Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường trung học phổ thông tỉnh hòa bình trong bối cảnh đổi mới giáo dục

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

PHẠM THỊ THU HƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HÒA BÌNH
TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

PHẠM THỊ THU HƯỜNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH HÒA BÌNH
TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS DƯƠNG THỊ HOÀNG YẾN

HÀ NỘI - 2017


i

LỜI CẢM ƠN
Xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm Hà Nội
2; Phòng Sau Đại học; Khoa Quản lý giáo dục; Thư viện; các Giảng viên trong và
ngoài Trường đã nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho
tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn.
Xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Dương Thị Hoàng Yến,
người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn
thành luận văn.
Xin cảm ơn sự quan tâm của Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Hòa Bình,
Hiệu trưởng các trường Trung học phổ thông, Thầy Cô giáo trường Trung học phổ
thông tỉnh Hòa Bình đã tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp số liệu, tư vấn khoa học
cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn tấm lòng của tất cả những người thân yêu, bạn bè và
đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.
Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng chắc chắn luận văn không tránh khỏi
những thiếu sót, kính xin được góp ý và chỉ dẫn thêm.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 28 tháng 11 năm 2017
Tác giả

Phạm Thị Thu Hường


ii

MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cảm ơn .................................................................................................................. i
Danh mục các kí hiệu, các chữ viết tắt...................................................................... vi
Danh mục các bảng .................................................................................................. vii
Danh mục các biểu đồ, hình ...................................................................................... ix
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..........................................5
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ...........................................................................5
1.1.1. Nghiên cứu nước ngoài ............................................................................5
1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam ...........................................................................6
1.2. Tổ trưởng chuyên môn trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............8
1.2.1. Lý luận về phân cấp quản lý trong tổ chức ..............................................8
1.2.2 Khái niệm TTCM trường THPT .............................................................11
1.2.3. Chức năng, nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn trường THPT ............13
1.2.4. Yêu cầu của bối cảnh đổi mới giáo dục đặt ra cho TTCM trường THPT ....15
1.2.5. Những phẩm chất và năng lực cần thiết của Tổ trưởng chuyên môn
trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục ................................................18
1.3. Bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn trường THPT ...........................20
1.3.1. Khái niệm đội ngũ TTCM ......................................................................20
1.3.2. Khái niệm hoạt động bồi dưỡng .............................................................22
1.3.3. Các thành tố của hoạt động bồi dưỡng TTCM trong bối cảnh đổi
mới giáo dục .....................................................................................................23
1.4. Quản lý bồi dưỡng đội ngũ Tổ trưởng chuyên môn của Sở Giáo dục và
Đào tạo trong bối cảnh đổi mới giáo dục ..............................................................31
1.4.1. Sở Giáo dục và Đào tạo và vấn đề quản lý bồi dưỡng đội ngũ
TTCM trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục ....................................31

iii
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường
THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục ............................................................32
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn trường THPT ........................................................................39
1.5.1. Các yếu tố thuộc về chủ thể quản lý .......................................................39
1.5.2. Các yếu tố thuộc về đối tượng quản lý ...................................................39
1.5.3. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý ................................................39
Kết luận chương 1 ...................................................................................................41
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ĐỘI
NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TỈNH HÒA BÌNH ...................................................................................42
2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và giáo dục của tỉnh
Hòa Bình ..................................................................................................................42
2.1.1. Khái quát một số đặc điểm tự nhiên tỉnh Hòa Bình ...............................42
2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Hòa Bình ...............................................43
2.1.3. Tình hình phát triển giáo dục–đào tạo tỉnh Hòa Bình ............................44
2.1.4. Tình hình phát triển giáo dục THPT tỉnh Hòa Bình ...............................47
2.2. Thực trạng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .......50
2.2.1. Số lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ................................................50
2.2.2. Cơ cấu đội ngũ tổ trưởng chuyên môn ...................................................51
2.2.3. Chất lượng đội ngũ TTCM .....................................................................53
2.3. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
trường THPT tỉnh Hòa Bình ..................................................................................60
2.3.1. Thực trạng nhận thức về bồi dưỡng chuyên môn cho TTCM các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình .........................................................60
2.3.2. Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THPT
trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ...............................................................................62

2.3.3. Thực trạng xác định mục tiêu bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường
THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ....................................................................63
2.3.4. Thực trạng thực hiện chương trình, nội dung đội ngũ TTCM các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình .........................................................66


iv
2.3.5. Thực trạng phương pháp và hình thức bồi dưỡng đội ngũ TTCM
các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ..................................................68
2.3.6. Thực trạng kết quả bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THPT
trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ...............................................................................74
2.3.7. Đánh giá thực trạng bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THPT
trên địa bàn tỉnh Hòa Bình ...............................................................................74
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn trường THPT tỉnh Hòa Bình trong bối cảnh đổi mới giáo dục ..................77
2.4.1. Thực trạng xây dựng kế hoạch chiến lược và kế hoạch bồi dưỡng
theo năm học.....................................................................................................77
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động bồi dưỡng ...............................79
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo, giám sát thực hiện hoạt động bồi dưỡng ................80
2.4.4. Thực trạng kiếm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng ..............................82
2.4.5. Thực trạng quản lý CSVC phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng ...............83
2.4.6. Thực trạng sử dụng kết quả bồi dưỡng đội ngũ TTCM trong phát
triển đội ngũ giáo viên trường THPT ...............................................................84
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động bồi dưỡng
đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .............................86
2.5.1. Các yếu tố thuộc về Sở GD&ĐT ............................................................86
2.5.2. Các yếu tố thuộc về trường THPT và đội ngũ TTCM ...........................87
2.5.3. Các yếu tố thuộc về môi trường quản lý hoạt động bồi dưỡng ..............88
2.6. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình ...............................................88

