Phát triển chương trình đào tạo ngành công nghệ chế tạo máy ở trường đại học kỹ thuật công nghiệp

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LƯỜNG THANH VÂN

PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO
NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LƯỜNG THANH VÂN

PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO
NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY
Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

THÁI NGUYÊN - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung
thực và là kết quả nghiên cứu của riêng tôi.
Các tai liêu, số liệu sử dụng trong luận văn thu thập từ các báo cáo của đơn vị,
cac kêt qua nghiên cưu co liên quan đến đê tai đa đươc công bô... Cac trích dẫn trong
luân văn đêu đa được chi ro nguôn gôc.
Thái Nguyên, tháng 10 năm 2017
Tác giả luận văn

Lường Thanh Vân

i


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho phép tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Nguyễn Thị
Thanh Huyền trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đa giúp đỡ và chỉ dẫn tận tình
cho tôi về định hướng đề tài, hướng dẫn tôi trong việc tiếp cận và khai thác các tài
liệu tham khảo cũng như chỉ bảo cho tôi trong quá trình tôi viết luận văn và hoàn
thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Tâm lý Giáo dục, phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên đa tạo mọi điều
kiện thuận giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới các thầy, cô, đồng nghiệp trường Đại
học Kỹ thuật Công nghiệp đa tận tình giúp đỡ, cung cấp nhiều thông tin và tư liệu
quý giá cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Cuối cùng tôi muốn bày tỏ lòng cảm ơn đối với bạn bè, người thân trong gia
đình đa ủng hộ và tạo mọi điều kiện hỗ trợ tôi học tập và hoàn thành luận văn này.
Tác giả

Lường Thanh Vân

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i
LỜI

CẢM

ƠN

................................................................................................................ii MỤC LỤC
...................................................................................................................

iii

DANH

MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................................... v
DANH

MỤC

SƠ

....................................................................................................vi

ĐỒ
MỞ

ĐẦU

....................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 2
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................................. 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3
8. Cấu trúc luận văn..................................................................................................... 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO
TẠO ĐẠI HỌC NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY ....................... 5
1.1.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................. 5

1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài về phát triển chương trình đào tạo đại học
......... 5
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước về phát triển chương trình đào tạo đại học
......... 6
1.2.

Các khái niệm công cụ của đề tài ....................................................................... 8

1.2.1. Chương trình, chương trình đào tạo đại học .......................................................
8

1.2.2. Phát triển, phát triển chương trình đào tạo ....................................................... 11
1.2.3. Ngành Công nghệ chế tạo máy, chương trình đào tạo ngành công nghệ chế
tạo máy.............................................................................................................. 13
1.2.4. Phát triển chương trình đào tạo ngành công nghệ chế tạo máy ........................
14
1.3.

Một số mô hình phát triển chương trình đào tạo đại học ..................................
iii


15
1.4.

Những vấn đề cơ bản về phát triển chương trình đào tạo đại học ngành
Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO .................................................... 20

1.4.1. Mục tiêu của phát triển chương trình đào tạo Đại học ngành Công nghệ
chế
tạo máy theo tiếp cận CDIO ...............................................................................
20

iii


1.4.2. Các nguyên tắc phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công nghệ
chế tạo máy theo tiếp cận CDIO ....................................................................... 20
1.4.3. Nội dung phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công nghệ chế tạo
máy theo cách tiếp cận CDIO ........................................................................... 21
1.4.4. Quy trình phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công nghệ chế

tạo máy theo tiếp cận CDIO ............................................................................. 22
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển chương trình đào tạo đại học ngành
Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO .................................................... 29

1.5.1. Yếu tố chủ quan ................................................................................................ 29
1.5.2. Yếu tố khách quan ............................................................................................ 30
Kết luận chương 1........................................................................................................ 32
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY Ở TRƯỜNG
ĐẠI HỌC KỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN ....................... 33
2.1.

Khái quát về Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên và
Ngành Công nghệ Chế tạo máy ........................................................................ 33

2.2.

Khái quát về khảo sát thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên............
35

2.2.1. Mục đích của khảo sát ...................................................................................... 35
2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 35
2.2.3. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 35
2.2.4. Phương pháp khảo sát ....................................................................................... 35
2.2.5. Cách thức xử lý kết quả khảo sát ....................................................................... 35
2.3.

Thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ Chế tạo máy
tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghệ Thái Nguyên theo tiếp cận CDIO ..... 36

2.3.1. Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên về phát triển chương trình đào
tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO.................................... 36
2.4.

Thực trạng nội dung phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế
tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên ....................... 41

2.5.

Thực trạng về các lực lượng tham gia xây dựng chương trình đào tạo ngành
Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO .......................................................
44

2.6.

Thực trạng quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo
máy theo tiếp cận CDIO ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên
... 46
iv


2.6.1. Thực trạng thực hiện các bước trong quy trình phát triển chương trình đào
tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO.................................... 46
2.6.2. Thực trạng thực hiện quy trình phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO ................................................................
50
2.7.

Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc phát triển chương
trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO ........................
64

2.8.

Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên .............
66

2.9.

Đánh giá chung về thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên ....... 68

2.9.1. Mặt mạnh .......................................................................................................... 68
2.9.2. Hạn chế ............................................................................................................. 69
Kết luận chương 2........................................................................................................ 71
Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC
NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC KỸ
THUẬT CÔNG NGHIỆP THÁI NGUYÊN...........................................................
72
3.1.

Nguyên tắc đề xuất các giải pháp ..................................................................... 72

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 72
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ................................................................... 72
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ..................................................................... 72

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ..................................................................... 72
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả.................................................................... 72
3.2.

Các biện pháp phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy
theo tiếp cận CDIO ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên ..........
73

3.2.1. Biện pháp 1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên khoa Cơ khí
về tầm quan trọng của việc phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO. ................................................... 73
3.2.2. Biện pháp 2. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực phát triển chương trình
đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO cho đội ngũ cán
bộ quản lý, giảng viên khoa Cơ khí .................................................................. 75
3.2.3. Biện pháp 3. Tăng cường sự phối hợp giữa Nhà trường với các doanh nghiệp,
cơ sở sử dụng lao động trong việc phát triển chương trình đào tạo ngành
Công nghệ chế tạo máy ......................................................................................
v


78


3.2.4. Biện pháp 4. Đổi mới hoạt động kiểm tra đánh giá trong việc thực hiện
phát triển Chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy ...................... 80
3.2.5. Biện pháp 5. Tăng cường đầu tư, quản lý tốt cơ sở vật chất phục vụ cho
việc phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo
cách tiếp
cận CDIO ........................................................................................................... 82
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp ....................................................................... 84

3.4.

Khảo nghiệm tính cấp thiết và tình khả thi của các biện pháp ......................... 85

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..................................................................................... 85
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm .................................................................................... 85
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm...................................................................................... 85
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm ............................................................................... 85
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................................ 85
Kết luận chương 3........................................................................................................ 90
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................... 91
1. Kết luận .................................................................................................................... 91
2. Kiến nghị.................................................................................................................. 92
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 95
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
CDIO

: Conceiving-Designing-Implementing-Operating

CNCTM

: Công nghệ chế tạo máy

CNH - HĐH

: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

ĐHKTCN

: Đại học Kỹ thuật Công nghiệp

ĐHTN

: Đại học Thái Nguyên

GD & ĐT

: Giáo dục và đào tạo

GDĐH

: Giáo dục đại học

iv


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1.

Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên về khái niệm phát triển chương
trình đào tạo ngành công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO .................
37

Bảng 2.2.

Nhân thưc cua can bô quan ly, giang viên vê muc tiêu phát triển chương
trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO ................
39

Bảng 2.3.
42

Nội dung phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy....

Bảng 2.4.

Thực trạng về các lực lượng tham gia xây dựng chương trình đào tạo
ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO...................................
45

Bảng 2.5.

Thực trạng thực hiện các bước trong quy trình phát triển chương
trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO........... 47

Bảng 2.6.

Thực trạng khảo sát, đánh giá nhu cầu phát triển chương trình đào tạo
ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO...................................
50

Bảng 2.7.

Thực trạng về việc rà soát lại chương trình đào tạo ngành Công nghệ
chế tạo máy theo tiếp cận CDIO ............................................................... 52

Bảng 2.8.

Thực trạng về việc xac đinh mục đích, mục tiêu của chương trình đào
tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO .............................
54

Bang 2.9.

