Luật giáo dục 2005 (sửa đổi và bổ sung 2009)
[16] đã xác định: Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt
động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công
nhận.
1.3.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng
Tại khoản 1 điều 19 Điều lệ trường Trung học cơ sở, trường THPT và

trường phổ thông có nhiều cấp học (ban hành kèm theo Quyết định số: Số:
12/2011/TT-BGDĐT ngày ngày 28 tháng 3 năm 2011) xác định nhiệm vụ,
quyền hạn của hiệu trưởng.
1.4. Xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT
1.4.1. Các yếu tố cấu thành văn hoá nhà trường
Các yếu tố cơ bản của nội dung văn hóa nhà trường, có thể khái quát
thành 5 nhóm chính sau:
- Môi trường cảnh quan và các biểu tượng.
- Chiến lược phát triển nhà trường.
- Tổ chức các nghi lễ truyền thống, các phong trào.
- Các mối quan hệ giữa các nhóm và các thành viên.
- Cách thức ra quyết định.


1.4.2. Vai trò của văn hoá nhà trường đối với chất lượng giáo dục
VHNT có tác động đến mọi khía cạnh sư phạm của giáo viên, là yếu tố
lan tỏa khắp nhà trường và khó xác định.
- VHNT có thể tác động tích cực hoặc cản trở đến sự vận hành của nhà
trường.
- VHNT ảnh hưởng chất lượng đào tạo và thương hiệu nhà trường.
1.4.3.

Cách thức xây dựng và phát triển văn hoá nhà trường

Phát triển văn hóa nhà trường không phải chuyện ngày một ngày hai
mà cần có những bước đi phù hợp. Có nhiều mô hình được các nhà nghiên
cứu đề xuất. Có thể tham khảo mô hình xây dựng văn hóa nhà trường dựa trên
cơ sở mô hình xây dựng văn hóa tổ chức gồm 11 bước cụ thể do hai tác giả
Julie Heifetz & Richard Hagberg đề xuất.
1.4.4. Nội dung xây dựng văn hóa nhà trường trường THPT

1.4.4.1. Bồi dưỡng nhận thức thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh
về tầm quan trọng của văn hóa nhà trường.
1.4.4.2. Xây dựng, triển khai thực hiện kế hoạch xây dựng văn hóa nhà
trường
1.4.4.3. Phát huy vai trò người lãnh đạo trong xây dựng văn hóa nhà trường
1.4.4.4. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng văn hóa nhà
trường
1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xây dựng VHNT
1.4.5.1. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về chủ thể quản lý
1.4.5.2. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về đối tượng quản lý
1.4.5.3. Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về môi trường quản lý


Kết luận chương 1

VHNT là hệ thống niềm tin, giá trị, chuẩn mực, thói quen và truyền
thống hình thành trong quá trình phát triển của nhà trường, được các thành
viên trong tổ chức thừa nhận, làm theo và được thể hiện trong các hình thái
vật chất và tinh thần, từ đó tạo nên bản sắc riêng cho mỗi nhà trường.
Trường THPT là cơ sở giáo dục của hệ thống giáo dục quốc dân.
Trường THPT vừa mang đặc điểm của một nhà trường, thực hiện nhiệm vụ
giáo dục nhưng đồng thời cũng có những đặc điểm riêng phù hợp với các
chức năng, nhiệm vụ khác của một tổ chức.
Nội dung trong chương 1 tác giả đã cố gắng làm rõ thêm khái niệm văn
hóa nhà trường, nội dung cơ bản về xây dựng văn hóa nhà trường và các yếu
tố ảnh hưởng đến quá trình xây dựng VHNT.
Xây dựng VHNT của trường THPT không phải là công việc cho ta kết
quả tức thì mà cần có những bước đi phù hợp. Nhà quản lý cần phải nhận ra
đâu là giá trị văn hóa đích thực, cốt lõi có tính đặc trưng của trường mình để
tạo nên sự khác biệt về bản sắc với các trường khác, để nuôi dưỡng, vun

trồng. Văn hóa đó phải thực sự hòa hợp với sứ mệnh và mục tiêu của trường,
hướng tới xây dựng một nhà trường đáp ứng yêu cầu hội nhập trong thời đại
toàn cầu của thế kỷ XXI.