2.6.1. Những thành tích đạt được .....................................................................89
2.6.2. Những khiếm khuyết và bất cập .............................................................90
2.6.3. Những vấn đề đặt ra ...............................................................................91
Kết luận chương 2 ...................................................................................................93
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ĐỘI
NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH
HÒA BÌNH TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..................................94
3.1. Định hướng của Đảng và Nhà nước và Chiến lược phát triển Giáo dục
& Đào tạo của tỉnh Hòa Bình đến năm 2020 ........................................................94


v
3.1.1. Định hướng của Đảng và Nhà nước về phát triển GD&ĐT ...................94
3.1.2. Chiến lược phát triển giáo dục của Hòa Bình đến năm 2020 và định
hướng đến năm 2030 ........................................................................................94
3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................................95
3.2.1. Đảm bảo tính cần thiết............................................................................96
3.2.2. Đảm bảo tính khả thi ..............................................................................96
3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả............................................................................96
3.2.4. Đảm bảo tính đồng bộ ............................................................................97
3.2.5. Đảm bảo tính kế thừa .............................................................................97
3.3. Đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý bồi dưỡng đội ngũ TTCM
trường THPT tỉnh Hòa Bình ..................................................................................97
3.3.1. Nâng cao nhận thức của TTCM về nhiệm vụ và sứ mệnh của TCM
trong nhà trường THPT ....................................................................................97
3.3.2. Xây dựng bản tiêu chuẩn thực hiện công việc của TTCM ...................101
3.3.3. Xây dựng kế hoạch hoạt động bồi dưỡng với nội dung và cách thức
thực hiện linh hoạt, thiết thực .........................................................................103
3.3.4. Xây dựng cơ chế đãi ngộ, tạo động lực cho đội ngũ TTCM ................107
3.3.5. Chỉ đạo các trường phát động phong trào tự bồi dưỡng trong các

nhà trường THPT để GV thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn
đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục .................................................................110
3.3.6. Kiểm tra, đánh giá và sử dụng tích cực kết quả hoạt động bồi dưỡng TTCM ....113
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ...................................................................114
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ..........117
3.5.1. Các bước tiến hành ...............................................................................117
3.5.2. Kết quả thăm dò ý kiến.........................................................................118
Kết luận chương 3 .................................................................................................123
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................124
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................128
PHỤ LỤC


vi

DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TT

Từ, cụm từ viết tắt

Từ, cụm từ viết đầy đủ

1

CBQL

Cán bộ quản lý

2

CNH- HĐH

Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

3

CSVC

Cơ sở vật chất

4

ĐCSVN

Đảng cộng sản Việt Nam

5

GD

Giáo dục

6

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

7

GDPT

Giáo dục phổ thông

8

GV

Giáo viên

9

HĐBD

Hoạt động bồi dưỡng

10

HS

Học sinh

11

HT

Hiệu trưởng

12

KHCN

Khoa học công nghệ

13

KT-XH

Kinh tế - Xã Hội

14

NXB

Nhà xuất bản

15

PP

Phương pháp

16

PPDH

Phương pháp dạy học

17

QL

Quản lý

18

QLGD

Quản lý giáo dục

19

TCM

Tổ chuyên môn

20

THPT

Trung học phổ thông

21

THPT

Trung học phổ thông

22

TPCM

Tổ phó chuyên môn

23

TTCM

Tổ trưởng chuyên môn

24

UBND

Uỷ ban nhân dân


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1:
Bảng 2.2:
Bảng 2.3:
Bảng 2.4:
Bảng 2.5:
Bảng 2.6:
Bảng 2.7:
Bảng 2.8:
Bảng 2.9:

Bảng 2.10:
Bảng 2.11:
Bảng 2.12:
Bảng 2.13:
Bảng 2.14:
Bảng 2.15:
Bảng 2.16:
Bảng 2.17:

Số lượng trường học các cấp học từ năm 2012 đến năm 2017 ...........45
Số lượng học sinh THPT từ năm 2012 đến năm 2017........................45
Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh THPT từ năm học 2014
- 2015 đến năm học 2016 – 2017 ........................................................48
Kết quả xếp loại học lực của học sinh THPT từ năm học 20142015 đến năm học 2016 - 2017 ...........................................................49
Thực trạng số lượng đội ngũ tổ trưởng, tổ phó chuyên môn, cơ
cấu TCM các trường THPT tỉnh Hòa Bình.........................................50
Thực trạng cơ cấu theo thâm niên quản lý của đội ngũ tổ trưởng,
tổ phó chuyên môn các trường THPT tỉnh Hòa Bình .........................52
Thực trạng cơ cấu theo độ tuổi của đội ngũ tổ trưởng, tổ phó
chuyên môn các trường THPT tỉnh Hòa Bình ....................................53
Thực trạng trình độ của đội ngũ tổ trưởng, tổ phó chuyên môn
các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình .....................................53
Thực trạng phẩm chất chính trị, đạo đức của đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn các trường THPT tỉnh Hòa Bình ....................................54
Thực trạng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của đội
ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình ............................................56
Thực trạng năng lực quản lý của đội ngũ TTCM các trường
THPT tỉnh Hòa Bình ...........................................................................57
Thực trạng nhận thức về bồi dưỡng chuyên môn của đội ngũ
TTCM các trường THPT tỉnh Hòa Bình .............................................61

Thực trạng nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ TTCM các trường
THPT tỉnh Hòa Bình ...........................................................................62
Thực trạng xây dựng mục tiêu của đội ngũ TTCM các trường
THPT tỉnh Hòa Bình ...........................................................................64
Thực trạng thực hiện các mục tiêu của đội ngũ TTCM các
trường THPT tỉnh Hòa Bình ...............................................................65
Thực trạng thực hiện chương trình, nội dung bồi dưỡng của đội
ngũ TTCM các trường THPT tỉnh Hòa Bình ......................................66
Thực trạng thực hiện phương pháp và hình thức bồi dưỡng đội
ngũ TTCM các trường THPT tỉnh Hòa Bình......................................68


viii
Bảng 2.18:

Thực trạng kết quả bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường THPT

Bảng 2.19:

tỉnh Hòa Bình ......................................................................................74
Thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường
THPT tỉnh Hòa Bình ...........................................................................74

Bảng 2.20:

Bảng 2.21:

Thực trạng xây dựng kế hoạch chiến lược và kế hoạch bồi dưỡng
theo năm học cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT
tỉnh Hòa Bình ......................................................................................77

Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động bồi dưỡng cho đội ngũ

Bảng 2.24:

tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình ..........................79
Thực trạng chỉ đạo, giám sát thực hiện hoạt động bồi dưỡng cho
đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .............80
Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động bồi dưỡng
cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .......82
Thực trạng quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động bồi dưỡng

Bảng 2.25:

cho đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình ............83
Thực trạng sử dụng kết quả bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên

Bảng 2.22:
Bảng 2.23:

Bảng 2.26:
Bảng 2.27.
Bảng 3.1:
Bảng 3.2:

Bảng 3.3:

môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .......................................................84
Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đếm quản lý hoạt động bồi dưỡng
đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình .................86
Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng

chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình ..........................................88
Khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động
bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình ..................118
Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động
bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình theo ý
kiến của chuyên gia. ..........................................................................119
Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động bồi dưỡng hiệu trưởng các trường THPT tỉnh
Hòa Bình. ..........................................................................................121


ix

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, HÌNH
Biểu đồ 2.1:

Thực trạng đội ngũ TTCM các trường THPT tỉnh Hòa Bình ..........59

Biểu đồ 2.2:

Thực trạng thực hiện hình thức bồi dưỡng đội ngũ TTCM các
trường THPT tỉnh Hòa Bình ............................................................69

Biểu đồ 2.3:

Thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM các trường
THPT tỉnh Hòa Bình ........................................................................75

Biểu đồ 2.4:

Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình ........................................89

Hình 1.1:

Các cấp quản lý trong tổ chức ............................................................9


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục là vấn đề quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia, mọi dân tộc. Một xã
hội muốn phát triển đòi hỏi phải coi trọng giáo dục vì giáo dục có tác động tới tất cả
các lĩnh vực của đời sống, đặc biệt giáo dục gắn với sự hình thành và phát triển của
con người, động lực của mọi sự phát triển kinh tế.
Đại hội Đảng lần XII, Đảng ta nhấn mạnh sự quan tâm đặc biệt và làm rõ
hơn lập trường, quan điểm, tính nhất quán về sự cần thiết phải đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực.
Vai trò trách nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục đã được quy định cụ thể tại
Điều 16 - Luật giáo dục: “Cán bộ quản lý giáo dục giữ vai trò quan trọng trong việc
tổ chức, quản lý, điều hành các hoạt động giáo dục. Cán bộ quản lý giáo dục phải
không ngừng học tập, rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn,
năng lực quản lý và trách nhiệm cá nhân. Nhà nước có kế hoạch xây dựng và nâng
cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nhằm phát huy vai trò và trách
nhiệm của cán bộ quản lý giáo dục, bảo đảm phát triển sự nghiệp giáo dục”.
Quản lí hoạt động tổ chuyên môn là nhiệm vụ hàng đầu, là trọng tâm trong
quá trình quản lí nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, qua đó nâng cao chất
lượng dạy và học của nhà trường. Các hoạt động thực hiện chương trình nhà trường,
kế hoạch giảng dạy, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra, đánh giá, bồi

dưỡng nhằm phát triển năng lực sư phạm cho giáo viên của từng tổ chuyên môn
thông qua các hoạt động dự giờ, sinh hoạt chuyên đề, thao giảng, hội giảng, hội thi
giáo viên giỏi, học sinh giỏi để nâng cao chất lượng dạy và học của trường …đều
được triển khai thông qua hoạt động của tổ chuyên môn.
Hiện nay, tổ trưởng chuyên môn trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đã
được tham dự các lớp bồi dưỡng ngắn hạn về công tác quản lý. Tuy nhiên, tổ chức
hoạt động bồi dưỡng chưa thật phù hợp về hình thức, còn nặng về lý thuyết, thiếu
môi trường cụ thể để áp dụng lý thuyết vào thực tế... nên hiệu quả chưa được như
mong muốn. Vì vậy, trong thực hiện nhiệm vụ, tổ trưởng chuyên môn trường THPT
chủ yếu quản lý theo kinh nghiệm, còn lúng túng trong việc thực hiện các chức
năng quản lý, điều hành tổ chuyên môn. Chính sự hạn chế về kiến thức và kỹ năng


2
quản lý đã và đang là một nguyên nhân làm ảnh hưởng tới việc nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện trong các trường THPT tỉnh Hòa Bình hiện nay.
Vì vậy, muốn đội ngũ tổ trưởng chuyên môn các trường THPT có đủ năng
lực quản lý tổ chuyên môn thì phải có nghiên cứu về lý luận và thực tiễn để tìm
kiếm các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ này, vừa đáp ứng yêu cầu
đổi mới, đáp ứng yêu cầu của Sở GD&ĐT Hòa Bình cũng như yêu cầu của trường
THPT và nhu cầu của tổ trưởng chuyên môn, vừa đáp ứng nhu cầu của cộng đồng
dân cư về chất lượng giáo dục. Trên cơ sở đó, tạo điều kiện giúp các tổ chuyên môn
hoạt động có nền nếp, có chất lượng, từ đó giúp Hiệu trưởng trường THPT lập lại
kỷ cương trong công tác dạy học và nâng cao hiệu quả quản lý.
Từ trước đến nay, trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, vấn đề bồi dưỡng đội ngũ giáo
viên các cấp đã được đề cập đến nhiều, tuy nhiên, đối với vấn đề nghiên cứu quản
lý bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT vẫn còn chưa được quan
tâm và nghiên cứu đầy đủ, đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay, trong
bối cảnh các nhà trường chuẩn bị cho thay sách giáo khoa sau 2018, hướng tới hình
thành năng lực và tinh thần khởi nghiệp cho người học.

