Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của đảng từ việc thực hiện tốt nguyên tắc tự phê bình và phê bình

MỤC LỤC
MỤC LỤC..............................................................................................................1
LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................2
NỘI DUNG............................................................................................................3
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH.................3
1.1. Quan niệm về tự phê bình và phê bình.............................................................3
1.2. Vị trí, vai trò của tự phê bình và phê bình........................................................5
1.3. Những đặc tính của tự phê bình và phê bình....................................................7
II. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG CÔNG TÁC
PHÊ BÌNH VÀ TỰ PHÊ BÌNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY...............11
III. NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH TRONG
GIAI ĐOẠN CÁCH MẠNG HIỆN NAY..........................................................13
3.1. Sự cần thiết phải đề cao tự phê bình và phê bình hiện nay............................13
3.2. Những biện pháp cơ bản nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình của
đảng hiện nay........................................................................................................14
IV. NÂNG CAO NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO VÀ SỨC CHIẾN ĐẤU CỦA
ĐẢNG TỪ VIỆC THỰC HIỆN TỐT NGUYÊN TẮC TỰ PHÊ BÌNH VÀ
PHÊ BÌNH...........................................................................................................19
KẾT LUẬN..........................................................................................................21
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................22

1


LỜI MỞ ĐẦU
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: Phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm
của đồng chí mình. Tự phê bình là nêu ưu điểm và vạch khuyết điểm của mình.
Tự phê bình và phê bình phải đi đôi với nhau. Người khẳng định: tự phê bình và
phê bình có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng. Do đó, mỗi cán bộ, đảng viên
phải xem tự phê bình và phê bình như mỗi ngày soi gương, rửa mặt, để làm cho
sạch sẽ cơ thể; mỗi cán bộ, đảng viên “Luôn luôn tự kiểm điểm, tự phê bình,

những lời mình nói, những việc mình đã làm, để phát triển điều hay của mình,
sửa đổi khuyết điểm của mình. Đồng thời phải hoan nghênh người khác phê bình
mình”. Theo Người, tự phê bình và phê bình là công cụ quan trọng nhất để xây
dựng, củng cố sự đoàn kết thống nhất trong Đảng. Đoàn kết trong Đảng là đoàn
kết thống nhất từ trong tư duy, nhận thức, lý tưởng đến hành động cách mạng
hàng ngày.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhận định: “Trong bao nhiêu năm hoạt động bí
mật, dù bị bọn thực dân khủng bố gắt gao và Đảng ta gặp rất nhiều khó khăn,
nguy hiểm, nhưng Đảng ta ngày càng phát triển, càng mạnh mẽ và đã lãnh đạo
nhân dân làm cách mạng thành công, kháng chiến thắng lợi. Đó là vì Đảng ta
khéo dùng cái vũ khí sắc bén phê bình và tự phê bình”. Nên, trong Di chúc,
Người căn dặn: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và
nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự
đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”.
Trong bốn nhóm giải pháp về xây dựng Đảng do Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay” đề
ra, thì “Nhóm giải pháp về tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong
gương mẫu của cấp trên” được Trung ương xác định là nhóm giải pháp số một.
Điều đó cho thấy vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng của nhóm giải pháp này đối
với công tác xây dựng Đảng hiện nay.
Vậy, sau đây chúng ta cùng làm rõ thêm vấn đề “Nâng cao năng lực lãnh
đạo và sức chiến đấu của đảng từ việc thực hiện tốt nguyên tắc tự phê bình và
phê bình”.

2


NỘI DUNG
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH
1.1. Quan niệm về tự phê bình và phê bình

C. Mác và Ph.Ăngghen luôn quan tâm đến hoạt động tự phê bình và phê
binh trong Đảng. Theo các Ông Đảng phê bình những việc đã qua của mình là
việc tuyệt đối cần thiết và bằng cách đó học được cách làm việc tốt hơn. Sự khác
nhau giữa Đảng cộng sản với các đảng phái khác là ở tự phê bình và phê bình
“Những người Cộng sản coi là điều đáng khinh bỉ nếu dấu diếm những quan điểm
và ý định của mình”.
Kế thừa, vận dụng sáng tạo những di sản tư tưởng của C.Mác và Ph.
Ăngghen về chính Đảng cách mạng của giai cấp công nhân trong điều kiện mới
V.I. Lênin đã xây dựng hoàn chỉnh học thuyết Mác-Lênin về chính Đảng cách
mạng của giai cấp công nhân trong đó V.I. Lênin luôn đề cao vai trò của tự phê
bình và phê bình trong sinh hoạt và hoạt động của Đảng. Người khẳng định: tự
phê bình và phê bình là nguyên tắc tổ chức xây dựng và hoạt động, là quy luật
phát triển của Đảng kiểu mới của giai cấp công nhân.“Chúng ta không bị tiêu
vong vì chúng ta không sợ nói lên những nhược điểm của chúng ta và từ những
nhược điểm đó chúng ta học được cách khắc phục”….“Chỉ khi nào chúng ta
không sợ thừa nhận những thất bại và những thiếu sót của mình, chỉ khi nào
chúng ta nhìn thẳng vào sự thật, dù là sự thật đáng buồn nhất đi chăng nữa- chỉ
khi đó chúng ta mới học được cách chiến thắng.”
V. I.Lênin còn cho rằng, thái độ của một chính đảng đối với những sai lầm,
khuyết điểm của mình là một tiêu chuẩn chắc chắn để xem xét đảng ấy có nghiêm
túc không, có thực sự làm tròn nghĩa vụ của mình đối với giai cấp mình và đối
với quần chúng lao động không. Một đảng mà công khai thừa nhận sai lầm, tìm ra
nguyên nhân sai lầm, phân tích hoàn cảnh đẻ ra sai lầm, nghiên cứu cẩn thận
những biên pháp để sửa chữa sai lầm ấy là dấu hiệu chứng tỏ của một Đảng
nghiêm túc .
Trong suốt quá trình xây dựng và lãnh đạo cách mạng Việt Nam, khi thuận lợi
cũng như lúc gặp khó khăn, đặc biệt là ở những thời điểm, những bước ngoặt quan
trọng Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến công tác tự phê bình và

3

phê bình trong Đảng. Theo Hồ Chí Minh: Tự phê bình và phê bình là quy luật phát
triển của Đảng; Phê bình là nêu ưu điểm, vạch khuyết điểm của đồng chí mình; Tự
phê bình là nêu ưu điểm, vạch khuyết điểm của mình; Tự phê bình và phê bình phải
luôn đi đôi với nhau và Người khẳng định: “Mục đích của tự phê bình và phê bình là
giúp nhau sửa chữa khuyết điểm, giúp nhau tiến bộ, cốt để sửa đổi cách làm việc tốt
hơn. Cốt để đoàn kết thống nhất nội bộ”.
Tự phê bình và phê bình là một nguyên tắc trong sinh hoạt, hoạt động của
Đảng, được tiến hành bằng cách tổ chức đảng, đảng viên tự nêu ưu điểm, khuyết điểm
của mình và chỉ ra ưu điểm, khuyết điểm của cấp uỷ, tổ chức đảng, đồng chí mình,
đánh giá đúng những ưu điểm, khuyết điểm, chỉ rõ nguyên nhân, vạch ra phương
hướng, biện pháp sửa chữa nhằm giúp cho đội ngũ cán bộ, đảng viên ngày càng tiến
bộ, trưởng thành, nội bộ đoàn kết nhất trí, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu,
góp phần xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững mạnh.
Mục đích của tự phê bình và phê bình là làm cho đội ngũ đảng viên ngày
càng tiến bộ trưởng thành, tổ chức đảng thêm đoàn kết, thống nhất, ngày càng
trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu hoàn thành tốt
nhiệm vụ; Chức năng của tự phê bình và phê bình là giáo dục (Biểu dương, phê
phán) dự báo, định hướng; Chủ thể của tự phê bình và phê bình là cấp uỷ, tổ chức
đảng và đảng viên; Đối tượng của tự phê bình và phê bình là những ưu điểm,
khuyết điểm của đảng viên, tổ chức đảng (là kết quả thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo
của chi bộ, đảng bộ và thực hiện chức trách nhiệm vụ của cán bộ, đảng viên.);
bản chất của tự phê bình và phê bình là quá trình phát hiện và giải quyết các mâu
thuẫn nội bộ của Đảng.
Nội dung của tự phê bình và phê bình bao gồm tất cả các mặt xây dựng, sinh
hoạt, hoạt động của Đảng. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, nội dung tự phê bình và
phê bình trong Đảng cần tập trung vào những vấn đề sau: Việc xây dựng, quán triệt,
thực hiện đường lối đổi mới của Đảng; thực hiện cuộc vận động xây dựng và chỉnh
đốn Đảng; kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị của các tổ chức đảng và việc thực