Chương 2
THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VĂN HOÁ NHÀ TRƯỜNG TẠI TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NAM YÊN THÀNH, HUYỆN YÊN
THÀNH, TỈNH NGHỆ AN
2.1. Giới thiệu trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Yên Thành,
tỉnh Nghệ An
2.1.1. Khái quát lịch sử phát triển
Trường THPT Nam Yên Thành nằm trên địa bàn xã Bảo Thành, phía
Nam thị trấn Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An. Trường vốn tiền
thân là phân hiệu của trường THPT Phan Thúc Trực. Trường thành lập vào
tháng 8 năm 2006 theo Quyết định số 2837 QĐ/UBND. VN của Ủy ban nhân
dân tỉnh Nghệ An.
a)

Cơ cấu tổ chức

Nhà trường hiện có tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên là 58:
b)

Ban giám hiệu: 03
Giáo viên: 47
Nhân viên: 08
Quy mô đào tạo

Hiện trường có 24 lớp học với tổng số 950 HS, Từ năm học 2013-2014

đến nay tỷ lê học sinh khá, giỏi chiếm gần 50 %, thi học sinh giỏi Tỉnh đã
vươn lên đứng thứ 4 toàn huyện (1 giải Nhất, 3 giải Nhì), xếp hạng khá (thứ
23) của tỉnh, trong đó có nhiều em đạt thành tích cao. Điểm tuyển đầu vào lớp
10 của trường ngày càng cao. Hai năm học 2015-2016, 2016-2017 số học sinh
dự thi, điểm chuẩn vào lớp 10 đã vươn lên đứng thứ 3 toàn huyện.
Bảng 2.1. Kết quả xếp loại học lực và hạnh kiểm của học sinh
trường THPT Nam Yên Thành trong 3 năm (2013 – 2016)
Năm học

Tổng

Học lực (%)

số HS Giỏi Khá TB

Yếu

Hạnh kiểm (%)
Kém Tốt Khá TB Yếu


2013 – 2014

945

2.9

2014 – 2015

951

2015 - 2016

950

30

65.1

2.0

0

50

48 1.25 0.75

3.2 32.5

63

1.3

0

60

38

1.5 0.5

4.0

62

0.7

0

61

37

1.8 0.2

33

(Nguồn: trường THPT Nam Yên Thành – Yên Thành – Nghệ An cung cấp)
c)

Cơ sở vật chất

Trường học có tổng diện tích là 20.000m2. Từ năm học 2010 – 2011
trường có 3 dãy nhà cao tầng, 1 dãy nhà cấp 4, có tổng số 30 lớp học, trang
thiết bị phục vụ học tập, một nhà làm việc cao tầng đủ phòng làm việc cho
BGH, Công đoàn, Đoàn thanh niên, Y tế, Văn phòng, Thủ qũy, Kế toán… với
trang trí nội thất tạm đủ theo yêu cầu làm việc. Các khu sân chơi, bãi tập phục
vụ cho hoạt động thể dục, thể thao với các dụng cụ và thiết bị giáo dục đầy
đủ.
2.1.2. Đánh giá chung về điều kiện thuận lợi và khó khăn của nhà trường

a) Thuận lợi
b) Khó khăn
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng
2.2.1. Mục đích khảo sát
2.2.2. Đối tượng khảo sát
2.2.3. Nội dung khảo sát
2.2.4. Phương pháp khảo sát
2.2.5. Địa điểm khảo sát
2.3. Thực trạng môi trường văn hóa của trường THPT Nam Yên Thành,
huyện Yên Yên Thành, tỉnh Nghệ An
Để khảo sát thực trạng về môi trường văn hóa của trường THPT Nam
Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An, tác giả phát phiếu trưng cầu ý
kiến. Các yếu tố của VHNT được khảo sát trên phương diện mức độ biểu hiện
với 4 mức độ tương ứng.
1.

