Tải bản đầy đủ (.pdf) (127 trang)

Phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua dạy học tích hợp chương nitơ photpho hóa học 11

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.17 MB, 127 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH
THÔNG QUA DẠY HỌC TÍCH HỢP CHƢƠNG
“NITƠ - PHOTPHO” HOÁ HỌC 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2017


ii

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN

PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH
THÔNG QUA DẠY HỌC TÍCH HỢP CHƢƠNG
“NITƠ - PHOTPHO” HOÁ HỌC 11

Chuyên ngành: Lý luận và phƣơng pháp dạy học bộ môn Hoá học
Mã số: 60 14 01 11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Trung Ninh


HÀ NỘI, 2017


i

LỜI CẢM ƠN
ế




S

H





,

H

ọ -



H

ọ -T ờ



,

Họ




ế







ộ 2


Trung Ninh,

,








,



GS TS T ầ
,

y.
,

,
Hà Nội, tháng 10 năm 2017
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền



ộ,


ii

LỜI CAM ĐOAN
T









ế


T


ỉ õ

.
Hà Nội, tháng 10 năm 2017
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thanh Huyền






iii

MỤC LỤC
MỞ ẦU .....................................................................................................................1
1

ý






.....................................................................................................1

2 Mụ
3

...............................................................................................2




..............................................................................................2

4

...........................................................................2

5

.........................................................................................2

6 G

ế

ọ ................................................................................................3
ới củ


7. Nhữ
8





HƯƠ G 1.

ề tài ..............................................................................3

..............................................................................................3
Ơ SỞ

U

TÍCH HỢP NHẰM PHÁT TRIỂ
1.1. T ng quan vấ

V

TH

TIỄ

Ă G

CT




VIỆC DẠY HỌC

HỌC CHO HỌC SINH ..........5

ề nghiên c u ...........................................................................5

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................... 5
1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 6
1.2. Phát triể

c t học của học sinh trong d y học Hóa học ......................7

1.2.1. Khái niệm năng lực và năng lực tự học ............................................... 7
1.2.2. Các loại năng lực cần hình thành ở học sinh trong dạy học Hóa học...... 9
1.2.3. Phát triển năng lực tự học tự học của học sinh ................................. 13
1.3. Phát triể

c t học của học sinh thông qua d y học tích h p .............18

1.3.1. Khái niệm dạy học tích hợp .............................................................. 18
1.3.2. Mục tiêu của dạy học tích hợp .......................................................... 19
1.3.3. Đặc điểm của dạy học tích hợp ......................................................... 20
134 Bệ
14








............. 20

c t học của học sinh ...........................................................23
1.4.1. Một số hình thức đánh giá năng lực của học sinh .............................. 23
1.4.2. Tiêu chí đánh năng lực tự học cho học sinh ...................................... 24


iv

,

1.5. Một s
phát triể

c t ch c d y học tích h p nhằm phát

c t học cho học sinh .................................................................26

1.5.1. Phương pháp dạy học dự án ............................................................ 26
1.5.2. Kĩ thuật các mảnh ghép .................................................................... 28
1.6. Th c tr ng việc d y học tích h p phát triể
sinh trong quá trình d y học hóa học ở

c t học cho học

ờng THPT ...........................................30


1.6.1. Mục đích điều tra ............................................................................ 30
1.6.2. Đối tượng điều tra............................................................................ 30
1.6.3. Kết quả điều tra ............................................................................... 30
1.6.4. Nhận xét kết quả điều tra .................................................................. 38
HƯƠ G 2. THIẾT
DẠY HỌ
HÁT TRIỂ

Ế MỘT SỐ HỦ

HƯƠ G 2:
Ă G

Ề DẠY HỌ T

ITƠ – HOT HO HOÁ HỌ
T

HỌ

H HỢ TRO G
Ớ 11

HẰM

HO HỌ SI H ........................................39

2.1. Phân tích nội dung và cấ

c


– Phot pho

lớp 11 THPT ..........................................................................................................39
2.1.1. Mục tiêu chương Nitơ – Phot pho lớp 11 THPT ................................. 39
2.1.2. Cấu trúc nội dung chương Nitơ – Phot pho lớp 11 THPT ................... 43
2.1.3. Những chú ý về nội dung và phương pháp dạy chương Nitơ - Phot
pho lớp 11 THPT ....................................................................................... 44
2.2. Nguyên t c l a chọn chủ ề d y học tích h p trong Hoá học
– Phot pho lớp 11 THPT nhằm phát triể