hiện chức trách, nhiệm vụ của từng đảng viên; mối quan hệ giữa đảng với nhân dân;
phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên; đấu tranh phòng chống tham
nhũng, lãng phí…
Hình thức, phương pháp của tự phê bình và phê bình: Bằng cách trực tiếp hoặc
gián tiếp trong sinh hoạt và hoạt động của Đảng; Thông qua sinh hoạt đảng thường kỳ

4


và đột xuất; Thông qua công tác kiểm tra, giám sát định kỳ hoặc đột xuất của Đảng;
Tiến hành từ dưới lên trên hoặc từ trên xuống dưới “Tự phê bình mình trước, phê
bình người sau”; Tiến hành trong sinh hoạt cấp uỷ, tổ chức đảng; Thông qua việc tổ
chức cho quần chúng phê bình đảng viên, tổ chức đảng; tự phê bình và phê bình thông
qua các phương tiện thông tin đại chúng…
Quá trình tổ chức tiến hành tự phê bình và phê bình phải hết sức mềm dẻo, linh
hoạt, khéo léo“Phê bình việc chứ không phải phê bình người” trong đó cần chú ý tự
phê bình và phê bình khác với phê phán, kể tội, soi mói, nói xấu nhau. Nghị quyết
Trung ương 6 (lần 2, Khoá VIII) chỉ rõ: “Trong tự phê bình và phê bình phải có tinh
thần đồng chí trong sáng, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, nghiêm túc mà khoan dung,
thấu tình và đạt lý, tự giác, tự nguyện và trung thực, có phê phán, có đấu tranh để xây
dựng, để đoàn kết, chính vì đoàn kết, vì nhất trí mà đấu tranh và phê phán, tất cả vì
mục tiêu lý tưởng và lợi ích chung”.
Phạm vi của hoạt động tự phê bình và phê bình trong Đảng luôn gắn liền
với mọi hoạt động của các tổ chức đảng, và đội ngũ cán bộ, đảng viên, tự phê
bình và phê bình có mối quan hệ biện chứng, thống nhất là điều kiện, tiền đề bổ
sung cho nhau. Tự phê bình và phê bình là một quy trình gồm nhiều khâu, nhiều bước kế
tiếp nhau bước này là điều kiện, là tiền đề cho bước kia và ngược lại. Tuy nhiên, tự phê bình
thường hạn chế ở mặt chủ quan của chủ thể, thậm chí vì lý do nào đó chủ thể nhận
thức chưa đúng, thiếu trung thực thì tự phê bình không mang lại hiệu quả. Vì vậy mà
tự phê bình thì chưa đủ, mà phải kết hợp chặt chẽ với phê bình. Tự phê bình là phê

bình chính mình, vì vậy yêu cầu đối với mọi cán bộ, đảng viên và tập thể cấp uỷ
đảng phải trung thực, thẳng thắn phải coi tự phê bình là mặt chính, là khâu chủ
yếu.
1.2. Vị trí, vai trò của tự phê bình và phê bình
Tự phê bình và phê bình là đặc trưng của Đảng kiểu mới của giai cấp công
nhân; là một nguyên tắc trong xây dựng và hoạt động của Đảng; quy luật trưởng
thành của Đảng. Do đó, tự phê bình và phê bình là phương pháp giải quyết mâu thuẫn
trong nội bộ Đảng. Đảng là một tổ chức chính trị, trong quá trình hoạt động và phát
triển của mình, Đảng không thể tránh khỏi sai lầm khuyết điểm, nảy sinh ý kiến
khác nhau, dẫn đến những mấu thuẫn. Tuy nhiên, những mâu thuẫn trong nội bộ
Đảng không phải là mâu thuẫn đối kháng, mà là mâu thuẫn nội bộ của một chỉnh
thể thống nhất, của một tổ chức có chung mục tiêu, lý tưởng. Đó là mâu thuẫn

5


giữa cái tiến bộ và cái lạc hậu, ưu điểm và khuyết điểm; mâu thuẫn giữa yêu cầu
ngày càng cao của nhiện vụ cách mạng với trình độ, năng lực còn hạn chế của cán
bộ đảng viên ; mâu thuẫn giữa hình thức, phương pháp lãnh đạo cũ của đảng với
những đòi hỏi của tình hình, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới; mâu thuẫn
giữa những ý kiến trái ngược nhau trong đảng..
Do đó, thông qua tự phê bình và phê bình vừa loại bỏ được những mâu
thuẫn nội bộ, vừa giữ được đoàn kết, thống nhất tạo động lực cho sự phát triển
của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Trong công tác, trong đấu tranh, trong
huấn luyện các đảng viên, các cán bộ cần phải luôn luôn tự đòi hỏi mình, tự kiểm
điểm mình và đồng chí của mình. Luôn dùng và khéo dùng cách tự phê bình và
phê bình thì khuyết điểm nhất định hết dần, ưu điểm nhất định thêm lên và Đảng
ta nhất định thắng lợi”.
Tự phê bình và phê bình là biện pháp tiếp cận chân lý, nâng cao trí tuệ của
Đảng và góp phần xây dựng đoàn kết thống nhất trong Đảng. Đảng cộng sản là

một tổ chức bao gồm những người tiên tiến, ưu tú nhất của giai cấp công nhân,
nông dân, trí thức và các tầng lớp lao động khác, giữa họ bao giờ cũng có sự
chênh lệch nhất định về trình độ về nhận thức đó là điều dễ hiểu và khó có thể
tránh khỏi. Vì vậy, đứng trước một vấn đề, đặc biệt là vấn đề mới và khó thì rất
đễ nảy sinh nhận thức khác nhau, những cách thức, phương pháp giải quyết khác
nhau, thậm chí là trái ngược nhau. Bằng tự phê bình và phê bình trí tuệ sáng tạo
của đảng viên được khơi dậy và phát triển giúp cho đảng viên nhận thức được cái
đúng và dần dần tiếp cận chân lý. Qua tự phê bình và phê bình, trình độ mọi mặt
của đội ngũ đảng viên ngày càng được nâng cao tạo ra sự thống nhất về tư tưởng
và hành động làm cơ sở để xây dựng sự đoàn kết, thống nhất cả về ý chí và hành
động trong Đảng.
Tự phê bình và phê bình là biện pháp giáo dục, rèn luyện đảng viên có hiệu
quả. Trong qua trình lãnh đạo cách mạng, nhất là khi trở thành đảng cầm quyền, đảng
lãnh đạo nhà nước và xã hội, đảng phải giải quyết nhiều vấn đề mới phức tạp, cán bộ,
đảng viên không thể nắm bắt được hết, nhận thức đầy đủ và sâu sắc ngay được những
vấn đề mới đang hàng ngày, hàng giờ nảy sinh trong xã hội. Hơn nữa, đảng viên ai
cũng có mặt tốt, mặt chưa tốt, ưu điểm, và khuyết điểm. Vì vậy, đối với họ việc mắc
sai lầm, khuyết điểm là khó tránh khỏi. Chỉ có thông qua tự phê bình và phê bình, chỉ cặn
kẽ những nguyên nhân dẫn tới những sai lầm, khuyết điểm và đề ra biện pháp khắc phục,
qua đó giáo dục, rèn luyện, nâng cao phẩm chất năng lực công tác giúp cho đảng viên nhận
6


