Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về nuôi trồng và khai thác thủy sản tại vùng nước nội địa tiên yiên hà cối, tỉnh quảng ninh

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT
TR
NG
I H C TH Y L I

V TH NG C TH

GI I PHÁP QU N LÝ NHÀ N

C V NUÔI TR NG VÀ

KHAI THÁC TH Y S N T I VÙNG N

CN I

YÊN – HÀ C I, T NH QU NG NINH

LU N V N TH C S

HÀ N I, N M 2017

A TIÊN


B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
B NÔNG NGHI P VÀ PTNT

TR
NG
I H C TH Y L I

V TH NG C TH

GI I PHÁP QU N LÝ NHÀ N

C V NUÔI TR NG VÀ

KHAI THÁC TH Y S N T I VÙNG N

CN I

A TIÊN

YÊN – HÀ C I, T NH QU NG NINH

NG

IH

Chuyên ngành

Qu n lý Tài nguyên và Môi tr

Mã s

60 85 01 01

NG D N:

ng

PGS. TSKH. Nguy n Trung D ng

HÀ N I, N M 2017



L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đây là đ tài nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u đ

c s d ng

trong lu n v n là trung th c, có ngu n g c rõ ràng. Các k t qu nghiên c u trong lu n
v n ch a t ng đ

c ai nghiên c u và công b trong b t c công trình khoa h c và b o

v h c v nào.
Tôi xin cam đoan r ng m i vi c giúp đ cho vi c th c hi n lu n v n này đã đ
n và các thông tin, s li u trích d n trong lu n v n đã đ

cc m

c ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày 06 tháng 01 n m 2017
Tác gi lu n v n

V Th Ng c Th

i


L IC M

N

Trong quá trình nghiên c u, th c hi n b n lu n v n này, tác gi đã nh n đ

c s quan

tâm giúp đ nhi t tình c a các th y giáo, cô giáo Khoa Kinh t và Qu n lý-Tr

ng đ i

h c Thu l i; S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn t nh Qu ng Ninh; Chi c c Th y
s n Qu ng Ninh cùng v i s khích l , đ ng viên c a gia đình, bè b n.
Tác gi xin bày t lòng bi t n chân thành đ n PGS. TSKH. Nguy n Trung D ng
ng

i đã h

ng d n và giúp đ tác gi hoàn thành b n lu n v n này.

Xin chân thành c m n ông Nguy n V n Công, Phó Giám đ c S Nông nghi p và
Phát tri n nông thôn t nh Qu ng Ninh đã giúp đ tác gi trong quá trình làm lu n v n.
Xin chân thành c m n UBND huy n

m Hà, H i Hà, Tiên Yên cùng các cán b trên

đ a bàn huy n, các h gia đình đã t o đi u ki n giúp đ tác gi hoàn thành lu n v n
này.
Cu i cùng, xin chân thành c m n gia đình, b n bè, đ ng nghi p đã đ ng viên khích l
và giúp đ tác gi hoàn thành khoá h c.
Lu n v n là k t qu c a quá trình nghiên c u khoa h c công phu và nghiêm túc c a
b n thân, tuy v y không th không tránh kh i nh ng h n ch nh t đ nh. Tác gi mong
nh n đ

c s quan tâm, đóng góp ý ki n c a các th y giáo, cô giáo và nh ng đ c gi

quan tâm đ n đ tài này.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, ngày 06 tháng 01 n m 2017
Tác gi lu n v n

V Th Ng c Th

ii


M CL C
DANH M C CÁC HÌNH NH................................................................................. vii
DANH M C B NG BI U ....................................................................................... viii
PH N M

U ...........................................................................................................xi

1. Tính c p thi t c a đ tài ...........................................................................................xi
2. M c đích nghiên c u .............................................................................................. xii
3.

it

4. Ph
CH

ng và ph m vi nghiên c u ......................................................................... xii
ng pháp nghiên c u ...................................................................................... xii

NG 1. T NG QUAN V

QU N LÝ NHÀ N

C

NUÔI TR NG, KHAI THÁC TH Y S N VÀ

I V I NUÔI TR NG, KHAI THÁC TH Y S N.....1

1.1 M t s khái ni m, đ c đi m vai trò c a v n đ nghiên c u .................................1
1.1.1 Vùng n

c n i đ a (vùng n i th y).......................................................................1

1.1.2 Th y s n, ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác th y s n .......................................1
1.1.3

c đi m vai trò c a ho t đ ng nuôi tr ng th y s n ...........................................2

1.2 Qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác th y s n .......................................3

1.2.1 Qu n lý nhà n

c v kinh t .................................................................................3

1.2.2 N i dung công tác qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác th y s n ........5

1.2.3 Các tiêu chí đánh giá công tác qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác

th y s n................... ........................................................................................................7
1.2.4 Các nhân t

nh h

ng đ n qu n lý Nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác th y

s n.......................... .........................................................................................................8
1.2.4.1

c đi m khu v c nuôi tr ng và khai thác.................................................................. 8

1.2.4.2 Tính đa d ng v các ngu n th y s n (nhi u gi ng, nhi u ch ng lo i th y s n v i
tính sinh h c và yêu c u v đi u ki n s ng khác nhau) .......................................................... 8
1.2.4.3 Tính đa d ng v các ph

ng th c khai thác ............................................................... 9

1.2.4.4 Nh n th c c a c ng đ ng............................................................................................. 9
1.3 Th c ti n v công tác qu n lý nhà n
th y s n

c v ho t đ ng nuôi tr ng, khai thác

Vi t Nam ....................................................................................................11

