HIỂU VÀ SỬ DỤNG HỢP LÝ CÁC XÉT NGHIỆM MIỄN DỊCH TRONG CHẨN ĐOÁN SỐT XUẤT HUYẾT (SỐT DENGUE)

HIỂU VÀ SỬ DỤNG HỢP LÝ
CÁC XÉT NGHIỆM MIỄN DỊCH
TRONG CHẨN ĐOÁN SỐT XUẤT
HUYẾT (SỐT DENGUE)

PGS.TS. Lê Xuân Hải
Khoa Miễn dịch, Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương


SỐT XUẤT HUYẾT (SỐT DENGUE)


Do virus Dengue, thuộc họ Flavivirus, được truyền bởi
muỗi vằn (Aedes aegypti), phổ biến nhất ở các vùng
nhiệt đới và cận nhiệt đới.



Chẩn đoán chính xác nhiễm virus Dengue chủ yếu dựa
vào các xét nghiệm sau:


Xét nghiệm SHPT: xác định ARN của virus Dengue



Xét nghiệm miễn dịch: Phát hiện kháng nguyên (Dengue NS1),
phát hiện kháng thể (anti Dengue IgM và anti Dengue IgG)

2/15

Động học các dấu ấn sinh học trong
sốt Dengue


Thời điểm có thể phát hiện dấu
ấn sinh học virus Dengue

4/15


Một số câu hỏi thường
gặp


Có những xét nghiệm miễn dịch gì để chẩn đoán?



Nên chỉ định thế nào cho hợp lý? Lấy mẫu thế nào?



Thế nào là xét nghiệm huyết thanh đơn và xét nghiệm huyết thanh
kép trong chẩn đoán sốt do virus Dengue?



Kết quả trả về nên được hiểu như thế nào?

5/15


Các loại xét nghiệm miễn
dịch chẩn đoán sốt Dengue


Xét nghiệm phát hiện kháng nguyên

Dengue NS1 test nhanh (đơn độc hoặc
phối hợp NS1 + IgG và IgM)
 Dengue NS1 ELISA


6/54


Các loại xét nghiệm miễn
dịch chẩn đoán sốt Dengue


Xét nghiệm phát hiện kháng thể anti Dengue






Kết hợp IgM/IgG hoặc NS1 + IgM/IgG test
nhanh

Anti Dengue IgM (ELISA
Anti Dengue IgG (ELISA)
Anti Dengue IgM/IgG (ELISA)

7/54


ELISA hay test nhanh tốt?


ELISA chẩn đoán Dengue có độ nhạy khoảng
90-94%, độ đặc hiệu khoảng 97-99%.



Test nhanh chẩn đoán Dengue có độ nhạy và độ
đặc hiệu khá dao động. Thử nghiệm trên nhiều
loại test nhanh khác nhau thấy độ nhạy có thể
dao động từ 70-92%, độ đặc hiệu từ 75-95%.



Test nhanh thuận lợi cho xét nghiệm riêng lẻ
từng bệnh nhân một. ELISA thuận lợi cho xét
nghiệm theo mẻ lớn, nhiều mẫu bệnh phẩm làm
cùng 1 lúc.
8/15


Lấy mẫu thế nào?





2 ml máu không chống đông, ghi đầy đủ thông
tin: họ tên, tuổi, ngày sốt.
Mẫu nên bảo quản từ 2-20 độ C, vận chuyển
đến phòng xét nghiệm trong vòng 6 tiếng.
Trường hợp đặc biệt liên hệ trực tiếp với nhân
viên phòng xét nghiệm để tư vấn

9/15


Hướng dẫn sử dụng hợp lý
xét nghiệm miễn dịch chẩn
đoán sốt Dengue

10/15


Trường hợp dùng kít tích hợp phát
hiện đồng thời cả kháng nguyên và
kháng thể
Sốt Dengue?

NS1 + IgM/IgG

Dương tính
(NS1 hoặc IgM)

Âm tính
(NS1 và IgM)
≤ 4 ngày

Sốt do
DENGUE

NS1 + IgM/IgG
(sau 2-4 ngày)
Dương tính
(NS1 hoặc IgM)

Ngày
sốt
> 4 ngày

Không do
DENGUE

Âm tính
(NS1 và IgM)
11/15


Trường hợp dùng kít phát hiện riêng
kháng nguyên, kháng thể
Nghi sốt Dengue?
Ngày sốt
≤ 4 ngày

> 4 ngày

Dengue NS1

Dengue
IgM/IgG

Âm tính

Dương tính

Dengue IgM/IgG
(Sau 2-4 ngày)

Âm tính

Dương tính

Âm tính
Dengue NS1

Sốt do
DENGUE
Dương tính

Dương tính
Không do
DENGUE

Âm tính

12/15


Huyết thanh đơn? Huyết thanh
đôi?


Lấy máu xét nghiệm 1 lần  Huyết thanh đơn



Nếu sốt ≤ 4 ngày xét nghiệm huyết thanh đơn
âm tính  lấy máu làm xét nghiệm lại sau 2-4
ngày (huyết thanh đôi)

13/15


Ý NGHĨA LÂM SÀNG?
Ngày
sốt

1-5

6-9

NS1

IgM

IgG

Sốt Dengue

-

-

-

Không phải do Dengue

+

-

-

Cấp thể nguyên phát

+/-

+

-

Cấp thể nguyên phát

+

-

+

Cấp thể thứ phát

+/-

+

+

Cấp thể thứ phát

-

-

-

Không phải do Dengue

+/-

+

-

Cấp thể nguyên phát.

+/-

+

+

Cấp thể thứ phát

Lưu ý:
-Chỉ cần có NS1 hoặc IgM dương tính  Đợt sốt này do Dengue
-Có IgG  thứ phát
-Sau ngày 9 (các xét nghiệm giảm đáng kể, không có ý nghĩa chẩn đoán
14/15


KẾT LUẬN
-

Do có nguy có gây xuất huyết và sốc  cần chẩn đoán xác định có
sốt do virus Dengue hay không

-

Sử dụng xét nghiệm miễn dịch với các dấu ấn sinh học là kháng
nguyên NS1, kháng thể IgM, IgG có giá trị chẩn đoán xác định.

-

NS1 và IgM có giá trị xác định đợt sốt hiện tại là do virus Dengue (sốt
Dengue tiên phát). Trong khi đó IgG cho biết gần đây đã bị sốt do virus
Dengue. IgG dương tính (IgM âm hoặc dương) gợi ý sốt Dengue thứ
phát

-

Cần dựa vào ngày sốt để có kế hoạch xét nghiệm hợp lý, nên kết hợp
xét nghiệm cả NS1 và kháng thể IgM để tăng khả năng chẩn đoán.

15/15


XIN TRÂN TRỌNG CẢM
ƠN




GS. TS Nguyễn Anh Trí
Ban lãnh đạo viện HHTMTW
Tập thể khoa Miễn dịch

16/15