Tải bản đầy đủ (.pdf) (176 trang)

Vận dụng phương pháp dạy học theo góc và dạy học theo dự án nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh thông qua dạy học

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.29 MB, 176 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

BÙI THỊ KHÁNH LINH

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC
VÀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH
THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG “OXI – LƢU HUỲNH”
- HĨA HỌC 10 TRUNG HỌC PHỔ THƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

BÙI THỊ KHÁNH LINH

VẬN DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC
VÀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO CHO HỌC SINH
THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG “OXI – LƢU HUỲNH”
- HĨA HỌC 10 TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
Chun ngành: Lí luận và phƣơng pháp dạy học bộ mơn Hóa học

Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Thị Sửu

HÀ NỘI, 2017


LỜI CẢM ƠN

,




,



,

,

ế


ế PGS. TS. Nguyễn Thị Sửu

,










9–

ọ S

ế




X

ế


ệ ,

S

ọ S



ọ ,








T




T

9–

T



TTế T ị





,







,






–T



ế
,
,

ế
ế

,

,





ế
T


Bùi Thị Khánh Linh


DANH MỤC CÁC CH

VIẾT TẮT

BTH


BTHH


CN
DHHH



DH





DA
DHDA



S




QV

ế



QV & ST

ế



GV


HS
NL
NL QV & ST

ế



NXB
PP



PPDH
PT


PTN



PTHH
Ư
S T

S

SGK

S

ST

S

THPT

T

TN

T




TNSP

T






MỤC LỤC
U ..................................................................................................................... 1




...................................................................................................... 1



............................................................................................... 3


3.



.............................................................................................. 3


4

........................................................................... 3

5

ế

ọ ................................................................................................ 4

6

......................................................................................... 4

7



8


ƯƠ
Ă

.............................................................................. 4

.............................................................................................. 5

. ƠS





Í UẬ VÀ T Ự TIỄ

IẢI QUYẾT VẤ





Ề VÀ SÁ

ỦA VIỆ
TẠO

ÁT TRIỂ

O Ọ SI

............... 6

................................................................................... 6





ọ ............................................ 7


1.2.1. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục trung học ................................ 7
1.2.2.Đổi mới phương pháp dạy học hóa học ở trường phổ thơng ........................ 8




,

ế



................ 10

1.3.1. Khái niệm năng lực ...................................................................................... 10
1.3.2.Đặc điểm và cấu trúc chung của năng lực .................................................... 11
1.3.3.Các năng lực cần hình thành và phát triển cho học sinh trong dạy học hóa học15
4



ế







ọ ...................................................................................................................... 16

1.4.1. hái niệm v năng lực gi i qu t vấn đ v sáng tạo ................................. 16
1.4.2. Nh ng iểu hiện của năng lực gi i qu t vấn đ v sáng tạo ..................... 17
5


ế









........................................ 18

1.5.1. Dạy học theo góc ......................................................................................... 18
1.5.1.1. hái niệm .............................................................................................. 18
1.5.1.2. Mục tiêu của PPDH theo góc .................................................................. 18


1.5.1.3.Đặc điểm của phương pháp dạy học theo góc ....................................... 19
1.5.1.4.Quy trình thực hiện dạy học theo góc .................................................... 20
1.5.1.5.Ưu điểm và hạn ch ................................................................................ 23
1.5.1.6. Một số chú ý khi sử dụng PPDH theo góc ............................................ 24
1.5.2. Dạy học dự án .............................................................................................. 25
1.5.2.1. hái niệm .............................................................................................. 25
1.5.2.2. Đặc điểm của dạ học dự án ................................................................. 25
1.5.2.3. Phân loại dạy học dự án....................................................................... 26

1.5.2.4. Quy trình dạy học dự án ....................................................................... 27
1.5.2.5. Ưu nhược điểm. ..................................................................................... 30
6 T






ế

T

,



TTế T ị






T



T


ọ ở



,

................................................................................................................ 32
1.6.1. Mục đích v đối tượng đi u tra ................................................................... 32
1.6.1.1.Mục đích đi u tra ................................................................................... 32
1.6.1.2. Đối tượng đi u tra ................................................................................. 33
1.6.2. K t qu đi u tra ........................................................................................... 33
1.6.2.1.

t qu phi u h i giáo vi n .................................................................... 33

1.6.2.2.

t qu phi u h i học sinh ....................................................................38

Tể

ế

...................................................................................................... 42
VẬ

T




O ỰÁ



TẠO

UỲ

ƯƠ



ÁT TRIỂ

O Ọ SI

” - ĨA Ọ


2.1.


