Quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ở trường tiểu học nhật tân, quận tây hồ, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

PHAN THỊ THÚY HẰNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC NHẬT TÂN, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

PHAN THỊ THÚY HẰNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC NHẬT TÂN, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Bùi Văn Quân

HÀ NỘI - 2017

i
LỜI CẢM ƠN
Sau quá trình học tập, nghiên cứu với sự giúp đỡ tận tình của các thầy
giáo, cô giáo, các cơ sở giáo dục và bạn bè đồng nghiệp, tôi đã hoàn thành
luận văn này.
Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng
cảm ơn: Các Thầy Cô Khoa Quản lý giáo dục, phòng Sau đại học trường Đại
học Sư phạm Hà Nội II đã tận tình giảng dạy, quan tâm và giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành nhất đối với
PGS.TS. Bùi Văn Quân người trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ, cung cấp kiến
thức, phương pháp luận và hướng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.
Tác giả xin cảm ơn sự nhiệt tình giúp đỡ của các chuyên gia nghiên
cứu giáo dục, cùng người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, giúp đỡ,
tạo mọi điều kiện thuận lợi và đóng góp ý kiến giúp tôi hoàn thành luận văn.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn không thể tránh khỏi
thiếu sót, kính mong nhận được sự chỉ giáo, góp ý của các nhà khoa học, các
bạn đồng nghiệp, để tôi hoàn thành tốt luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 12 năm 2017
Tác giả luận văn

Phan Thị Thúy Hằng


ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình

nào khác.

Tác giả luận văn

Phan Thị Thúy Hằng


iii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. i
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ ix
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ................................................................. xi
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu .............................................................................. 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................ 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................. 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................ 4
8. Cấu trúc của luận văn ............................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN
MÔN THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC ..................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .............................................................. 6
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về hoạt động chuyên môn trong nhà
trường theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................ 6
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên môn

trong nhà trường theo định hướng nghiên cứu bài học ............................ 8
1.2. Tổ chuyên môn trong nhà trường tiểu học ........................................... 9
1.2.1. Vị trí của tổ chuyên môn ............................................................... 9
1.2.2. Chức năng của tổ chuyên môn .................................................... 10


iv
1.2.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn...................................................... 10
1.3. Hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ............. 11
1.3.1. Nghiên cứu bài học ..................................................................... 11
1.3.2. Hoạt động chuyên môn ở trường tiểu học ................................... 14
1.3.3. Hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ...... 14
1.4. Quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học
của hiệu trưởng trường tiểu học ................................................................ 21
1.4.1. Khái niệm quản lý và quản lý chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ............................................................................... 21
1.4.2. Phân cấp quản lý trong quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học (Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng
chuyên môn) ......................................................................................... 22
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học của hiệu trưởng trường tiểu học ............................. 24
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ở trường tiểu học ............................................. 27
1.5.1. Các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến hoạt động chuyên môn theo
định hướng nghiên cứu bài học ............................................................. 27
1.5.2. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên
môn theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................. 28
Kết luận chương 1 ........................................................................................ 30
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

NHẬT TÂN, QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI .............................. 31
2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học trong trường tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ ............ 31
2.1.1. Mục đích khảo sát ....................................................................... 31


v
2.1.2. Nội dung khảo sát ....................................................................... 31
2.1.3. Phương pháp khảo sát ................................................................. 31
2.1.4. Tiêu chí và thang đánh giá .......................................................... 32
2.1.5. Mẫu khảo sát và địa bàn khảo sát ................................................ 33
2.2. Thực trạng hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài
học trong các trường tiểu học quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội ................ 35
2.2.1. Nhận thức vai trò hoạt động chuyên môn theo hướng nghiên cứu
bài đối với phát triển năng lực nghề nghiệp giáo viên tiểu học. ............ 35
2.2.2. Thực trạng thực hiện hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ............................................................................... 39
2.2.3. Thuận lợi, khó khăn của hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ............................................................................... 43
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên
cứu bài học trong trường tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội ... 46
2.3.1. Thực trạng nhận thức về vai trò của quản lý hoạt động chuyên
môn theo định hướng nghiên cứu bài học. ............................................ 46
2.3.2. Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý hoạt động chuyên
môn theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................. 47
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ở trường tiểu học ............................................. 58
2.4.1. Các yếu tố chủ quan thuộc về người hiệu trưởng trường tiểu học 58
2.4.2. Các yếu tố khách quan ................................................................ 60
2.5. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan và khách quan đến quản

lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ở trường
tiểu học ..................................................................................................... 62
2.6. Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường tiểu học ........................................................ 63


vi
2.6.1. Thành công và nguyên nhân ....................................................... 63
2.6.2. Hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 63
Kết luận chương 2 ........................................................................................ 65
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN THEO
ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
NHẬT TÂN QUẬN TÂY HỒ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ............................... 66
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo
định hướng nghiên cứu bài học ................................................................. 66
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ................................................ 66
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ............................................... 66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .............................................. 67
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .............................................. 67
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên
cứu bài học ở các trường Tiểu học quận Tây Hồ, TP. Hà Nội ................... 68
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về phát triển năng lực
nghề nghiệp trong hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu
bài học .................................................................................................. 68
3.2.2. Tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn thực hiện đúng kỹ thuật hoạt
động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ........................ 70
3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng kiến thức phát triển kĩ năng nghiên cứu bài
học cho giáo viên thông qua hình thức nhóm chuyên gia tư vấn cho tổ
chuyên môn .......................................................................................... 84
3.2.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên môn theo định

hướng nghiên cứu bài học..................................................................... 85
3.2.5. Tạo môi trường, động lực phát triển cho đội ngũ cán bộ quản lý
và giáo viên tích cực thực hiện hoạt động nghiên cứu bài học .............. 89
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................ 91


vii
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính thực tiễn của các
biện pháp đề xuất...................................................................................... 92
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................... 92
3.4.2. Các bước tiến hành khảo nghiệm ................................................ 92
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm .................................................................. 93
Kết luận chương 3 ...................................................................................... 100
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 101
1. KẾT LUẬN ........................................................................................ 101
2. KHUYẾN NGHỊ ................................................................................ 103
2.1. Đối với phòng GD&ĐT quận Tây Hồ .......................................... 103
2.2. Đối với hiệu trưởng các trường tiểu học ...................................... 103
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 104
PHỤ LỤC


viii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

ĐHSP

: Đại học sư phạm

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GV

: Giáo viên

HĐCM

: Hoạt động chuyên môn

HS

: Học sinh

NCBH

: Nghiên cứu bài học

Nxb

: Nxb

PPDH

: Phương pháp dạy học

TCM

: Tổ chuyên môn

TH

: Tiểu học

THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TP.

: Thành phố


ix
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Khách thể khảo sát ....................................................................... 35
Bảng 2.2. Tầm quan trọng của hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở nhà trường tiểu học hiện nay....................................... 36
Bảng 2.3. Biểu hiện tầm quan trọng của hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học trong nhà trường tiểu học .................................... 37
Bảng 2.4. Mức độ thực hiện các hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường tiểu học Nhật Tân ............................................ 39

