Quản lý giáo dục kỹ năng sống cho học sinh khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HỌC VIỆN QUẢN LÝ GIÁO DỤC
_____________

______________

VŨ THỊ HIỀN

QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH KHIẾM THÍNH Ở TRƯỜNG
PHỔ THÔNG CƠ SỞ XÃ ĐÀN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN XUÂN THANH

HÀ NỘI - 2016


i

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu chương trình sau đại học Quản
lý giáo dục tại Học viện Quản lý Giáo dục, em đã nhận được sự giúp đỡ tận
tình của các giáo sư, phó giáo sư, các nhà khoa học, các thầy cô giáo trong và
ngoài Học viện Quản lý Giáo dục. Trước hết em xin gửi lời cảm ơn trân trọng
nhất tới các thầy giáo, cô giáo của Học viện Quản lý Giáo dục đã tạo điều
kiện và giúp đỡ em hoàn thành chương trình học và có kiến thức, kĩ năng

nghiên cứu để hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới PGS. TS.
Nguyễn Xuân Thanh, người đã tận tâm, tận tình hướng dẫn em trong suốt quá
trình nghiên cứu hoàn thành luận văn.
Em xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, giáo viên, nhân viên, phụ
huynh và các em học sinh khiếm thính tại trường phổ thông cơ sở Xã Đàn,
thành phố Hà Nội đã tích cực ủng hộ, giúp đỡ nhiệt tình trong quá trình em
điều tra, khảo sát thu thập số liệu liên quan đến đề tài.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc nghiên cứu và hoàn chỉnh luận
văn nhưng do năng lực và kinh nghiệm của bản thân còn hạn chế nên luận văn
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự góp ý, chỉ bảo
của quý thầy giáo, cô giáo, các bạn đồng nghiệp và các bạn đọc để đề tài được
hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2006
TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Vũ Thị Hiền


ii

DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT

BCH

Ban chấp hành

BGH

Ban Giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CMHS

Cha mẹ học sinh

CSGD

Cơ sở giáo dục

CSVC

Cơ sở vật chất

GD

Giáo dục

GD&ĐT

Gáo dục và Đào tạo

GDCB

Giáo dục chuyên biệt

GV

Giáo viên

GVCN

Giáo viên chủ nhiệm

HĐNGLL

Hoạt động ngoài giờ lên lớp

HS

Học sinh

HSKT

Học sinh khiếm thính

KNS

Kỹ năng sống

QL

Quản lý

QLGD

Quản lý giáo dục

SL

Số lượng

TPT

Tổng phụ trách


iii

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i
DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT .......................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................. iii
PHỤ LỤC ....................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG ................................................................................................. vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... vii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH KHIẾM THÍNH .........................................................................5
1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề ..........................................................5
1.1.1. Trên thế giới ..............................................................................................5
1.1.2. Ở trong nước .............................................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ...............................................................................8
1.2.1 Khái niệm quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường ........................8
1.2.2. Khái niệm trẻ khuyết tật .........................................................................12
1.2.3. Kỹ năng sống ..........................................................................................12

1.2.4. Giáo dục kĩ năng sống ............................................................................14
1.2.5. Quản lí hoạt động giáo dục kĩ năng sống ...............................................14
1. . Đ c đi m t m sinh l c a h c sinh khi m th nh v việc giáo dục kĩ
năng sống cho h c sinh khi m th nh .................................................................15
1.3.1. Trẻ khiếm thính và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh khiếm thính ......15
1.3.2. Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính...................................18
1.3.3. Những kĩ năng sống cơ bản cần được giáo dục cho học sinh khiếm
thính ..................................................................................................................20
1.4. Quản l giáo dục kĩ năng sống cho h c sinh khi m th nh ........................22
1.4.1. Vai trò của Hiệu trưởng trường phổ thông cơ sở ...................................22
1.4.2. Nội dung quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính ở
trường phổ thông cơ sở .....................................................................................24
1.5. Các y u tố ảnh hưởng đ n quản l giáo dục kĩ năng sống cho h c
sinh khi m th nh.................................................................................................29
1.5.1. Các yếu tố khách quan ............................................................................29
1.5.2. Các yếu tố chủ quan ...............................................................................30


iv

K t luận chương 1 ...................................................................................................31
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH KHIẾM THÍNH Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG CƠ SỞ XÃ
ĐÀN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................32
2.1. V i nét khái quát về tình hình nh trường ................................................32
2.1.1. Quá trình thành lập và phát triển ............................................................32
2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ được giao .............................................................32
2.1.3. Cơ cấu tổ chức của trường phổ thông cơ sở Xã Đàn .............................33
2.1.4. Cơ sở vật chất và tài chính .....................................................................35
2.1.5. Chất lượng giáo dục................................................................................35

