BÀI GIẢNG HỆ THỐNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG QUỐC GIA

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

TỔNG CỤC MÔI TRƯỜNG

HỆ THỐNG QUAN TRẮC
MÔI TRƯỜNG QUỐC GIA

Trung tâm Quan trắc môi trường

Huế, 21/4/2011




Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

NỘI DUNG TRÌNH BÀY

1. Sơ bộ hiện trạng hệ thống quan trắc
môi trường
2. Một số vấn đề hiện nay về QTMT
3. Xây dựng các trung tâm QTMT cấp
tỉnh
4. Một số kết luận và kiến nghị

I. HIỆN TRẠNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

• Thời gian thành lập: từ năm 1994
• Cơ quan quản lý: Bộ KHCN&MT
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

a. Mạng lưới QTMT Quốc gia:
trước đây, nay là Bộ

Tài nguyên và Môi trường
• Cơ quan điều hành, chỉ huy: Cục Môi trường trước đây,
nay là Tổng cục Môi trường
• Đơn vị thực hiện: Nhiều cơ quan, bộ/ngành và địa
phương tham gia
• Đã phục vụ: quản lý MT các cấp, báo cáo môi trường
quốc gia hàng năm, cung cấp cho cộng đồng thông tin
về chất lượng môi trường, công tác nghiên cứu, giảng
dạy, hội nhập, chia sẻ quốc tế
• Là hệ thống có nhiều số liệu quan trắc môi trường nhất
(có số liệu QT từ 1994 đến nay với đầy đủ các thành
phần môi trường, có CSDL và phần mềm quản lý số
liệu...)

I. HIỆN TRẠNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

a. Mạng lưới QTMT Quốc gia:
 21 trạm quan trắc môi
trường quốc gia
 Kinh phí hoạt động của
mạng lưới: SNMT
 Thành phần môi trường
quan trắc: gần đầy đủ
 Số lượng điểm quan trắc:
gần 1000 điểm
 Tần suất quan trắc: 4-6
đợt/năm
 Phương pháp quan trắc:
bán tự động, tự động.
 Quản lý, sử dụng và báo
cáo kết quả quan trắc
 Các trạm quan trắc không
khí, nước tự động: đang xây
dựng




I. HIỆN TRẠNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

b. Mạng lưới quan trắc môi trường địa phương
 Các địa phương tổ chức
quan trắc tại địa phương của
mình theo yêu cầu quản lý
môi trường của địa phương
 Kinh phí: từ ngân sách địa
phương
• Hoạt động QTMT địa
phương được đã quan tâm,
phát triển đặc biệt tại một số
địa phương như: Hà Nội, Hồ
Chí Minh, Đà Nẵng, Đồng
Nai, Thái Nguyên, Hải
Phòng, Bắc Giang, Bà RịaVũng Tàu, Phú Thọ.....
• Một số tỉnh: hàng năm gửi
báo cáo số liệu về Tổng cục
Môi trường (Trung tâm
QTMT)

1. Thành phố Hồ Chí Minh
a/ Môi trường không khí
9 trạm QT CLKK tự động được xây
dựng từ năm 2002 đo liên tục các
thông số PM10, SO2, NOx, CO,
O3.

Quan trắc BTX ở 6 trạm với tần
suất 1 lần/tháng
2. Đồng Nai:
a/ …
(Sẽ bổ sung thông tin)




I. HIỆN TRẠNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG

41
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

b. Mạng lưới quan trắc môi trường địa phương

tỉnh/thành phố thành lập Trung tâm QTMT với tên

gọi khác nhau

Nguồn lực (con người, tài chính) cho hoạt động QTMT
ở một số địa phương (bổ sung bảng tổng hợp)




I. HIỆN TRẠNG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
- Quyết định số 1636/2010/QĐ-TTg của TTg về việc "Quy

hoạch mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi
trường quốc gia đến năm 2020".
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

c. Mạng lưới quan trắc môi trường của các Bộ/Ngành

- Quyết định số 3244 của Bộ NN&PTNT về việc “Phê duyệt
đề án tăng cường năng lực quan trắc môi trường nông
nghiệp, nông thôn giai đoạn 2011 - 2020".