Thực trạng về việc thực thi chương trình đào tạo ngành Công nghệ
chế tạo máy theo tiêp cân CDIO tai trương Đai hoc Ky thuât Công
nghiêp
Thai Nguyên ............................................................................................ 56

Bang 2.10. Thưc trang vê viêc đanh gia chương trinh đao tao nganh Công nghê
chê tao may ............................................................................................. 59
Bảng 2.11. Đánh giá của sinh viên về các môn học trong chương trình đào tạo
ngành Công nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công
nghiệp Thái Nguyên ................................................................................ 62
Bảng 2.12. Thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc phát triển
chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiếp cận CDIO..
v


65
Bảng 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái

Nguyên........ 67
Bảng 3.1.

Khảo sát tính cấn thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .............86

vi


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Mô hình xây dựng chương trình đào tạo của NoelKer và Schoenfeldt . 16
Sơ đồ 1.2. Quy trình xây dựng chương trình đào tạo của Lưu Xuân Mới .............. 17
Sơ đồ 1.3.

Quy trình phát triển chương trình đào tạo khép kín theo tiêp cân
CDIO..........28

vi
i


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong giai đoạn đẩy mạnh Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập
quốc tế, nguồn lực con người Việt Nam càng trở nên có ý nghĩa quan trọng, quyết
định sự thành công của công cuộc phát triển đất nước. Giáo dục, đặc biệt giáo dục đại
học ngày càng có vai trò và nhiệm vụ quan trọng trong việc xây dựng một thế hệ
người Việt Nam mới, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xa hội. Điều này đòi hỏi
giáo dục phải có chiến lược phát triển đúng hướng, hợp quy luật với xu thế và xứng
tầm thời đại. Chính vì thế, Đảng và nhà nước ta đa đặt ra những chiến lược phát triển
giáo dục giai đoạn hiện nay là đổi mới căn bản toàn diện giáo dục. Trong tất cả các

yếu tố của quá trình giáo dục, thì chương trình đào tạo và quản lý phát triển chương
trình đào tạo là một yếu tố then chốt, quyết định đến sự vận hành của cả nhà trường
và tạo ra hiệu quả giáo dục.
Phát triển chương trình đào tạo có vai trò quan trọng trong việc xác định mục
tiêu đào tạo, từng bước làm chủ những phương pháp tiếp cận mới nhất, đẩy mạnh xây
dựng và thực hiện các chính sách đảm bảo chất lượng toàn diện chương trình đào tạo
đại học. Đây cũng chính là những giải pháp tích cực, góp phần nâng cao chất lượng
đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng và thỏa man nhu cầu thị trường lao động trong bối
cảnh hội nhập, tính cạnh tranh cao; cùng nhu cầu phát triển kinh tế - xa hội của đất
nước trong giai đoạn công nghiệp hóa - hiện đại hóa.
Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Thái Nguyên đa có gần 60
năm xây dựng, trưởng thành và phát triển. Hiện nay đa có gần 30 ngành đào tạo bậc
Đại học và Sau đại học. Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá trình đào tạo,
hàng năm Nhà trường luôn thực hiện đổi mới, cập nhật, phát triển chương trình đào
tạo các ngành nghề nhằm đào tạo nguồn nhân lực là các cán bộ khoa học, các nhà
quản lý, các kỹ sư, cử nhân về lĩnh vực Kỹ thuật, công nghệ cho các tỉnh miền núi
phía Bắc và cả nước. Tuy nhiên, thực tế hiện nay cho thấy, cần phải đào tạo các kỹ sư
không chỉ giỏi về lý thuyết, mà còn phải giỏi về tay nghề, đáp ứng được theo yêu cầu
của nhà tuyển dụng, chính vì vậy nên chương trình đào tạo cần biến chuyển theo
hướng chú trọng hơn về thực hành. Năm 2014, trường Đại học Ky thuât Công nghiêp