1.3.1 Hi n tr ng nuôi tr ng và khai thác th y s n t i Vi t Nam ...............................11

iii


1.3.2 Th c ti n công tác qu n lý nuôi tr ng và khai thác th y s n t i Vi t Nam ..... 13
1.4 Kinh nghi m trong vi c qu n lý nuôi tr ng, khai thác th y s n ...................... 15
1.4.1 Kinh nghi m qu n lý nuôi tr ng th y s n c a Thái Lan .................................. 15
1.4.2 Kinh nghi m qu n lý th y s n c a Indonexia ................................................... 18
1.5 Nh ng công trình nghiên c u có liên quan đ n đ tài ....................................... 20
K t lu n ch
CH

ng 1 ....................................................................................................... 21

NG 2. TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ NUÔI TR NG VÀ KHAI

THÁC TH Y S N T I VÙNG N

CN I

A TIÊN YÊN – HÀ C I, T NH

QU NG NINH ............................................................................................................. 22
2.1 Gi i thi u khái quát chung v khu v c nghiên c u ........................................... 22
2.1.1 V trí đ a lý và đi u ki n t nhiên ....................................................................... 22
2.1.1.1 V trí đ a lý .................................................................................................................. 22
c đi m khí h u th y v n ........................................................................................ 23

2.1.1.2

2.1.2 Tình hình kinh t - xã h i ................................................................................... 25
2.1.2.1 Tình hình xã h i .......................................................................................................... 25
2.1.2.2 Tình hình kinh t ......................................................................................................... 27
2.2 Hi n tr ng v nuôi tr ng và khai thác th y s n vùng n

c n i đ a Tiên Yên-

Hà C i, t nh Qu ng Ninh ............................................................................................ 28
2.2.1 Thành ph n lao đ ng tham gia ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác th y s n .. 28
2.2.2

a bàn nuôi tr ng và khai thác th y s n .......................................................... 29

2.2.3 Môi tr

ng nuôi tr ng và khai thác th y s n .................................................... 32

2.2.3.1

c đi m môi tr

ng đ t ........................................................................................... 32

2.2.3.2

c đi m môi tr

ng n

2.2.4 Các lo i ng c , ph

c ........................................................................................ 33

ng ti n nuôi tr ng và khai thác th y s n....................... 37

2.2.5 Th i gian khai thác th y s n .............................................................................. 38
2.2.6 S n l
2.2.7 S l

ng khai thác th y s n. ............................................................................ 38
ng, ch ng lo i các lo i th y s n đ

c phép và không đ

c phép khai

thác........................ ........................................................................................................ 38
2.2.8 M c đ tiêu th s n ph m .................................................................................. 42
2.2.9 Tình tr ng nuôi tr ng và khai thác th y s n trái phép...................................... 43

iv


2.3 Th c tr ng công tác qu n lý nhà n
th y s n t i vùng n

c v ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác

c n i đ a ...................................................................................45

2.3.1 T ch c b máy qu n lý nuôi tr ng và khai thác th y s n t i vùng n

cn i

đ a Tiên Yên-Hà C i .....................................................................................................45
2.3.2 Các ch tr

ng chính sách v n b n đ

nuôi tr ng và khai thác th y s n t i vùng n

c ban hành liên quan đ n ho t đ ng
c n i đ a Tiên Yên-Hà C i ...............46

2.3.3 Tình hình th c hi n công tác qu n lý nhà n
khai thác th y s n t i vùng n

c v ho t đ ng nuôi tr ng và

c n i đ a Tiên Yên-Hà C i .......................................51

2.3.3.1 Th c hi n các phân vùng quy ho ch phân b , các bi n pháp b o v , duy trì và c i
t o các ngu n l i th y s n, đ m b o s phát tri n b n v ng c a ngành th y s n .............51
2.3.3.2 Th c hi n ki m tra các ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác th y s n.......................57
2.3.3.3 T o d ng và phát tri n các m i quan h qu c t , thu hút đ u t trong và ngoài
n

c trong l nh v c th y s n ..................................................................................................59

2.4 ánh giá chung v công tác qu n lý ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác th y
s n t i vùng n

c n i đ a Tiên Yên – Hà C i, t nh Qu ng Ninh ............................63

2.4.1 Nh ng k t qu đ t đ

c ......................................................................................63

2.4.2 Nh ng v n đ t n t i ...........................................................................................64
K t lu n ch
CH

ng 2........................................................................................................66

NG 3 GI I PHÁP HOÀN THI N CÔNG TÁC QU N LÝ KHAI THÁC

TH Y S N T I VÙNG N

CN I

A TIÊN YÊN - HÀ C I, T NH QU NG

NINH .............................................................................................................................67
3.1

nh h

t i vùng n

ng xây d ng và qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng, khai thác th y s n

c n i đ a Tiên Yên - Hà C i, t nh Qu ng Ninh đ n n m 2020 ...........67

3.1.1 Nuôi tr ng và s n xu t gi ng th y s n ...............................................................67
3.1.2 Quy ho ch phát tri n theo các vùng sinh thái....................................................67
3.1.3 Quy ho ch khai thác và b o v ngu n l i th y s n ...........................................69
3.1.4 Quy ho ch c c u t u thuy n khai thác .............................................................70
3.1.5 Quy ho ch c s h t ng và d ch v h u c n ngh cá.......................................71
3.2 Nguyên t c đ xu t các gi i pháp .........................................................................71
3.3

xu t m t s gi i pháp nâng cao công tác qu n lý nuôi tr ng và khai thác

th y s n t i vùng n

c n i đ a Tiên Yên-Hà C i .....................................................72
v