Bảng 2.5. Hiệu quả của hoạt động theo định hướng nghiên cứu bài học
trong việc phát triển năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ............................. 41
Bảng 2.6. Thuận lợi khi tổ chức hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ....................................................................................... 43
Bảng 2.7. Khó khăn khi tổ chức hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ....................................................................................... 44
Bảng 2.8. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ở nhà trường tiểu học hiện nay ............................ 46
Bảng 2.9. Đánh giá về mức độ thực hiện lập kế hoạch hoạt động chuyên
môn theo định hướng nghiên cứu bài học ..................................................... 48
Bảng 2.10. Đánh giá về mức độ thực hiện tổ chức hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................................. 51
Bảng 2.11. Đánh giá về mức độ thực hiện chỉ đạo hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................................. 53
Bảng 2.12. Đánh giá về mức độ thực hiện kiểm tra việc thực hiện kế hoạch
hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ........................ 55
Bảng 2.13. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan đến quản
lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học .................... 58


x
Bảng 2.14. Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố khách quan đến
quản lý hoạt động giáo chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học .... 60
Bảng 3.1. Mẫu khảo nghiệm ......................................................................... 92
Bảng 3.2. Tiêu chí khảo sát và cách cho điểm .............................................. 93
Bảng 3.3. Mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý hoạt động chuyên
môn theo định hướng nghiên cứu bài học ..................................................... 93
Bảng 3.4. Kết quả khảo nghiệm về mức độ khả thi của các biện pháp quản
lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học .................... 96
Bảng 3.5. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và khả thi của các biện pháp quản

lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học .................... 98


xi
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ
Sơ đồ 1.1. Xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch bài học nghiên cứu.......... 12
Sơ đồ 1.2. Phân cấp quản lý hoạt động chuyên môn ..................................... 22
Biểu đồ 2.1. Tầm quan trọng của hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở nhà trường tiểu học hiện nay....................................... 37
Biểu đồ 2.2. Hiệu quả của hoạt động theo định hướng nghiên cứu bài học
trong việc phát triển năng lực nghề nghiệp cho giáo viên ............................. 42
Biểu đồ 2.3. Tầm quan trọng của quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ở nhà trường tiểu học. ......................................... 47
Biểu đồ 2.4. Mức độ thực hiện quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ............................................................................ 57
Biểu đồ 2.5. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố chủ quan và khách quan đến
quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ở
trường tiểu học ............................................................................................. 62
Sơ đồ 3.1 Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học ............................................................. 91
Biểu đồ 3.1. Mối quan hệ giữa tính cần thiết và tính thực tiễn của các biện
pháp quản lý được đề xuất ............................................................................ 99


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Đảng và nhà nước ta quyết định đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn
minh. Vì vậy trước hết muốn tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa thắng

lợi phải phát triển giáo dục đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ
bản của sự phát triển nhanh và bền vững.
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diện GD&ĐT đã đưa ra mục tiêu định hướng “... Đối với giáo dục phổ thông,
tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.
Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến
khích học tập suốt đời...” và quan điểm chỉ đạo: “…Trong quá trình đổi mới,
cần kế thừa, phát huy những thành tựu, phát triển những nhân tố mới, tiếp thu
có chọn lọc những kinh nghiệm của thế giới; kiên quyết chấn chỉnh những
nhận thức, việc làm lệch lạc. Đổi mới phải đảm bảo tính hệ thống, tầm nhìn dài
hạn, phù hợp với từng loại đối tượng và cấp học; các giải pháp phải đồng bộ,
thực tiễn, có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, bước đi phù hợp…”.[2]
Ý thức về vai trò vô cùng to lớn của sự nghiệp trồng người, Đảng và
Nhà nước ta đã coi “giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Và những năm
gần đây, giáo dục Việt Nam đã có sự chuyển mình nhanh chóng, toàn diện để
đáp ứng “đơn đặt hàng” của cuộc sống hiện đại. Vấn đề chất lượng giáo dục
không chỉ được đặt ra trong các hội thảo mà còn là mối quan tâm chung của
toàn xã hội. Chưa bao giờ câu hỏi: “Làm sao để nâng cao chất lượng giáo
dục?” lại trở thành vấn đề “nóng” và cấp thiết như hiện nay. Đi tìm câu trả lời