1


đa triên khai đao tao nganh Công nghê chế tạo máy đào tào chương trình kỹ sư công
nghệ 4 năm thay vì 5 năm như trước đây. Chương trình được thiết kế hướng đến khối
kiến thức cơ bản, hiện đại, đặc biệt chú trọng về năng lực thực hành, ứng dụng, triển
khai công nghệ trong các lĩnh vực sản xuất công nghiệp, góp phần cung cấp đội ngũ
cán bộ kỹ thuật chất lượng cao phục vụ cho phát triển kinh tế - xa hội của khu vực,
thực hiện Công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Tuy nhiên, hiện nay nhu cầu về người cán bộ kỹ thuật ngày càng cao hơn, đa
dạng hơn, đòi hỏi chương trình phải được thiết kế, điều chỉnh, đổi mới, phát triển để
bắt kịp xu thế phát triển nhanh chóng của thực tiễn. Mặt khác, cùng với trường Đại
học Kỹ thuật Công nghiệp, ngành Công nghê chế tạo máy đang được tổ chức đào tạo
ở rất nhiều trường khác nhau trên cả nước như Đại học Công nghiệp Hà Nôi, Đai hoc
Công nghiệp Thành phố Hồ Chi Minh, Bách Khoa Đà Nẵng, Sư pham Ky thuật
Thanh phô Hô Chi Minh… nên ngành Công nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ
thuật Công nghiệp cần được thiết kế, xây dựng, quản lý sao cho có thế mạnh riêng để
có thể trở thành lựa chọn của người học và của nhà tuyển dụng.
Vì vậy, để đáp ứng được nhu cầu nguồn nhân lực ngày càng cao, càng đa dạng
của thực tiễn nghề nghiệp, đồng thời nâng cao được năng lực cạnh tranh của ngành
Công nghệ Chế tạo máy của trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp thì việc thực hiện
đề tài “Phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy ở trường đại
học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên” là một việc làm cần thiết và có ý nghĩa
thực tiễn cao.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về chương trình, phát triển chương trình nói
chung và thực trạng phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy ở
trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên, đề tài tiến hành đề xuất một số
biện pháp phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công nghệ chế tạo máy tại
trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên, góp phần nâng cao chất lượng
đào tạo của Nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Phát triển chương trình đào tạo Đại học.
- Đối tượng nghiên cứu: Quá trình phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.
2


4. Giả thuyết khoa học

Chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy ở trường ĐHCNTN trong
thời gian quan đa được triển khai đào tạo và đạt được những kết quả nhất định, tuy
nhiên quá trình triển khai vẫn bộc lộ một số những tồn tại nhất định: nội dung chương
trình còn nặng về lý thuyết, quá trình đào tạo sự gắn kết, hợp tác giữa nhà trường và
doanh nghiệp còn hạn chế,… vì vậy cần có sự rà soát, điều chỉnh phát triển một cách
thường xuyên. Nếu đề xuất được các biện pháp phát triển chương trình đào tạo ngành
Công nghệ Chế tạo máy ở Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp theo hướng tiếp cận
năng lực người học, gắn với nhu cầu thị trường lao động thì chương trình sẽ đáp ứng
được yêu cầu người học và nhu cầu xa hội, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của
Nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về phát triển chương trình đào tạo đại học ngành
Công nghệ chế tạo máy.
- Khảo sát thực trạng phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công nghệ
chế tạo máy tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.
- Đề xuất các biện pháp phát triển chương trình đào tạo đại học ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Đề tài đi sâu nghiên cứu phát triển chương trình đào tạo trình
độ đại học ngành Công nghệ Chế tạo máy theo tiếp cận CDIO
- Địa bàn nghiên cứu tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp, Đại học Thái
Nguyên.
- Thời gian nghiên cứu năm học 2016 - 2017.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp hệ thống hóa các tài liệu khoa
học, các văn bản liên quan đến quản lý phát triển chương trình giáo dục để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương phap phỏng vấn

Trao đổi, trò chuyện với cán bộ quản lí phòng đào tạo, các doanh nghiệp, các
trưởng khoa, tổ trưởng tổ bộ môn và giảng viên tham gia xây dựng và phát triển
3


chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy tại Trường Đại học Kỹ thuật
Công nghiệp Thái Nguyên nhằm tìm hiểu nhận thức, thái độ và cách thức tổ chức,
quy trình xây dựng và phát triển chương trình đào tạo; qua đó nắm bắt thực trạng
cũng như đề xuất các biện pháp phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế
tạo máy.
7.2.2. Phương pháp điều tra (điều tra phỏng vấn, điều tra qua phiếu, bảng hỏi)
Điều tra bằng bảng hỏi nhằm thu thập những thông tin về các hoạt động quản lý
của cán bộ quản lí, giáo viên khi thực hiện phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên. Đồng thời
biết được các cách thức, quy trình áp dụng phát triển chương trình đào tạo ngành
Công nghệ chế tạo máy tại trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Nghiên cứu các báo cáo về việc phát triển chương trình đào tạo ngành Công
nghệ chế tạo máy. Nghiên cứu về cách xây dựng, phát triển và thực hiện áp dụng
chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy... để bổ sung, hoàn thiện thông
tin về các vấn đề đa điều tra.
7.2.4. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Trao đổi với các chuyên gia có nhiều kinh nghiệm nhằm tiếp thu ý kiến của họ
về tính cần thiết, tầm quan trọng và tính khả thi của các biện pháp đề xuất để có những
kết luận chính xác và định hướng vận dụng các biện pháp đó vào trong thực tiễn.
7.2.5. Phương pháp sử dụng toán thống kê
Để có những nhận xét khách quan về kết quả nghiên cứu, chúng tôi đa sử dụng
phương pháp thống kê toán học.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham khảo,