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Bối cảnh chuẩn bị QĐ 16
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.1. Sửa đổi, bổ sung Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày
29/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ

Tổng cục Môi trường chưa thành lập.
Tại Bộ, quan trắc được quản lý bởi Vụ Môi trường (kinh
phí) và Cục Bảo vệ Môi trường (chương trình quan trắc,
số liệu, quy trình kỹ thuật…)
Trong Bộ chỉ có 3 đơn vị thực hiện quan trắc, đo đạc các

thành phần môi trường: Cục BVMT và Trung tâm
KTTVQG, các liên đoàn địa chất (nước ngầm, phóng xạ)
Luật Bảo vệ Môi trường 1993 và 2005 đều có các điều
luật quan trắc các thành phần môi trường




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Hạn chế của QĐ 16 năm 2007
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.1. Sửa đổi, bổ sung Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày
29/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ

Với Trạm quan trắc quốc gia ngoài Bộ:
- Nhận kinh phí từ Bộ tài chính thông qua bộ/ngành chủ quản từ nguồn sự nghiệp
môi trường do Bộ TNMT phân bổ hàng năm.
- Kinh phí cho các trạm hàng năm phụ thuộc vào các bộ/ngành và đều bị cắt giảm
do các bộ/ngành ưu tiên cho các công việc khác
Các kết quả quan trắc không được bộ/ngành quan tâm.
Các trạm làm thủ tục thanh quyết toán với bộ/ngành.
Phối hợp các cơ quan trong Bộ:
Chương trình quan trắc môi trường của 2 đơn vị (Trung tâm KTTV QG và Trung
tâm qui hoạch điều tra TNN): không có sự thống nhất với Tổng cục môi trường
Kinh phí quan trắc môi trường được Vụ Kế hoạch của Bộ phân bổ cho 3 cơ quan
(TCMT, Trung tâm KTTVQG, Trung tâm QHĐT TNN).

Chưa có thống nhất về qui trình kỹ thuật, tiêu chuẩn qui chuẩn QTMT
Dữ liệu, số liệu chưa được chia sẻ thường xuyên, đầy đủ, kịp thời




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Một số lý do đề xuất sửa đổi, bổ sung:
 Các biến động của điều kiện tự nhiên,
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.1. Sửa đổi, bổ sung Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày
29/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ

KT-XH liên quan đến môi

trường

 Thay đổi cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của Bộ TN&MT
Các chương trình đề án lớn cần thông tin QTMT
 Thực trạng đầu tư xây dựng hệ thống QTMT chưa đáp ứng nhu cầu,
xây dựng và hoạt động của hệ thống

 Khả năng của hệ thống QTMT hiện nay chưa đáp ứng nhu cầu về số
liệu trong công tác quản lý nhà nước

 Những

khó khăn, tồn tại và hạn chế như: Về kinh phí đầu tư triển

khai, Về cơ chế triển khai, Về chương trình quan trắc và trang thiết bị.




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Định hướng sửa đổi, bổ sung:
 Thủy tướng phê duyệt Quy hoạch khung, sau đó Bộ TNMT phê duyệt quy
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.1. Sửa đổi, bổ sung Quyết định số 16/2007/QĐ-TTg ngày
29/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ

hoạch chi tiết

 Tập trung vào thành phần môi trường chính, điểm nóng
 Quy hoạch mạng lưới trạm QT Không khí và nước tự động
 Lồng ghép các trạm trong Bộ
 Tổng cục Môi trường quản lý mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia
(nền, nước dưới đất, mỏ phóng xạ…)
Theo hình thức: Tổng cục MT xây dựng kế hoạch hàng năm và
báo cáo Bộ TNMT giao nhiệm vụ cho các đơn vị trên.
TCTM xây dựng các yêu cầu kỹ thuật và nghiệm thu sản phẩm
(kết quả quan trắc hàng năm)

 Cơ chế hoạt động đối với một số trạm QTMT chuyên đề, thuộc các bộ
ngành chủ quản khác: Bộ TNMT đặt hàng hàng năm.

 Tăng cường đầu tư cho xây dựng các trạm QTMT vùng.
 Bổ sung các trạm QTMT xuyên biên giới




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.2. Về nguồn nhân lực
 Hiện trạng:
 Thiếu cán bộ kỹ thuật (quan trắc hiện trường, phân tích trong
phòng TN, phân tích dữ liệu…), cán bộ quản lý, …
 Chưa được đào tạo cơ bản và chuyên sâu về QTMT
 QTMT chưa phải là lĩnh vực hấp dẫn các cán bộ trẻ.
 Đào tạo:

+ Bậc đại học: Chưa có chuyên ngành đào tạo về QTMT

+ Cơ quan QMT: chưa có các lớp tập huấn thường xuyên
 Các vấn đề cần quan tâm:
 Số lượng, giới tính, sức khoẻ
 Trình độ, chất lượng cán bộ (Trung cấp, cao đẳng, đại học, trên đại
học),