2
cho vấn đề này là nhiệm vụ của toàn xã hội, của ngành giáo dục mà trong đó
cán bộ quản lý giáo dục đóng vai trò quan trọng. Quản lý hoạt động chuyên
môn đạt hiệu quả cao chính là con đường tối ưu giúp hiệu trưởng quản lý các
hoạt động giáo dục của nhà trường không chỉ ở bề rộng mà còn ở chiều sâu.
Qua đó nâng cao chất lượng giáo viên, tạo nên “thương hiệu” của nhà trường

nói riêng và góp phần thực hiện mục tiêu ngành giáo dục đã đề ra.
1.2. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, vấn đề quản lý hoạt động chuyên môn
trong các trường tiểu học quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều bất
cập chưa mang lại hiệu quả cao cũng như đáp ứng nhu cầu của đổi mới giáo
dục. Hoạt động của các tổ chuyên môn có lúc, có nơi còn nặng về quản lý
hành chính hơn và nhiều khi mang tính hình thức, đối phó mà chưa đi vào
thực chất. Hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn chưa được thường
xuyên, thường chỉ mới tập trung vào các đợt hội giảng hay các đợt thi giáo
viên giỏi. Đó là nguyên nhân khiến cho các giáo viên trong cùng chuyên môn
chưa thực sự gắn kết được với nhau một cách chặt chẽ để tạo ra sự thống nhất
trong hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời qua đó nâng cao
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện nền giáo dục việt Nam, hoạt động
hoạt động tổ nhóm chuyên môn cũng cần có sự “phá bỏ khuôn thước”. Từ yêu
cầu bức thiết đó, mô hình nghiên cứu bài học (NCBH) đã ra đời. Nghiên cứu
bài học trong hoạt động tổ chuyên môn nhằm nâng cao năng lực nghề nghiệp
của giáo viên thông qua nghiên cứu để cải tiến các hoạt động dạy học các bài
học cụ thể, qua đó cải tiến chất lượng học của học sinh. Vì vậy, quản lý có hiệu
quả hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học là một trong
những nhiệm vụ của Hiệu trưởng để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên,
nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục, đáp ứng yêu cầu của Bộ GD&ĐT và
yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông hiện nay.


3
Thực tế trên đòi hỏi phải tăng cường các biện pháp quản lý thiết thực,
hiệu quả của Hiệu trưởng nhà trường trong quản lý hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học. Vấn đề này tuy đã được triển khai ở
nhiều nơi nhưng việc nghiên cứu công tác quản lý hoạt động nghiên cứu bài
học tại tổ chuyên môn của các trường Tiểu học trong quận Tây Hồ nói chung

và trường tiểu học Nhật Tân còn ít được đề cập đến.
Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn nói trên, đề tài: “Quản lý hoạt
động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học
Nhật Tân, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội” được lựa chọn nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động chuyên
môn ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội để đề xuất
biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học
nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ của giáo viên trong tổ chuyên môn, góp
phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường Tiểu học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học trong
trường Tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu
bài học của hiệu trưởng trường tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động chuyên môn ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội đã có những đổi mới nhất định nhưng vẫn còn mang nhiều
tính hành chính. Nếu đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học một cách phù hợp với thực tế thì sẽ nâng


4
cao chất lượng hoạt động chuyên môn và góp phần nâng cao chất lượng dạy
học ở trường Tiểu học, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn theo
định hướng nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học

5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây
Hồ, thành phố Hà Nội và yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng.
5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội.
Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp quản lý hoạt động
chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học đã đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Đề tài giới hạn hoạt động chuyên môn ở cấp độ tổ chuyên môn
6.2. Địa bàn nghiên cứu: Trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ,
thành phố Hà Nội.
6.3. Đối tượng khảo sát, khảo nghiệm: cán bộ quản lý , giáo viên
trường tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội
6.4. Chủ thể quản lý: Hiệu trưởng trường tiểu học
6.5. Thời gian lấy số liệu: 2016 - 2017
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Bao gồm các phương pháp phân tích, tổng hợp, phân loại, hệ thống
hoá, khái quát hoá... các tài liệu lý luận, các công trình nghiên cứu có liên
quan để xây dựng cơ sở lý luận của quản lý hoạt động tổ chuyên môn theo
định hướng nghiên cứu bài học.