rõ ưu, khuyết điểm, nguyên nhân và cách sửa chữa. Vì vậy, đây là phương pháp giáo dục,
rèn luyện đảng viên có hiệu quả.
Tự phê bình và phê bình là thước đo trình độ dân chủ trong Đảng và tinh thần
trách nhiệm, trình độ của đội ngũ đảng viên. Việc phân tích, xem xét, đánh giá có tính
phê phán ưu, khuyết điểm của những hoạt động đã qua là việc làm cần thiết đối với
hoạt động của tổ chức đảng và của mọi cán bộ, đảng viên. Thông qua tự phê bình và
phê bình thường xuyên của tổ chức đảng và của cán bộ, đảng viên mới có thể dần dần

hình thành và củng cố phong cách sinh hoạt của đảng. Qua đó còn thể hiện trình độ
dân chủ trong Đảng và ý thức trách nhiệm, trình độ năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng
viên. Bởi lẽ, tự phê bình và phê bình chỉ được tiến hành trên cơ sở dân chủ, không có
dân chủ sẽ không có tự phê bình và phê bình, hoặc nếu có chỉ là hình thức.Tự phê
bình và phê bình phụ thuộc vào ý thức trách nhiệm của đảng viên. Người cơ hội, thực
dụng vì lợi ích cá nhân sẽ không dám phê bình, hoặc tự phê bình và nếu có phê bình
cũng không khách quan, không trung thực. Đồng thời, tự phê bình và phê bình với
mục đích để nhận rõ ưu, khuyết điểm, nguyên nhân, cách khắc phục. Vì vậy, nó phụ
thuộc vào trình độ, năng lực, nghệ thuật của người tự phê bình và tự phê bình.
1.3. Những đặc tính của tự phê bình và phê bình
Tính đảng
Là đặc tính cơ bản, là cơ sở để phân biệt tự phê bình và phê bình của Đảng
với các hoạt động phá hoại nội bộ Đảng của các thế lực thù địch và những hoạt
động lợi dụng tự phê bình và phê bình để gây rối làm mất đoàn kết nội bộ.
Tính đảng của tự phê bình và phê bình có nghĩa là phải luôn đứng vững
trên lập trường, quan điểm của chủ nghĩa Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng để xem xét đánh giá ưu, khuyết điểm
của đảng viên, tổ chức đảng.
Phải xuất phát từ lợi ích của Đảng, kiên quyết đấu tranh không khoan
nhượng với mọi hành động và tư tưởng sai trái, không chấp nhận tính thụ động,
bàng quang với những sai lầm, khuyết điểm của bản thân và đồng chí mình. Phải
có động cơ trong sáng trên tình thương yêu đồng chí, tin cậy và tôn trọng lẫn
nhau. Đồng thời phải thực hiện nghiêm các nguyên tắc của tự phê bình và phê
bình.
Tính đảng của tự phê bình và phê bình là căn cứ để phân biệt giữa tự phê
bình và phê bình của Đảng với tự phê bình và phê bình của các lực lượng khác,
7


nhất là lực lượng đối lập với đảng vì mục đích động cơ cá nhân, cục bộ. Do đó,

phải kiên quyết đấu tranh phê phán những hiện tượng lợi dụng tự phê bình và
phê bình để vu khống, đả kích gây chia rẽ, bè phái…
Để giữ vững tính đảng của tự phê bình và phê bình, các tổ chức đảng, mọi
cán bộ đảng viên không chỉ nhân thức sâu sắc và tin tưởng tuyệt đối vào đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng, mà còn phải tham gia tích cực vào thực
hiện và bảo vệ đường lối, chủ trương, chính sách của đảng trước sự tuyên truyền,
xuyên tạc của kẻ thù.
Tính giáo dục
Là chức năng cơ bản, phản ánh mục đích của tự phê bình và phê bình. Việc
tự phê bình và phê bình đúng đắn, tự bản thân nó đã chứa đựng tính giáo dục sâu
sắc. Tự phê bình và phê bình của Đảng cộng sản nhằm mục đích củng cố Đảng,
nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, nhằm rèn luyện phẩm
chất và phong cách công tác, phát triển tư duy, nâng cao năng lực của cán bộ,
đảng viên. Đây là những điểm rõ nhất tính giáo dục sâu sắc của tự phê bình và
phê bình.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, tự phê bình và phê bình một mặt để sửa
chữa cho nhau, một mặt để khuyến khích nhau, bắt chược nhau, để dạy dỗ đảng
viên, dạy dỗ quần chúng…
Để tự phê bình và phê bình mang tính giáo dục sâu sắc cần phải quán triệt,
nắm vững mục đích của tự phê bình và phê bình; xác định đúng nội dung, hình
thức, phương pháp của tự phê bình và phê bình phải phù hợp với đặc điểm nhiệm
vụ của từng tổ chức đảng và chức trách nhiệm vụ của từng đảng viên; thông qua
tự phê bình và phê bình phải đánh giá đúng ưu, khuyết điểm, chỉ rõ nguyên nhân
và biện pháp khắc phục sửa chữa khuyết điểm, đồng thời phải có thái độ văn hoá
trong tự phê bình và phê bình, độ lượng không “bới lông tìm vết”.
Tính nguyên tắc
Tính nguyên tắc quyết định chất lượng, hiệu quả của tự phê bình và phê
bình. Do đó, tự phê bình và phê bình của Đảng phải tuân theo các nguyên tắc chủ
yếu sau đây :
Tuân thủ nghiêm ngặt cương lĩnh, Điều lệ, đường lối chủ trương chính

sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Cương lĩnh, Điều lệ, đường lối, chủ