 Nhân lực sử dụng một số thiết bị phức tạp (GC/MS, ICP, …), phân tích
số liệu…
 Đào tạo ngắn hạn, dài hạn
 Chế độ chính sách đối với cán bộ ngoài hiện trường, trong phòng TN
 Tính ổn định trong công việc của cán bộ chuyên môn: yên tâm công
tác




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT
2.3. Về đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC)

Thông tư số 10/2007/TT-BTNMT ngày 22/10/2007 hướng dẫn bảo
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

Căn cứ pháp lý:
đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC) trong quan trắc
môi trường
Thực tế áp dụng
 Trung ương:
 Trung tâm QTMT, TCMT
 Mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia
 Địa phương: các trạm quan trắc môi trường và tổ chức, cá nhân
 Kinh phí hoạt động QA/QC: 5 – 10%
 Thành phần MT: nước mặt lục địa, không khí
 Mẫu QC: mẫu trắng thiết bị; mẫu trắng, mẫu lặp; mẫu CRM.

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Sự chia sẻ trách nhiệm
thực hiện QA/QC trong
QTMT
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.3. Về đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC)

Các kết quả đạt được

Trung tâm QTMT,
Tổng cục Môi trường
Văn bản, tài liệu hướng dẫn; Đào tạo, tập
huấn; Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện…

Trung tâm QTMT/Chi cục MT, Sở TN&MT
Tổ chức việc thực hiện QA/QC trong quan trắc môi
trường; Đào tạo, tập huấn; Kiểm tra, đánh giá việc
thực hiện…

Cán bộ tham gia hoạt động QTMT
Thực hiện QA/QC trong mỗi bước của hoạt
động QTMT; Phát hiện nguyên nhân và đề
xuất biện pháp khắc phục…

Nâng cao chất
lượng quan
trắc môi
trường




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT
2.3. Về đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC)

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

Khó khăn, vướng mắc
 Chưa có các quy định cụ thể về số lượng mẫu kiểm soát
cần thiết, các thông số cần kiểm soát chất lượng và kinh phí
cho hoạt động QA/QC;
 Trang thiết bị để thực hiện quan trắc trong nhiều trường hợp
chưa đồng bộ, gây khó khăn trong việc tiến hành các hoạt
động QA/QC
 Tiêu chuẩn, phương pháp phân tích, các mẫu biểu, chưa
thống nhất trong toàn mạng lưới quan trắc;
 Kinh nghiệm chưa nhiều, chưa có nhiều khóa đào tạo, tập
huấn chuyên sâu về hướng dẫn công tác QA/QC
 Thiếu cơ chế giám sát việc thực hiện các hoạt động QA/QC
 Cách xử lý số liệu và báo cáo kết quả các hoạt động QA/QC
chưa thống nhất, chưa có những hướng dẫn cụ thể

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT
2.3. Về đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng (QA/QC)

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

Định hướng sắp tới
 Sửa đổi, bổ sung, một số nội dung của Thông tư 10:
- Số lượng mẫu QC; Kinh phí cụ thể cho QA/QC;
- Hướng dẫn chi tiết về cách thức thực hiện, thống nhất
cách thức lấy mẫu cho từng loại mẫu QC;
- Xây dựng hướng dẫn về cách thức lưu trữ hồ sơ, tài liệu
các hoạt động quan trắc (văn bản hóa các hoạt động
quan trắc)
- Hướng dẫn xây dựng biểu đồ kiểm soát chất lượng đối
với từng loại mẫu QC;
- Cách thức ước lượng độ không đảm bảo đo của
phương pháp;
- Thống nhất các biểu mẫu, cách thức xử lý số liệu và báo
cáo kết quả hoạt động QA/QC
(giới thiệu bài trình bày của TS. Lepom)

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.4. Về xử lý số liệu quan trắc
 Hiện trạng:
 Hệ thống CSDL, phần mềm quản lý số liệu QTMT: TTQTMT đã xây
dựng
 Số liệu đã được cập nhật vào CSDL
 Số liệu QTMT được thu thập chưa đồng bộ; và ít được chia sẻ.
 Chưa có các công cụ hỗ trợ cho xử lý số liệu
 Định hướng về xử lý số liệu
-Xây dựng và ban hành quy trình kiểm tra dữ liệu đầu vào
-Xác định yêu cầu về dữ liệu và các thông số
-Kiểm tra dữ liệu
-Sản phẩm đầu ra của dữ liệu
-Xây dưng và ban hành quy trình kiểm duyệt dữ liệu
-Xác định yêu cầu về kiểm duyệt dữ liệu
-Kiểm duyệt dữ liệu
-Sản phẩm đầu ra của quá trình kiểm duyệt