Rất tốt: 3 điểm


2.
3.
4.

Tốt: 2 điểm
Bình thường: 1 điểm
Chưa tốt: 0 điểm

Tổng số khách thể khảo sát là 200, bao gồm CBQL, GV, HS.
Số liệu thu về được thống kê, xử lí bằng cách tính điểm trung bình và xếp
thứ bậc. Kết quả khảo sát các biểu hiện cụ thể của VHNT trường THPT Nam

Yên Thành, tỉnh Nghệ An được tác giả tổng hợp, xử lý số liệu như sau:
2.3.1. Môi trường cảnh quan và các biểu tượng
Kết quả khảo sát đánh giá cho điểm trung bình chung

= 2.01 chứng

tỏ môi trường cảnh quan và các biểu tượng của trường THPT Nam Yên Thành
được đánh giá chung là tương đối tốt.
2.3.2. Chiến lược phát triển nhà trường
2.3.2.1 Sứ mệnh
Trong bản kế hoạch chiến lược nhà trường giai đoạn 2013 – 2016, tầm
nhìn 2020, trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An
tuyên bố:
Sứ mệnh “Tạo dựng được một môi trường học tập thân thiện, có chất
lượng giáo dục cao, để mỗi học sinh đều có cơ hội phát triển hết tài năng của
mình.”
Kết quả bảng số liệu trên cho thấy sứ mệnh của nhà trường được đánh
giá ở mức tốt,

= 2.20. Sứ mệnh như là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của

nhà trường, là hòn đá tảng để đánh giá mọi hoạt động của nhà trường, giáo
viên và cán bộ công tác ở trường. VÌ vậy, vấn đề xây dựng và phổ biến sứ
mệnh NT là rất quan trọng so với các nội dung khác.
2.3.2.2. Tầm nhìn
Trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An xác định tầm nhìn “Là
một trong những trường có chất lượng đứng vào top 600 trường THPT trong
cả nước. Nơi giáo viên và học sinh có khát vọng vươn lên.”

Theo đánh giá của CBQL, GV và HS việc xác định tầm nhìn của nhà
trường được thực hiện ở mức độ tốt,

= 2.19.

2.3.2.3. Giá trị cốt lõi
Trường THPT Nam Yên Thành xác định 8 giá trị cốt lõi:
-

Tinh thần đoàn kết
Khát vọng vươn lên
Tính trung thực
Tinh thần trách nhiệm
Tính sáng tạo
Lòng tự trọng
Tính nhân ái
Sự hợp tác

Kết quả khảo sát cho thấy, mức độ biểu hiện của các giá trị cốt lõi đối
với VHNT được đánh giá ở mức bình thường,

= 1.63.

Giá trị cốt lõi của nhà trường là những yếu tố cơ bản từ ý niệm, hành
động cụ thể, thực hiện nhiệm vụ, những kinh nghiệm được tích lũy hoặc nét
văn hóa song hành trong tất cả mọi mặt hoạt động của nhà trường. Vì vậy,
lãnh đạo nhà trường cần xem xét thật kỹ năng lực nội tại của mình, tìm ra
những điểm nổi trội nhất và khả năng thực hiện tốt nhất, để tạo thành những
giá trị cốt lõi, lấy đó làm mục tiêu thực hiện, làm hành động chính, duy trì
thường xuyên liên tục tạo thành nét văn hóa đặc trưng của nhà trường.