Phụ lục, nội dung luận văn gồm có 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển chương trình đào tạo đại học ngành
công nghệ chế tạo máy.
Chương 2. Thực trạng phát triển chương trình đào tạo đại học ngành công
nghệ chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.
Chương 3. Biện pháp phát triển chương trình đào tạo đại học ngành công nghệ
chế tạo máy ở trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp Thái Nguyên.

4


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC NGÀNH CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài về phát triển chương trình đào tạo đại học
Chương trình đào tạo định hướng kết quả đầu ra không quy định những nội
dung dạy học chi tiết mà quy định những kết quả đầu ra mong muốn của quá trình
đào tạo, trên cơ sở đó đưa ra những hướng dẫn chung về việc lựa chọn nội dung,
phương pháp, tổ chức và đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo thực hiện được
mục tiêu dạy học tức là đạt được kết quả đầu ra mong muốn.
Phát triển chương trình đào tạo theo chuẩn đầu ra chính là việc định hướng kết
quả đầu ra tập trung vào việc mô tả chất lượng đầu ra, có thể coi là sản phẩm cuối
cùng của quá trình dạy học. Việc quản lý chất lượng dạy học chuyển từ việc điều
khiển đầu vào sang điều khiển đầu ra, tức là chú ý đến kết quả học tập của sinh viên.
Phát triển chương trình đào tạo nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá
trình giáo dục đại học. Đây là một vấn đề được rất nhiều nhà khoa học quan tâm
nghiên cứu. Có thể kể đến một số công trình sau:
- R. Diamon với công trình “Thiết kế và đánh giá chương trình khóa học” [theo
44]. đa nghiên cứu và chỉ ra các bước và quy trình để thiết kế và đánh giá chương

trình đào tạo của một khóa học.
- Jon Wiles; Joseph Bondi (2005) với công trình nghiên cứu “Xây dựng
chương trình học” [19]. Với công trình này Jon Wiles và Joseph Bondi đa nói lên
quan điểm, cách thức xây dựng một chương trình đào tạo.
- Yvone Osborne (2010) với công trình “Hướng dẫn xây dựng chương trình
đào tạo dựa trên năng lực” [dẫn theo 7], Brisbane, Australia của Trường Đại học
Công nghệ Queensland. Với công trình này, tác giả đa dựa vào năng lực của người
học để hướng dẫn việc xây dựng chương trình đào tạo.
- Tyler nghiên cứu về chương trình đào tạo, về cấu trúc theo ông phải đảm bảo
4 phần:
+ Mục tiêu đào tạo.

5


+ Nội dung đào tạo.
+ Phương pháp đào tạo.
+ Cách đánh giá kết quả đào tạo.
Bên cạnh đó, còn có một số tác giả khác cũng rất quan tâm đến việc xây dựng
và phát triển chương trình đào tạo như: Hilda Taba, John Deweys, Bondi… Những
tác giả này cũng chỉ ra cách thức tiếp cận khi thực hiện xây dựng và phát triển
chương trình đào tạo.
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước về phát triển chương trình đào tạo đại
học
Bất cứ tài liệu nào khi viết về giáo dục học, đi sâu vào lý luận dạy học đều đề
cập tới chương trình, nội dung đào tạo. Có thể khẳng định, chương trình đào tạo đại
học giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện đào tạo nguồn nhân lực, đáp ưng nhu
cầu của xa hội. Có thể kể đến một số công trình nghiên cứu chương trình đào tạo như
sau:
- Tác giả Nguyên Thanh Sơn có công trình nghiên cứu về “Phát triển chương