8


trương, chính sách của đảng là những định hướng, những điều bắt buộc mọi hoạt
động của đảng và từng đảng viên phải tuân theo. Những nguyên tắc xây dựng tổ
chức và hoạt động của đảng, những quy định và những chuẩn mực trong sinh
hoạt đảng là những căn cứ để phân tích, xem xét, đánh giá ưu, khuyết điểm của tổ
chức đảng và cán bộ, đảng viên. Nó bảo đảm cho tự phê bình và phê bình không
đi sai cương lĩnh, đường lối của đảng. Lênin đã dạy : Cần phải ủng hộ phê bình
và sửa chữa đối với bất kỳ một hệ thống tổ chức nào, nhưng không được trái với
những nguyên tắc của Đảng.
Tự phê bình và phê bình phải tôn trọng và bảo vệ lợi ích của Đảng, không
được làm tổn hại uy tín của Đảng. Tiến hành tự phê bình và phê bình phải luôn
luôn đặt lợi ích chung của toàn đảng lên hàng đầu. Phải kiên quyết đấu tranh việc
lợi dụng tự phê bình và phê bình vì lợi ích riêng, cục bộ địa phương làm giảm uy
tín và lợi ích của toàn Đảng
Tự phê bình và phê bình được tiến hành trong tổ chức đảng và phải tuân
thủ nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo cá nhân phụ trách. Tại Đại hội
II Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, Lênin đã kịch liệt lên án bọn Mensêvích
ở ngoài Đại hội, Người viết: “Theo tôi thì những lời đồn đại và những câu chuyện
ngồi lê đôi mách ở ngoài đại hội về phẩm chất và hành động của các cá nhân là
điều thiếu nhân cách và không xứng đáng...Theo tôi thì dùng những câu chuyện
ngồi lê đôi mách ấy để tiến hành đấu tranh ở bên ngoài đại hội, thì chẳng khác
nào dùng thủ đoạn đơm đặt”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kịch liệt phê phán hành động phê bình ở ngoài tổ
chức. Người đã coi hành động đó là một trong những biểu hiện của bệnh cá nhân.
Nghiêm cấm lợi dụng tự phê bình và phê bình để đả kích, vu cáo gây rối nội bộ.
Thực hiện tự phê bình và phê bình trong điều kiện mở rộng dân chủ. Do đó, việc lợi

dụng phê bình để đả kích, vu khống, gây rối nội bộ rất dễ xảy ra. Đảng kịch liệt lên án,
nghiêm cấm và kiên quyết xử lý những việc làm đó. Đảng ủng hộ việc phê bình đúng
với Cương lĩnh, Điều lệ, đường lối của đảng bảo đảm sự đoàn kết thống nhất trong nội
bộ Đảng.
Tính khách quan, thẳng thắn, chân thành và công khai
Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Tự phê bình là thật thà nhận, công khai
nhận trước mặt mọi người những khuyết điểm của mình để tìm cách sửa chữa…”.
Khi “phê bình mình cũng như phê bình người phải ráo riết, triệt để, thật thà,
9


không nể nang, không thêm bớt. Phải vạch rõ cả ưu điểm và khuyết điểm…Phê
bình việc làm, chứ không phê bình người..”.
Tính khách quan của tự phê bình và phê bình đòi hỏi phải tôn trọng thực tế
khách quan, không khách sáo, xã giao không suy tình nhỏ nhen, không được thêm
bớt, quy kết, chụp mũ ( đặc biệt là các vấn đề liên quan đến sinh mệnh chính trị của
họ). Phải xuất phát từ tình thương yêu đồng chí, đồng đội, lấy mục đích giúp đỡ
nhau tiến bộ, xây dựng củng cố đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Phải thực sự tôn
trọng nhân cách trong tự phê bình và phê bình.
Khi tự phê bình và phê bình mọi vấn đề phải được công khai bàn bạc, thảo
luận, đánh giá, kết luận theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Phải công khai nói rõ
những ưu điểm, khuyết điểm của mình và của đồng chí mình; nói rõ phân tích,
xem xét, đánh giá mọi công việc của đảng trước tổ chức đảng và trước mọi cán
bộ, đảng viên. Tránh tình trạng “việc gì cũng không phê bình trước mặt mà để nói
sau lưng”.
Tự phê bình và phê bình phải phân biệt tự phê bình và phê bình công khai
trong Đảng với công khai trước các tổ chức quần chúng và trên các phương tiện
thông tin đại chúng. Không phải tất cả những gì đã bàn bạc, thảo luận, phê bình
trong Đảng đều đem phê bình công khai ra ngoài tổ chức đảng và nhất là trên các
phương tiện thông tin đại chúng.

Tính thiết thực, cụ thể, kịp thời
Tự phê bình và phê bình của đảng chỉ có thể là vũ khí sắc bén và có hiệu
qủa cao khi nó bảo đảm được tính cụ thể và thiết thực. Do đó, không thể có tự
phê bình và phê bình chung chung, mà phải có nội dung, có địa chỉ, phải chỉ rõ
đúng, sai, ưu, khuyết điểm, nguyên nhân và biện pháp sửa chữa. Kiểm điểm, phân
tích, phê phán, đánh giá phải gắn với đặc điểm, điều kiện cụ thể của từng tổ chức
đảng và từng cán bộ, đảng viên. Tự phê bình và phê bình như thế mới có sức
thuyết phục, mới đạt chất lượng và hiệu quả cao.
Tính thiết thực, cụ thể của tự phê bình và phê bình của Đảng còn thể hiện ở
việc kiểm điểm, phân tích, đánh giá, phê phán những vấn đề cấp bách trước mắt
của tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên. Trước hết là hướng vào việc thực hiện
nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng, thực hiện nhiệm vụ, chức trách và tu dưỡng,
rèn luyện đạo đức, phẩm chất, năng lực, phong cách của cán bộ, đảng viên. Chủ
Tịch Hồ Chí Minh đã nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải gắn với công việc cụ thể
10


của mình và của đồng chí mình mà tự phê bình và phê bình thì mới thu được kết
quả thiết thực.
Một đặc tính quan trọng của tự phê bình và phê bình trong Đảng là tính kịp
thời. Vì có kịp thời mới hạn chế những sai lầm, khuyết điểm của cán bộ, đảng
viên và tổ chức đảng, không để chúng tích tụ trầm trọng thêm, mà còn ngăn chặn
không cho những sai lầm, khuyết điểm đó tái diễn ở cán bộ, đảng viên và các tổ
chức đảng khác. Điều quan trọng hơn là tự phê bình và phê bình kịp thời sẽ uốn
nắn ngay những lệch lạc, kích thích tính sáng tạo, động viên kịp thời những cán
bộ, đảng viên làm việc tốt, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ được giao.

II. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA TRONG CÔNG
TÁC PHÊ BÌNH VÀ TỰ PHÊ BÌNH TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Quán triệt và thực hiện tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, từ Đại hội IV

đến Đại hội XI của Đảng, trong nghị quyết của mỗi nhiệm kỳ đều nhấn mạnh đến
việc thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả tự phê bình và phê bình để không
ngừng xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, đủ năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu trong tình hình mới. Cùng với những thành tựu đạt được hết sức quan
trọng, Đảng ta cũng thừa nhận vẫn còn không ít những hạn chế, yếu kém, thậm
chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc
phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng.
Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa X trình Đại hội XI
thừa nhận: “Quan liêu, tham nhũng, lãng phí vẫn còn nghiêm trọng, với những
biểu hiện tinh vi, phức tạp, chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, gây bức xúc xã hội...
Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của không ít tổ chức cơ sở đảng còn thấp;
công tác quản lý đảng viên chưa chặt chẽ, sinh hoạt đảng chưa nền nếp, nội dung
sinh hoạt nghèo nàn, tự phê bình và phê bình yếu... Nhiều khuyết điểm, sai lầm
của đảng viên và tổ chức đảng chậm được phát hiện. Tình trạng thiếu trách
nhiệm, cơ hội, suy thoái đạo đức, lối sống vẫn diễn ra khá phổ biến trong một bộ
phận cán bộ, đảng viên”.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4, khóa XI tiếp tục chỉ rõ những vấn đề
cấp bách, cần giải quyết ngay bởi nếu không giải quyết sẽ là thách thức đối với
vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Một trong những vấn đề
“nóng”, cấp bách là tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống
11


