Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học trên địa bàn quận tây hồ thành phố hà nội

B GIO DC V O TO
TRNG I HC S PHM H NI 2

NGUYN TH KIM CHUNG

quản lý đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
ở trường tiểu học trên địa bàn quận tây hồ thành phố hà nội

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

H NI - 2017


B GIO DC V O TO
TRNG I HC S PHM H NI 2

NGUYN TH KIM CHUNG

quản lý đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
ở trường tiểu học trên địa bàn quận tây hồ thành phố hà nội
Chuyờn ngnh : Qun lý giỏo dc
Mó s

: 60 14 01 14

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS Trn Th Tuyt Oanh

H NI - 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận văn này là cả một quá trình cố gắng của bản
thân và sự giúp đỡ, hỗ trợ các ban ngành liên quan.
Với tất cả tấm lòng, tác giả xin gửi lời biết ơn tới Ban giám hiệu, bạn
bè đồng nghiệp, các thầy cô giáo các trường bạn trên địa bàn quận Tây Hồ…
đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để tác giả được nghiên cứu, điều tra và
hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn chân thành
tới PGS.TS Trần Thị Tuyết Oanh người trực tiếp hướng dẫn khoa học, trong
suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Mặc dù bản thân đã rất nỗ lực và có nhiều cố gắng, song chắc chắn
luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Rất mong nhận được
các ý kiến góp ý, phê bình của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo, các
nhà quản lý, các bạn đồng nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 11 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Kim Chung


ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Các số liệu nêu trong luận
văn là trung thực. Những kết luận khoa học
của luận văn chưa từng được ai công bố trong
bất kỳ công trình nào khác.

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Nguyễn Thị Kim Chung


iii

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

Chương 1:

CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ

Trang
1
6

HỌC TẬP CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC

1.1.
1.1.1.
1.1.2.
1.2.

1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.
1.2.4.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.
1.4.
1.4.1.
1.4.2.
1.4.3.
1.4.4.
1.5.

1.5.1.
1.5.2.

Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Các nghiên cứu trên thế giới
Các nghiên cứu trong nước
Một số khái niệm cơ bản
Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
Đánh giá
Đánh giá kết quả học tập
Năng lực
Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng
phát triển năng lực ở trường tiểu học
Một số đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học.
Đặc trưng của đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát

triển năng lực
Các thành tố của quá trình đánh giá kết quả học tập của học
sinh tiểu học
Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo định hướng phát triển năng lực ở trường tiểu học
Lập kế hoạch đánh giá học sinh
Tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh
Chỉ đạo thực hiện hoạt động đánh giá kết quả học tập của
học sinh
Kiểm tra giám sát hoạt động đánh giá học sinh của giáo viên
Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đánh giá
kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển
năng lực ở trường tiểu học
Yếu tố khách quan
Yếu tố chủ quan

6
6
7
8
8
11
12
14
15
15
17
19
21
21

24
25
27
28

28
29


iv
Chương 2:

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC

33

TẬP CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN
TÂY HỒ, HÀ NỘI

2.1.
2.1.1.
2.1.2.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.3.
2.2.4.
2.3.
2.3.1.

2.3.2.
2.3.3.
2.3.4.
2.4.
2.4.1.

2.4.2.
2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
2.5.
2.5.1.
2.5.2.

Sơ lược về giáo dục và giáo dục tiểu học quận Tây Hồ
Tình hình giáo dục quận Tây Hồ
Tình hình giáo dục tiểu học
Khái quát về quá trình khảo sát
Mục đích khảo sát
Nội dung khảo sát
Phạm vi và đối tượng khảo sát
Cách thức xử lý kết quả khảo sát
Thực trạng hoạt động đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo định hướng phát triển năng lực
Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá học sinh
Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá kết quả học tập của
học sinh
Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá học sinh
Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá học sinh
Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập

của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và đội ngũ giáo
viên về quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng
phát triển năng lực
Thực trạng lập kế hoạch quản lý đánh giá kết quả học tập của
học sinh
Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá học sinh
Thực trạng chỉ đạo việc thực hiện đánh giá kết quả học tập
của học sinh
Thực trạng kiểm tra, giám sát đánh giá kết quả học tập của
học sinh
Đánh giá chung về thực trạng
Ưu điểm
Mặt tồn tại, hạn chế

33
33
34
35
35
36
36
36
37
37
40
42
44
45
45

47
49
51
54
57
57
58


v
2.5.3. Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP

59
62

CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA
BÀN QUẬN TÂY HỒ

3.1.
Nguyên tắc đề xuất biện pháp
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu giáo dục tiểu học
3.1.2. Đảm bảo phù hợp với định hướng đổi mới đánh giá học sinh
tiểu học hiện nay
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn
3.1.4. Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ
3.1.5. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển
3.2.

Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá học tập của
học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở các
trường tiểu học trên địa bàn quận Tây Hồ

62
62
62

3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng kĩ năng, nâng cao nhận thức về đánh giá kết
quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
3.2.2. Chỉ đạo giáo viên thực hiện lập kế hoạch đánh giá kết quả
học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
3.2.3. Tổ chức giáo viên triển khai thực hiện việc đổi mới đánh giá
kết quả học tập của học sinh đồng bộ với đổi mới phương
pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực
3.2.4. Kiểm tra, giám sát giáo viên thực hiện hoạt động đánh giá
học sinh theo định hướng phát triển năng lực
3.2.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động đánh
giá theo định hướng phát triển năng lực
3.3.
Mối quan hệ của các biện pháp
3.4.
Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các biện pháp
đã đề xuất
3.4.1. Khái quát về khảo nghiệm
3.4.2. Phân tích kết quả khảo nghiệm

64

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

63
63
63
64

68
74

76
78
80
79
81
81
88
91


vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL

: Cán bộ quản lý

GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo

TB

: Trung bình

GV

: Giáo viên


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

Trang

1.1

Bảng so sánh sự khác biệt giữa hai kiểu đánh giá học sinh

18

2.1

Thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá kết quả học tập

38

bảng

của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
2.2

Thực trạng thực hiện nội dung đánh giá kết quả học tập

40

của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
2.3

Thực trạng thực hiện phương pháp đánh giá học sinh theo

42

định hướng phát triển năng lực
2.4

Thực trạng thực hiện hình thức đánh giá kết quả học tập

44

của học sinh theo định hướng phát triển năng lực
2.5

Nhận thức của CBQL và giáo viên về vai trò của quản lý

46

hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định
hướng phát triển năng lực
2.6

Kết quả thực hiện các nội dung của công tác lập kế hoạch

47

quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo định hướng phát triển năng lực
2.7

Kết quả thực hiện các nội dung tổ chức thực hiện kế

49

hoạch đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định
hướng phát triển năng lực của học sinh
2.8

Kết quả thực hiện các nội dung chỉ đạo đánh giá học sinh

51

theo định hướng phát triển năng lực
2.9

Kết quả kiểm tra, giám sát thực hiện đánh giá học sinh

55

theo định hướng phát triển năng lực
3.1

Đánh giá của CBQL, giáo viên về tính cần thiết của các

82

biện pháp đã đề xuất
3.2

Đánh giá của CBQL, giáo viên về tính khả thi của các
biện pháp đã đề xuất

84


viii

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số hiệu

Tên biểu đồ

Trang

biểu đồ
3.1

Mức độ cần thiết của các giải pháp

83

3.2

Mức độ khả thi của các giải pháp

85

3.3

Mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp

85


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Hiện nay, cùng với sự phát triển của khoa học - công nghệ, sự thay
đổi của nền kinh tế toàn cầu, đòi hỏi phải đào tạo ra những con người đáp
ứng được nhu cầu đổi mới. Điều đó đặt ra một yêu cầu cấp thiết cho sự
nghiệp giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là phải đổi mới mục tiêu, nội dung,
phương pháp giáo dục, kiểm tra đánh giá. Trong đó, đổi mới đánh giá kết
quả học tập theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh, là một trong
những nhiệm vụ quan trọng của cải cách giáo dục.
Nhận thức tầm quan trọng của GD&ĐT, trong nhiều năm qua, Đảng
Nhà nước đã có những chủ trương, chính sách ưu tiên nhằm phát triển hệ
thống giáo dục quốc dân. Trong Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013

về đổi mới căn bản toàn diện GD&ĐT đã nêu quan điểm chỉ đạo: "Tiếp tục
đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo
hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người học… đáp ứng yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế".
Đối với giáo dục tiểu học, ngoài việc đổi mới chương trình, sách giáo
khoa, thì Bộ GD&ĐT chỉ đạo từ các Sở, Phòng GD&ĐT đến các trường
thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá theo
hướng phát huy tính chủ động tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh tiểu
học và ngày càng tiếp cận đến chuẩn đánh giá quốc tế về kết quả của học
sinh tiểu học.
Sự ra đời của Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT (sửa đổi năm 2016),
thực chất đó là đổi mới cách đánh giá học sinh theo định hướng phát triển
năng lực, đã tạo ra những chuyển biến tích cực trong việc nâng cao chất lượng
giáo dục tiểu học.