Để đánh giá mức độ hiểu biết của các thành viên trong nhà trường về
tầm nhìn, sứ mệnh, những giá trị cốt lõi của trường THPT Nam Yên Thành,
tác giả tiến hành khảo sát 03 CBQL, 47 GV và 150 HS, kết quả thể hiện ở
bảng 2.6 dưới đây:
Bảng 2.6. Đánh giá mức độ hiểu biết của các thành viên trong nhà trường
về tầm nhìn, sứ mệnh, những giá trị cốt lõi của nhà trường
Các chủ thể
Biết rất rõ
SL
%

Mức độ
Có biết nhưng chưa rõ Chưa biết
SL
%
SL
%


CBQL – GV

25

50

(n = 50)
Học sinh

7

5

22
86

44

3

6

57

57

38

(n = 150)
Để so sánh về các mức độ hiểu biết của CBQL, GV và HS về tầm nhìn,
sứ mệnh, những giá trị cốt lõi của nhà trường, ta có biểu đồ sau:

Biểu đồ 2.1. Mức độ hiểu biết của CBQL, GV về tầm nhìn, sứ mệnh,
những giá trị cốt lõi của nhà trường
Biểu đồ 2.2. Mức độ hiểu biết của HS về tầm nhìn, sứ mệnh, những
giá trị cốt lõi của nhà trường
Nhìn chung các thành viên có liên quan trong nhà trường hiểu biết về
tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi thấp, tỷ lệ chưa biết là 38% đối với HS, 6%
đối với CBQL – GV.
Như vậy, qua khảo sát cho thấy, trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh
Nghệ An đã xây dựng tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi rõ ràng, đạt tiêu

chuẩn. Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ giá viên và học sinh còn chưa biết
rõ hoặc thậm chí chưa biết về tầm nhìn, sứ mệnh, giá trị cốt lõi của nhà


trường. Điều này cho thấy, công tác truyền thông về các vấn đề chiến lược
định hướng phát triển văn hóa nhà trường còn nhiều bất cập, các thông tin
chưa được công bố công khai rộng rãi, các thành viên chưa tiếp cận được
thông tin hoặc tiếp cận chưa đầy đủ.
2.3.3. Tổ chức các nghi lễ và phong trào
Các nghi lễ truyền thống tạo bầu không khí vui vẻ, công nhận thành
tích và chia sẻ các giá trị. Việc tiến hành các lễ kỷ niệm có ý nghĩa quan trọng
bởi nó thể hiện cái gì đang được đánh giá trong nhà trường và nó giúp nhà
trường có một nền văn hóa tốt hơn.
Tuy nhiên, số liệu ở bảng 2.7 cho thấy, thực trạng xây dựng và phát huy
các nghi lễ truyền thống chủ yếu được đánh giá ở mức độ “bình thường” với
= 1.53. Điều này cho thấy, nhà trường mới chỉ chú trọng tổ chức các nghi
lễ, phong trào theo chỉ đạo và kế hoạch của cấp trên. Bên cạnh đó, tổ chức
các ngày lễ chưa thực sự mang lại hiệu quả và chưa thu hút, lôi cuốn được sự
tham gia của mọi thành viên trong trường. Như vậy, các nghi lễ truyền thống
cần được nhà trường quan tâm chỉ đạo, tổ chức thực hiện một cách thích
đáng.
2.3.4. Cách thức ra quyết định và truyền thông
Kết quả khảo sát cho thấy cách thức ra quyết định và truyền thông ở
trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An được thực hiện ở mức bình
thường,

= 1.71. Cách thức ra quyết định và truyền thông sẽ tạo ra sự khác

biệt lớn về văn hóa giữa các tổ chức. Nhìn chung, trường THPT Nam Yên
Thành đã thực hiện quyền dân chủ trong việc ra quyết định và chia sẻ thông

tin. Tuy nhiên, việc thực hiện chưa thực sự đạt hiệu quả cao.