trình đào tạo đại học theo định hướng chuẩn đầu ra” tại Trường Đại học Yersin Đà
Lạt [30]. Công trình này tác giả đa tập trung tìm hiểu lý thuyết phát triển chương trình
đào tạo đại học, qua đó đề xuất quy trình và đưa ra một số kiến nghị về công tác phát
triển chương trình đào tạo tại các trường đại học ở Việt Nam.
- Năm 2010, Lâm Quang Thiệp và Lê Viết Khuyến cũng có công trình nghiên
cứu về việc phát triển chương trình đào tạo đại học. Đó là tác phẩm “Phát triển
chương trình giáo dục/đào tạo đại học” tại trường Cao đẳng sư phạm Sơn La [31].
- Tác giả Trần Khánh Đức cũng có công trình nghiên cứu về “Phát triển
chương
trình đào tạo” tại Hà Nội [7].
Bên cạnh những nghiên cứu trên về việc phát triển chương trình đào tạo, các
nghiên cứu về vấn đề phát triển chương trình đào tạo đại học ở Việt Nam trong thời
gian qua tiêu biểu như Phạm Thị Huyền với tác phẩm “Xây dựng chương trình đào
tạo đại học theo định hướng mới nhằm đáp ứng nhu cầu xã hội” tại Hội thảo toàn
quốc Giáo dục Đại học Việt Nam - Hội nhập quốc tế [18]; Hay Nguyễn Vũ Bích Hiền
với tác phẩm “Các xu hướng phát triển chương trình đào tạo theo quan điểm lấy
người học làm trung tâm” [11, tr.57, 148-155].
Phát triển chương trình đào tạo ngành Công nghệ chế tạo máy là một trong
6


những nội dung được các trường đại học khối ngành kỹ thuật quan tâm hàng đầu.

7


Tìm hiểu những nghiên cứu về chương trình đào tạo xoay quanh lĩnh vực công nghệ,
có nhiều công trình nghiên cứu như:
- Nguyễn Duy Phấn nghiên cứu về sự phát triển chương trình đào tạo hệ Cao
đẳng trong lĩnh vực cơ khí với đề tài “Nghiên cứu phát triển chương trình đào tạo Cao

đẳng Công nghệ cơ khí đáp ứng yêu cầu thị trường lao động tại trường Cao đẳng
Công nghiệp Nam Định” [26].
- Trương Minh Trí với công trình nghiên cứu “Xây dựng chương trình đào tạo
ngành Công nghệ chế tạo máy theo tiêu chuẩn CDIO” [33].
Vấn đề “Khảo sát đề cương và xây dựng chuẩn đầu ra chương trình Kỹ thuật
chế tạo theo mô hình CDIO” của Phạm Công Bằng, Phan Thị Mai Hà, Nguyễn Hữu
Lộc, Trần Nguyễn Hoài An, Thái Thị Thu Hà, Lưu Thanh Tùng, Trần Sĩ Hoài Trung,
Lê Ngọc Quỳnh Lam, Huỳnh Ngọc Hiệp tại Khoa Cơ khí trường Đại học Bác Khoa,
Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh [1]. Bài báo đa trình bày khái quát quá
trình khảo sát ý kiến các bên liên quan để đề xuất các mức độ đạt được của từng tiêu
chí chuẩn đầu ta của kỹ sư tốt nghiệp ngành Cơ khí, chương trình Kỹ thuật Chế tạo.
Theo đó, chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo đến mức độ 4 theo đề cương CDIO
sẽ được xây dựng dựa theo thang bậc Bloom. Chúng sẽ đóng vai trò quan trọng như
là dữ liệu đầu vào trong việc xây dựng và triển khai khung chương trình đào tạo tích
hợp cũng như đề cương chi tiết cho từng môn học cụ thể. Mặc dù chuẩn đầu ra đề
cương môn học chi tiết chương trình đào tạo đến mức độ 4 theo đề cương CDIO bước
đầu được xây dựng, tuy nhiên chúng vẫn sẽ tiếp tục được hiệu chình và bổ sung trong
quá trình triển khai để ngày càng hoàn thiện và làm sao mô hình CDIO phát huy được
tác dụng để nâng cao chất lượng đào tạo trong điều kiện thực tế ở các trường Đại học
của Việt Nam hiện nay.
Các công trình trên đa đề cập đến vấn đề phát triển chương trình đại học nói
chung và phát triển chương trình đào tạo theo những mô hình nhất định. Tuy nhiên
còn thiếu những công trình nghiên cứu về ngành chế tạo máy ở trường đại học. Vì
vậy chúng tôi chọn nghiên cứu vấn đề “Phát triển chương trình đào tạo ngành
Công nghệ chế tạo máy ở trường đại học Kỹ thuật công nghiệp Thái Nguyên”.
Chính vì vậy nên tôi chọn đề tài này làm vấn đề nghiên cứu.