c t học cho học sinh ......45

2.2.1. Đảm bảo mục tiêu giáo dục, hình thành và phát triển các năng lực
cần thiết cho người học .............................................................................. 45
2.2.2. Đáp ứng được yêu cầu phát triển của xã hội, mang tính thiết thực,
có ý nghĩa với người học ............................................................................ 45
2.2.3. Đảm bảo tính khoa học và tiếp cận những thành tựu của KHKT,
đồng thời vừa sức với học sinh ................................................................... 45
2.2.4 Đảm bảo tính giáo dục và giáo dục vì sự phát triển bền vững ..............46


v

2.3. Quy trình thiết kế chủ ề d y học tích h p trong Hoá học
Phot pho lớp 11 THPT nhằm phát triể



c t học cho học sinh .................46


2.3.1. Lựa chọn nội dung tích hợp .............................................................. 47
2.3.2 Xác định mục tiêu dạy học ................................................................. 47
2.3.3. Một số bài học tích hợp chương 2: Nitơ - Photpho ............................ 48
2.4. Xây d ng bộ công cụ

c t học cho học sinh THPT .............49

2.4.1. Xây dựng các tiêu chí và mức độ đánh giá năng lực tự học ................ 49
2.4.2. Xây dựng bộ công cụ đánh giá NLTH ............................................... 52
2.4.3. Đánh giá qua bài kiểm tra ................................................................ 57
2.5. Thiết kế một s chủ ề d y học tích h p hoá học
pho lớp 11 THPT nhằm phát triể

– phot

c t học cho học sinh ..........................57

2.5.1. Chủ đề: Phân bón hoá học và đời sống ............................................. 57
2.5.2. Chủ đề: Hoá học với vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm ..................... 66
ết qu ho

2.6
3: TH
3.1. Mụ

GHIỆM SƯ HẠM ..................................................................81
c nghiệm ....................................................................................81

3.2. Nhiệm vụ th c nghiệ

33

ộng của các nhóm ....................................................79

m .....................................................................81

ng th c nghiệm ...................................................................................81

3.4. Tiến hành th c nghiệm ...................................................................................82
3.5. Kết qu th c nghiệm .......................................................................................85
3.5.1. Sản phẩm của các dự án ................................................................... 85
3.5.2. Kết quả thực nghiệm định lượng ....................................................... 86
3.5.3 Kết quả định tính .............................................................................. 90
ẾT U

V

Ề XUẤT ......................................................................................96

T I IỆU TH M HẢO .........................................................................................99
HỤ Ụ


vi

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT
1


Ký hiệu viết tắt
BGH

Viết đầy đủ
B

G



2

TH



3

CNTT



4

DHDA

D




5

DHTH

D



7

GD- T

G

ụ ,

8

VSATTP

Vệ

9

GV

Giáo viên

10


HS

Họ

11

KT



12

NL

13

NLTH

14

Nxb

15

TN

T




16

TNSP

T



17

CNTT&TT

18

PP

19

PPDH

20

T Ư

21

PPTH

22


SGK

Sách giáo khoa

23

H

H

24

THPT

T

25

TS

Tế

6

26

KHKT









ề thông





ĩ


ĩ


vii

DANH MỤC CÁC BẢNG
ộ biểu hiệ

B ng 1.1. Các m
B ng 1.2. D

c t học ..................................................... 25

ờng và s

ều tra ................ 30


ng GV ph n h i l i phiếu

B ng 1.3. Kết qu

ều tra về v n dụ

B ng 1.4.Kết qu

ều tra liên hệ, v n dụng kiến th c liên môn .............................. 32

B ng 1.5. Kết qu

ều tra m

B ng 1.6. Kết qu

ều tra việc liên hệ kiến th c hóa học với th c tiễn ................. 33

B ng 1.7. Kết qu



B ng 1.8. Kết qu

ều tra về những tiêu chí của chủ ề d y học tích h p ............. 34

B ng 1.9. Kết qu

ều tra về hiệu qu


y học tích c c................... 31

ộ ng dụng CNTT trong d y học hóa học ......... 32
ủa GV về

c chung của HS ................ 33

y học d án trong d y

học một s chủ ề tích h p ...................................................................... 35
B