2

Quận Tây Hồ thành lập được hơn 20 năm, công tác giáo dục cũng được
các cấp lãnh đạo quận đặc biệt quan tâm và những năm gần đây có những
bước thành tích đáng kể.
Vấn đề đổi mới trong giáo dục, đổi mới trong dạy học được ngành
giáo dục quận hết sức chú trọng. Nhiều cuộc vận động đổi mới phương pháp
dạy học, đổi mới đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực được
Phòng GD&ĐT quận phát động và các nhà trường đã triển khai tích cực.
Song hiện hầu như các nhà trường mới chỉ chú trọng đổi mới phương
pháp dạy học còn hoạt động đánh giá học sinh còn nhiều hạn chế, chưa theo
kịp yêu cầu về đổi mới. Bởi việc chuyển đổi từ đánh giá kết quả giáo dục theo
chương trình, nội dung hiện hành sang đánh giá kết quả học tập theo định

hướng phát triển năng lực, đã tạo ra không ít khó khăn cho giáo viên tiểu học.
Bên cạnh những thói quen, kinh nghiệm đánh giá cũ không dễ thay đổi thì
giáo viên cũng chưa được trang bị những kiến thức cơ bản và hướng dẫn cần
thiết để có thể thực hiện cách đánh giá kết quả giáo dục một cách hiệu quả.
Một trong những nguyên nhân nữa là Ban giám hiệu nhà trường chưa
có những biện pháp quản lý hợp lý và đồng bộ giữa đổi mới phương pháp
dạy học với hoạt động đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng
lực. Điều đó đòi hỏi sớm có những biện pháp quản lý được tổ chức một cách
khoa học để khắc phục những tồn tại trên và giúp nhà trường làm tốt công
tác đánh giá học sinh theo hướng dẫn mới của Bộ GD&ĐT.
Xuất phát từ những lý do trên, tác giả đã chọn đề tài "Quản lý đánh
giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực ở
trường tiểu học trên địa bàn quận Tây Hồ - thành phố Hà Nội" để nghiên
cứu với mong muốn tạo ra những chuyển biến tích cực trong việc thực hiện
đánh giá kết quả giáo dục, nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường
nói riêng, cũng như chất lượng giáo dục của quận Tây Hồ nói chung.


3

2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu lí luận và thực tiễn về quản lý đánh giá kết quả học
tập của học sinh trong nhà trường tiểu học, từ đó đề xuất biện pháp quản lý
đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực, nhằm
mục đích nâng cao hiệu quả của hoạt động đánh giá, góp phần nâng cao chất
lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý đánh giá kết quả học tập của sinh trong các trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường
tiểu học của quận Tây Hồ.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý đánh giá học sinh các trường tiểu học quận Tây Hồ đã mang
lại hiệu quả nhất định. Song, trước yêu cầu đổi mới giáo dục và và yêu cầu
đánh giá theo Thông tư số 22/2016/TT-BGDĐT, thì việc đánh giá học sinh
tiểu học vẫn còn những bất cập. Nếu xác định được những biện pháp quản lý
đánh giá học sinh đồng bộ với quá trình dạy học hướng vào phát triển các
năng lực của học sinh, sẽ nâng cao được hiệu quả đánh giá, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục của các trường tiểu học trên địa bàn quận.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Xuất phát từ mục đích nghiên cứu và giả thuyết khoa học luận văn tập
trung giải quyết những nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của
học sinh trong các trường tiểu học quận Tây Hồ
- Phân tích đánh giá thực trạng biện pháp quản lý việc đánh giá kết
quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng lực của các trường.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh các trường tiểu học trên địa bàn quận Tây Hồ.


4

6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Địa bàn khảo sát
- Trường tiểu học Đông Thái - quận Tây Hồ.
- Trường tiểu học Chu Văn An - quận Tây Hồ
- Trường tiểu học An Dương - quận Tây Hồ
- Trường tiểu học Xuân La - quận Tây Hồ
- Trường tiểu học Quảng An - quận Tây Hồ