2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng .......................................................................38
2.2.1. Mục đích khảo sát ...................................................................................38
2.2.2. Đối tượng khảo sát..................................................................................39
2.2.3. Nội dung khảo sát ...................................................................................39
2.2.4. Phương pháp khảo sát.............................................................................39
2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát .......................................................................39
2.3. Thực trạng giáo dục kĩ năng sống cho h c sinh khi m th nh ở
trường phổ thông cơ sở Xã Đ n ........................................................................41
2.3.1. Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội .................44
2.3.2. Thực trạng những khó khăn khi giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính .......................................................................................................51
2.4. Thực trạng quản l giáo dục kĩ năng sống cho h c sinh khi m th nh
ở trường phổ thông cơ sở Xã Đ n th nh phố H Nội......................................53
2.4.1. Nhận thức của cán bộ giáo viên về tầm quan trọng của giáo dục kĩ
năng sống cho học sinh khiếm thính ................................................................54
2.4.2. Thực trạng quản lý xây dựng kế hoạch giáo dục kĩ năng sống ..............55
2.4.3. Thực trạng quản lý đội ngũ thực hiện hoạt động giáo dục kĩ năng sống ....58
2.4.4. Thực trạng quản lý phối hợp các lực lượng giáo dục tham gia tổ
chức hoạt động giáo dục kĩ nắng sống .............................................................59
2.4.5 Thực trạng quản lý các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh
phí cho giáo dục kĩ năng sống .........................................................................60
2.4. . Thực trạng kiểm tra đánh giá giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính .......................................................................................................62


v

2. . Đánh giá chung về thực trạng quản l giáo dục k năng sống cho
h c sinh khi m th nh...........................................................................................63

K t luận chương 2 ...................................................................................................68
Chương . BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH KHIẾM THÍNH Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG CƠ SỞ XÃ
ĐÀN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................................................................................70
.1. Một số nguyên tắc x y dựng biện pháp .....................................................70
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .........................................................70
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .........................................................71
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo kế thừa và phát triển của các biện pháp ................71
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................72
.2. Biện pháp quản l giáo dục kĩ năng sống cho h c sinh khi m th nh ở
trường phổ thông cơ sở Xã Đ n th nh phố H Nội .........................................72
3.2.1 Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên về tầm quan trọng của giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính .....................................................72
3.2.2. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chủ nhiệm về kiến thức và kỹ năng
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính .............................................75
3.2.3. Tổ chức xây dựng, thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống rõ
ràng, phù hợp với đối tượng là học sinh khiếm thính ......................................78
3.2.4 Tăng cường các nguồn lực phục vụ giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính........................................................................................................83
3.2.5. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá hiệu quả giáo dục kĩ năng sống
cho học sinh khiếm thính ..................................................................................88
. . Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................90
.4. Khảo nghiệm t nh c n thi t v khả thi c a các biện pháp .......................91
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ...........................................................................91
3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ...........................................................92
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ..............................................................................92
K t luận chương .................................................................................................100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................101
1. Kết luận ...........................................................................................................101
2. Khuyến nghị ....................................................................................................102

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................104
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1.

Cơ cấu đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên, nhân viên trường phổ
thông cơ sở Xã Đàn (tính đến năm học 2015 - 2016) .........................33

Bảng 2.2.

Cơ cấu học sinh của trường phổ thông cơ sở Xã Đàn (Tính đến
năm học 2015 - 2016)..........................................................................34

Bảng 2.3.

Thống kê chất lượng giáo dục mầm non của trường phổ thông cơ
sơ Xã Đàn (Tính đến năm học 2015 - 2016) .......................................36

Bảng 2.4.

Thống kê chất lượng giáo dục học sinh tiểu học của trường phổ
thông cơ sở Xã Đàn (Tính đến năm học 2015 - 2016) ........................36

Bảng 2.5.