21

B

22



– Phot pho

ọ 11 ..................... 39



B ng 2.3. Một s chủ ề tích h

ọ 11 .................. 43


c xây d

B ng 2.4. Một s chủ ề tích h

2:

- Photpho ...... 44

c xây d

2:

-

Photpho .................................................................................................... 48
B ng 2.5: T

c t học của học sinh ....................................... 49

B

2 6: B



B

31


B

32

B

3 3 Tầ

B

34

B

35 M

B

36 Ý

B

37

B

38




B

39



ủ HS ................................................ 53







........................................................... 82
ệ .............................................................................. 82













ý


ệ ............... 86






ế



......................... 91

DHD ................................................... 92








DHD ................. 92
PPDHDA.......................................................... 92









.............. 93

.................................................. 94


viii

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1 S
H

12

cấ

c t học .................................................................. 13

ĩ

é ................................................................................... 29
m của nhóm 1, lớ 11 5, T ờng THPT

Hình 3.1. Bài thuyết trình về

Kim Anh .................................................................................................. 85
m của nhóm 1, lớ 11B, T ờng THPT


Hình 3.2. Bài thuyết trình về

Minh Phú ................................................................................................. 85
Hình 3.3. Bài thuyết trình về phân kali của nhóm 3, lớ 11B, T ờng THPT
Minh Phú ................................................................................................. 85
Hình 3.4. Bài thuyết trình về phân hỗn h p của nhóm 3, lớ 11 6, T ờng
THPT Kim Anh ....................................................................................... 85
H

35 B

ế

T ờ
H





TH T M

36 Bể








38
39

T
ế







.................. 87
ử ý

............................................................................... 87
/D

Means ủ
H

1, ớ 11B,






BVTV


......................................................................... 86

Hình 3.7. Các tham
H

ủ T

…/ -test:Paired Two Sample for

..................................................................................... 88


ế

................................... 89


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài


X




ế



,



























ế V




ọ .


ế 29- Q/TW ề














,

ĩ





,





ế

,
ụ ừ






ý

ở ,





ọ ,

ủ ế



ế




ế



,

–P

.D





,

ủ ộ






ế

ệ ,

,


ữ,







ọ ,
,
,







ế

iệc



,



ọ 11








ế


ể phát







ễ ,




ệ ớ

ờ, ể



,












ọ ,

ế

ế





X ấ



ề một cách chủ ộng và sáng t o với tinh thần h

ủ ề






học sinh khai thác, v n dụng kiến th c của môn họ

ọ ,








l i niềm vui, h ng thú học t p cho học sinh,





:“





hiện và gi i quyết vấ






ế

ờ”







,



ế






ế

,

ế










Ngày nay,




,




,

ọ …

,






,


,




,…

ủ ộ






ý

,





"Phát triển năng lực tự học

cho học sinh thông qua dạy học tích hợp chương “Nitơ – Photpho” hoá học 11”


2

2. Mục đích nghiên cứu

T ế

ế-






ớ 11

ủ ề









ọ ở



học






p tro



,



ọ ph thông.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu


-T





-



trung họ ph thông ể


môn h

-T ế


ế









ủ ề

-X




học tích h p










h





ọ ở









trung họ ph thông


-P

ụ ể









trung họ ph thông.



- Tì


,

thông

ọ trung họ ph

ách giáo khoa


ớ 11



II “





” ể ề

HS




ọ ở






trung

họ ph thông.
-T



ể ể

ế





4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thiết kế và t ch c d y học một s chủ ề tích h p phát triể
II “

– Pho




ọc lớp 11 ở

c t học

ờng trung họ ph thông.

4.2. Phạm vi nghiên cứu
Ch

ng 2: Nit – Photpho hoá học 11

Nghiên c

2017

c th c hiệ

i2

ờng trung họ ph thông

thuộc thành ph Hà nội.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử ụ
… trong t

,









,


3

-T



ớ ,Q

,












,



- Hệ









, ủ



5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
-Q

,



,























- Sử ụ

,



ế

d

ế ộ




họ d án



-T

ế

ế

ủ ề









tính kh thi và hiệ qu củ các ề xuấ ..

5.3. Phương pháp thống kê
D






ế



6. Giả thuyết khoa học
ế

õ



ọ ,


ọ ,












it - Photpho ẽ


ọ ở










â



ờng THPT.