2.3.5. Thực trạng về mối quan hệ giữa các thành viên trong trường
THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An
VHNT có ảnh hưởng trực tiếp đến mối quan hệ giữa các thành viên
trong nhà trường.
Kết quả bảng số liệu cho thấy:
- Về quan hệ giữa CBQL với GV được CBQL và GV trường THPT
Nam Yên Thành đánh giá rất tốt,

= 2.78.

- Về quan hệ giữa giáo viên với nhau:

= 2.85, xếp thứ bậc cao nhất.

- Về mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh: được CBQL, GV và HS
đánh giá ở mức khá tốt,

= 2.05.

- Về mối quan hệ giữa học sinh với giáo viên: được CBQL, GV và HS
đánh giá ở mức bình thường,

= 1.82.

- Về mối quan hệ giữa học sinh với học sinh: được HS đánh giá ở mức
bình thường,

= 1.81.

Nhìn chung, mối quan hệ giữa các thành viên trong nhà trường được
CBQL và đa số giáo viên đánh giá tốt, tỷ lệ đánh giá mối quan hệ này chưa
tốt không nhiều. Tuy nhiên thực trạng nêu trên vẫn đặt ra, đòi hỏi nhà trường
cần quan tâm hơn đến xây dựng mối quan hệ giữa các thành viên trong nhà
trường cho tốt đẹp hơn.
2.3.6. Tương quan giữa các yếu tố VHNT của trường THPT Nam
Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An
Tổng hợp các yếu tố VHNT của trường THPT Nam Yên Thành theo ý
kiến đánh giá của CBQL, GV và HS được thể hiện qua bảng 2.10 dưới đây:
Bảng 2.10. Tương quan giữa các yếu tố VHNT của trường THPT Nam
Yên Thành
ST
T
1

Các yếu tố VHNT
Môi trường cảnh quan và các biểu tượng

ĐTB

Thứ bậc

2.01

4


2

3
4
5
6
7

Sứ mệnh
2.20
2
Tầm nhin
2.19
3
Giá trị cốt lõi
1.63
6
Nghi lễ truyền thống và các phong trào
1.53
7
Cách thức ra quyết định và truyền thông
1.71
5
Mối quan hệ giữa các thành viên
2.26
1
Để thấy rõ mối tương quan giữa các yếu tố văn hóa của trường THPT Nam
Yên Thành, tác giả xây dựng biểu đồ sau:
Biểu đồ 2.3. Mức độ biểu hiện của các yếu tố VHNT tại trường THPT
Nam Yên Thành
Biểu đồ cho thấy rõ, yếu tố môi trường cảnh quan và biểu tượng, Sứ

mệnh, tầm nhìn, và mối quan hệ giữa các thành viên của trường THPT Nam
Yên Thành, tỉnh Nghệ An được CBQL, GV và HS đánh giá cao; Những yếu
tố như: Giá trị cốt lõi, nghi lễ truyền thống và các phong trào, cách thức ra
quyết định và truyền thông còn thấp. Ngôi trường THPT Nam Yên Thành,
tỉnh Nghệ An mới thành lập, vì vậy lãnh đạo nhà trường cần có chiến lược
xây dựng VHNT một cách bài bản và hiệu quả hơn.
2.4.Thực trạng xây dựng VHNT nhà trường tại trường THPT Nam Yên
Thành, huyện Yên Yên Thành, tỉnh Nghệ An
2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh
về tầm quan trọng của việc xây dựng văn hoá nhà trường
Qua kết quả nghiên cứu thực trạng trong bảng tổng hợp nhận thức của
CBQL, GV, HS về tầm quan trọng của xây dựng văn hóa nhà trường, cho thấy
đa số CBQL, GV, HS đều thấy được tầm quan trọng của xây dựng văn hóa
nhà trường (dù mức độ nhận thức là khác nhau). Kết quả khảo sát cho thấy
cán bộ, giáo viên, và học sinh trường THPT Nam Yên Thành đánh giá cao ý
nghĩa thứ 2, xếp bậc 1/6 (
2.55) .