Xuất phát từ các lý do trên, đề tài “Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ
trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình trong bối cảnh đổi mới giáo
dục” được đặt ra và triển khai nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội
ngũ tổ trưởng chuyên môn trường THPT tỉnh Hòa Bình, đề xuất biện pháp quản lý
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ tổ trưởng chuyên môn, từ đó góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục của các nhà trường THPT.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT
3.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM
trường THPT tỉnh Hòa Bình trong bối cảnh đổi mới giáo dục
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Giới hạn về chủ thể quản lý: Sở GD&ĐT tỉnh Hòa Bình
4.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu và khách thể khảo sát
- Địa bàn nghiên cứu: 38/38 trường THPT tỉnh Hòa Bình.


3
- Khách thể khảo sát:
+ Cán bộ quản lý thuộc Sở GD&ĐT tỉnh Hòa Bình phụ trách trường THPT.
+ Tổ trưởng, tổ phó chuyên môn trường THPT ở hai vùng có điều kiện kinh
tế-xã hội khác nhau (vùng khó khăn, vùng thuận lợi) của tỉnh Hòa Bình.
+ Giáo viên có kinh nghiệm trong giảng dạy, cán bộ phụ trách các đoàn thể
của trường THPT.
5. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, quản lý bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình đã
đạt được những kết quả đáng khích lệ, song vẫn có một số bất cập còn tồn tại như tổ
chức phát triển chương trình bồi dưỡng, khảo sát và đáp ứng nhu cầu bồi dưỡng,
đánh giá năng lực quản lý tổ chuyên môn của TTCM sau bồi dưỡng... Do đó, nếu đề

xuất và áp dụng được các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM
trường THPT phù hợp và khả thi, giải quyết được các bất cập trong thực trạng thì sẽ
góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình trong
bối cảnh đổi mới giáo dục.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM
trường THPT
6.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ
TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình và các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng quản lý
6.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường
THPT tỉnh Hòa Bình
7. Các phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng một số các phương pháp nghiên cứu sau:
7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa… các tài liệu lý luận về
quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Xây dựng và sử dụng các mẫu phiếu điều tra nhằm thu thập thông tin về thực
trạng đội ngũ, thực trạng hoạt động bồi dưỡng và thực trạng quản lý hoạt động bồi
dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình.


4
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn sâu
Xây dựng các câu hỏi phỏng vấn và tiến hành phỏng vấn các chuyên gia, cán
bộ quản lý cấp Sở, TTCM trường THPT tỉnh Hòa Bình để phân tích nhu cầu, nguyện
vọng của TTCM về nội dung và hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý.
7.2.3. Phương pháp chuyên gia
Xây dựng mẫu phiếu xin ý kiến của các TTCM có kinh nghiệm trong quản lý

hoạt động bồi dưỡng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT của tỉnh
Hòa Bình
7.2.4. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Tổng kết các kinh nghiệm của các nhà quản lý và CBQL các trường THPT
trong quá trình quản lý hoạt động bồi dưỡng và quản lý nhà trường.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng thuật toán
Dùng phương pháp toán học để phân tích, xử lý số liệu nhằm khái quát hóa
các kết quả điều tra.
8. Đóng góp của luận văn
Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát, phân tích nhu cầu nâng cao năng lực lãnh
đạo, quản lý của TTCM trường THPT; đánh giá thực trạng năng lực quản lý của
TTCM trường THPT, thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM và thực trạng
quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM do Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT Hòa
Bình đã và đang làm, từ đó đề xuất xây dựng kế hoạch bồi dưỡng với nội dung và
cách thức thực hiện linh hoạt, thiết thực phù hợp với nhu cầu và nguyện vọng của
TTCM nhằm nâng cao năng lực quản lý của đội ngũ TTCM các trường THPT.
9. Cấu trúc của Luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, phần kết quả nghiên cứu của
luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng
chuyên môn trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn trường THPT tỉnh Hòa Bình.
Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động bồi dưỡng đội ngũ tổ trưởng chuyên
môn trường THPT tỉnh Hòa Bình trong bối cảnh đổi mới giáo dục.


5

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG
ĐỘI NGŨ TỔ TRƯỞNG CHUYÊN MÔN TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Nghiên cứu nước ngoài
Ở nước ngoài có nhiều công trình nổi tiếng của các nhà khoa học đề cập đến
công tác quản lý. Đặc biệt tác phẩm “Những vấn đề cốt lõi của quản lý” (NXB
Khoa học kỹ thuật, Hà Nội, năm 1992) của ba tác giả: Harold Koontz, Cyril
o’donnell và Heinz Weihrich được coi như là cẩm nang của các nhà quản lý, đề cập
sâu sắc, toàn diện về các yêu cầu của chất lượng quản lý và hệ thống khoa học quản
lý. Ngoài ra còn kể đến công trình của Wiliam Ouchi (Giáo sư trường Đại học
California, LosAngeles, Mỹ), ông đã khẳng định, yếu tố quan trọng của văn hóa
trong QL và nêu ra 7 yếu tố có ảnh hưởng đến hiệu quả QL được mô tả trong sơ đồ
7S: Strategy (chiến lược), Skills (kỹ năng), Style (cách thức), System (hệ thống),
Structure (cơ cấu), Shared value (các giá trị chung) và đặc biệt là Staff (đội ngũ).
Thông qua mô hình và phân tích đặc điểm của yếu tố trên, chúng ta sẽ thấy giá trị
của chất lượng đội ngũ người QL.
Trên thế giới có rất nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục của các
tác giả như: "Những vấn đề về quản lý trường học" (P.V Zimin, M.I Kônđakốp),
“Quản lý vấn đề quốc dân trên địa bàn huyện”, (M.I Kônđakốp). Nhà giáo dục học
Xô-viết V.A Xukhomlinxki khi tổng kết những kinh nghiệm quản lý chuyên môn
trong vai trò là hiệu trưởng nhà trường cho rằng “Kết quả hoạt động của nhà trường
phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ chức đúng đắn các hoạt động dạy học”. Cùng
với nhiều tác giả khác ông đã nhấn mạnh đến sự phân công, sự phối hợp chặt chẽ,
thống nhất quản lý giữa hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt được mục tiêu đề ra.
Ngoài ra, ở Liên xô (cũ), các công trình nghiên cứu, xét ở góc độ lý luận giáo
dục học của các tác giả đã đề cập tới lực lượng GD; trong đó nêu rõ vai trò, vị trí,
chức năng của CBQL trường học, tiêu biểu là công trình của các nhà khoa học nổi
tiếng như: Ilina T.A với tác phẩm Giáo dục học [34, 42].