5
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Gồm các phương pháp:
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Phát phiếu trưng cầu ý kiến về
những vấn đề liên quan đến quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội.
- Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về nội dung quản lý,
yếu tố ảnh hưởng, biện pháp quản lý, đề xuất.

- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Trao đổi, toạ đàm; rút kinh
nghiệm qua các hội thảo, hội nghị tổng kết về quản lý hoạt động chuyên môn
theo định hướng nghiên cứu bài học của ngành tổ chức.
- Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng một số công thức thống kê
toán học để xử lý số liệu thu được.z
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận - Khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham
khảo, Phụ lục. Luận văn bao gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn theo định
hướng nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội.
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn theo định hướng
nghiên cứu bài học ở trường Tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, TP. Hà Nội.


6
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
THEO ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về hoạt động chuyên môn trong
nhà trường theo định hướng nghiên cứu bài học
Từ thế kỷ thứ XIX, nghiên cứu bài học được phát triển ở Nhật Bản như
một chỉ dẫn cho phương pháp giảng dạy nâng cao. Theo truyền thống, có hai loại
nghiên cứu bài học: phương pháp nghiên cứu từ chung tới riêng (nó phổ biến
những thông tin giáo dục và phương pháp nền tảng, cải cách những kỹ năng sư
phạm) và học thông qua những thảo luận và quan sát của giáo viên. [34]
Cuối những năm 1990, Saito và những đồng nghiệp phát triển nghiên

cứu bài học cho cộng đồng học, một phương pháp để nghiên cứu bài học là
thu hút những học viên và những nhà nghiên cứu ở Nhật. Với hy vọng rằng
giáo dục tốt hơn sẽ mang đến những người lao động tốt hơn. Khi nền kinh tế
bị suy thoái đã dẫn đến nhiều nhân viên bị sa thải, từ đó rất nhiều trẻ em mất
đi niềm yêu thích với học hành. Nhiều vấn nạn xảy ra: học sinh nói chuyện
riêng hoặc ngủ gật thường xuyên diễn ra trong lớp học của những giáo viên
độc đoán, những bài giảng của họ dựa trên những bài giảng truyền thống, một
chiều. Saito tuyên bố rằng vấn đề nghiêm trọng hơn là đa số học sinh Nhật
Bản đánh mất đi niềm yêu thích trong học tập. Để thay đổi hoàn cảnh đó, Sato
và những đồng nghiệp giới thiệu nghiên cứu bài học cho các nhóm học. Trong
nghiên cứu bài học cho nhóm học thì không chỉ có vài bộ môn mà tất cả các
giáo viên cần tham gia và họ cần tập trung nhiều hơn việc quan sát và phản
ánh. Theo Saito, ước tính có 2000 trường tiểu học và gần 1000 trường cấp hai
đang làm việc với phương pháp đó. [34]


7
Ở Hoa Kỳ, xem xét những điểm số thấp của học sinh trong những xu
hướng nghiên cứu Toán học và khoa học quốc tế so sánh với những điểm số
cao của học sinh Đông Á, Hiebert and Stigler đã đề cập tới vấn đề liên quan
tới sự rèn luyện sư phạm ở Hoa Kì. Họ khẳng định rằng, mặc dù đã có những
hoạt động nhóm và giảng viên đều tin tưởng vào hướng đi theo xu hướng xã
hội của giáo dục, sự thật thì không nhiều thay đổi được chú ý trong cách học
cho những đứa trẻ. Thêm vào đó, họ cũng tìm ra được rất ít thay đổi trong
việc hướng học sinh đến những kiến thức toán học sâu rộng hơn. Trong
những hoàn cảnh đó, kết hợp với sự kêu gọi phát triển chuyên môn, thứ mà
lấy nền tảng từ trường học nhiều hơn trong thực tại hàng ngày, những học giả
đã giới thiệu nghiên cứu bài học như một phương pháp phát triển chuyên môn
tại Nhật đã phản đối những hoạt động phát triển chuyên môn ngắn hạn thông
thường và khẳng định tầm quan trọng của một phương pháp được duy trì và