= 2.58); và ý nghĩa thứ 4, xếp bậc 2/6 (

=


Hệ số tương quan r = 0.96 chứng tỏ giữa cán bộ, giáo viên, công nhân
viên và học sinh có sự tương đồng về mặt nhận thức, đã khẳng định được các
ý nghĩa cơ bản của xây dựng văn hóa nhà trường.
Tuy nhiên, trong số những đối tượng được khảo sát trên, có một số giáo
viên và học sinh đánh giá các tiêu chí ở mức bình thường và không quan
trọng. Qua đó, cũng thấy rằng cần có những định hướng rõ ràng trong việc lập
kế hoạch và chiến lược xây dựng VHNT và các giải pháp thực hiện kế hoạch

đề ra một cách hiệu quả từ phía nhà trường.
2.4.2. Thực trạng xây dựng, tổ chức triển khai kế hoạch xây dựng
văn hóa nhà trường
Kết quả khảo sát cho thấy CBQL và GV trường THPT Nam Yên
Thành, tỉnh Nghệ An đánh giá công tác xây dựng và triển khai tổ chức kế
hoạch xây dựng VHNT chưa hiệu quả, mới chỉ dừng lại ở mức độ bình
thường,

= 1.868. Hoạt động xây dựng kế hoạch xây dựng VHNT (

=

2.028) được đánh giá cao hơn so với hoạt động triển khai tổ chức thực hiện (
= 1.708). Điều này cho thấy từ kế hoạch đến khi triển khai tổ chức thực
hiện vẫn là một khoảng cách lớn.
Qua phỏng vấn trực tiếp ông Hoàng Vĩnh Thắng - phó hiệu trưởng nhà
trường, và qua khảo sát CBQL, GV cho thấy trường THPT Nam Yên Thành,
tỉnh Nghệ An chưa xây dựng kế hoạch chiến lược xây dựng VHNT. Như vậy,
tuy nhận thức của CBQL – GV về việc xây dựng văn hóa nhà trường là cần
thiết và quan trọng nhưng hiện nay nhà trường vẫn chưa có một kế hoạch
chiến lược trong việc định hướng thực hiện xây dựng VHNT.
Như vậy, nhà trường đã quan tâm đến việc xây dựng kế hoạch phát
triển văn hóa nhà trường, tuy nhiên chưa bài bản và chưa có tính hệ thống.
Xây dựng và triển khai tổ chức các kế hoạch cụ thể là chưa đủ, mà nhà trường
phải lập kế hoạch chiến lược xây dựng VHNT và đôn đốc, giám sát việc triển
khai tổ chức để đảm bảo văn hóa nhà trường mong muốn trở thành hiện thực.


2.4.3. Hoạt động của Hiệu trưởng trong việc xây dựng văn hóa nhà
trường

Trong số 10 nội dung công việc đã tiến hành khảo sát thực trạng, có thể
xếp thành 3 nhóm công việc.
- Nhóm công việc thứ nhất là nhóm công việc mang tính quản lý hành
chính, quản lý chuyên môn. Nhóm công việc này đã được Hiệu trưởng quan
tâm và thực hiện đạt mức độ rất tốt,

= 2.54.

-Nhóm công việc thứ hai là nhóm có tính nâng cao trình độ, năng lực,
uy tín của Hiệu trưởng. Nhóm công việc này cũng đã được Hiệu trưởng quan
tâm, CBQL và GV đánh giá ở mức khá tốt,

= 1.99.