3.3.1 Gi i pháp v t ch c qu n lý............................................................................... 72
3.3.2 Gi i pháp v c ch chính sách .......................................................................... 73
3.3.3 Gi i pháp v h p tác qu c t , áp d ng khoa h c công ngh ............................. 75
3.3.4 Gi i pháp v đào t o và phát tri n ngu n nhân l c .......................................... 78
3.3.5 Gi i pháp v n đ u t ........................................................................................... 79
3.3.6 Gi i pháp t ng c

ng s tham gia c a c ng đ ng trong công tác qu n lý ...... 79

K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................... 81
1. K t lu n .................................................................................................................... 81
2. Ki n ngh .................................................................................................................. 81

vi


DANH M C CÁC HÌNH NH
S hình

Tên hình

Trang

Hình 1.1

Vùng n i th y (n i đ a)

1

Hình 1.2

S nl

11

Hình 2.1

S đ vùng n

ng th y s n c a Vi t Nam t 1995-2015
c n i đ a Tiên Yên-Hà C i

vii

18


DANH M C B NG BI U
S b ng

Tên b ng

Trang

B ng 2.1

Di n tích, dân s và m t đ dân s n m 2014

B ng 2.2

Giá tr s n xu t nông nghi p theo giá so sánh 2010 t i khu v c

25

Tiên Yên-Hà C i
B ng 2.3
B ng 2.4
B ng 2.5
B ng 2.6

Giá tr s n xu t lâm nghi p t i khu v c nghiên c u
bàn Tiên Yên-Hà C i
ng đ t m t s huy n khu v c Tiên Yên –

Hà C i n m 2011
Hi n tr ng môi tr

ng n

c m t m t s huy n khu v c Tiên

Yên – Hà C i

B ng 2.7

T ng h p tàu thuy n theo đ a ph

B ng 2.8

C c u ngh khai thác theo nhóm công su t

B ng 2.9
B ng 2.10

S n l

ng và theo công su t

35

38

thu c t nh
c t i khu v c Tiên Yên, Hà

C i (Qu ng Ninh)
n i đ a Tiên Yên-Hà C i và nh ng loài c n đ

33

37

ng thu s n phân theo huy n/qu n/th xã/thành ph

Thành ph n các nhóm loài thu đ

31

37

M t s loài h i s n t nhiên có kh n ng nuôi t i vùng n
B ng 2.11

27

T ng h p các c s và tr i s n xu t gi ng thu s n trên đ a
Hi n tr ng môi tr

27

39

c

c b o v , khai

39

thác h p lý
B ng 2.12
B ng 2.13
B ng 2.14

B ng 2.15

Danh m c các loài thu đ

c có tên trong Danh l c IUCN, sách

Vi t Nam và Ngh đ nh 32 c a Chính ph
Giá tr s n xu t thu s n theo giá so sánh 2010 phân theo
huy n/qu n/th xã/thành ph thu c t nh
Di n tích nuôi tr ng th y s n phân theo huy n/qu n/th
xã/thành ph thu c t nh
S li u x ph t vi ph m hành chính S Nông nghi p và Phát
tri n nông thôn (Thanh tra S và Chi c c Th y s n)

viii

41

42

44

44


B ng 2.16
B ng 3.1

Khu v c c m khai thác có th i h n.
Quy ho ch phát tri n NTTS n

52

c ng t t nh Qu ng Ninh đ n

n m 2020, t m nhìn đ n n m 2030

68

Quy ho ch phát tri n NTTS m n, l phân theo các đ n v trên
B ng 3.2

đ a bàn t nh Qu ng Ninh đ n n m 2020, t m nhìn đ n n m

69

2030
B ng 3.3
Bi u đ 2.1
Bi u đ 2.2
Bi u đ 2.3
Bi u đ 2.4

Ch tiêu phát tri n c c u tàu KTTS t nh Qu ng Ninh đ n n m
2020, t m nhìn đ n n m 2030
S l

ng các loài đ ng th c v t thu đ

c t i khu v c nghiên

c u
Quy ho ch s n l

ng NTTS c a t nh Qu ng Ninh đ n n m

2020
Quy ho ch di n tích nuôi tr ng th y h i s n Qu ng Ninh đ n
n m 2020
Quy ho ch s n l

ng khai thác t nh Qu ng Ninh đ n n m 2020

ix

70

41

55

56
56


DANH M C CÁC T

VI T T T VÀ GI I THÍCH THU T NG

Ký hi u vi t t t

Ngh a đ y đ

ADB

Ngân hàng Phát tri n châu Á

DANIDA

T ch c Phát tri n Nông nghi p Châu Á, an M ch

EU

Châu Âu

FAO

L

GEF

Qu Môi tr

KLN

Kim lo i n ng

KTTS

Khai thác th y s n

KTTV

Khí t

NORAD

B Ch huy Phòng không B c M

NSC

H i đ ng th y s n Na Uy

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

RNM

R ng ng p m n

ng th c và Nông nghi p Liên Hi p Qu c
ng toàn c u

ng thu v n

x


PH N M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
Qu ng Ninh là t nh ven bi n thu c vùng