Thống kê chất lượng giáo dục học sinh khối trung học cơ sở của

trường phổ thông cơ sở Xã Đàn (Tính đến năm học 2015 - 2016) .....37

Bảng 2. .

Thống kê chất lượng dạy học học sinh khiếm thính tiểu học của
trường phổ thông cơ sở Xã Đàn (Tính đến năm học 2015 - 2016) .....37

Bảng 2.7.

Ý kiến đánh giá của cán bộ, giáo viên về kĩ năng sống của học
sinh khiếm thính ..................................................................................41

Bảng 2.8.

Đánh giá của cha mẹ học sinh về kĩ năng sống của học sinh khiếm
thính .....................................................................................................43

Bảng 2.9.

Nội dung giáo dục kỹ năng sống được nhà trường và gia đình
quan tâm giáo dục cho học sinh ..........................................................45

Bảng 2.10.

Ý kiến đánh giá của cán bộ, giáo viên về những hình thức giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính ........................................48

Bảng 2.11.

Ý kiến đánh giá của cán bộ, giáo viên, về việc xây dựng kế hoạch

giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính ................................56

Bảng 2.12.

Ý kiến đánh giá của cán bộ, giáo viên về các loại kế hoạch giáo
dục kĩ năng sống của nhà trường.........................................................57

Bảng 2.13.

Ý kiến đánh giá về quản lý đội ngũ giáo viên nhà trường ..................58

Bảng 2.14.

Đánh giá về cơ sở vật chất và các điều kiện trong việc giáo dục kĩ
năng sống .............................................................................................61

Bảng 2.15.

Đánh giá về công tác kiểm tra đối với việc giáo dục kĩ năng sống .....62


vii

Bảng 3.1.

Kết quả điều tra đánh giá tính cần thiết của các biện pháp quản lý
giáo dục kĩ năng sống cho HS KT ........................................................93

Bảng 3.2.

Kết quả điều tra đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý
giáo dục kĩ năng sống cho HS KT ........................................................95

Bảng 3.3.

Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính .....................97

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Những khó khăn khi giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm
thính .....................................................................................................52
Biểu đồ 2.2. Ý kiến đánh giá của cán bộ, giáo viên và cha mẹ học sinh về vai
trò của giáo dục kĩ năng sống ..............................................................54
Biểu đồ 2.3. Ý kiến đánh giá về sự phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà
trường trong việc giáo dục kĩ năng sống .............................................59
Biểu đồ 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính .....................98


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do ch n đề t i
Giáo dục và đào tạo con người phát triển toàn diện là mục tiêu của tất
cả các nhà trường. Trong Điều 2 của Luật giáo dục (2005) có nêu như sau:
“Mục tiêu của giáo dục là Đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện,
có đạo đức, có tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý
tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; Hình thành và bồi dưỡng nhân
cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp và
xây dựng Tổ quốc".

Nước ta đang trên con đường hội nhập thế giới và phát triển nền kinh tế
thị trường định hướng XHCN, với mục tiêu trở thành một nước công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước, điều đó đang đặt ra những yêu cầu mới cho giáo
dục. Con người trong xã hội hiện đại không chỉ cần có tri thức, sức khỏe, kĩ
năng nghề nghiệp, mà cần phải có những giá trị đạo đức, thẩm mỹ đúng đắn
và có những kĩ năng sống nhất định để không chỉ “Học để biết, học để làm,
học để tự khẳng định mình mà còn học để cùng chung sống”. Do đó, việc giáo
dục kĩ năng sống và hoạt động quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh hiện nay là vấn đề vô cùng cấp thiết đối với không chỉ các nhà
trường mà còn là nhiệm vụ chung của toàn ngành giáo dục.
Kĩ năng sống vừa mang tính xã hội vừa mang tính cá nhân. Giaó dục kĩ
năng sống trở thành mục tiêu và là một nhiệm vụ trong giáo dục nhân cách
toàn diện. Mặt khác, kĩ năng sống là một thành phần quan trọng trong nhân
cách con người trong xã hội hiện đại. Muốn tồn tại và phát triển trong xã hội
hiện đại, con người phải có kĩ năng sống.
Trường phổ thông cơ sở Xã Đàn là trường chuyên biệt trực thuộc Sở
Giáo dục và Đào tạo Hà Nội có chức năng và nhiệm vụ thực hiện dạy học cho
HS khiếm thính ở các bậc học: Mầm non, Tiểu học và Trung học cơ sở. Trong
nhiều năm qua được sự chỉ đạo và quan tâm của các cấp, ngành nhà trường