6
Tác phẩm “Quản trị hiệu quả trường học” của ba tác giả K.B.Everad,
Geofrey Morris và Ian Wilson (NXB Giáo dục, năm 2009) với nội dung mạng tính
thực tiễn cao trên cơ sở lý luận về quản lý hiện đại mà chính các tác giả là người
trực tiếp thực hành viết ra cho những người thực hành, đây là cuốn sách thật sự có ý
nghĩa, thiết thực cho cán bộ CBQL trường học và các cơ sở giáo dục khác [26].
1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam
Ở Việt Nam đã có những thành tựu đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả
quản lý xã hội trong những điều kiện cụ thể, tương ứng với tình hình phát triển kinh
tế - xã hội của đất nước. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn,
đề ra được những biện pháp quản lý trong lĩnh vực quản lý và phát triển giáo dục đào tạo ở Việt Nam có hiệu quả như tác giả Nguyễn Ngọc Quang “Những khái
niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục” đã đề cập đến những khái niệm cơ bản của
quản lý, quản lý giáo dục, các đối tượng của khoa học quản lý giáo dục.
Tác giả Đặng Bá Lãm, Phạm Thành Nghị “Chính sách và kế hoạch phát triển
trong quản lý giáo dục” đã phân tích khá sâu sắc về lý thuyết và mô hình chính
sách, các phương pháp lập kế hoạch giáo dục, GS-TSKH Vũ Ngọc Hải, PGSTS
Trần Khánh Đức: “Hệ thống giáo dục hiện đại trong những năm đầu thế kỷ
XXI”; PGS-TS Đặng Quốc Bảo “Quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo”,
Tác giả Trần Kiểm “Những Vấn đề nghiên cơ bản của khoa học quản lý giáo
dục” đã trình bày những quan điểm, mục tiêu, biện pháp phát triển giáo dục và hệ
thống giáo dục, làm rõ tư tưởng quản lý.
Gần đây, vấn đề quản lý bồi dưỡng TTCM được các tác giả Đặng Quốc Bảo,
Nguyễn Đình Chỉnh, Trần Bá Hoành, Nguyễn Văn Lê, Đỗ Ngọc Như, Trần Minh
Hằng …đề cập đến trong các công trình nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu trên
dù ít hay nhiều đều thống nhất về sự cần thiết phải nâng cao năng lực QL cho
TTCM và coi đây là một biện pháp then chốt trong đổi mới hoạt động QL chuyên
môn nhằm nâng cao chất lượng GD của các trường THPT hiện nay.
Nghiên cứu công tác quản lý, công tác bồi dưỡng và phát triển đội ngũ giáo
viên nói chung và đội ngũ TTCM nói riêng của trường THPT cũng là một trong

những nội dung quan trọng và cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp CNH- HĐH đất nước.


7
Đội ngũ TTCM trường THPT có vai trò quan quan trọng trong việc thực hiện
nhiệm vụ dạy học và giáo dục, đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện hiện nay.
Ở nước ta, đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục, quản lý
nhà trường của các tác giả: Nguyễn Ngọc Quang, Phạm Minh Hạc, Hà Thế Ngữ,
Thái Duy Tuyên, Phạm Viết Vượng, Nguyễn Kỳ, Đặng Quốc Bảo, Trần Kiểm,
Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Hà Sĩ Hồ… Nhưng còn quá ít các đề tài
nghiên cứu về hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trường THPT.
Gần đây một số tài liệu có liên quan đến việc bồi dưỡng năng lực cho TTCM,
song chưa nhiều và mới chỉ đề cập một cách khái lược hoặc đi vào một số mặt nào đó
liên quan đến vấn đề đang nghiên cứu của tác giả. Trong cuốn “Sổ tay hiệu trưởng
trường dân tộc nội trú” của nhóm tác giả do Đỗ Ngọc Bích chủ biên có đề cập đến
việc phải dựa vào đội ngũ TTCM để đẩy mạnh hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn;
tăng cường kiểm tra việc dạy học trên lớp; xây dựng tập thể sư phạm và coi đây là
biện pháp rất quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
Tác giả Nguyễn Văn Lê trong cuốn “Người hiệu trưởng trường trung học cơ
sở” cũng có đề cập tới vai trò của TTCM trong việc xây dựng và triển khai kế hoạch
hoạt động của tổ chuyên môn. Tạp chí thông tin quản lý giáo dục năm 2004 cũng có
một số bài viết về vị trí, vai trò, năng lực và một số biện pháp nâng cao năng lực
cho TTCM trong trường trung học của các tác giả Nguyễn Thị Tuyết Hạnh; Ngô
Viết Sơn; Trần Minh Hằng.
Trong những năm gần đây, một số tác giả luận văn thạc sĩ chuyên ngành
Quản lý giáo dục cũng đã đề cập đến vấn đề này ở những góc độ khác nhau, có một
số tác giả luận văn nghiên cứu cùng hướng với đề tài như: Nguyễn Hữu Cho (Đắc
Lắc, 2009); Nguyễn Thị Thu Khuê (2011); Trần Công Nhị (Đắk Nông, 2014), Đỗ
Xuân Thao (Hà Nội, 2015);...

Nhiều tác giả cho rằng bồi dưỡng kiến thức quản lý dạy học về kiểm, tra
đánh giá và đổi mới phương pháp dạy học cho TTCM là cần thiết hàng đầu để quản
lý hoạt động TCM của tổ trưởng. Vì hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản trong
các hoạt động của TCM. Cần bồi dưỡng cho tổ trưởng chuyên môn để nâng cao
năng lực quản lý TCM các nội dung bồi dưỡng kiến thức về kiểm tra, đánh giá, bồi
dưỡng kiến thức về đổi mới phương pháp dạy học.