ông B c n

c ta. Trong quy ho ch phát

tri n kinh t , Qu ng Ninh v a thu c vùng kinh t tr ng đi m phía B c v a thu c vùng
duyên h i B c B . Qu ng Ninh có kho ng 2.000 hòn đ o l n nh t o cho vùng bi n
n i đây v i c nh quan đ c thù ít n i nào trên đ t n
thu c t nh Qu ng Ninh, vùng n

c ta có đ

c. Trong các vùng bi n

c n i đ a Tiên Yên - Hà C i đ

c coi là khu v c có

tính đa d ng sinh h c cao v các loài cá, là n i sinh s n và phát tri n c a nhi u loài
thu , h i s n. Chính vì v y, ngh cá bi n n i đây có vai trò quan tr ng và cá đ
là đ i t

ng có giá tr , chi m u th v thành ph n loài l n s l

c xem

ng trong s n l

ng

khái thác. Ngu n l i cá đã và đang đem l i nhi u l i ích to l n ph c v tr c ti p cho
cu c s ng và phát tri n kinh t c a vùng. Nh ng th c t hi n nay do nhu c u th c
ph m t s c ép dân s , nhu c u phát tri n nh m tho mãn tiêu dùng d n đ n vi c đánh
b t ngày càng t ng c ng thêm nh ng tác đ ng m nh m c a các ho t đ ng dân sinh
khác (san l p đ t xây d ng nhà , khu công nghi p, khu gi i trí, n o vét sâu, m r ng
c ng, khai thác v t li u, ch t phá r ng ng p m n...) đã gây nên nh ng h u qu nghiêm
tr ng nh phá hu n i sinh c , gây suy gi m đa d ng sinh h c, gi m sút ngu n l i,
trong đó có cá. Nh m b o v tính đa d ng sinh h c và duy trì phát tri n ngu n l i th y
h i s n nói chung, cá nói riêng, vùng n
danh sách các vùng bi n c n đ

c n i đ a Tiên Yên – Hà C i đã đ

c đ a vào

c đi u tra nghiên c u đ thi t l p khu b o t n bi n,

tuy nhiên đ n nay t nh Qu ng Ninh v n ch a ra quy t đ nh thành l p khu b o t n bi n.
Khu v c nghiên c u có s đa d ng h sinh thái cao, bao g m các h sinh thái tiêu bi u
nh h sinh thái r ng ng p m n, h sinh thái r ng trên đ o hay tr ng c ... mang đ n
cho Tiên Yên - Hà C i s giàu có, phong phú v đa d ng sinh h c và giá tr ngu n l i
h i s n l n. Trong khu v c có m t s l
s nl

ng các loài cá có giá tr kinh t cao và cho

ng khai thác l n có th k đ n là cá d a - cá trích x

cá c m th

ng, cá b dài cá trích l m,

ng, cá l p quai (cá r p), cá đ c b c, cá li t l n .... Ngoài ra, còn r t nhi u

các loài h i s n quý hi m nh tu hài, trai ng c n , m c nang vân h . Vùng đ t li n và
các đ o c ng mang t i s phong phú v các loài sinh v t trên c n nh
c , bò sát, chim và thú …
xi

ch nhái, l

ng


Có th th y ngu n tài nguyên đa d ng sinh h c bi n c a khu v c nghiên c u phong
phú và đa d ng. Tuy nhiên, hi n chúng ch a đ

c qu n lý và khai thác m t cách hi u

qu , h p lý và b n v ng. Các v n đ v ô nhi m môi tr

ng, khai thác nh l và không

quy mô, s c ép t các ho t đ ng kinh t - xã h i và s bi n đ i khí h u toàn c u đang
là nh ng m i đe d a l n đ n khu v c này. Bên c nh đó, nh n th c và trình đ c a c

dân đ a ph

ng v b o v ngu n l i còn r t h n ch .

Vì th đ đ m b o phát tri n b n v ng ngu n l i th y s n tr
các v n đ hi n nay vùng n
ph

c h t ph i đánh giá đ

c

c n i đ a đang ph i đ i m t và t đó đ xu t ra các

ng án qu n lý phù h p v i hi n tr ng .

Xu t phát t nh ng yêu c u, đi u ki n th c ti n trên tác gi l a ch n đ tài lu n v n
“Gi i pháphoàn thi n công tác qu n lý nhà n
t i vùng n

c v nuôi tr ng và khai thác th y s n

c n i đ a Tiên Yên – Hà C i, T nh Qu ng Ninh” v i mong mu n đóng

góp nh ng ki n th c và hi u bi t c a mình trong công tác qu n lý nuôi tr ng, khai thác
th y s n c a đ a ph

ng theo h

ng phát tri n b n v ng và hi u qu .