luyện tập. Nghiên cứu bài học được miêu tả như một quá trình bao gồm
những bước sau: cùng nhau lên kế hoạch nghiên cứu bài học, thực hiện
nghiên cứu bài học, thảo luận về nghiên cứu bài học, xem xét lại kế hoạch đã
đề ra (không bắt buộc), giảng dạy theo bài học mẫu (không bắt buộc), và chia
sẻ những đánh giá về mẫu bài học ôn tập. Sự phát triển chuyên môn của giáo
viên là một hoạt động đại diện của đổi mới giáo dục. Gần đây, trong lĩnh vực
phát triển chuyên môn, nghiên cứu bài học đã thu hút được sự quan tâm của
các nhà giáo dục và học giả trên toàn thế giới, trong đó có Hoa Kỳ, Vương
quốc Anh và Úc.
Nghiên cứu bài học đã được giới thiệu ở nhiều nước châu Á như
Brunei, In-đô-nê-xi-a, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam. Ở Việt Nam, mô
hình này được đưa vào thí điểm đầu tiên ở một số trường ở tỉnh Bắc Giang từ
năm học 2006 – 2007 qua dự án “Nâng cao năng lực bồi dưỡng giáo viên
theo cụm và quản lý nhà trường” của tổ chức JICA – Nhật Bản. Năm 2009,
mô hình được giới thiệu đến các trường đại học, cao đẳng sư phạm thông qua


8
Hội thảo quốc tế về NCBH tại trường Đhọc sinh P Hà Nội (do Viện nghiên
cứu Sư phạm tổ chức). Năm 2010, tổ chức Plan và tổ chức cứu trợ trẻ em
(SC) giới thiệu và xây dựng mô hình nghiên cứu bài học ở các trường tiểu học
trong tỉnh Thái Nguyên, Phú Thọ, Quảng Bình, Quảng Trị…). Năm 2013, mô
hình nghiên cứu bài học được triển khai giới thiệu thí điểm ở một số tỉnh,
thông qua Chương trình đảm bảo chất lượng giáo dục (SEQAP). Ở Việt Nam,
mô hình nghiên cứu bài học; hoạt động chuyên môn theo nghiên cứu bài học
hoặc hoạt động chuyên môn theo nghiên cứu bài học lấy học sinh làm trung
tâm… Dù được gọi theo những cách gọi khác nhau nhưng tựu chung lại vẫn
được triển khai áp dụng thực tiễn cơ bản theo triết lý, mục tiêu, phương pháp,
kỹ thuật của nghiên cứu bài học. [22]
Các công trình nghiên cứu còn được thông qua các bài báo, báo cáo

khoa học như: Vũ Thị Sơn, Nguyễn Duân, (2010), “Nghiên cứu bài học”một cách tiếp cận năng lực nghề nghiệp của giáo viên; Nguyễn Mậu Đức, Lê
Huy Hoàng, (2012), Phương pháp Bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo
viên, sinh viên Sư phạm thông qua mô hình nghiên cứu bài học; Sở GD&ĐT
Hải Phòng), Bài viết sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học; Đặng
Thị Hồng Đoan (2011), bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tiểu học
qua “nghiên cứu bài học ”; Nguyễn Mậu Đức - Hoàng Thị Chiên, đổi mới
sinh hoạt chuyên môn theo hướng xây dựng văn hóa học tập ở nhà trường
qua nghiên cứu bài học; Vũ Hạnh (2012), sinh hoạt chuyên môn trong nhà
trường phổ thông...
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên môn
trong nhà trường theo định hướng nghiên cứu bài học
Xuất phát từ tầm quan trọng của quản lý hoạt động chuyên môn theo
định hướng nghiên cứu bài học để nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên
môn và chất lượng đội ngũ giáo viên cho nên trong lĩnh vực quản lý giáo dục