8
Tác giả Trần Thị Hải Yến [50, tr.43-48] cho rằng “để quản lý hoạt động tổ
chuyên môn tốt, vấn đề quyết định là bồi dưỡng kỹ năng lập kế hoạch hoạt động của
tổ chuyên môn của hiệu trưởng”;
Các tác giả nói trên đã đề cập đến công tác bồi dưỡng đội ngũ TTCM ở
trường phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên. Các công trình nghiên cứu này
cơ bản đã giải quyết những vấn đề lý luận cũng như thực tiễn về xây dựng và phát
triển đội ngũ TTCM của các cơ sở giáo dục ở một số địa phương cụ thể.
Tuy nhiên, nhìn tổng thể, các công trình nghiên cứu trên mới chỉ tập trung
tìm hiểu vấn đề xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ TTCM và chưa có công trình nào
nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM ở các trường THPT
trong bối cảnh đổi mới hiện nay.
Trong khuôn khổ của luận văn này, chúng tôi muốn đi sâu hơn để xác định
cơ sở lý luận, khảo sát thực tiễn và trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp quản lý
hoạt động bồi dưỡng đội ngũ TTCM trong các trường THPT trên địa bàn tỉnh Hòa
Bình cho phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục.
1.2. Tổ trưởng chuyên môn trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục
1.2.1. Lý luận về phân cấp quản lý trong tổ chức
Trong một bộ máy quản lý có nhiều loại người quản lý với chức năng, nhiệm
vụ, quyền hạn và trách nhiệm khác nhau. Việc phân loại người quản lý thường được
tiến hành theo hai tiêu chí, theo cấp quản lý và theo phạm vi của hoạt động quản lý.
Trước tiên, có thể hiểu Người quản lý là nhân vật có trách nhiệm phân bố nhân lực

và các nguồn lực khác nhau, chỉ dẫn sự vận hành của một bộ phận hay toàn bộ tổ
chức để tổ chức hoạt động có hiệu quả và đạt đến mục đích. [20; tr- 32]
Với cách hiểu như vậy, một nhà quản lý được xác định bởi ba yếu tố cơ
bản.[20; tr- 34]
Thứ nhất, có vị thế trong tổ chức với những quyền hạn nhất định trong quá
trình ra quyết định quản lý.
Thứ hai, có chức năng thực hiện những nhiệm vụ quản lý nhất định trong
quản lý tổ chức.
Thứ ba, có nghiệp vụ để đáp ứng những đòi hỏi nhất định của công việc.
Người quản lý được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, trong đó cách


9
phân loại dựa vào “cấp quản lý” là phổ biến hơn cả. Có thể mô hình hóa các cấp nhà
quản lý như hình 1.1.
Cấp chiến lược

Cấp kỹ thuật

Cấp tác nghiệp

Hình 1.1: Các cấp quản lý trong tổ chức
- Người quản lý cấp cao (top manager) là những người chịu trách nhiệm định
hướng, chỉ đạo và vận hành toàn diện của cả một tổ chức và đại diện cho tổ chức
trong mối quan hệ với môi trường bên ngoài tổ chức. Họ phải xây dựng, xác định
mục tiêu, chính sách, chiến lược cho toàn bộ tổ chức. Người quản lý cấp cao thường
xuyên phải đại diện cho tổ chức trong các hoạt động có tính cộng đồng, giao dịch,
đàm phán thương thuyết. Họ dành nhiều thời gian để trao đổi, tranh luận với người
quản lý cao cấp khác trong tổ chức hay với những người có liên quan ở những tổ
chức, đơn vị khác.

Vì vậy, quản lý cấp cao còn gọi là quản lý cấp chiến lược, họ chịu trách nhiệm
trả lời câu hỏi: mục đích của tổ chức là gì? Chiến lược nào để đạt được mục đích đó?
Quản lý cấp cao có quyền:
- Quyết định chiến lược hoặc có ảnh hưởng lớn đến các quyết định chiến lược
- Quyết định các chính sách
- Chỉ đạo các mối quan hệ của tổ chức với môi trường bên ngoài.
Chức vụ điển hình họ thường đảm nhận là chủ tịch hội đồng quản trị, chủ
tịch, phó chủ tịch điều hành, phó chủ tịch thứ nhất, vụ trưởng, giám đốc điều hành,
hiệu trưởng…
- Người quản lý cấp trung gian (middle manager): là những người chịu trách


10
nhiệm quản lý những bộ phận và phân hệ của tổ chức. Đó là những người tiếp thu
những chủ trương, chiến lược, chính sách có tầm quan trọng lớn và toàn diện từ
người quản lý cấp cao và rồi chuyển tải chúng thành những mục tiêu và kế hoạch
chuyên biệt hơn, riêng lẻ hơn, cụ thể hơn cho những người quản lý cấp thấp để họ
thực hiện. Họ là người giữ vị trí liên hệ giữa nhà quản lý cấp cao và nhà quản lý cơ
sở. Trách nhiệm mang tính nguyên tắc của các nhà quản lý cấp trung là chỉ đạo quá
trình triển khai các chính sách của tổ chức và thiết lập mối quan hệ cân bằng giữa
đòi hỏi của những nhà quản lý với năng lực của các nhân viên
Sản phẩm của cấp quản lý kỹ thuật là tiếp nhận các chiến lược từ quản lý cấp
cao, chuyển thành các kế hoạch cụ thể nhằm vào mục tiêu cụ thể cho mỗi bộ phận
hay nhóm bộ phận do họ quản lý.
Những người quản lý cấp trung gian điển hình thường giữ những chức vụ như
phó giám đốc, trưởng phòng ban, phó hiệu trưởng… Họ có trách nhiệm chỉ đạo, định
hướng và điều phối hoạt động của những người quản lý cấp thấp hoặc những người
không giữ nhiệm vụ quản lý như các nhân viên văn thư, cán bộ trợ lý…
- Người quản lý cấp thấp nhất, hay còn gọi là người quản lý tuyến đầu (firstline manager): là người chịu trách nhiệm trực tiếp về kết quả sản xuất hay dịch vụ
do những thành viên của bộ phận mà người đó phụ trách thực hiện. Họ không kiểm