0

T Ơ

Á

ẠY Ọ T


Ă



O Ó VÀ ẠY Ọ

IẢI QUYẾT VẤ

QUA ẠY Ọ

ƯƠ

Ề VÀ

“OXI – ƯU

0 ....................................................................................... 43




ế

“O



ỳ ”–

..................................................................................................... 43


2.1.1. Mục tiêu ....................................................................................................... 43
2.1.2. Cấu trúc v đặc điểm v nội dung ki n thức trong chương......................... 44


2.1.3. Nh ng chú ý v mặt phương pháp dạy học phần chương “Oxi – Lưu
huỳnh” ................................................................................................................... 45
T ế
T

ế



T

ế







ọ ............................................................................. 45

2.2.1. Xây dựng các tiêu chí, mức độ đánh giá năng lực gi i quy t vấn đ và sáng
tạo .......................................................................................................................... 45
2.2.2. Thi t k bộ công cụ đánh giá năng lực gi i quy t vấn đ và sáng tạo của
học sinh THPT ....................................................................................................... 49

2.2.2.1. Thi t k b ng kiểm quan sát đánh giá NL GQVĐ v ST của HS .......... 50
2.2.2.2. Thi t k phi u h i HS v mức độ phát triển NL GQVĐ v ST trong dạy
học hóa học ........................................................................................................ 52
2.2.2.3. Đánh giá NL GQVĐ v ST của HS qua bài kiểm tra ............................ 54






ế






.......................................................................... 54

2.3.1.Định hướng xác định các biện pháp ............................................................. 54
2.3.2. iện pháp 1: Sử dụng phương pháp dạ học theo dự án trong dạ học nội
dung chương oxi – lưu huỳnh nh m phát triển năng lực gi i qu t vấn đ v sáng
tạo cho HS .............................................................................................................. 55
2.3.2.1. Nguyên tắc chọn nội dung xây dựng dự án học tập .............................. 55
2.3.2.2.Mục tiêu chung của các dự án................................................................ 55
2.3.2.3. Hệ thống dự án và câu h i định hướng ................................................. 56
2.3.2.4.Thi t k công cụ đánh giá NL GQVĐ V ST của HS thông qua DHDA62
2.3.2.7.Giáo án minh họa ................................................................................... 70






: S dụ




ế




................... 84

2.3.3.1.Nguyên tắc lựa chọn nội dung ki n thức có thể áp dụng phương pháp
dạy học theo góc. ................................................................................................ 84
2.3.3.2.Thi t k nội dung, nhiệm vụ học tập ở các góc ...................................... 85


2.3.3.3. Một số k hoạch bài dạy vận dụng dạy học theo góc để phát triển năng
lực gi i quy t vấn đ cho học sinh. .................................................................... 94
Tể

ế

.................................................................................................... 104

ƯƠ


:T Ự

IỆ










........................................................... 105



...................................................................... 105



...................................................................... 105


................................................................. 105

3.3.1. K hoạch .................................................................................................... 105
3.3.2. Ti n trình thực nghiệm sư phạm ................................................................ 107
4


ế





-

,

ế



................................................................................................................... 109

3.4.1.

t qu

3.4.2.

t qu phiểu h i tự đánh giá của học sinh .............................................. 109

3.4.3. Đánh giá

ng iểm quan sát của giáo vi n ................................................ 109
t qu thực nghiệm qua

ng iểm quan sát, phi u h i tự đánh


giá của giáo vi n v học sinh .............................................................................. 111
5