và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, xa dân,... của một bộ phận không
nhỏ cán bộ, đảng viên chẳng những chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn diễn
biến phức tạp hơn. Biểu hiện cụ thể của vấn đề trên là cán bộ, đảng viên phai nhạt
lý tưởng cách mạng, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao, không thực
hiện đúng các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt của Đảng; không trung thực,
không thẳng thắn trong tự phê bình và phê bình, thiếu dân chủ hoặc dân chủ hình
thức; sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh,

phụ họa theo những nhận thức, quan điểm lệch lạc, sai trái. “Tình hình trên đây
có nguyên nhân khách quan... Nhưng chủ yếu là do những nguyên nhân chủ
quan: Cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, quên
đi trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân. Việc tổ chức thực hiện các
chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị, quy định về
xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở một số nơi chưa đến nơi đến chốn; kỷ cương, kỷ luật
không nghiêm, nói không đi đôi với làm, hoặc làm chiếu lệ. Các nguyên tắc tập
trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi vừa bị buông lỏng trong thực
hiện, vừa chưa được quy định cụ thể để làm cơ sở cho công tác kiểm tra, giám
sát...”. Nghị quyết một lần nữa khẳng định giải pháp đầu tiên là nhóm giải pháp
về tự phê bình và phê bình, nêu cao tính tiền phong, gương mẫu của cấp trên, mà
trước hết là các đồng chí trong Bộ Chính trị, Ban Bí thư.
Tại Hội nghị cán bộ toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết
Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định:
“Thực hiện tự phê bình và phê bình trong Đảng là khâu mấu chốt nhất, nhưng
cũng có nhiều khó khăn nhất. Bởi vì, nó đòi hỏi mỗi người phải tự phân tích, mổ
xẻ những ưu, khuyết điểm của chính bản thân mình; phải nhận xét, đánh giá về
người khác. Nếu không thật tự giác, chân thành, công tâm thì rất dễ chủ quan,
thường chỉ thấy ưu điểm, mặt mạnh của mình nhiều hơn người khác; trong khi
chỉ thấy khuyết điểm, mặt yếu của người khác nhiều hơn mình. Nếu không hết
lòng vì sự nghiệp chung, không có dũng khí, không thật sự cầu thị thì không dám
nói hết khuyết điểm của mình và không dám phê bình người khác, nhất là phê
bình cấp trên. Thái độ nể nang, hữu khuynh “im lặng là vàng”, hoặc thái độ cực
đoan, muốn lợi dụng phê bình để đả kích người khác, gây rối nội bộ, đều là
không đúng. Tự phê bình và phê bình đòi hỏi mỗi người phải có tinh thần tự giác
rất cao, có tình thương yêu đồng chí thật sự và phải có dũng khí đấu tranh thẳng
thắn, chân tình”. Và, Tổng Bí thư yêu cầu: quá trình kiểm điểm phải thực sự

12

nghiêm túc, không làm lướt, làm qua loa, chiếu lệ, cần đưa tự phê bình và phê
bình thành nền nếp trong sinh hoạt của Đảng.
III. NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG TỰ PHÊ BÌNH VÀ PHÊ BÌNH
TRONG GIAI ĐOẠN CÁCH MẠNG HIỆN NAY
3.1. Sự cần thiết phải đề cao tự phê bình và phê bình hiện nay
Trong giai đoạn hiện nay, phải đề cao tự phê bình và phê bình xuất phát từ
vị trí, vai trò, đặc tính, mục đích của tự phê bình và phê bình. Tự phê bình và phê
bình là phương pháp giải quyết mâu thuẫn trong nội bộ Đảng, là biện pháp tiếp
cận chân lý, nâng cao trí tuệ của Đảng và góp phần xây dựng đoàn kết thống nhất
trong Đảng; là biện pháp giáo dục, rèn luyện đảng viên có hiệu quả; là thước đo
trình độ dân chủ trong Đảng và tinh thần trách nhiệm, trình độ của đội ngũ đảng
viên; là quy luật phát triển của Đảng. Do đó phải đề cao tự phê bình và phê bình
là tất yếu.
Phải thực hiện nghiêm túc chế độ tự phê bình và phê bình còn được xuất
phát từ vị trí, vai trò, đặc điểm, nhiệm vụ của Đảng trong điều kiện có chính
quyền và sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường trong giai đoạn hiện nay. Sự
lãnh đạo của Đảng là một quy luật, là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của cách
mạng. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, đặc biệt là trong sự nghiệp đổi mới
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phát triển nền kinh tế thị trường theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là nhiệm vụ nặng nề, mới mẻ, chưa từng có mô
hình cụ thể, cho nên khó tránh khỏi những va vấp, sai lầm khuyết điểm. Do đó,
chỉ có thực hiện nghiêm túc, có nề nếp chế độ tự phê bình và phê bình chúng ta
mới hạn chế được những sai lầm, khuyết điểm. Hơn nữa, Đảng ta là Đảng cầm
quyền, đội ngũ đảng viên thường được bố trí ở những chức vụ và có những quyền
hạn nhất định. Đội ngũ đảng viên phần lớn lại xuất thân từ giai cấp nông dân,
mang nặng tàn dư của chế độ cũ và thói quen của người sản xuất nhỏ, do vậy dễ
chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân. Hiện nay, trong xã hội đang có sự phân
hoá giàu nghèo, tạo ra sự cách biệt về tư duy, nhận thức, lối sống, sinh hoạt giữa
các vùng miền đã tác động rất lớn tới đội ngũ đảng viên. Những vấn đề mới về

thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội chưa
được làm sáng tỏ, tạo ra tư tưởng và nhận thức khác nhau trong đội ngũ cán bộ,
đảng viên. Do đó, phải đề cao tự phê bình và phê bình là tất yếu.

13


Tình hình thế giới, khu vực và những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù
địch đặt ra vấn đề phải quan tâm tự phê bình và phê bình trong đảng. Hiện nay tình
hình thế giới, khu vực diễn biến phức tạp và chứa đựng những yếu tố gây mất ổn định,
khó lường, cuộc đấu tranh giai cấp, đấu tranh dân tộc, diễn ra với nhiều nội dung và
hình thức mới làm cho nhãn quan chính trị, ý thức chính trị của một bộ phận cán bộ,
đảng viên giảm sút, mơ hồ, mất cảnh giác rất dễ bị kẻ địch lợi dụng làm thoái hoá,
biến chất, nếu không kịp thời chấn chỉnh sẽ dẫn tới hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy cần
phải nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình.
Thực trạng công tác tự phê bình và phê bình trong Đảng thời gian qua còn
nhiều hạn chế, mang tính hình thức, chiếu lệ, bao che khuyết điểm, bị bệnh thành tích chi
phối, xuất hiện các hiện tượng như: Dưới không dám phê bình trên, ngại va chạm,
trên thiếu gương mẫu trong tự phê bình và phê bình; người thẳng thắn phê bình
thì bị trù dập; lợi dụng tự phê bình và phê bình để đả kích cá nhân, gây rối nội
bộ…
Nghị Quyết Trung ương IX (khoá IX) khẳng định: “Tự phê bình và phê
bình vẫn còn là khâu yếu”.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Chỉ rõ: “Tự phê bình và phê
bình trong các cấp uỷ, tổ chức đảng, đảng viên chưa đạt yêu cầu đề ra, chưa tạo
được chuyển biến căn bản, chưa góp phần tích cực đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng
phí, quan liêu”.
3.2. Những biện pháp cơ bản nâng cao chất lượng tự phê bình và phê
bình của đảng hiện nay
- Đẩy mạnh công tác giáo dục, nâng cao nhận thức trong toàn Đảng về