soát hoạt động của những nhà quản lý khác.
Người quản lý cấp thấp nhất có nhiệm vụ giám sát và uốn nắn tại chỗ hoạt
động cũng như kết quả của hoạt động đó của những người lao động – thành viên của
tổ chức – khi họ tiến hành các hoạt động sản xuất hay thực hiện dịch vụ. Người quản
lý cấp thấp nhất có vai trò như một mối dây liên hệ giữa kết quả hoạt động của bộ
phận do họ phụ trách với các bộ phận khác trong tổ chức. Người quản lý cấp thấp
nhất không dành nhiều thời gian để làm việc với cấp quản lý cao hơn hay các thành
viên thuộc những bộ phận khác. Phần lớn thời gian của người quản lý cấp này là để
sát cánh với những con người mà họ trực tiếp phải theo dõi, giám sát và đôn đốc. Họ
phải giải quyết hàng loạt công việc sự vụ và phải thông tin liên lạc, phải giải quyết
vấn đề ngay tại chỗ và tức thì. Nói cách khác, họ là người chỉ huy nơi “đầu sóng ngọn
gió”, trên “tuyến lửa”, nơi các hoạt động sản xuất và dịch vụ diễn ra.
Người quản lý cấp cơ sở có thể là tổ trưởng, đốc công, quản đốc, tổ trưởng
chuyên môn….


11
Theo cách hiểu này, tổ trưởng chuyên môn là nhà quản lý cấp thấp nhất trong
nhà trường THPT.
1.2.2 Khái niệm TTCM trường THPT
Theo Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường
phổ thông có nhiều cấp học ban hành theo Thông tư Số: 12/2011/TT-BGDĐT ngày
28 tháng 3 năm 2011 của Bộ GD&ĐT: [14]
Tổ trưởng chuyên môn: là người đứng đầu TCM, do hiệu trưởng bổ nhiệm,
chịu trách nhiệm trước hiệu trưởng về phân phối nguồn lực của tổ, hướng dẫn, điều
hành việc thực hiện các nhiệm vụ của TCM theo qui định, góp phần đưa nhà trường
đạt đến các mục tiêu đã đề ra theo kế hoạch.
TTCM là giáo viên có trình độ đạt chuẩn đào tạo trở lên, có năng lực chuyên
môn vững vàng, có phẩm chất chính trị và đạo đức nghề nghiệp tốt, có năng lực
quản lý. Do hiệu trưởng bổ nhiệm theo nhiệm kỳ của năm học trên cơ sở giới thiệu

của tổ, nhóm chuyên môn.
TTCM về cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý là một cán bộ quản lý được hưởng
phụ cấp chức vụ theo các phân hạng loại trường và các văn bản pháp luật hiện hành.
Là người có chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, nổi trội nhất trong đội ngũ giáo viên
cùng bộ môn của trường, đồng thời có nhiệt huyết, tinh thần trách nhiệm cao, say
mê công việc, được mọi người tin tưởng.
TTCM là viên chức quản lý được hiệu trưởng bổ nhiệm, có nhiệm vụ quản lý
1 tổ chuyên môn theo môn học, nhóm môn học hoặc nhóm các hoạt động ở từng
cấp học THCS, THPT theo quy định tại Điều lệ trường THCS, trường THPT và
trường THPT có nhiều cấp học. TTCM được hưởng chế độ phụ cấp chức vụ và
được giảm định mức tiết dạy theo quy định của pháp luật.
Giáo viên cốt cán tham gia quản lý TCM sẽ là giáo viên có uy tín, nhiều kinh
nghiệm, phải có năng lực quản lý. Giáo viên cốt cán (môn học, trường hoặc cấp
học) là những giáo viên giỏi về chuyên môn, xuất sắc về nghiệp vụ dạy học, giáo
dục; có uy tín trong tập thể sư phạm và được xác định là những người nòng cốt
trong hoạt động dạy học, giáo dục và phát triển đội ngũ giáo viên của môn học/cơ
sở giáo dục hoặc cấp/bậc học.
Có thể quan niệm: Giáo viên cốt cán THPT là những giáo viên THPT giỏi về


12
chuyên môn, xuất sắc về nghiệp vụ dạy học, giáo dục; có uy tín trong tập thể sư
phạm và được xác định là những người nòng cốt trong hoạt động dạy học, giáo dục
và phát triển đội ngũ giáo viên của môn học cũng như giáo viên khác ở trường
THPT hoặc các trường THPT của một tỉnh/thành phố.
Như vậy nếu giáo viên cốt cán tham gia quản lý tổ chuyên môn có sẽ thì có
ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn, tác giả Trần Thị
Hải Yến đã khẳng định “Vai trò của người giáo viên đầu đàn trong TCM trường
trung học: giáo niên đầu đàn là điểm tựa cho việc triển khai các nhiệm vụ của
TCM. Họ là người đi đầu, sẵn sàng nhận và thực hiện có hiệu quả những nhiệm vụ