2. M c đích nghiên c u
xu t m t s gi i pháp qu n lý nhà n c v nuôi tr ng và khai thác th y s n t i
vùng n c n i đ a Tiên Yên – Hà C i t nh Qu ng Ninh theo h ng hi u qu và b n
v ng.
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u

a.

it

ng nghiên c u

i t ng nghiên c u c a đ tài là công tác qu n lý nhà n c v nuôi tr ng, khai thác
th y s n và nh ng nhân t nh h ng đ n công tác này t i vùng n c n i đ a Tiên Yên
– Hà C i t nh Qu ng Ninh.
b. Ph m vi nghiên c u
- Ph m vi v n i dung: Lu n v n nghiên c u th c tr ng và gi i pháp qu n lý nhà n c
v nuôi tr ng và khai thác th y s n t i vùng n c n i đ a Tiên Yên – Hà C i, t nh
Qu ng Ninh.
- Ph m vi v không gian và th i gian: Lu n v n nghiên c u phân tích các s li u thu
th p t i Qu ng Ninh t 2010 cho đ n n m 2015 đ phân tích đánh giá th c tr ng và
các gi i pháp đ c đ xu t cho giai đo n 2017-2020.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

Lu n v n s d ng các ph

ng pháp nghiên c u chính, sau đây:
xii


- Ph ng pháp k th a, t ng h p các k t qu nghiên c u đã có c trong và ngoài n
th c hi n tr c đây;
- Ph

ng pháp h th ng hóa, phân tích, so sánh

- Ph

ng pháp đi u tra, nghiên c u th c đ a;

xiii

c



CH

NG 1. T NG QUAN V NUÔI TR NG, KHAI THÁC TH Y S N

VÀ QU N LÝ NHÀ N

C

I V I NUÔI TR NG, KHAI THÁC

TH Y S N
1.1 M t s khái ni m, đ c đi m vai trò c a v n đ nghiên c u
1.1.1 Vùng n

c n i đ a (vùng n i th y)

Vùng n i th y c a m t qu c gia có ch
quy n là toàn b

vùng n

c và đ

th y trong ph n đ t li n, và đ
đ

ng c

s

ng

c tính t

mà qu c gia đó xác đ nh

vùng lãnh h i c a mình tr vào. Nó bao

g m toàn b các d ng sông, su i và kênh
d nn

c, đôi khi bao g m c vùng n

c

trong ph m vi các v ng hay v nh nh .
Theo Công

c Liên hi p qu c v lu t

bi n, các qu c gia có bi n đ

c t

do

trong vi c áp d ng lu t pháp c a mình
trong vi c đi u ch nh b t k vi c s d ng
nào liên quan t i n i th y c ng nh các
ngu n tài nguyên trong đó. Tàu thuy n
n

c ngoài không có quy n t do đi qua

vùng n i th y, k c qua l i không gây
h i.

ây là đi m khác bi t chính gi a n i

th y và lãnh h i.
tàu thuy n n

Hình 1.1: Vùng n i th y (n i đ a)

đi vào vùng n i th y,

c ngoài ph i xin phép c quan ch c n ng có th m quy n và ch đ

l i theo đúng hành trình đã đ

c đi

c c p phép.

1.1.2 Th y s n, ho t đ ng nuôi tr ng và khai thác th y s n
Th y s n là tài nguyên sinh v t trong vùng n

c t nhiên, có giá tr kinh t , khoa h c

đ phát tri n ngh khai thác thu s n, b o t n và phát tri n ngu n l i thu s n.

1


Ho t đ ng thu s n là vi c ti n hành khai thác, nuôi tr ng, v n chuy n thu s n khai
thác; b o qu n, ch bi n, mua bán, xu t kh u, nh p kh u thu s n; d ch v trong ho t
đ ng thu s n; đi u tra, b o v và phát tri n ngu n l i thu s n.
Khai thác thu s n là vi c khai thác ngu n l i thu s n trên bi n, sông, h , đ m, phá

và các vùng n

c t nhiên khác.

Nuôi tr ng th y s n là nuôi các loài th y sinh v t trong môi tr

ng n

c ng t và

l /m n, bao g m vi c áp d ng các k thu t s n xu t ti n b , an toàn vào qui trình nuôi
nh m nâng cao n ng su t, ch t l
1.1.3
*

ng nguyên li u th y s n.

c đi m vai trò c a ho t đ ng nuôi tr ng th y s n

c đi m:

- Nuôi tr ng th y s n là m t ngành phát tri n r ng kh p đ t n
t p h n so v i cac ngành s n xu t v t ch t khác: đ i t
tr ng là các lo i đ ng v t máu l nh, s ng trong môi tr
ti p c a r t nhi u các y u t môi tr
cho các đ i t

l

ng s n xu t c a ngành nuôi

ng n

c, ch u nh h

i ph i t o đ

c môi tr

ng s ng

ng nuôi tr ng thì m i giúp đ i t

ng, phát tri n và sinh s n c a các

ng nuôi phát tri n t t, đ t đ

c n ng su t, s n

ng cao và n đ nh. H n n a ho t đ ng nuôi tr ng th y s n là ho t đ ng s n xu t

ngoài tr i, các đi u ki n s n xu t nh khí h u, th i ti t, các y u t môi tr
sinh v t có nh h
l

ng tr c

ng. Các bi n pháp k thu t s n xu t ch khi nào phù h p v i

các yêu c u sinh thái, phù h p v i quy lu t sinh tr
đ it

ng đ i ph c

ng nh th y lý, th y hóa, th y sinh do đó mu n

ng nuôi tr ng phát tri n t t con ng

phù h p cho t ng đ i t

c ta và t

ng... và

ng, tác đ ng qua l i l n nhau đ ng th i luôn có s bi n đ i khôn

ng. S c lao đ ng cùng b ra nh nhau nh ng ch g p n m th i ti t thu n l i (m a

thu n, gió hòa) m i có th đ t đ

c n ng su t, s n l

ng cao. Tính ch t r ng kh p c a

ngành nuôi tr ng th y s n th hi n ngh nuôi tr ng th y s n phát tri n
vùng mi n trong n

kh p các

c, đ các lo i đ a hình.