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.4. Về xử lý số liệu quan trắc
Định hướng về đánh giá chất lượng dữ
liệu
Lập kế hoạch đánh giá chất lượng số
liệu
Kiểm tra tính phù hợp của dữ liệu
Đánh giá tính hợp lý của dữ liệu
Đánh giá tính hoàn thiện của số liệu
Đánh giá tính đại diện
Đánh giá tính so sánh cả dữ liệu
-

(giới thiệu bài trình bày của p.DL)




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT
2.5. Về định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá hoạt động QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

Căn cứ pháp lý:
-- Quyết định số 10/2007/QĐ-BTNMT về việc ban hành định mức kinh
tế kỹ thuật hoạt động quan trắc môi trường không khí xung quanh và
nước mặt lục địa

-- Quyết định số 02 và 03 /2008/QĐ-BTNMT về việc ban hành định
mức kinh tế kỹ thuật hoạt động quan trắc môi trường đất, nước dưới
đất, nước mưa axit; nước biển, khí thải công nghiệp và phóng xạ




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT
2.5. Về định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá hoạt động QTMT

Sau khi Bộ TN&MT ban hành định mức – kinh tế kỹ thuật hoạt động
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

Thực trạng xây dựng bộ đơn giá hoạt động QTMT:
quan trắc cho các thành phần môi trường thì một số đơn vị đã chủ
động xây dựng bộ đơn giá như:
 Trung ương:
- Tổng cục Môi trường
 Địa phương:
- Đồng Nai; Thái Nguyên; Thái Bình; Phú Thọ
-…
(giới thiệu bài trình bày của chị L.M.Toàn – vụ trưởng vụ KHTC)




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

- Kinh phí cho QTMT lấy từ đâu?
 Ngân sách, đặt hàng của nhà nước:
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.6. Về nguồn kinh phí hoạt động QTMT

 Nguồn sự nghiệp môi trường
 Nguồn đầu tư xây dựng cơ bản
 Nguồn hỗ trợ:
 Nguồn hỗ trợ ODA, các dự án hợp tác nước ngoài
 Nguồn vốn vay,…từ các quỹ, các tổ chức tài chính.
 Nguồn thu từ dịch vụ:
 Các hợp đồng cung cấp dịch vụ, tư vấn
 Các hợp đồng phân tích mẫu.




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

HỆ THỐNG QUAN TRẮC CHẤT LƯỢNG NƯỚC TỰ ĐỘNG, LIÊN TỤC

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.7. Về công nghệ quan trắc
Đo liên tục, đồng thời nhiều thông số

Lưu trữ dữ liệu tự động
Dễ dàng điều khiển, quản trị với mã bảo vệ đăng nhập
Hệ thống tự động làm sạch cho các sensor
Hệ thống kết nối dạng modul
Báo động khi có thông số vượt ngưỡng
Lấy mẫu bảo quản mẫu tự động khi có thông số vượt ngưỡng
Kết nối và điều khiển từ xa
Dễ dàng tích hợp với thiết bị của các hãng khác
(giới thiệu bài trình bày của chị Nguyễn Nguyệt Ánh- trưởng phòng QT)




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

TRẠM QUAN TRẮC NƯỚC SÔNG HỒNG TẠI LÀO CAI
Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.7. Về công nghệ quan trắc




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.7. Về công nghệ quan trắc
THIẾT BỊ ĐO KIM LOẠI NẶNG ONLINE
Đo các thông số kim loại sau: AsIII, tổng As, Cd, Pb, Cu, Zn, Ni, Cr,
Hg, Ti
Giới hạn phát hiện: 5microgram/L (5ppb)
Phương pháp phân tích: cực phổ anốt
Màn hình: màu 12.1” LCD
Đầu ra: 4-20mA, RS232, LAN, 12V Alarm




II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ HIỆN NAY VỀ QTMT

Tổng cục Môi trường

Trung tâm Quan trắc môi trường

2.7. Về công nghệ quan trắc
TRẠM QUAN TRẮC NƯỚC THẢI TẠI
CÔNG TY VEDAN
(đo các thông số pH, TSS, COD, Lưu lượng)