chuyên môn mới và khó. Họ còn có vai trò là người hướng dẫn, tư vấn, tổ chức, chỉ
đạo quá trình thực hiện các hoạt động chuyên môn của đồng nghiệp trong TCM”
[50]
Tổ chuyên môn là đầu mối để Hiệu trưởng quản lý nhiều mặt, nhưng chủ yếu
vẫn là hoạt động chuyên môn, tức là hoạt động dạy học trong trường và trong bối
cảnh đổi mới hiện nay, chính vì vậy TTCM có năng lực giúp và tư vấn cho Hiệu
trưởng quản lý, triển khai phát triển trương trình môn học, phát triển chương trình
nhà trường, nếu TTCM là giáo viên cốt cán thì nhất định quản lý các hoạt động
chuyên môn của tổ sẽ đạt nhiều thành công.
TTCM trong trường THPT được hiệu trưởng lựa chọn để giao nhiệm vụ
trong số giáo viên có uy tín và năng lực về chuyên môn. Họ là người tiêu biểu đại
diện cho TTCM mà họ được giao phụ trách. Sự đòi hỏi trong cương vị là người tiêu
biểu đại diện làm cho người TTCM phải không ngừng học tập, vươn lên để hoàn
thành nhiệm vụ. Theo qui định tại Luật giáo dục và Điều lệ trường THPT trình độ
chuẩn đào tạo của giáo viên dạy ở bậc THPT là đã qua đại học. Nhờ có nền tảng
kiến thức cơ bản cũng như phương pháp, phẩm chất được hình thành trong quá trình
đào tạo đại học và cương vị của mình TTCM có điều kiện thuận lợi để bồi dưỡng
nâng cao năng lực của mình.
Trong các trường trung học phổ thông, TTCM là lực lượng cán bộ quản lý
giáo dục trực tiếp quản lý trong các tổ chuyên môn. Vì vậy, họ có vai trò quan trọng
đặc biệt trong việc quản lý nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Họ trực
tiếp quản lý đội ngũ giáo viên trong các hoạt động chuyên môn – nhân tố quyết định


13
chất lượng giáo dục. Trước yêu cầu thực hiện đổi mới chương trình phổ thông,
trong đó bộ phận trung tâm là đổi mới chương trình dạy học thì vai trò quản lý dạy
học của TTCM lại càng trở lên quan trọng. Các TTCM trong cương vị của mình
phải là người gương mẫu đi đầu. Không những thế họ còn phải có đủ khả năng để
dẫn dắt TCM cùng thực hiện đổi mới.

Tuy nhiên cho đến hiện nay, các TTCM chưa được đào tạo, bồi dưỡng qua
các chương trình quản lý. Việc đào tạo bồi dưỡng nâng cao năng lực cho họ là có
một ý nghĩa rất quan trọng. Do đó, nâng cao chất lượng của đội ngũ nhà giáo, của
các tổ trưởng chuyên môn vừa là nhiệm vụ cấp bách, vừa là mục tiêu lâu dài, là con
đường để góp phần nâng cao một cách vững chắc chất lượng giáo dục trong các nhà
trường THPT.
1.2.3. Chức năng, nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn trường THPT
* Chức năng của Tổ trưởng chuyên môn [14]
- Giúp Hiệu trưởng điều hành các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn liên quan
đến dạy và học;
- Trực tiếp quản lý giáo viên trong tổ theo nhiệm vụ quy định.
Tổ trưởng chuyên môn phải là người có khả năng xây dựng kế hoạch; điều
hành tổ chức, hoạt động của tổ theo kế hoạch giáo dục, phân phối chương trình môn
học của Bộ Giáo dục và Đào tạo và kế hoạch năm học của nhà trường; tổ chức bồi
dưỡng chuyên môn cho giáo viên trong tổ; đánh giá, xếp loại và đề xuất khen
thưởng, kỉ luật giáo viên thuộc tổ mình quản lý.
Do đó, tổ trưởng chuyên môn phải là người có phẩm chất đạo đức tốt; có
năng lực, trình độ, kinh nghiệm chuyên môn; có uy tín đối với đồng nghiệp, học
sinh. Tổ trưởng chuyên môn phải là người có khả năng tập hợp giáo viên trong tổ,
biết lắng nghe, tạo sự đoàn kết trong tổ, gương mẫu, công bằng, kiên trì, khéo léo
trong giao tiếp, ứng xử.
Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn trường THPT [14]
Người tổ trưởng chuyên môn có nhiệm vụ thực hiện các nội dung ở điều 16
của Điều lệ trường Trung học. Trong đó nhấn mạnh đến các nhiệm vụ trọng tâm:
a) Quản lý giảng dạy của GV
- Xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần tháng, học kì và cả


14
năm học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và các hoạt động khác

theo kế hoạch giáo dục, phân phối chương trình môn học của Bộ Giáo dục và Đào
tạo và kế hoạch năm học của nhà trường.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy
bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém.
- Xây dựng kế hoạch cụ thể về sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong phân phối chương trình.
- Hướng dẫn xây dựng và quản lý việc thực hiện kế hoạch cá nhân, soạn
giảng của tổ viên (kế hoạch cá nhân dạy chuyên đề, tự chọn, ôn thi tốt nghiệp, dạy
bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học
đúng, đủ theo các tiết trong phân phối chương trình; soạn giáo án theo phân phối
chương trình, chuẩn kiến thức, kĩ năng và sách giáo khoa, thảo luận các bài soạn
khó; tổ chức nghiên cứu khoa học, viết sáng kiến kinh nghiệm về nâng cao chất
lượng dạy học, đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá, phát hiện
và bồi dưỡng HS giỏi, phụ đạo HS yếu kém...).
- Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho GV trong tổ, GV mới tuyển
dụng (đổi mới phương pháp dạy học; đổi mới kiểm tra, đánh giá; dạy học theo
chuẩn kiến thức kĩ năng; sử dụng đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học, ứng dụng
CNTT trong dạy học góp phần đổi mới phương pháp dạy học, phương pháp kiểm
tra, đánh giá...).
- Điều hành hoạt động của tổ (tổ chức các cuộc họp tổ theo định kì quy định
về hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ và các hoạt động giáo dục khác; lưu trữ hồ sơ
của tổ; thực hiện báo cáo cho Hiệu trưởng theo quy định.
- Quản lý, kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn của GV (thực hiện hồ
sơ chuyên môn; soạn giảng theo kế hoạch dạy học và phân phối chương trình,
chuẩn kiến thức kĩ năng; ra đề kiểm tra, thực hiện việc cho điểm theo quy định; kế
hoạch dự giờ của các thành viên trong tổ...).
- Dự giờ GV trong tổ theo quy định (4 tiết/GV/năm học).
- Các hoạt động khác (đánh giá, xếp loại GV; đề xuất khen thưởng, kỉ luật
GV... Việc này đòi hỏi tổ trưởng chuyên môn phải nắm thật rõ về tổ viên của mình,
về ưu điểm hạn chế trong việc thực hiện nhiệm vụ giảng dạy được phân công).