tự phê bình và phê bình
Giáo dục nâng cao nhận thức trong toàn Đảng về tự phê bình và phê
bình là biện pháp quan trọng hàng đầu, là cơ sở nâng cao ý thức trách nhiệm
của đội ngũ cán bộ, đảng viên và nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình
trong toàn Đảng.
Nội dung giáo dục cần phải căn cứ vào tính chất, đặc điểm, chức năng,
nhiệm vụ cụ thể của các tổ chức đảng và chức trách, nhiệm vụ của từng đảng viên
để xác định nội dung giáo dục cho phù hợp trong đó cần tập trung vào: Giáo dục
quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, và quan điểm của
Đảng ta về tự phê bình và phê bình; giáo dục làm rõ vị trí, vai trò, mục đích, bản
14


chất, đặc tính, nội dung, hình thức phương pháp và nguyên tắc tự phê bình và phê
bình; giáo dục, quán triệt các nghị quyết, chỉ thị quy định của Đảng về thực hiện
chế độ tự phê bình và phê bình hiện nay; kịp thời đấu tranh và kiên quyết xử lý
dứt điểm với những biểu hiện nhận thức và hành động sai trái, lệch lạc, đặc biệt là
các hiện tượng lợi dụng tự phê bình và phê bình để đả kích, gây rối làm mất đoàn
kết trong nội bộ Đảng.
- Cụ thể hoá các nghị quyết của Đảng thành chủ trương, biện pháp lãnh
đạo của từng cấp, từng ngành, từng đơn vị, thành nhiệm vụ cụ thể của từng tổ
chức đảng, của mỗi cán bộ, đảng viên
Đây là biện pháp cơ bản bảo đảm cho tự phê bình và phê bình có cơ sở,
chỗ dựa vững chắc để xem xét, phân tích, đánh giá những ưu, khuyết điểm, mức
độ hoàn thành nhiệm vụ của từng cán bộ,đảng viên và các tổ chức đảng.
Các tổ chức đảng phải cụ thể hoá các nghị quyết Đại hội lần thứ X, lần thứ
XI và các nghị quyết trung ương, khẩn trương quán triệt triển khai Nghị quyết
Đại hội lần thứ XI của Đảng thành chủ trương, biện pháp lãnh đạo của ngành
mình, cấp mình phù hợp với nhiệm vụ của từng tổ chức, từng ngành, từng địa
phương và mọi cán bộ, đảng viên.

Đại hội lần thứ XI của Đảng đã cụ thể hoá những vấn đề lớn trong công
cuộc đổi mới toàn diện ở nước ta, nhằm đưa đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Đây là cơ sở thuận lợi, là chỗ dựa vững
chắc cho các tổ chức đảng quán triệt và cụ thể hoá Nghị quyết trên vào điều kiện
cụ thể của ngành, địa phương và đơn vị mình. Đó còn là điều kiện, là cơ sở để các
ngành, các đơn vị, các địa phương xây dựng, bổ sung hoàn chỉnh các quy định,
quy chế các hoạt động của các cấp uỷ, tổ chức đảng; xác định rõ chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của từng tổ chức, từng chức danh cụ thể của cán bộ, đảng
viên.
Chưa thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của Đảng thì hoạt động của
các tổ chức đảng chưa rõ định hướng, không hết nội dung, tự phê bình và phê
bình dù có được tiến hành thường xuyên cũng khó tránh khỏi qua loa, đại khái,
chất lượng và tác dụng thấp. Bởi vì, chức năng, nhiệm vụ của tổ chức đảng, tiêu
chuẩn từng chức danh cán bộ, trách nhiệm quyền hạn của họ chưa rõ ràng thì tự
phê bình và phê bình sẽ nghèo về nội dung, không có chỗ dựa vững chắc để đánh

15


giá khẳng định những ưu, khuyết điểm của cá nhân và càng không thể có được
cách giải quyết tốt mọi nhiệm vụ của tổ chức đảng.
- Nâng cao trình độ mọi mặt, cung cấp đầy đủ, kịp thời thông tin cần thiết
cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; thực hiện tốt dân chủ trong Đảng
Chất lượng tự phê bình và phê bình phụ thuộc vào trình độ mọi mặt của đội ngũ
cán bộ, đảng viên và việc cung cấp thông tin cho họ. Trình độ mọi mặt của đội ngũ
đảng viên của đảng ta hiện nay còn hạn chế, nhiều nơi còn thấp so với yêu cầu thực
hiện nhiệm vụ cách mạng. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu thông tin, lạc hậu về thông tin
của không ít đảng viên hiện nay là khá phổ biến. Đây là những cản trở không nhỏ cho
việc nhận thức, quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, cho việc hiểu
biết các hoạt động của đảng, cho việc tham gia góp ý, phê bình, đề xuất những giải

pháp thực hiện nhiệm vụ của đơn vị, địa phương. Thực tế đó làm cho chất lượng tự phê
bình và phê bình không cao.
Chất lượng tự phê bình và phê bình còn phụ thuộc vào mức độ dân chủ
trong nội bộ Đảng, phụ thuộc vào trong sinh hoạt đảng, vào các vấn đề được đưa
ra thảo luận, không khí thảo luận có tự do, thiết thực không? Những ý kiến nhận
xét đánh giá phê bình và những kiến nghị của đảng viên có cụ thể, hữu ích không?
Với ý nghĩa đó, dân chủ trong nội bộ Đảng trở thành tiền đề, động lực thúc đẩy nâng
cao chất lượng tự phê bình và phê bình. Quá trình tự phê bình và phê bình phải thực
hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ, tôn trộng, lắng nghe, tiếp thu ý kiến tự phê bình
và phê bình, không phân biệt đối xử với các ý kiến thuộc về thiểu số. Khi có ý kiến
khác nhau phải thảo luận, biểu quyết, kết luận, khi cần phải tổ chức làm thử rút kinh
nghiệm; phát huy dân chủ phải đi đôi với tăng cường kỷ luật. Nếu không thì tự phê bình
và phê bình sẽ không đúng hướng gây tác hại lớn cho đảng, đồng thời kiên quyết đấu
tranh với các hiện tượng lợi dụng dân chủ để phê bình một cách vô nguyên tắc hoặc
bưng bít thông tin…
- Duy trì, thực hiện nghiêm túc chế độ tự phê bình và phê bình
Để nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình cần thực hiện nghiêm chỉnh chế
độ, nề nếp tự phê bình và phê bình như “rửa mặt hàng ngày”; cấp trên tự phê bình trước
cấp dưới và tổ chức phê bình từ dưới lên trên và phê bình trong cấp uỷ.
Cơ quan lãnh đạo càng cao, cán bộ giữ trọng trách càng lớn phải gương
mẫu tự phê bình và phê bình. Việc cấp trên gương mẫu tự phê bình trước cấp
dưới và có thái độ đúng đắn khi tiếp thu phê bình sẽ tạo bầu không khí tự phê
16


bình và phê bình sôi nổi, cởi mở trong tổ chức đảng. Cán bộ chủ trì các cấp cần
định thời gian khắc phục những thiếu sót sau khi tự phê bình và được cấp dưới
phê bình. Nếu không làm được việc này thì các lần tự phê bình và phê bình tiếp
sau sẽ kém chất lượng.
Đảng viên phải thường xuyên, nghiêm túc tự phê bình và phê bình, chủ