ế

3.5.1.





t qu – xử lí số liệu của các





.................................. 112

i iểm tra .............................................. 112

3.5.1.1. Xử lí

t qu theo phương pháp thống kê tốn học............................. 112

3.5.1.2. Xử lí

t qu theo t i liệu nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng (dự


án Việt – Bỉ) ...................................................................................................... 116
6

ế

Tể

ế

ẾT UẬ VÀ
TÀI IỆU T A



.......................................................................... 118

.................................................................................................... 121
UYẾ

Ị ......................................................................... 122

ẢO ....................................................................................... 124


DANH MỤC HÌNH


Hình 1.2. S

............................................. 12










ủ UNESCO ................................................................................ 14
Hình 1.3. S

về phong cách học của HS ...........................................................19

Hình 1.4. S

về phong cách d

ng của GV .......................................19

5 S



........................................ 21

6 Q




.......................................................... 29



ế

THPT T ế T ị







........................................................................ 115



ế







THPT Mê Linh............................................................................ 115

T
4


ế

TTế T ị







........................................................................ 115



ế







THPT Mê Linh............................................................................ 115
5



ế


Tế T ị
6



7

ế

8

ế















T

T




T

T

........................................................ 116
ế





.................................................... 116




Tế T ị













T

T

.................................................... 116






T

T

........................................................ 116


DANH MỤC BẢNG



1










ế





..................................... 17
O





_



0

THPT ............................................................................................... 44
ế


ST

T ................................................................... 46




ế


4

T............................................ 50

QV

ST ...................................... 52



ế


ỳ ”-



S,



6

0T


T(
ế




(

S

) ......... 64









giá nhóm



8



) ..................................................................... 62



ế







7



ọ T

ế

5



ế





.............................. 66


.............................................. 68
ệ .............................. 106

ế







.................................................................................................... 106

4



ế
T

5

ế
TTế T ị




ế





.................. 109



0A –

.......................................................................... 109
ế



................................................................................... 111


6





7

X .................... 113






X



............................................................................................. 114
8

ế

9


ế







T


T T ế T ị ......115
T

0

T


.. 116



ế




......................................................... 117




.................................... 118


X .............................. 119


1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài











ế-





0 0





,

Vệ


ế













ệ;








T


ế,


ế














,

,






ế


















ế










,


,





ế;



,

,


NL

,

ế

,




ế-




ẽ,



ế



t

ĩ ;




ịT


8



XI ề



n

S
,

: “Ti p tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp

dạ v học theo hướng hiện đại; phát hu tính tích cực, chủ động, sáng tạo v
vân dụng i n thức, ỹ năng của người học, hắc phục lối tru n thụ áp đặt
một chi u, ghi nhớ má móc. Tập trung dạ cách học, cách nghĩ, hu n
khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật v đổi mới tri thức, ĩ năng,
phát triển năng lực.”[5]


2

T










ế




ế

S ể

ế

iề





S,
ọ , S

Từ

ế


,





ĩ,

chung thì NL


QV

ể ở




ế

ế ,

(I T)

ế



ọ ,





,

,







,

,

ủ ế



,



V









S T

& ST



S ể





ế
S




GV




















,




ế





QV & ST
X









,





ĩ
,

S



S nói riêng, chúng

S
V

,








ĩ

ế








: VẬN DỤNG

PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC VÀ DẠY HỌC THEO DỰ ÁN
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO
CHO HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC CHƢƠNG “OXI – LƢU
HUỲNH” - HÓA HỌC 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG





3

2. Mục đích nghiên cứu

“O




ỳ ”













ế

0

,



ọ ở
3. Nhiệm vụ nghiên cứu


-







S




0T

ọ ;

QV

& ST



(

A)

S



“oxi –




”–

T.







,

“oxi –

ề:

;



ọ :



,






QV

A


S

& ST

ế

ế ế

ọ .
-T ế

ế





QV

A(






,

& ST ủ

S

ế



S,

).
-







QV & ST ủ







“oxi –


,

S

-Tế




T

T


,

” ể



ọ ở




A




A



QV & ST cho HS.