-Nhóm công việc thứ ba là nhóm có tính xây dựng môi trường văn hóa
lành mạnh tích cực. Nhóm công việc này cũng đã được Hiệu trưởng triển khai
thực hiện, song nhìn chung chưa mạch lạc, rõ nét và so với 2 nhóm công việc
nêu trên thì có kết quả thực hiện ở mức độ thấp hơn,

= 1.71

Các kết quả này cũng nói lên nhận thức và việc làm của Hiệu trưởng về
xây dựng VHNT chưa thật sự sâu sắc, toàn diện, chưa thực sự đi vào cốt lõi
của việc xây dựng VHNT là tập trung vào nhóm công việc có tính chất xây
dựng môi trường văn hóa lành mạnh, còn tập trung nhiều vào nhóm công việc
mang tính quản lý hành chính, quản lý chuyên môn-thể hiện chưa có sự đổi
mới trong việc xây dựng VHNT.
2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác xây dựng văn hóa nhà
trường ở trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An
Kết quả khảo sát cho thấy CBQL và GV đánh giá hoạt động kiểm tra,

đánh giá công tác xây dựng VHNT của trường THPT Nam Yên Thành ở mức
bình thường,

= 1.832.

Để có một cái nhìn toàn diện và kịp thời phát huy những mặt tích cực,
điều chỉnh những hạn chế trong quá trình xây dựng VHNT, trường THPT


Nam Yên Thành cần kiểm tra, đánh giá tổng thể các nội dung: Văn hóa hiện
có của nhà trường, việc thực hiện nội quy quy chế, quá trình thực hiện nhiệm
vụ của mỗi cá nhân và các tổ chức đoàn thể, tổng kết rút kinh nghiệm sau
từng giai đoạn.
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng văn hóa nhà trường tại
trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An
Yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng VHNT tại trường THPT Nam Yên
Thành, tỉnh Nghệ An có nhiều nhưng có thể thấy 03 nhóm yếu tố: Nhóm yếu
tố ảnh hưởng thuộc về chủ thể quản lý; nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về đối
tượng quản lý; nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về môi trường quản lý với 30
yếu tố thành phần. Qua khảo sát thấy mức độ ảnh hưởng của các yếu tố rất
lớn với điểm trung bình chung (

)là 2,64 (Min = 1; Max = 3).

- Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khác nhau. Nếu xếp thứ bậc theo
mức độ ảnh hưởng như sau:
+ Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về chủ thể quản lý với
+ Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về đối tượng quản lý với

= 2,74.

= 2,63.

+ Nhóm yếu tố ảnh hưởng thuộc về môi trường quản lý với

= 2,56.

- Việc phân tích thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố là cơ sở
thực tiễn để đề xuất biện pháp xây dựng VHNT tại trường THPT Nam Yên
Thành, tỉnh Nghệ An, có thể biểu hiện mức độ ảnh hưởng bằng biểu đồ sau:
Biểu đồ 2.4. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng
VHNT tại trường THPT Nam Yên Thành, tỉnh Nghệ An
2.6. Đánh giá chung
2.6.1. Những thành tựu đạt được


2.6.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế

Kết luận chương 2
Từ những nghiên cứu, khảo sát thực trạng VHNT và các nội dung xây
dựng VHNT ở trường THPT Nam Yên Thành có thể kết luận: Trong những
năm qua, trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An đã
quan tâm và cố gắng trong thực hiện nhiệm vụ giáo dục toàn diện trong đó đã
có nội dung về lĩnh vực xây dựng văn hóa nhà trường. Tuy nhiên, chưa thể
hiện một cách rõ nét, có hệ thống, có tính chuyên đề chuyên sâu và chưa được
quan tâm đúng mức, còn bất cập với yêu cầu về hình thành nhân cách của học
sinh trung học phổ thông đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục trong giai
đoạn hiện nay, với thời đại văn minh, với đòi hỏi của công cuộc đổi mới công
nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước: còn một bộ phận học sinh có các hành vi
văn hóa vi phạm chuẩn mực và nội quy của trường, của ngành; còn một số
cán bộ giáo viên chưa nhận thức rõ, đầy đủ về tầm quan trọng của xây dựng