8

1.2. Các khái niệm công cụ của đề tài
1.2.1. Chương trình, chương trình đào tạo đại học
1.2.1.1. Chương trình
Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng [42], chương trình đươc định nghĩa như sau:
a) Là “Các mục, các vấn đề, các nhiệm vụ đề ra và được sắp xếp theo trình tự
thực hiện trong một thời gian”.
b) Là: “Nội dung kiến thức về một môn học ấn định cho từng lớp, từng cấp
trong từng năm”.
Thuật ngữ Curriculum trong tiếng Anh đa được nhiều tác giả, nhà khoa học
giáo dục chuyển dịch sang tiếng Việt là chương trình đào tạo, chương trình giáo dục,
chương trình dạy học… hoặc đôi khi còn gọi là chương trình. Thuật ngữ này trong
các tài liệu tiếng anh về giáo dục, chương trình giáo dục trong nhà trường cũng được
định nghĩa và giải thích theo nhiều cách khác nhau.
- Theo Phenix (1962), chương trình bao gồm toàn bộ những kiến thức do các
môn học cung cấp.
- White (1995) cho rằng: Chương trình là một kế hoạch đào tạo phản ánh các
mục tiêu giáo dục, đào tạo mà nhà trường theo đuổi. Bản kế hoạch đó cho biết nội
dung và phương pháp dạy và học cần thiết đẻ đạt được mục tiêu đề ra.
- Theo tác giả Nguyễn Hữu Trí - Viện Khoa học giáo dục “Chương trình được
định nghĩa là một loạt các hoạt động được thực hiện với sự hỗ trợ của các nguồn lực
nhằm đạt được những mục tiêu cụ thể cho các nhóm khách hàng đã được định sẵn”
[32].
- “Chương trình giáo dục là sự trình bày có hệ thống kế hoạch tổng thể các
hoạt động giáo dục trong một thời gian xác định, trong đó nêu lên các mục tiêu học
tập mà người học cần đạt được. Đồng thời xác định rõ phạm vi, mức độ, nội dung
học tập, các phương pháp, phương tiện, cách thức tổ chức, đánh giá kết quả học
tập… nhằm đạt được mục tiêu học tập đã đề ra” [32].
Nhiều tác giả đưa ra định nghĩa về chương trình của riêng họ với sự nhấn mạnh
các ý nghĩa của từ này ở mức khác nhau. Việc quan niệm như thế nào về chương trình
giáo dục không phải đơn thuần là vấn đề định nghĩa về chương trình mà nó thể hiện

ro quan điểm của mỗi người về giáo dục.
9


Từ những cách hiểu trên theo chúng tôi chương trình nói chung, chương trình
giáo dục nói riêng đều là những hoạt động được thực hiện trong một khoảng thời gian
xác định, nhằm đạt được mục tiêu đa đề ra.
1.2.1.2. Chương trình đào tạo đại học
Chương trình đào tạo đại học thể hiện trình độ đào tạo; đối tượng đào tạo, điều
kiện nhập học và điều kiện tốt nghiệp; mục tiêu đào tạo, chuẩn kiến thức, kỹ năng của
người học khi tốt nghiệp; khối lượng kiến thức lý thuyết, thực hành, thực tập; kế
hoạch đào tạo theo thời gian thiết kế; phương pháp và hình thức đào tạo; cách thức
đánh giá kết quả học tập; các điều kiện thực hiện chương trình.
Chương trình đào tạo đại học được cấu trúc từ các học phần thuộc hai khối
kiến thức: giáo dục đại cương và giáo dục chuyên nghiệp.
Chương trình đào tạo đại học còn được xem xét ở đây tương đương với thuật
ngữ curriculum trong tiếng Anh. Có rất nhiều quan niệm khác nhau về chương trình
đào tạo ở nước ta và ngay cả trong các văn bản tiếng Anh.
- Theo từ điển Giáo dục học, khái niệm chương trình đào tạo được hiểu là:
‘‘Văn bản chính thức quy định mục đích, mục tiêu,yêu cầu, nội dung kiến thức và kỹ
năng, cấu trúc tổng thể các bộ môn, kế hoạch lên lớp và thực tập theo từng năm học,
tỷ lệ giữa các bộ môn, giữa lý thuyết và thực hành, quy định phương thức, phương
pháp, phương tiện, cơ sở vật chất, chứng chỉ và văn bằng tốt nghiệp của cơ sở giáo
dục và đào tạo” [35].
Theo Wentling (1993): ‘‘Chương trình đào tạo (Program of Training) là một
bản thiết kế tổng thể cho một hoạt động đào tạo (khoá đào tạo) cho biết toàn bộ nội
dung cần đào tạo, chỉ rõ những gì có thể trông đợi ở người học sau khoá đào tạo,
phác thảo ra quy trình cần thiết để thực hiện nội dung đào tạo, các phương pháp đào
tạo và cách thức kiểm tra,đánh giá kết quả học tập và tất cả những cái đó được sắp
xếp theo một thời gian biểu chặt chẽ” [43].