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
:V

theo DA
-






ế

:

“Oxi –


ỳ ”–

HS.


0T


T


4

5. Giả thuyết khoa học
ế



,

A

ĩ




ế


QV

ọ ở



& ST


T



ế





S,



T.

6. Phƣơng pháp nghiên cứu
T







:
-

:


ý

+ Ph

,

+

, ệ

ế
ế


ễ :

ể ,

+T
V


S,

+T



ọ ở



,



,



.
thơng tin: Á

-P




.





,














7. Những đóng góp mới của đề tài
-T

, ệ
S

& ST

,

dụ
–L


ỳ ”





ọ ở


A








QV


,

0 ể





A
QV


& ST

“Oxi
S





5






ế

T ế

QV & ST ủ

ế



S

8. Cấu trúc của luận văn

Chƣơng 1:
ế

, ế


ụ ụ ,





:








Chƣơng 2: V








,

ế
“O

Chƣơng 3: T




ỳ ”–







0T

T


6

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO
CHO HỌC SINH
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu




S




ế




các

S




và trong

S

,
Tế

ề trong ọ






L

ế

Các







ĩ ủ T



,

ọ T

ế

ĩ ề

T

V


,




:

: “Đổi mới phương


pháp dạ học hóa học theo hướng phát hu tích cực, tự giác, chủ động sáng
tạo của học sinh ở trường trung học phổ thông”
Tế

ĩ



009





“Vận

dụng phương pháp dạ học theo dự án trong dạ học phần hóa học phi im
trong chương trình hóa học trung học phổ thơng”
T

ĩ ủ



ễ T ị

0

T




“Vận

dụng dạ học theo góc v o chương hidrocac on hơng no lớp 11 nâng cao
với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin”
Vệ





0


,



ĩ
T

ĩ ủ

Q

chọn, xâ dựng v sử dụng hệ thống

( 0 4)


QV
,

:.



: “Tu ển

i tập chương Cac on – Silic Hóa học

11 nh m phát triển năng lực phát hiện v gi i qu t vấn đ cho học sinh
trường trung học phổ thông”,

ọ Q

T
pháp













ế


7





ỳ ”–



0


T

“O



T

1.2. Định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học hóa học
1.2.1. Một số quan điểm chỉ đạo đổi mới giáo dục trung học [2]


ế










:

ụ ,

8 005 Q

,



8

ị : “Phương pháp

giáo dục phổ thơng ph i phát hu tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo
của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; ồi dưỡng phương
pháp tự học, h năng l m việc theo nhóm; rèn lu ện ỹ năng vận dụng i n
thức v o thực tiễn; tác động đ n tình c m, đem lại ni m vui, hứng thú học tập
cho HS”.



XI: “Đổi mới chương

trình, nội dung, phương pháp dạ v học, phương pháp thi, iểm tra theo
hướng hiện đại, nâng cao chất lượng to n diện, đặc iệt coi trọng giáo dục lí
tưởng, giáo dục tru n thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực
sáng tạo, ỹ năng thực h nh, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”.





ế

ịT

8

XI ề

,

õ: “Ti p tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạ

v học theo hướng hiện đại; phát hu tính tích cực, chủ động, sáng tạo v vận
dụng i n thức, ĩ năng của người học; hắc phục lối tru n thụ áp đặt một
chi u, ghi nhớ má móc. Tập trung dạ cách học, cách nghĩ, hu n hích tự
học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật v đổi mới tri thức, , ỹ năng, phát
triển năng lực. Chu ển từ học chủ

u tr n lớp sang tổ chức hình thức học tập


đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại hóa. Đẩ mạnh ứng dụng công
nghệ thông tin v tru n thông trong dạ v học”; “Đổi mới căn

n hình


8

thức v phương pháp thi, iểm tra v đánh giá

t qu giáo dục, đ o tạo,

o

đ m trung thực, hách quan.”[5]
V



XI ủ



ụ Vệ



ụ –


Vệ
0

– 0 0

: “Đổi mới căn




ế



n v to n diện giáo dục, đ o tạo;

đổi mới chương trình, nội dung, PP dạ v học, PP thi, iểm tra theo hướng
hiện đại, nâng cao chất lượng giáo dục to n diện, đặc iệt coi trọng giáo dục,
giáo dục tru n thống lịch sử cách mạng, đạo đức lối sống, năng lực sáng
tạo, ỹ năng thực h nh, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”.