động thực hiện quyền được phê bình và chất vấn trong phạm vi tổ chức về hoạt
động của tổ chức đảng và đảng viên ở mọi cấp. Khắc phục tâm lý ngại tự phê
bình và phê bình hoặc tự phê bình và phê bình qua loa, đại khái, hình thức, chiếu
lệ, nể nang, né tránh, dĩ hoà vi quý.
- Kết hợp chặt chẽ tự phê bình và phê bình trong Đảng với tiếp thu ý
kiến phê bình của quần chúng
Quần chúng là đối tượng lãnh đạo của Đảng, người trực tiếp thực hiện các
chủ tương, chính sách của Đảng. “Nhân dân ta có hàng triệu tai mắt” vì vậy ý
kiến của quần chúng là nguồn thông tin quan trọng để các cơ quan lãnh đạo đánh
giá hoạt động của mình và phẩm chất, năng lực của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nó
gợi mở cho tổ chức đảng những cách thức, phương pháp thực hiện nhiệm vụ, làm
phong phú thêm nội dung tự phê bình và phê bình của Đảng. Vì vậy, kết hợp tự phê
bình và phê bình trong Đảng với phê bình của quần chúng là nhân tố không thể tách
rời, không thể thiếu nhằm nâng cao chất lượng tự phê bình và phê bình. Thực tiễn đã
chứng minh vai trò quan trọng của quần chúng trong phát hiện và đấu tranh với các
hiện tượng tiêu cực, lạc hậu trong Đảng.
Các cấp uỷ đảng phải lãnh đạo phát huy vai trò của quần chúng, định kỳ tổ
chức cho quần chúng góp ý phê bình tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên; các cấp
uỷ đảng phải tôn trọng lắng nghe và tiếp thu các ý kiến phê bình của quần chúng.
Kịp thời sửa chữa những khuyết điểm được quần chúng phê bình góp ý; cần phân
biệt và phê phán hiện tượng lợi dụng tự phê bình và phê bình để bôi nhọ, vu cáo,
đả kích tổ chức đảng và đảng viên. Cấp uỷ có thẩm quyền xem xét, kết luận các ý
kiến góp ý phê bình của quần chúng.
- Kết hợp tự phê bình và phê bình với công tác kiểm tra, giám sát và xử
lý kịp thời, chính xác
Đây là một hình thức, biện pháp rất quan trọng nhằm nâng cao chất lượng
hiệu quả tự phê bình và phê bình. Bởi lẽ, nếu chỉ bằng tự phê bình và phê bình thì
không thể phát hiện và xử lý triệt để những cán bộ, đảng viên mắc sai lầm, khuyết
17

điểm lớn và trầm trọng, mà phải kết hợp chặt chẽ với công tác kiểm tra, giám sát
của các cơ quan chức năng. Có như vậy, chất lượng và hiệu quả của tự phê bình
và phê bình mới được nâng lên.
Khi phát hiện đảng viên, tổ chức đảng có dấu hiệu vi phạm, có đơn khiếu
nại, tố cáo, cấp uỷ cấp trên và uỷ ban kiểm tra phải tiến hành kiểm tra, kết luận rõ
ràng; gắn tự phê bình và phê bình với công tác kiểm tra đảng viên và tổ chức đảng
trong chấp hành nghị quyết và Điều lệ Đảng; kiên quyết xử lý đảng viên và tổ
chức đảng vi phạm kỷ luật Đảng và những người lợi dụng tự phê bình và phê bình
gây rối nội bộ hoặc trù dập người thẳng thắn phê bình.
- Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng cấp trên để nâng cao
chất lượng tự phê bình và phê bình
Để tự phê bình và phê bình đạt chất lượng và hiệu quả cao, nhất là với những tổ
chức đảng yếu kém, nội bộ có vấn đề phức tạp và khó giải quyết, thì chỉ một mình tổ
chức đảng đó không thể thực hiện tốt được. Những nơi này đòi hỏi phải có sự quan tâm
giúp đỡ của cấp trên, đặc biệt là cấp trên trực tiếp của tổ chức đảng.
Cấp uỷ cấp trên phải thường xuyên kiểm tra việc thực hiện chế độ tự phê bình và
phê bình của cấp uỷ, tổ chức đảng cấp dưới; bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, năng lực
cho cấp uỷ cơ sở, đặc biệt là Bí thư cấp uỷ, chi bộ; khi cần thiết cấp uỷ cấp trên trực
tiếp kiểm tra, chỉ đạo việc tự phê bình và phê bình của cấp uỷ, tổ chức đảng cấp dưới;
phải kết luận nhanh chóng, chính xác những ưu, khuyết điểm và khắc phục hiện tượng
ô dù, bao che, dấu giếm khuyết điểm.
Tự phê bình và phê bình là quy luật phát triển của Đảng, là thước đo trình
độ, năng lực sinh hoạt trong nội bộ Đảng, là thể hiện ý thức trách nhiệm của
Đảng trước quần chúng nhân dân. Tự phê bình và phê bình là một biện pháp quan
trọng để giải quyết mâu thuẫn trong nội bộ Đảng, nhằm giữ vững và tăng cường
bản chất giai cấp công nhân của Đảng. Tự phê bình và phê bình nhằm giúp nhau
phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm, tăng cường đoàn kết thống nhất, xây
dựng con người, xây dựng tổ chức vững mạnh để hoàn thành mọi nhiệm vụ được
giao.

Mọi cán bộ đảng viên cần có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò, mục đích, bản
chất, nội dung, đặc tính, nguyên tắc và những nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng
tự phê bình và phê bình. Biết vận dụng sáng tạo và tổ chức có hiệu quả chế độ tự phê

18


bình và phê bình ở đơn vị cơ sở nhằm góp phần xây dựng tổ chức Đảng trong sạch
vững mạnh hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
IV. NÂNG CAO NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO VÀ SỨC CHIẾN ĐẤU
CỦA ĐẢNG TỪ VIỆC THỰC HIỆN TỐT NGUYÊN TẮC TỰ PHÊ BÌNH
VÀ PHÊ BÌNH
Đảng ta luôn khẳng định: Tự phê bình và phê bình là vũ khí sắc bén, là
công cụ cho sự phát triển của Đảng. Mỗi đảng viên cần quyết tâm làm cho tự phê
bình và phê bình trở thành tính tự giác của mỗi cán bộ, đảng viên, thành nền nếp
trong sinh hoạt của Đảng. Do vậy, để thực hiện hiệu quả Nghị quyết Hội nghị
Trung ương 4 khóa XI, chúng ta cần:
Trước hết, phải nhận thức đúng mục đích của tự phê bình và phê bình là
giúp cho mỗi cán bộ, đảng viên, mỗi tổ chức cơ sở đảng và toàn bộ hệ thống
chính trị thấy và sửa chữa những khuyết điểm, làm cho tốt hơn, đúng hơn; để mọi
người học ưu điểm của nhau, cùng giúp nhau tiến bộ. Tự phê bình và phê bình có
vai trò hết sức quan trọng là xây dựng mối đoàn kết, tăng sức mạnh trong Ðảng.
Hai là, thực hiện tự phê bình và phê bình phải gắn với các nội dung liên
quan đến tư cách của người đảng viên, gắn với trách nhiệm, quyền hạn của cá
nhân, đơn vị, địa phương mình phụ trách; chỉ rõ những vấn đề làm được, chưa
làm được, nguyên nhân và phương hướng khắc phục.
Thứ ba, phương pháp tự phê bình và phê bình là nêu ưu điểm, vạch khuyết
điểm của mình trước và nêu ưu điểm, vạch khuyết điểm của đồng chí mình sau;
kiểm điểm, phê bình phải trên tinh thần xây dựng, yêu thương, giúp đỡ đồng chí
mình tiến bộ. Việc tự phê bình và phê bình phải được thực hiện thường xuyên,