Theo Tyler (1949) cho rằng: Chương trình đào tạo đại học về cấu trúc phải có
4 phần cơ bản: [dẫn theo 2]
1. Mục tiêu đào tạo.
2. Nội dung đào tạo.
3. Phương pháp hay quy trình đào tạo.

10


4. Cách đánh giá kết quả đào tạo.
Văn bản chương trình giáo dục phổ thông của Hàn [40] bao gồm 4 thành phần
cơ bản sau:
1. Định hướng thiết kế chương trình.
2. Mục tiêu giáo dục của các bậc, cấp học phỏ thông.
3. Các môn, phần học và phân phối thời gian (nội dung, kế hoạch dạy học).
4. Chỉ dẫn về tổ chức thực hiện và đánh giá chương trình.
Trên cơ sở chương trình giáo dục chung (hoặc chương trình khung) được quy
định bởi các cơ quan quản lý giáo dục các cơ sở giáo dục tổ chức xây dựng các
chương trình chi tiết hay còn gọi là chương trình đào tạo. Chương trình đào tạo đại
học (Curriculum) là bản thiết kế chi tiết quá trình giảng dạy trong một khoá đào tạo
phản ánh cụ thể mục tiêu, nội dung, cấu trúc, trình tự cách thức tổ chức thực hiện và
kiểm tra đánh giá các hoạt động giảng dạy cho toàn khoá đào tạo và cho từng môn
học, phần học, chương, mục và bài giảng. Chương trình đào tạo do các cơ sở đào tạo
xây dựng trên cơ sở chương trình đào tạo đa được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Theo tác giả Phạm Thị Huyền, chương trình đào tạo đại học được hiểu theo
cách tiếp cận “đào tạo theo nhu cầu xã hội”. Khi đó, chương trình đào tạo đại học có
thể được định nghĩa là một tập hợp tất cả các hoạt động gắn kết với nhau nhằm đạt
đến mục tiêu giáo dục của nhà trường, bao gồm các yếu tố đầu vào để thực hiện
chương trình đào tạo đại học và mục tiêu đào tạo trên cơ sở kết quả đầu ra, để phát
triển khả năng của người được đào tạo, giúp họ có được kiến thức, kỹ năng cũng như

cải thiện năng lực tư duy trong thực hiện những yêu cầu công việc ở trình độ được
đào tạo [18].
Như vậy chương trình đào tạo đại học hay chương trình giảng dạy không chỉ
phản ánh nội dung đào tạo mà là một văn bản hay bản thiết kế thể hiện tổng thể các
thành phần của quá trình đào tạo, điều kiện, cách thức, quy trình tổ chức, đánh giá các
hoạt động đào tạo để đạt được mục tiêu đào tạo.
Theo Luật giáo dục 2005 chương trình giáo dục được quy định theo điều 6
Chương I là: ‘‘Chương trình giáo dục thể hiện mục tiêu giáo dục, quy định chuẩn
kiến thức, kỹ năng, phạm vi và cấu trúc nội dung giáo dục, phương pháp và hình thức
tổ chức hoạt động giáo dục, cách thức đánh giá kết quả giáo dục đối với các môn học
ở mỗi lớp, mỗi cấp học hay trình độ đào tạo” [22].

11