VHNT, về nội dung, phương thức, con đường, về mối quan hệ giữa các thành
viên nhà trường trong công tác xây dựng VHNT; Các nội dung, hình thức tổ
chức các hoạt động còn riêng lẻ, đơn điệu mờ nhạt, chưa phối kết hợp chặt
chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường; vai trò của các tổ
chức đoàn thể và đội ngũ giáo viên chủ nhiệm chưa được phát huy cao, trong


khi đó một số thành viên trong nhà trường lại chưa thực sự tích cực, tự giác,
sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động có tính chất xây dựng VHNT ở đơn
vị mình.
Với nhận thức công tác xây dựng VHNT ở trường THPT Nam Yên
Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An là một nhiệm vụ chính trị quan trọng
của nhà trường và để khắc phục những hạn chế này đòi hỏi phải xây dựng một
hệ thống các biện pháp đầy đủ, đồng bộ rõ nét, có tác dụng thiết thực hiệu quả
để xây dựng văn hóa nhà trường ở các trường.


Chương 3
BIỆN PHÁP XÂY DỰNG VĂN HÓA NHÀ TRƯỜNG TẠI TRƯỜNG
THPT NAM YÊN THÀNH, HUYỆN YÊN THÀNH, TỈNH NGHỆ AN
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp xây dựng văn hóa nhà trường ở
trường THPT Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu của quá trình giáo dục
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi
3.2. Các biện pháp quản lý xây dựng văn hóa nhà trường ở trường THPT
Nam Yên Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên và học sinh về tầm

quan trọng của công tác xây dựng văn hoá nhà trường
3.2.2. Xây dựng và triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch chiến lược
xây dựng văn hóa nhà trường
3.2.3. Thường xuyên đôn đốc và giám sát đối với việc thực hiện các nội
quy, quy chế nhà trường
3.2.4. Xây dựng tấm gương người lãnh đạo trong xây dựng văn hóa
nhà trường
3.2.5. Tăng cường phối kết hợp với các lực lượng giáo dục địa phương
và gia đình.
3.2.6. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá kết quả công tác xây dựng văn
hóa của nhà trường
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp
Để xây dựng văn hóa nhà trường hiệu quả, trường cần phải thực hiện
đồng bộ các biện pháp đã đưa ra ở mục 3.2 ở trên. Giữa các biện pháp có mối


quan hệ biện chứng, gắn bó chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên, mỗi biện pháp có
một vị trí và tính chất riêng, biện pháp này là tiền đề, cơ sở cho biện pháp kia,
chúng tương tác, hỗ trợ, bổ sung cho nhau trong hệ thống các biện pháp xây
dựng VHNT tại trường THPT Nam Yên Thành.
3.4. Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
3.4.1. Mục đích của khảo nghiệm
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm
Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đưa ra đều được
CBQL, GV đánh giá mức độ cần thiết rất cao, ĐTB của các biện pháp
đề xuất là 2.60, trong đó ĐTB của các biện pháp dao động từ 2.48 đến
2.78. Mức dao động đó không nhiều, điều đấy khẳng định rằng mức độ
cần thiết của các biện pháp là tương đương nhau và các biện pháp đều
có tính cần thiết cao.

Qua kết khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đề xuất đều có tính khả
thi. Điều này khẳng định các biện pháp trên là hoàn toàn có thể áp dụng trong
thực tiễn xây dựng VHNT trường THPT Nam Yên Thành hiện nay.
Như vậy, dù đánh giá về mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp
là khác nhau, nhưng nhìn chung hầu hết các ý kiến đều cho rằng sáu biện pháp
trên là cần thiết và khả thi trong quá trình thực hiện. Lãnh đạo nhà trường cần
chủ động vận dụng các biện pháp một cách linh hoạt cho phù hợp với điều
kiện cụ thể của nhà trường để xây dựng VHNT tích cực, góp phần quan trọng
nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.