- Trong nuôi tr ng th y s n đ t đai di n tích m t n

c v a là t li u s n xu t ch y u

v a là t li u s n xu t đ c bi t không th thay th đ

c.

- Nuôi tr ng th y s n có tính th i v cao: nhân t c b n quy t đ n tính th i vu là quy
lu t sinh tr

ng và phát tri n c a các đ i t

ng nuôi tr ng.

-

2


* Vai trò:
- Nuôi tr ng th y s n cung c p s n ph m giàu ch t đ m cho nhân dân
- Cung c p th c n cho ch n nuôi, phân bón cho nông nghiêp
- Cung c p nguyên li u cho công nghi p ch bi n, công nghi p th c ph m, d

c

ph m, m ph m.
- T o ngu n hàng xu t kh u quan tr ng t ng ngu n thu nh p ngo i t cho đ t n

c.

- Phát tri n nuôi tr ng th y s n góp ph n phát tri n kinh t - xã h i, t o công n vi c
làm cho nhi u ng

i lao đ ng, giúp bà con nông dân và ng dân xóa đói gi m nghèo.

Phát tri n nuôi tr ng th y san làm chuy n đ i c c u kinh t nông thôn, góp ph n xây
d ng tr t t xã h i, an ninh nông thôn, vùng bi n, biên gi i, vùng sâu, vùng xa.
1.2 Qu n lý nhà n
1.2.1 Qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác th y s n
c v kinh t

a) Khái ni m qu n lý Nhà n
Qu n lý nhà n

c

c là m t quá trình, trong đó các c quan c a h th ng b máy quy n

l c c a m t qu c gia c p trung
th c hi n các tác đ ng vào đ i t

ng đ n c p c s ( Vi t Nam là c p xã, ph

ng)

ng là: h th ng các t ch c kinh t , các doanh

nghi p, các t ch c xã h i, các đoàn th và các h gia đình trong xã h i b ng các công
c hành chính, (các ch th , ngh quy t, quy t đ nh) và các bi n pháp phi hành chính
(s d ng các chính sách khuy n khích kinh t , các ch
nh m đ t đ

c t i m c tiêu phát tri n đ

c đ nh s n th hi n qua các ch tr

ho ch, k ho ch phát tri n v kinh t , xã h i và môi tr
b) Các y u t c u thành c a qu n lý nhà n
- Ch th qu n lý nhà n

ng trình h tr phát tri n...)
ng, quy

ng).

c

c: Ch th qu n lý nhà n

c là Nhà n

c c ng hòa xã h i

ch ngh a, bao g m các y u t :
+ H th ng T ch c b máy chính quy n t Trung

ng đ n c s , đ

c hình thành

theo quyên t c nh t đ nh do pháp lu t quy đ nh bao g m các c quan ho ch đ nh ch
tr

ng, chính sách, pháp lu t, k ho ch và các c quan th c thi k ho ch, pháp lu t.

+ Các c ch , nguyên t c và ch đ ho t đ ng c a b máy chính quy n.
+ Ngu n nhân l c c a b máy công quy n, bao g m các công ch c, viên ch c, nh ng
ng

i th a hành công v và nh ng ng

i ph c v cho các ho t đ ng khác nhau c a

3


các c quan, b ph n c a b máy công quy n trong quá trình th c thi ch c n ng qu n
lý nhà n

c.

c) Các đ i t
it

ng c a qu n lý Nhà n

ng c a qu n lý nhà n

c

c là nh ng hành vi c a các t ch c, bao g m:

- Các t ch c kinh t ho t đ ng vì m c tiêu l i nhu n (doanh nghi p nhà n

c, doanh

nghi p t nhân, các công ty, T ng công ty, các h kinh doanh).
- Các t ch c, doanh nghi p ho t đ ng trong l nh v c d ch v công tác và các t ch c
ho t đ ng không vì l i nhu n (các doanh nghi p nhà n
tr

c, doanh nghi p t nhân,

ng h c, c s y t , các t ch c t thi n...).

- Các t ch c phi Chính ph ho t đ ng vì s phát bi u c a c ng đ ng xã h i.
d) Các công c ch y u c a Chính ph
- H th ng pháp lu t và b máy th c thi pháp lu t.
- Các công c tài chính ti n t (tài khóa, ngân hàng trung

ng và thu ).

- H th ng kinh t nông nghi p (Doanh nghi p nông nghi p...)
e) Các công c đ th c hi n qu n lý nhà n
th c hi n vi c qu n lý Nhà n

c v kinh t

c s d ng h th ng các lo i công c g m pháp lu t,

chính sách và công c khác, c th là:
* Pháp lu t : là h th ng các quy t c x s mang tính b t bu c chung do nhà n

cđ t

ra, th c hi n và b o v nh m m c tiêu b o toàn và phát tri n xã h i theo các đ c tr ng
đã đ nh.
- Hình th c bi u hi n là: V n b n quy ph m pháp lu t, v n b n áp d ng quy ph m
pháp lu t.
- Vai trò:
+ Xác l p tr t t k c

ng xã h i cho các ho t đ ng kinh t .