6.2. Khách thể điều tra
Số lượng cán bộ quản lý: 36 (Ban giám hiệu nhà trường, các tổ
trưởng, tổ phó).
Số lượng giáo viên các trường: 132 giáo viên.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, khái quát hệ thống hóa các tài liệu liên quan đến
đề tài như: sách báo, tạp chí, thông tin từ các văn kiện, chủ trương, chính sách
của Đảng, Nhà nước về giáo dục.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Nhằm thu thập thông tin thực
tiện từ cán bộ quản lý (CBQL), giáo viên và học sinh các trường tiểu học về
quản lý đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực; trên cơ sở đó
phân tích đánh giá thực trạng vấn đề này.
- Phương pháp phỏng vấn: Nhằm thu thập thông tin bổ sung sau khi
điều tra bảng hỏi nhằm thu thập ý kiến sâu hơn của giáo viên và học sinh để
phục vụ cho hoạt động phân tích và đánh giá thực trạng.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Tiến hành phân tích các sản phẩm
của hoạt động đánh giá học tập của học sinh theo định hướng phát triển năng
lực, để từ đó nắm bắt các thông tin chung, phục vụ cho việc đánh giá chung về
thực trạng quản lý đánh giá học sinh theo định hướng này ở trường tiểu học.


5

8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo định hướng phát triển năng lực.

Chương 2: Thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học quận Tây Hồ, Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo định hướng phát triển năng lực ở các trường tiểu học trên địa bàn quận
Tây Hồ.


6

Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Có nhiều tác giả trên thế giới nghiên cứu về vấn đề đánh giá học sinh
theo định hướng phát triển năng lực trong các nhà hiện nay, cụ thể là:
Trong cuốn "A learning integrated assessment system, Educationnal
Research Review, 2006" của Birenbaum và các cộng sự [43] cho rằng nếu
năng lực được coi như là khả năng sử dụng kiến thức, kĩ năng và thái độ một
cách kết hợp để giải quyết các vấn đề trong bối cảnh cụ thể thì các chương
trình giảng dạy và các phương pháp đánh giá cũng phải kết hợp cả ba yếu tố
này. Ưu điểm của cách này là độ tin cậy kết quả đánh giá sẽ cao hơn và áp lực
thi cử sẽ giảm bớt do bài thi nội dung, kiến thức không còn là kết quả duy
nhất quyết định sự tiến bộ trong học tập của con người.
Nghiên cứu lý thuyết chung về kiểm tra - đánh giá trong lớp học như
công trình của C.A.Paloma và Trudy W. Banta [44]. Những tài liệu viết về
lĩnh vực này được biết đến như: cuốn "Measuring Educationnal Achievement"
(Đo lường thành tích giáo dục) của Robert L. Ebel [49] mô tả rất chi tiết
phương pháp đo lường đánh giá học sinh ở các trường phổ thông ở Mỹ. Qua
công trình này cho thấy việc đánh giá học sinh cần tập trung vào đánh giá các

năng lực được học sinh thể hiện trong quá trình kiểm tra và đánh giá.
Kết hợp với các bài kiểm tra các công cụ khác như đánh giá hồ sơ,
phỏng vấn ý kiến bên thứ ba (thầy cô giáo, người quản lí, cán bộ tư vấn học
đường...) cũng được các sở giáo dục sử dụng rộng rãi để đánh giá toàn diện
năng lực thí sinh.
Cuốn "Measurement and Evaluation in Teaching" (Đo lường và đánh
gía trong dạy học) của Norman E.Gronlund giới thiệu với giáo viên và những


7

người đang theo học nghề sư phạm về những quy tắc và chương trình đánh
giá cần thiết cho việc dạy học hiệu quả [47]. Trong tác phẩm này đã tiếp tục
khẳng định rằng năng lực của người học là đối tượng của đánh giá,cách đánh
giá và đo lường sư phạm, nếu không thể đánh giá được các năng lực của
người học thì việc đánh giá chỉ có tính hình thức và đã vi phạm các nguyên
tắc đánh giá.
Trong cuốn "A Teacher’s Guide to Assessment" (Hướng dẫn giáo viên
đánh giá) do D.S. Frith và H.G.Macintosh lại viết rất cụ thể, chuyên sâu về
những lý luận cơ bản của đánh giá trong lớp học, cách lập kế hoạch đánh giá,
cách đánh giá, cho điểm và cả cách thức đánh đánh giá bằng nhận xét của
giáo viên đối với học sinh [45].
Đây là cuốn sách gợi mở rất nhiều cho nhà quản lý trong công tác
quản lý hoạt động đánh giá học sinh theo hướng tiếp cận phát triển năng lực.
Nghiên cứu ứng dụng các kỹ thuật kiệm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh được trình bày trong cuốn "giáo viênClassrom Assessment Techiniques" của Thomas A. Agelo, K.Patricia Cross [50] giới thiệu cho giáo
viên cần biết sử dụng các phương pháp cụ thể nào trong đánh giá trên lớp học
và việc ra quyết định khi sử dụng các kết quả đánh giá.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước
Vấn đề đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng lực trong