,




,







1.2.2. Đổi mới phương pháp dạy học hóa học ở trường phổ thông
[7][5][9]
ế

S





,







ế


S và

Vệ

S

,




ĩ





ể ủ






,



PP




S,

, PP ọ

HS





V



,


ế

,

:

S,

PP









,

,



-

,



,







-S

-






DHHH

,








9

- T





ế

,

, ĩ








,

V

ụ ,
ọ ,



ụ tiêu ủ



trình



ọ ở

-T

,







:

ọ , ề


-T





ng NL



ế

ế


-








,


- ế







-

.



ế

-





ĩ

ĩ








PP




-





ọ ,

ọ ,


Vệ



V






-





ế

S





,

ế


,
ế

, ừ



V


:

ế



ế

ặ ẵ


:
ế



S ế



ế

ề ọ

,











,

ế

S

,
ế

,


ế

S

ế

ọ S



10




tòi v

ế



R



S



QV & ST cho HS.

- T

, ọ
:“












,
ế




,

ế

ế,






V – HS, HS –HS



, ủ



ụ ọ



-



S ẽ ừ




ĩ



ế
ế

S



, ừ



ế















,

S











ĩ









S

V,









S





1.3. Một số vấn đề chung về năng lực, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo
1.3.1. Khái niệm năng lực






ĩ





,

ễ V



ĩ : ”Năng lực l

h

năng thực hiện có hiệu qu v có trách nhiệm các h nh động, gi i qu t các
nhiệm vụ, vấn đ thuộc các lĩnh vực ngh nghiệp, xã hội ha cá nhân trong
nh ng tình huống hác nhau tr n cơ sở vận dụng hiểu i t, ỹ năng, ỹ x o v
inh nghiệm cũng như sự sẵn s ng h nh động”. [2]
T


ế

ủ Q


ế

:
, ĩ



11

,

ị,

ế








T

[ ]

”Năng lực được quan niệm l sự

t hợp một cách linh

hoạt v có tổ chức i n thức, ỹ năng với thái độ, tình c m, giá trị, động cơ cá
nhân, ... nh m đáp ứng hiệu qu một
ối c nh nhất định.
(








,

u cầu phức hợp của hoạt động trong




ế





)




ế





,


ế






,



năng lực chung, cốt lõi”






ế



, ĩ










1.3.2.Đặc điểm và cấu trúc chung của năng lực [3]




: [3]
,



ể( ế



,




) ể











-



,








ế



,



ế



, ừ


ế



ế



ế







ệ (



ế





,





,





ể,



)

chung chung.
Từ





ế


:



,









12

- Về

:


ế

, ĩ



ể ế

,


- Về



, ĩ





ệ :



,



ế



ế


ế

ế

- Về

:

, ỹ

,


,

T
T

ị,



ế

ế

,

ế

ế




ủ 4

,

:
,

,



Hình 1.1. Các thành phần cấu trúc của năng lực
()


(Professional competency):




ế
,








13

ế








( )

ủ ế

(Methodical competency):
ế





, ị





ế


T
ế

,

ế

,




( )



,








ế




(Social competency):
ế


ế









ế

( )

ể (Induvidual competency):

ị ,




ế ,
ể ,




,

ế

ế








,



,




ể ụ







ế
,












,

ĩ






U

S

ĩ



14












ủ U





ế





SO









Hình 1.2: Sơ đồ mối quan hệ cấu trúc của NL với các trụ cột giáo dục của UNESCO

Từ


















, ỹ



,










ế
ọ ,


mà có
, ể





S


×