9
cũng có nhiều công trình nghiên cứu theo hướng này. Có thể kể ra một số
công trình sau:
- Nguyễn Hữu Hòa (2009), Một số biện pháp quản lý hoạt động tổ
chuyên môn của Hiệu trưởng các trường THPT thành phố Đà Lạt, tỉnh Lâm
Đồng, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục [13].
- Bùi Đức Tấn (2011), Quản lý hoạt động tổ chuyên môn của hiệu
trưởng các trường THPT thành phố Lào Cai, tỉnh Lào Cai, Luận văn thạc sĩ
khoa học giáo dục [24].
- Nguyễn Minh Đăng (2012), Biện pháp quản lý tổ chuyên môn của
hiệu trưởng trường THPT huyện Tam Dương tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc
sĩ khoa học giáo dục [9].
- Ngô Thị Phương Thảo (2015), Quản lý hoạt động tổ chuyên môn
trong bối cảnh đổi mới giáo dục, Kỷ yếu hội thảo Khoa học quốc gia, Hà Nội

[27].
.....
Đề tài nghiên cứu về nghiên cứu bài học được tập trung nhiều nhưng
nghiên cứu về quản lý chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học còn ít,
tập trung vào cấp trung học cơ sở, trung học phổ thông còn ở cấp tiểu học và
đặc biệt trên địa bàn quận Tây Hồ chưa có công trình nào nghiên cứu. Vì vậy
sự lựu chọn đề tài đã xác định được điểm mới và có ý nghĩa thực tiễn trong việc
nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn ở các trường tiểu học nói chung và
trường tiểu học Nhật Tân, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội nói riêng.
1.2. Tổ chuyên môn trong nhà trường tiểu học
1.2.1. Vị trí của tổ chuyên môn
Theo Điều lệ trường tiểu học, trường trung học phổ thông và trường
phổ thông có nhiều cấp học ban hành, Thông tư số: 12/2011/TT-BGDĐT
ngày 28 tháng 3 năm 2011 của Bộ GD&ĐT: Tổ chuyên môn là một bộ phận


10
cấu thành trong trong bộ máy tổ chức, quản lý của trường phổ thông, nơi thực
thi các nhiệm vụ, chính sách, các phương pháp đổi mới giáo dục, đồng thời
cũng là nơi phản hồi một cách chính xác nhất tính hiệu quả của phương pháp
giáo dục của đơn vị cơ sở. [3]
Trong trường các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác với
nhau, phối hợp các các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể
trong nhà trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường;
Chương trình giáo dục và các hoạt động giáo dục và các hoạt động khác
hướng tới mục tiêu giáo dục.
1.2.2. Chức năng của tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn là đầu mối để Hiệu trưởng quản lý nhiều mặt, nhưng
chủ yếu vẫn là hoạt động chuyên môn, trong đó chủ yếu là hoạt động dạy học.
Chức năng của Tổ chuyên môn [3]:

- Giúp Hiệu trưởng điều hành các hoạt động nghiệp vụ chuyên môn liên
quan đến dạy và học;
- Trực tiếp quản lý giáo viên trong tổ theo nhiệm vụ quy định.
- Triển khai kế hoạch của nhà trường tới các thành viên trong tổ
- Báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch của nhà trường.
1.2.3. Nhiệm vụ của tổ chuyên môn
Tổ chuyên môn có những nhiệm vụ sau [3]:
- Tổ chuyên môn tổ chức thực hiện chương trình dạy học theo quy định
của Bộ giáo dục, kiểm tra đánh giá kết qủa giảng dạy - học tập, đổi mới
phương pháp dạy học, ... một cách sát thực nhất.
- Tổ xây dựng kế hoạch hoạt động chung của tổ theo tuần, tháng, năm
học nhằm thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học và hoạt động giáo dục;