nước, được rất nhiều các tác giả quan tâm nghiên cứu. Đã có nhiều công trình
cụ thể là:
Tác giả Lâm Quang Thiệp với cuốn sách "Lý thuyết và thực hành về
đo lường và đánh giá trong giáo dục" nghiên cứu về đo lường đánh giá trong
giáo dục bằng phương pháp định lượng được sử dụng trong giảng dạy và có
tính thực tiễn cao [34].
Tác giả Nguyễn Công Khanh và các cộng sự đã nghiên cứu đánh giá
học sinh theo hướng tiếp cận năng lực và xuất bản cuốn "Kiểm tra, đánh giá
trong giáo dục" và cuốn Hướng dẫn đánh giá học sinh tiểu học (theo Thông tư


8

22/2026/TT-BGDĐT). Đây là những cuốn sách có giá trị rất lớn trong bối
cảnh đổi mới hoạt động, đánh giá học sinh theo định hướng phát triển năng
lực trong các nhà trường hiện nay [22].
Tác giả Trần Thị Tuyết Oanh với "Đánh giá và đo lường kết quả học
tập" đã hệ thống đầy đủ các thuật ngữ và khái niệm, các nguyên tắc, phương
pháp, kĩ thuật, các nội dung đánh giá trong giáo dục [30].
Trong cuốn "Đánh giá trong giáo dục tiểu học" [19]. Tác giả Phó Đức
Hòa cũng đề cập những vấn đề chung về đánh giá trong giáo dục; một số quy
định về đánh giá kết quả giáo dục tiểu học ở Việt Nam Quy trình đánh giá
trong dạy học; vấn đề đánh giá bằng trắc nghiệm khách quan.
Hiện nay cũng có nhiều những công trình nghiên cứu, luận án, luận văn,
một số bài viết của một số tác giả cũng quan tâm đến việc quản lý đánh giá học
sinh theo định hướng phát triển năng lực, như "Biện pháp quản lý đánh giá học
sinh theo tiếp cận năng lực ở Trường tiểu học Ninh Xá, thành phố Bắc Ninh",
luận văn của tác giả Lê Hồng Anh; "Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá
trong dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở trường trung
học cơ sở Nguyễn Bá Ngọc - Hải Phòng", luận văn của tác giả Hà Huy Hiệp...

Tuy nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu cụ thể nào về các biện pháp quản
lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát triển
năng lực trong các trường tiểu học ở quận Tây Hồ. Vì vậy, tác giả muốn nghiên
cứu về hoạt động này, nhằm áp dụng những nghiên cứu về quản lý đánh giá
trong thực tiễn quản lý quá trình dạy học và đánh giá kết quả học tập của học
sinh trong các trường tiểu học thuộc quận Tây Hồ.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.1.1. Quản lý
Trong nghiên cứu khoa học, có rất nhiều quan niệm về quản lý theo
những cách tiếp cận khác nhau. Chính vì sự đa dạng về cách tiếp cận, dẫn đến
sự phong phú về quan niệm. Sau đây là một số khái niệm thường gặp:


9

Theo tác giả Đặng Thành Hưng, "Quản lí là một dạng lao động đặc
biệt nhằm gây ảnh hưởng, điều khiển, phối hợp lao động của người khác hoặc
của nhiều người khác trong cùng tổ chức hoặc cùng công việc nhằm thay đổi
hành vi và ý thức của họ, định hướng và tăng hiệu quả lao động của họ, để đạt
mục tiêu của tổ chức hoặc lợi ích của công việc cùng sự thỏa mãn của những
người tham gia" [21].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "quản lý là sự tác động có mục đích
có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói chung
là khách thể quản lý, nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến" [31, tr. 9].
Theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: "Quản lý là sự tác động liên tục có tổ
chức, có định hướng của chủ thể quản lý về các mặt văn hóa, chính trị, kinh
tế, xã hội bằng một hệ thống luật lệ các chính sách, các phương pháp và các
biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của
đối tượng" [15, tr. 21].