+ T o c s pháp lý th c hi n quy n bình đ ng trong kinh t .
+ T o c s pháp lý cho vi c g n phát tri n kinh t v i b o v môi tr

ng và đ c l p

ch quy n lãnh th qu c gia.
* K ho ch : là t p h p các m c tiêu ph i làm và các ph

ng ti n, ngu n l c, ph

ng

th c ti n hành đ đ t t i các m c tiêu đã đ nh.
Bao g m: chi n l

c phát tri n kinh t đ t n

c th (dài h n, ng n h n, trung h n); ch

c; quy ho ch phát tri n; Các k ho ch

ng trình; d án.
4


- Vai trò: Là s tính toán, cân nh c k tr
h n ch ; các ngu n l c đ
ng

c khi han đ ng, nh đó r i ro, ách t c s b

c s d ng t t; k ho ch v ch vi n c nh t

i, t o ni m tin hành đ ng tích c c cho con ng

ng lai cho con

i; là c s đ cho công tác ki m

tra có c n c th c hi n.
* Chính sách: là toàn b các chính sách mà nà n

c s d ng trong m i giai đo n phát

tri n c th :
+ Chính sách c c u kinh t ,
+ Chính sách các thành ph n kinh t ;
+ Chính sách thu ,
+ Chính sách đ i ngo i,..
- Vai trò: là các gi i pháp qu n lý theo h
cân nh c tính toán c a nhà n
c th nào đó c a nhà n

ng tr ng tâm, tr ng đi m; là s đ ng não,

c; là cách khai thác các m t m nh, h n ch các m t y u

c.

* Tài s n qu c gia: là t ng th các ngu n l c mà nhà n
thác ph c v m c tiêu phát tri n đ t n

c làm ch , có th đ a ra khai

c.

Các lo i tài s n:
+ Ngân sách nhà n

c là toàn th các kho n thu chi hàn n m c a nhà n

cđ

c Qu c

h i thông qua;
+ Tài nguyên thiên nhiên nh đ t đai, bi n c , b u tr i;
+ Công kh là kho b c nhà n
di s n có giá tr th

c và các ngu n d tr có giá tr (ngo i t , vàng, đá quý,

ng m i,...);

+ K t c u h t ng là t p h p các trang b , các công trình v t hóa nh m t o môi tr
chuy n d ch cho s n xu t và đ i s ng c a con ng
+ Doanh nghi p nhà n

ng

i;

c;

+ Các chuyên gia đ u ngành khoa h c...
- Vai trò: là các đ u vào quan tr ng cho s phát tri n kinh t .
1.2.2 N i dung công tác qu n lý nhà n

c v nuôi tr ng và khai thác th y s n

C n c Ch

i u 52 c a Lu t Th y s n s 17/2003/QH11

ng VIII, t

i u 51 đ n

ngày 10/12/2003, m t s n i dung qu n lý nhà n
đ

c quy đ nh nh sau:

5

c v th y s n t i đ a ph

ng đã


i u 51. N i dung qu n lý nhà n

c v thu s n

2. Tuyên truy n, ph bi n, giáo d c và t ch c th c hi n các v n b n pháp lu t v thu
s n.
3. T ch c đi u tra, đánh giá và qu n lý, b o v s phát tri n b n v ng ngu n l i thu
s n; nghiên c u khoa h c, ng d ng công ngh m i trong ho t đ ng thu s n; quy
ho ch và qu n lý các khu b o t n vùng n

c n i đ a, khu b o t n bi n; th c hi n th ng

kê, thông tin v ho t đ ng thu s n.
4. Xác đ nh và phân c p qu n lý vùng bi n ven b trong ho t đ ng thu s n; qu n lý
và phân c p qu n lý vùng bi n đ khai thác; phân tuy n khai thác; công b ng tr

ng

khai thác; qu n lý vi c giao, cho thuê, thu h i đ t đ nuôi tr ng thu s n, m t n

c

bi n đ nuôi tr ng thu s n.
5. Qu n lý vi c c p, thu h i các lo i gi y phép, gi y ch ng nh n trong l nh v c thu
s n theo quy đ nh c a pháp lu t; đào t o, sát h ch, c p b ng thuy n tr
tr

ng tàu cá; c p, thu h i Gi y phép ho t đ ng thu s n cho tàu cá n

ng, máy

c ngoài.

6. Qu n lý vi c th m đ nh và công nh n gi ng thu s n m i, thu c thú y thu s n, th c
n nuôi tr ng thu s n; ki m tra và t ch c phòng, tr d ch b nh thu s n; qu n lý vi c
b o v môi tr

ng trong ho t đ ng thu s n.

7. Qu n lý và phân c p qu n lý tàu cá, c ng cá, ch thu s n đ u m i.
8. Th c hi n h p tác qu c t v ho t đ ng thu s n.
9. Qu n lý t ch c b máy, đào t o ngu n nhân l c cho ngành Thu s n; h

ng d n

chuyên môn, nghi p v chuyên ngành cho các h i ngh nghi p thu s n.
10. Ki m tra, thanh tra vi c th c hi n pháp lu t v thu s n, x lý các hành vi vi ph m
pháp lu t v thu s n; gi i quy t tranh ch p, khi u n i, t cáo tr ng ho t đ ng thu s n
theo quy đ nh c a pháp lu t.
i u 52. Trách nhi m qu n lý nhà n

c v thu s n

1. Chính ph th ng nh t qu n lý nhà nu c v thu s n trong ph m vi c n

c.

2. B Thu s n ch u trách nhi m tr

c Chính ph th c hi n ch c n ng qu n lý nhà

n

c.

c v thu s n trong ph m vi c n

3. B Nông nghi p và phát tri n nông thôn, B Tài nguyên và môi tr

ng, B Y t , B

Công an, B Qu c phòng và các b , c quan ngang B khác trong ph m vi nhi m v

6


và quy n h n c a mình ph i h p v i B Thu s n th c hi n qu n lý nhà n

c v thu

s n theo quy đ nh c a Lu t này và các quy đ nh khác c a pháp lu t có liên quan.
4. U
ph

ban nhân dân các c p ch u trách nhi m qu n lý nhà n

c v thu s n t i đ a

ng theo quy đ nh c a Lu t này và các quy đ nh khác c a pháp lu t có liên quan.