2

luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị được giao. Công tác dạy học trẻ
khiếm thính của trường đã bước đầu đạt được những kết quả tốt nhờ sự kiên
trì, sáng tạo và vượt khó của cả tập thể sư phạm nhà trường. Tuy nhiên quá
trình quản lý hoạt động giáo dục nói chung và giáo dục kĩ năng sống nói riêng
cho học sinh khiếm thính của trường vẫn còn hạn chế và chưa đồng bộ. Việc
giáo dục kĩ năng sống cho trẻ khiếm thính còn chưa đồng đều về chất lượng
do GV chưa có nhiều kinh nghiệm, chưa có một quy trình khoa học. Mức độ

khiếm thính và tư duy ngôn ngữ hạn chế của trẻ khiếm thính đòi hỏi các biện
pháp giáo dục đặc thù và linh hoạt phù hợp với nhận thức của trẻ, thúc đẩy sự
phát triển về kĩ năng giao tiếp, để trẻ biết cách khắc phục khó khăn và có khả
năng hòa nhập với cuộc sống cộng đồng.
Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản
lý giáo dục k năng sống cho h c sinh khi m th nh ở trường phổ thông cơ
sở Xã Đ n, th nh phố H Nội” làm luận văn tốt nghiệp cao học quản lí giáo
dục với hy vọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh khiếm thính nói riêng và phát triển con người toàn diện nói chung.
2. Mục đ ch nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh khiếm thính trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành
phố Hà Nội, đề tài đề xuất một số biện pháp về quản lý giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh khiếm thính.
3. Khách th v đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lí các hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh khiếm thính.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lí giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính ở
trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội


3

4. Giả thuy t khoa h c
Giáo dục nói chung và giáo dục kí năng sống nói riêng cho học sinh
trong nhà trường có vai trò hết sức quan trọng nhằm góp phần hình thành
phát triển nhân cách con người toàn diện. Nếu áp dụng đồng bộ các biện
pháp quản lý như: Tăng cường công tác tuyên truyền, Bồi dưỡng đội ngũ
GV chủ nhiệm về kiến thức và kĩ năng giáo dục kĩ năng sống cho HS khiếm

thính, Tổ chức xây dựng, thực hiện kế hoạch giáo dục kĩ năng sống rõ ràng,
phù hợp với đối tượng là học sinh khiếm thính, Đổi mới công tác kiểm tra
đánh giá hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính,… thì
việc quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính sẽ đạt chất
lượng và hiệu quả cao.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc quản lí giáo dục kĩ năng sống cho
học sinh khiếm thính.
- Khảo sát, đánh giá thực trạng giáo dục kĩ năng sống và quản lý giáo
dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính cấp tiểu học ở trường phổ thông
cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội.
- Đề xuất những biện pháp quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội.
6. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Xác định những biện pháp và quy trình quản lý của hiệu
trưởng về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh khiếm thính cấp tiểu học.
Về không gian: trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội làm
địa bàn nghiên cứu là chủ yếu.
Đối tượng điều tra khảo sát: Cán bộ quản lý (CBQL), GV, HS khiếm
thính, phụ huynh của học sinh khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn,
thành phố Hà Nội.


4

7. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài nghiên cứu này, chúng tôi sử dụng phối hợp các
phương pháp nghiên cứu chủ yếu như sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến đề tài nhằm

xây dựng những khái niệm công cụ và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận có
liên quan đến đề tài.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Nhằm mục đích thu thập thông
tin về thực trạng giáo dục KNS cho học sinh khiếm thính.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
- Phương pháp toạ đàm, phỏng vấn giáo viên và học sinh để thu thập
thêm thông tin bổ sung cho phương pháp điều tra.
7.3. Phương pháp thống kê toán học: Để xử lý kết quả khảo sát và kết
quả khảo nghiệm sư phạm.
8. Cấu trúc c a đề t i
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học
sinh khiếm thính
Chương 2: Thực trạng quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội
Chương : Biện pháp quản lý giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
khiếm thính ở trường phổ thông cơ sở Xã Đàn, thành phố Hà Nội.


Luận văn đủ ở file: Luận văn full