Theo tác giả Trần Quốc Thành: Quản lý là một quá trình định hướng,
quá trình có mục tiêu; quản lý là một hệ thống là một quá trình tác động đến
hệ thống nhằm đạt được mục tiêu nhất định [33, tr. 6].
Từ đó, có thể đưa ra khái niệm: Quản lý là sự tác động có ý thức
thông qua kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra để chỉ huy, điều khiển các
quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người nhằm đạt đến mục tiêu
đúng ý chí của người quản lý và phù hợp với quy luật khách quan.
1.2.1.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục được hiểu theo nhiều góc độ, nhiều quan niệm khác
nhau, ví dụ như:

- Theo tác giả Phạm Minh Hạc: "Quản lý giáo dục là hệ thống tác
động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ thống
giáo dục) nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên tắc giáo dục


10

của Đảng thực hiện được những tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa
Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học - giáo dục thế hệ trẻ, đưa
hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới về chất" [17, tr. 89].
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo thì: "Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng
quát là hoạt động điều hành phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy
công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội" [3, tr. 25].
Tác giả Anthony J. Nitkon: "Quản lý giáo dục là tập hợp những biện
pháp: Tổ chức, phương pháp cán bộ, kế hoạch hóa,... nhằm đảm bảo sự vận
hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát
triển và mở rộng hệ thống cả về mặt chất lượng cũng như số lượng" [41].
Thuật ngữ quản lý giáo dục được xem xét dưới hai cấp độ chủ yếu:
cấp vĩ mô và cấp vi mô. Quản lý giáo dục cấp vĩ mô là quản lý một nền hệ

thống giáo dục. Ở cấp độ này, quản lý giáo dục được hiểu là những tác động
tự giác có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy luật... của
chủ thể quản lý giáo dục đến tất cả các mắt xích của hệ thống giáo dục nhằm
thực hiện có chất lượng và hiệu quả việc tổ chức, huy động, điều phối, giám
sát và điều chỉnh... các nguồn lực nhân lực, vật lực, tải lực và thông tin để hệ
thống giáo dục vận hành đạt mục tiêu phát triển giáo dục.
Quản lí giáo dục là hệ thống những tác động có ý thức, hợp quy luật
của chủ thể quản lí ở các cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống
nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo
dục, đảm bảo cho sự phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng
như chất lượng.
Có thể hiểu chung nhất: Quản lý giáo dục là quá trình vận dụng
nguyên lý, khái niệm, phương pháp chung nhất của khoa học quản lý vào lĩnh
vực quản lý giáo dục. Quản lý giáo dục là sự tác động có chủ đích của chủ
thể quản lý giáo dục đến đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu xác định.


11

1.2.1.3. Quản lý nhà trường
Xuất phát từ khái niệm quản lý giáo dục nói chung được hiểu theo hai
nghĩa là quản lý ở cấp độ vĩ mô và quản lý ở cấp độ vi mô, quản lý trường học
(nhà trường) cũng được định nghĩa theo hai góc độ như sau:
- Góc độ thứ nhất: Quản lý nhà trường là hệ thống những tác động tự
giác của các cơ quan quản lý nhà nước như Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT, Phòng
GD&ĐT và các cấp chính quyền (đơn vị hành chính từ trung ương đến địa
phương) đối với một cơ sở giáo dục (trường học) nào đó [23].
- Góc độ thứ hai: Quản lý trường học được hiểu theo nghĩa các hoạt
động của chủ thể quản lý một cơ sở giáo dục (trường học) như Hiệu trưởng
hoặc người có chức vụ quyền hạn tương đương Hiệu trưởng đối với các hoạt

động giáo dục và dạy học của cơ sở hay trường học mà họ được giao trách
nhiệm quản lý [23].
Trong đề tài này, quản lý trường học được tiếp cận chủ yếu ở góc độ
thứ hai.
Cụ thể là: Quản lý nhà trường là những tác động có mục đích, có kế
hoạch, có hệ thống và phù hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường (Hiệu
trưởng) đến khách thể quản lý nhà trường (giáo viên, nhân viên và người
học...) nhằm đưa các hoạt động giáo dục và dạy học của nhà trường đạt tới
mục tiêu giáo dục đã đề ra.
1.2.2. Đánh giá
Đánh giá (Evaluation) là vấn đề được nhiều học giả quan tâm nghiên cứu
và đưa ra nhiều định nghĩa, quan niệm khác nhau, cụ thể là:
Theo tác giả Woodhouse: đánh giá chính là sự lượng giá mà kết quả là
điểm, có thể cho bằng số (phần trăm hoặc một thang điểm ngắn hơn từ 1 đến 4),
bằng chữ (từ A đến F) hay là sự miêu tả (Xuất sắc, giỏi, khá, đạt, không đạt).
Điểm có thể là "qua" (Pass) hay "trượt" (Fail). Câu hỏi đánh giá "Kết quả của
bạn như thế nào?" [12].