1.2.3 Các tiêu chí đánh giá công tác qu n lý nhà n
th y s n

c v nuôi tr ng và khai thác

* T ch c qu n lý trên đ a bàn khai thác:
Công tác t ch c qu n lý trên đ a bàn khai thác ph i phù h p v i t ng đ a ph

ng,

phân ph i ngu n l c nhân s sao cho vi c qu n lý nuôi tr ng và khai thác th y s n
đ

c sát sao, xây d ng các quy ho ch phát tri n ngành th y s n đ m b o k p th i v i

tình hình phát tri n c a nhà n

c, đ a ph

ng.

* Th c thi và tuyên truy n c ch chính sách pháp lu t:
+ Công tác thanh tra, ki m tra ho t đ ng khai thác th y s n ph i đ m b o k p th i,
công b ng, công khai, minh b ch và làm gi m tình tr ng khai thác th y s n trái phép
thông qua gi y phép khai thác và ghi nh t ký khai thác th y s n. Ho t đ ng nuôi tr ng
th y s n ph i đ m b o không ô nhi m môi tr

ng, b o đ m an toàn lao đ ng và v

sinh lao đ ng trong ho t đ ng khai thác th y s n.
+ V n b n quy ph m pháp lu t v th y s n ph i phù h p v i đi u ki n Kinh t Xã h i,
đi u ki n phát tri n c a đ a ph

ng, bám sát đ

ng l i, ch tr

ng, chính sách c a

ng; Hi n pháp, lu t, các v n b n QLNN c a c p trên. H th ng v n b n pháp lu t
ph i toàn di n, đ ng b , kh thi, công khai, minh b ch, ph i đ m b o phát huy vai trò
và hi u l c. Công tác tuyên truy n, ph bi n pháp lu t ph i đ m b o th

ng xuyên,

sâu r ng
* Các m i quan h h p tác qu c t , áp d ng khoa h c công ngh trên đ a bàn:
Ph i duy trì và m r ng các m i quan h h p tác qu c t t ng thêm đ u ra cho nuôi
tr ng th y s n và thu hút v n đ u t . Các quy trình l i th i ph i đ

c lo i b thay th

vào là ng d ng khoa h c hi n đ i.
* M c đ tham gia c a c ng đ ng trong công tác qu n lý:
Vi c qu n lý nuôi tr ng và khai thác th y s n d a vào c ng đ ng phát huy hi u qu
khi có s ph i h p ch t ch gi a các bên liên quan nên đ th c hi n t t công tác qu n

7


lý thì m c đ tham gia c a c ng đ ng c ng là m t trong các ch tiêu quan tr ng đ
đánh giá.
1.2.4 Các nhân t
s n
1.2.4.1

nh h

ng đ n qu n lý Nhà n

c đi m khu v c nuôi tr ng và khai thác

Ph m vi ngu n l c m t n
n

c v nuôi tr ng và khai thác th y

c tr i r ng t o ra s ph c t p đ i v i công tác qu n lý nhà

c ngành th y s n. Y u t này sinh ra do s phân b t nhiên các di n tích m t n

c

có đi u ki n phát tri n th y s n r t đa d ng và không đ ng đ u gi a các vùng; quy mô
v di n tích m t n

c

t ng vùng, tr l

ng n

c trong m i sông, h , vùng m t

bi n... r t khác nhau. Vì v y, đây là y u t t o ra s ph c t p l n nh t đ i v i qu n lý
nhà n

c các ho t đ ng th y s n, th hi n trên các m t sau:

- Qu n lý vi c s d ng ngu n n

c m t không gi ng nhau, không th ho c r t khó có

quy đ nh chung nh t v các đi u ki n trong s d ng ngu n n

c h p lý cho t t c các

vùng.
- Qu n lý các quá trình tác đ ng gây ô nhi m ngu n n

c khó ch t ch do tính tr i

r ng và nhi u ch th cùng nhau tham gia s d ng.
- Tính phù h p v sinh thái c a các loài th y s n đ i v i t ng vùng r t khác nhau,
không có công th c chung.
- Tình tr ng bi n đ ng v môi tr
h

ng t nhiên (bão, l t, h n r t khác nhau) do đó nh

ng không gi ng nhau t i ngu n n

c c a t ng vùng).

1.2.4.2 Tính đa d ng v các ngu n th y s n (nhi u gi ng, nhi u ch ng lo i th y s n
v i tính sinh h c và yêu c u v đi u ki n s ng khác nhau)
Tính đa d ng v các ngu n th y s n (nhi u gi ng, nhi u ch ng lo i th y s n v i tính
sinh h c và yêu c u v đi u ki n s ng khác nhau) gây ra nh ng khó kh n cho công tác
qu n lý nhà n

c đ i v i ngành th y s n trên các m t:

- Khó xác đ nh các tiêu chu n c th đ i v i t ng loài th y s n đ

c phép d a vào s n

xu t.
- Khó xác đ nh các đi u ki n nh m h n ch tác đ ng x u đ n ngu n n
trình ti n hành nuôi tr ng th y s n.

8

c trong quá