liên tục, kiên trì, bởi nếu không làm thường xuyên thì khuyết điểm ngày càng
tăng, tích tụ ngày càng nhiều, ưu điểm cũng không được phát huy.
Đối với tổ chức đảng, thực hiện tốt chế độ, nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá
nhân phụ trách. Khi tự phê bình và phê bình trong tập thể tổ chức đảng thì phải
làm rõ kết quả thực hiện những công việc mà theo quy định phải do cả tập thể tổ
chức đảng đó xem xét, quyết định. Tuy nhiên, cần tránh tình trạng, hễ có khuyết
điểm thì trách nhiệm thuộc về tập thể, còn khi có thành tích thì cá nhân các đồng
chí lãnh đạo được hưởng. Kiểm điểm tổ chức thì phải căn cứ vào kết quả thực
hiện nghị quyết đã ban hành, vì sao còn tồn tại, khuyết điểm. Để tránh tình trạng
khuyết điểm là của chung tập thể, khi kiểm điểm đối với tập thể ban thường vụ
19


cấp ủy, thường trực cấp ủy trong việc thực hiện quy chế làm việc, thì phải kiểm
điểm đầy đủ nhiệm vụ và quyền hạn trước hết của ban thường vụ cấp ủy, rồi sau
đó mới đến cá nhân từng đồng chí ủy viên ban thường vụ cấp ủy, của tập thể
thường trực cấp ủy trước rồi mới đến từng đồng chí thường trực cấp ủy.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI yêu cầu: Trong kiểm điểm phải
có góp ý vào bản tự kiểm điểm của cấp mình, cấp dưới, của cấp trên, nếu làm
chưa đạt thì phải làm lại; trong quá trình kiểm điểm, nếu các đoàn thể, quần
chúng phát hiện những vấn đề còn chưa đúng, thiếu sót thì cá nhân, tổ chức phải
nghiêm túc tiếp thu, bổ sung vào phần tự kiểm điểm, tự phê bình của mình. Kết
hợp chặt chẽ tự phê bình và phê bình trong Đảng với phê bình của quần chúng là
biện pháp khắc phục triệt để những khuyết điểm của tổ chức đảng, đội ngũ cán
bộ, đảng viên. Việc phê bình của quần chúng đối với Đảng là cung cấp thông tin
quan trọng và cần thiết cho tổ chức đảng nghiên cứu, xem xét, đánh giá hoạt động
của mình, đánh giá phẩm chất, năng lực của cán bộ, đảng viên.
Thứ tư, theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI, người
đứng đầu phải gương mẫu tự phê bình và khuyến khích người khác phê bình
mình. Do vậy, khi tiến hành tự phê bình và phê bình phải tuyệt đối tránh thái độ

quy chụp, trù dập, gia trưởng, độc đoán, chuyên quyền. Đối với các đảng viên khi
phê bình người đứng đầu thì cần phải thẳng thắn, trung thực, không bao che,
không phê bình theo kiểu cơ bản là ưu điểm. Người đứng đầu phải luôn lắng nghe
ý kiến góp ý cho mình một cách chân thành, cởi mở và nếu có khuyết điểm thì
phải nghiêm túc tiếp thu và sửa chữa. Người đứng đầu phải kiểm điểm nội dung
về mối quan hệ với quần chúng, lắng nghe ý kiến góp ý, phê bình của nhân dân.
Thứ năm, đảng viên khi thực hiện tự phê bình và phê bình phải có động cơ
trong sáng; phải đặt tự phê bình và phê bình với vấn đề đạo đức cách mạng trong
một mối quan hệ biện chứng. Tự phê bình và phê bình không phải là đặc quyền
của riêng một cá nhân nào, mà là quyền lợi, nghĩa vụ, là đặc trưng phẩm chất cao
quý của tất cả những người cách mạng chân chính.

20


KẾT LUẬN
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về
xây dựng Đảng hiện nay” được xem như một luồng sinh khí mới, được dư luận
xã hội hưởng ứng và đặc biệt quan tâm. Bởi, thực hiện tốt Nghị quyết sẽ giúp cho
Đảng có thêm năng lực, uy tín và sức mạnh, tăng cường niềm tin của nhân dân
đối với Đảng.
Tự phê bình và phê bình không những là nghệ thuật, văn hóa trong Đảng,
là quy luật phát triển của Đảng mà còn là thước đo trình độ sinh hoạt dân chủ
trong Đảng, là sợi dây liên kết, ràng buộc khăng khít giữa đảng viên với nhau,
giữa đảng viên với tổ chức đảng, và giữa Đảng với nhân dân. Thực hiện tự phê
bình và phê bình chính là để giải quyết những mặt đối lập, những khuyết điểm
trong nội bộ Đảng, để tăng cường bản chất giai cấp công nhân, bản chất cách
mạng của đảng chân chính. Bên cạnh đó, cần thực hiện tốt công tác kiểm tra,
giám sát, phát hiện và xử lý nghiêm, kịp thời những tổ chức đảng, đảng viên
không thực hiện tốt nghị quyết, chỉ thị của Đảng về tự phê bình và phê bình, nhất

là những người thành kiến, trù dập người phê bình; phải có biện pháp bảo vệ
người phê bình dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, đồng thời buộc
người có khuyết điểm, bị phê bình phải sửa chữa khuyết điểm.
Tình hình trong nước và quốc tế còn nhiều diễn biến phức tạp, thuận lợi thách thức, thời cơ - nguy cơ đan xen nhau... đang đặt ra cho Đảng ta và toàn bộ
hệ thống chính trị nhiệm vụ ngày càng nặng nề. Chính vì vậy, đẩy mạnh thực hiện
tự phê bình và phê bình vừa là vấn đề cấp bách, vừa là nhiệm vụ lâu dài, thường
xuyên, bởi lẽ nguyên tắc này là quy luật tồn tại và phát triển của Đảng, là vũ khí
sắc bén để xây dựng Đảng, giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng viên, nhằm củng cố
khối đại đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Vũ khí sắc bén này phải thường xuyên
được sử dụng và mài dũa để có đủ khả năng ngăn chặn, đẩy lùi nguy cơ suy thoái
về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng hiện nay, góp phần quan trọng
cho công cuộc xây dựng một nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh”./.

21


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình CTĐ, CTCT, tập 2, dùng cho đào tạo giảng viên chuyên
ngành CTĐ, CTCT, Nxb QĐND, H.2013.
2. Điều lệ Đảng CSVN (thông qua tại Đại hội X, XI).
3. ĐCSVN, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX, X, XI.
4. Giáo trình xây dựng Đảng, HVCTQG Hồ Chí Minh . H1996
5. Điều lệ Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ XI, Nxb, CTQG, H2011
6. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, Nxb CTQG. H1986
7. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII, Nxb CTQG. H1991
8. Văn kiện ĐHĐBTQ lần thứ VIII, Nxb CTQG. H1996
9. Văn kiện ĐHĐBTQ lần thứ IX, Nxb CTQG. H2001
10. Văn kiện ĐHĐBTQ lần thứ X, Nxb CTQG. H2006
11. Văn kiện ĐHĐBTQ lần thứ XI, Nxb CTQG. H2011

12. Điều lệ ĐH XI. Nxb CTQG.H2011
13. Tài liệu hỏi - đáp về nghị quyết ĐHĐB lần thứ X của Đảng, Nxb CTQG.
14. Tài liệu học tập nghị quyết ĐH XI của Đảng. Nxb CTQG. H 2011
15. BCHTW, Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương
Đảng (Khóa XI), Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay, Số 12NQ/TW, ngày 16/01/2012.

22