12

Đánh giá trong giáo dục, theo Dương Thiệu Tống là quá trình thu
thập và xử lý kịp thời, có hệ thống thông tin về hiện trạng và hiệu quả giáo
dục, căn cứ vào mục tiêu dạy học, làm cơ sở cho những chủ trương, biện pháp
và hành động trong giáo dục tiếp theo. Có thể nói rằng, đánh giá là quá trình
thu thập phân tích và giải thích thông tin một cách hệ thống nhằm xác định
mức độ đạt đến của các mục tiêu giáo dục [37].
Còn theo tác giả Trần Bá Hoành: "Đánh giá là quá trình hình thành
những nhận định, phán đoán về kết quả công việc, dựa vào sự phân tích các
thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề

xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao
chất lượng và hiệu quả công việc" [20, tr. 1].
Tác giả Lưu Xuân Mới quan niệm: "Đánh giá trong giáo dục là một
quá trình tiến hành có hệ thống nhằm xác định mức độ đạt được của đối tượng
so với mục tiêu đã định. Nó bao gồm sự mô tả định tính và định lượng kết quả
đạt được thông qua những nhận xét, so sánh với những mục tiêu" [26, tr. 14].
Trong luận văn, tác giả đã sử dụng ba chức năng rõ rệt của đánh
giá: chức năng xã hội, chức năng giải trình và chức năng sư phạm. Việc
đánh giá người học có ý nghĩa nhiều mặt: để chứng nhận năng lực, hướng
dẫn, điều chỉnh (nhận định thực trạng, định hướng và điều chỉnh hoạt động
dạy của thầy và học của học sinh); để thúc đẩy, kích thích (là cơ sở để các
cấp quản lý hoạch định chính sách, chỉ đạo, ra quyết định quản lý…); đảm
bảo đúng mục tiêu, yêu cầu của chương trình, đảm bảo tính chính xác,
khách quan của các nhận xét. Kết quả đánh giá cần được công bố công
khai, nếu có khiếu nại cần xem xét nghiêm túc và xử lý hợp với quy định
của Bộ GD&ĐT.
1.2.3. Đánh giá kết quả học tập
Theo tác giả Đỗ Công Tuất, việc đánh giá kết quả học tập học sinh
nhằm các mục đích sau:


13

(1) Làm sáng tỏ mức độ đạt được và chưa đạt được về các mục tiêu
dạy học, tìm phát hiện những sai sót và nguyên nhân dẫn tới những sai sót đó,
giúp học sinh điều chỉnh hoạt động học tập của mình.
(2) Công khai hóa các nhận định về năng lực, kết quả học tập của mỗi
em học sinh và cả tập thể lớp, tạo cơ hội cho các em có kĩ năng tự đánh giá,
giúp các em nhận ra sự tiến bộ của mình, khuyến khích động viên và thúc đẩy
việc học tập ngày một tốt hơn.

(3) Giúp giáo viên có cơ sở thực tế để nhận ra những điểm mạnh,
điểm yếu của mình, tự điều chỉnh, hoàn thiện hoạt động dạy, phấn đấu không
ngừng nâng cao chất lượng và hiệu quả dạy học.
Như vậy việc đánh giá kết quả học tập của học sinh nhằm:
• Nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt động học tập của
học sinh.
• Tạo điều kiện nhận định thực trạng, định hướng điều chỉnh hoạt
động giảng dạy của giáo viên.
Trong cuốn tài liệu "Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học", tác giả cho
rằng, "Đánh giá kết quả học tập là thuật ngữ chỉ quá trình hình thành những
nhận định, rút ra những kết luận hoặc phán đoán về trình độ, phẩm chất của
người học, hoặc đưa ra những quyết định về việc dạy học dựa trên cơ sở những
thông tin đã thu thập được một cách hệ thống trong quá trình kiểm tra".
Theo tác giả Trần Kiều: "Có thể coi đánh giá kết quả học tập của học
sinh là xác định mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng và thái độ của người
học đối chiếu với mục tiêu của chương trình môn học".
Theo tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc, "Đánh giá kết quả
học tập là quá trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ, khả năng thực hiện
mục tiêu học tập của học sinh, về tác động và nguyên nhân của tình hình đó
nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên và nhà trường,
cho bản thân học sinh để họ học tập ngày một tiến bộ hơn".