11
- Thực hiện bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, kiểm tra, đánh giá chất
lượng, hiệu quả giảng dạy, giáo dục và quản lý sử dụng sách, thiết bị của các
thành viên trong tổ theo kế hoạch của nhà trường;
- Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo quy định Chuẩn nghề
nghiệp giáo viên tiểu học và giới thiệu tổ trưởng, tổ phó.
- Hướng dẫn các thành viên trong tổ lập hồ sơ lưu trữ thông tin.
- Chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức phụ đạo học sinh kém, bồi dưỡng học
sinh giỏi.
- Tổng kết, đánh giá hoạt động của tổ và đề ra những kiến nghị. Đề xuất
khen thưởng và kỉ luật..
- Tổ chuyên môn sinh hoạt định kì hai tuần một lần và các sinh hoạt
khác khi có nhu cầu công việc.
1.3. Hoạt động chuyên môn theo định hướng nghiên cứu bài học
1.3.1. Nghiên cứu bài học
1.3.1.1. Khái niệm nghiên cứu bài học

Thuật ngữ “nghiên cứu bài học” (tiếng Anh là Lesson Study hoặc
Lesson Research) được chuyển từ nguyên nghĩa tiếng Nhật (jugyou kenkyuu)
dùng để chỉ một quá trình nghiên cứu, học hỏi từ thực tế của một nhóm hay
nhiều giáo viên trong một nhà trường nhằm đáp ứng tốt nhất việc học có chất
lượng của từng học sinh. Nghiên cứu bài học có trọng tâm là nghiên cứu việc
học của học sinh thông qua từng chủ đề, bài học, môn học, lớp học cụ thể. Để
tìm hiểu học sinh học như thế nào? giáo viên cần phải làm gì để học sinh học
tập thực sự và có hiệu quả. [32]
1.3.1.2. Các bước nghiên cứu bài học
Các bước nghiên cứu bài học được thể hiện qua sơ đồ sau [4]:


12

Xác định
mục tiêu,
xây dựng kế
hoạch

Áp dụng cho
thực tiễn
giảng dạy
hàng ngày

Các
bước
NCBH

Tổ chức dạy
minh họa

Suy ngẫm và
thảo luận về
BHMH

Sơ đồ 1.1. Xác định mục tiêu, xây dựng kế hoạch bài học nghiên cứu
Bước 1: Xác định mục tiêu
- Giáo viên (GV) cần xác định mục tiêu kiến thức và kỹ năng mà học
sinh (HS) cần đạt được khi tiến hành nghiên cứu theo chuẩn kiến thức, kỹ
năng ở từng môn học, đảm bảo phù hợp với trình độ của học sinh , năng lực
chuyên môn của giáo viên
- Các giáo viên trong tổ thảo luận chi tiết về thể loại bài học, nội dung
bài học, các phương pháp, phương tiện dạy học đạt hiệu quả cao, cách tổ chức
dạy học phân hóa theo năng lực của học sinh, cách rèn kỹ năng, hướng dẫn
học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết tình huống thực tiễn...
- Dự kiến những thuận lợi, khó khăn của học sinh khi tham gia các hoạt
động học tập, các tình huống xảy ra và cách xử lý (nếu có)…
- Tổ chuyên môn giao cho giáo viên trong nhóm soạn giáo án bài
nghiên cứu, trao đổi với các thành viên trong tổ để chỉnh sửa lại giáo án.
- Các thành viên khác có nhiệm vụ xây dựng kế hoạch chi tiết cho việc
quan sát và thảo luận sau khi tiến hành bài học nghiên cứu.