14

Từ những nghiên cứu trên, có thể thấy đánh giá kết quả học tập là quá
trình thu thập thông tin, phân tích và xử lý thông tin, giải thích thực trạng việc
đạt mục tiêu giáo dục, tìm hiểu nguyên nhân, ra những quyết định sư phạm
giúp học sinh học tập ngày càng tiến bộ.
1.2.4. Năng lực

Các tác giả đưa ra rất nhiều định nghĩa về năng lực. Tuy nhiên, các
định nghĩ này có nhiều điểm giống nhau. Roegier (2000) định nghĩa năng lực
như sau: "Năng lực, đối với cá nhân, là khả năng huy động một cách có ý thức
một tập hợp tích hợp các nguồn để giải quyết một gia đình tình huống - vấn
đề". Định nghĩa về năng lực do trong Khung tham chiếu châu Âu ngắn gọn
nhưng tương đối đầy đủ và rõ ràng: "Năng lực là một tập hợp các kiến thức,
kĩ năng và khả năng cho phép hành động" (CECR: 16).
Ở Việt Nam, khái niệm năng lực cũng thu hút sự quan tâm của các
nhà nghiên cứu cũng như công luận khi giáo dục đang thực hiện công cuộc
đổi mới căn bản và toàn diện, chuyển từ giáo dục kiến thức sang giáo dục
năng lực. Khái niệm này cũng được định nghĩa khá tương đồng với các định
nghĩa mà các nhà nghiên cứu trên thế giới đưa ra. Chẳng hạn, theo quan điểm
của những nhà tâm lý học năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm
lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trưng của một hoạt động, nhất định
nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao.
Năng lực là "khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để
thực hiện hoạt động nào đó" [33, tr. 61] như năng lực tư duy, năng lực tài
chính hoặc là "phẩm chất sinh lý, trình độ chuyên môn tạo cho con người khả
năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao" như năng lực
chuyên môn, năng lực lãnh đạo.
Năng lực là tổ hợp các thuộc tính độc đáo của cá nhân phù hợp với
những yêu cầu của một hoạt động nhất định, đảm bảo cho hoạt động đó có kết
quả tốt. Năng lực vừa là tiền đề, vừa là kết quả của hoạt động. Năng lực vừa


15

là điều kiện cho hoạt động đạt kết quả nhưng đồng thời năng lực cũng phát
triển ngay trong chính hoạt động ấy (kinh nghiệm, trải nghiệm).
Tác giả Đặng Thành Hưng cho rằng, về mặt thực hiện, kỹ năng phản

ánh năng lực làm, tri thức phản ánh năng lực nghĩ và thái độ phản ánh năng
lực cảm nhận. Năng lực là tổ hợp những hành động vật chất và tinh thần
tương ứng với dạng hoạt động nhất định dựa vào những thuộc tính cá nhân
(sinh học, tâm lý và giá trị xã hội) được thực hiện tự giác và dẫn đến những
kết quả phù hợp với trình độ thực tế của hoạt động. Trong định nghĩa này, tác
giả đã đưa vào yếu tố rất quan trọng làm rõ những thuộc tính cá nhân - đó là
sinh học, tâm lý và giá trị xã hội.
Như vậy: "Năng lực là tổ hợp thuộc tính tâm lý và trình độ xã hội đã
được chứng thực, chứng tỏ là hoàn thành một hoặc nhiều công việc theo các tiêu
chuẩn tương ứng trong bối cảnh hoạt động thực tế của người học" [33].
Năng lực là khả năng cá nhân đáp ứng các yêu cầu phức hợp và thực
hiện thành công nhiệm vụ trong một bối cảnh cụ thể" (OECD, 2002).
Quá trình hình thành năng lực phải gắn với luyện tập, thực hành và
trải nghiệm các nhiệm vụ học tập nào đó và bảo đảm thực hiện có hiệu quả.
Nó bao gồm cả khả năng chuyển tải kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và thói
quen vào các tình huống cụ thể. Nó cũng bao gồm cả sự tổ chức thực hiện, sự
thay đổi, cách tân và tính hiệu quả cá nhân cần có người học để học tập. Như
vậy, ngoài bộ ba then chốt kiến thức - kỹ năng - thái độ, năng lực cần phải
phụ thuộc vào một số yếu tố chủ quan khác như thể chất - sinh lý và yếu tố
khách quan như bối cảnh và điều kiện làm việc và học tập.
1.3. Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo định hướng phát
triển năng lực ở trường tiểu học
1.3.1. Một số đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học.
Học sinh tiểu học có độ tuổi từ 6 đến 11 . Sự phát triển các quá trình nhận
thức ở học sinh tiểu học có những bước tiến mới so với lứa tuổi mẫu giáo.