7. Những đóng góp mới của đề tài
-G




th



ở ý
















tr

ọ củ



02

ủ ề







ọ ở










-T ế




ế, ử ụ










ớ 11



8. Cấu trúc của luận văn



ở ầ , ế
3

:



,








4

Chương 1. C

Nito –
















Chương 2. T ế

ế

ớ 11



Chương 3. T





ủ ề












phát


5

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC DẠY HỌC TÍCH HỢP
NHẰM PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH
1.1. Tồng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài.
Từ ấ

,

ệ : “







Pestalozzy (1746- 1827)













B



ý



ế





ọ ,



HS





,





"T



ế

R
:





ế ỷ 20

"
"


ệ ,



é



ệ ,

S


,
ế



ớ ,
ệ ,









,







ế







,
é



ụ X Vế,






,



"















(1869- 1939)




ý












(1871- 1944)


R





ế











,


ý















ĩ
M





ế ỷ 20,


Từ

ọ ,S





T



ọ ,






ế ỷ 19, ầ











ờ Ô






ấ :








ế,


6





( ế

ề,

ế

,

ề,

,





,

ề,






ế

) ừ

,



ế
ế


T


ế





ọ H





ớ,








1.1.2. Nghiên cứu ở Việt Nam. [5]
Vệ

ử ụ





ọ ,




2012, GS TS

ấ Bộ ọ






ề ấ











ế

ọ ở

:
,












- ề
ọ ,



ế









TH T

- Hệ
ế ử ụ

ế

: B2010-TN03-30T )





ấ ý




ế



õ











-



ề “Hình thành năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên

trung học phổ thông” (M
-T










.






-X
H

ọ ;




; ị






ý


ĩ

ử;

ýở



,


ế

T
ề:








ọ ;V







ý;








2014, Bộ GD& T


3





12

S



:

cơ sở, trung học phổ thông”
DHTH






T
DHTH ở







ấ “Dạy học tích hợp ở trường trung học
ế










7

- Chuyên đề 1: X






,

ủ DHTH

- Chuyên đề 2: Tổ chức dạy học tích hợp. B








 Q





 Mộ

,





HS


 T ế

:

ế




- Chuyên đề 3: Cách tổ chức và quản lí dạy học tích hợp
Ngày 05-12-2014, T ờ
“D



,

ọ S





ề DHTH,



H M




2015”


T


34

,

,





DHTH,

ế





ế





Trong

u khác,













ỉ ế Hộ



Hộ







…T




,



,
,





ề ể

ử ụ



ọ H

,












1.2. Phát triển năng lực tự học của học sinh trong dạy học Hóa học
1.2.1. Khái niệm năng lực và năng lực tự học
1.2.1.1. Khái niệm năng lực












ĩ




:








ế










” [23]




là sự kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức

kiến thức, kỹ năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân,… nhằm đáp ứng
hiệu quả một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh nhất định.









ế

(











,

ế


8




)










ộ ,


GS TS

ế



,

Q

,

B



,

,







ế







trong mộ














:

, ĩ













(2012: “

ệ , ỹ

,



năng lực chung, cốt lõi” [4]


Từ


ế



T







… ể









1.2.1.2. Khái niệm năng lực tự học


ọ (S f-Directed Learning - SD )



Mộ
-T

GS VS



ử ụ


T

ệ(
(

ế

ủ,
ỗ,

:“T

,

ế

T

ế


ĩ



ĩ

, ọ
















,

ờ T



, ử ý
ế





ề,






ề,

ử ý



ọ .













ế

ọ )



ế








, ọ

,

ể :T

ộ ĩ



ọ ,



ĩ

ủ ộ



,






ế

ế

,

ọ ,ý

ỳ (T


,



,

ở ữ



,
,

,

ĩ,


…)

(

,


,

,


…) ể
,



,



ế



T

ọ -


ụ)
,



:

,

ử ụ
,












ọ ,
,


,



ế


9

ĩ



ộ ĩ









,







ế







ấ ,











ề ủ




















ệ ở


























ể:

ế


v




,






T



,





ế








,



ọ ,

ọ ,

ệ,







ế




ộ ủ




ĩ

ờ [2]

1.2.2. Các loại năng lực cần hình thành ở học sinh trong dạy học Hóa học
1.2.2.1. Năng lực chung cần hình thành ở học sinh. [2, 19]
Q


,






ụ Vệ





















ể ,
ớ,









ớ,


T
ở ọ











ọ ,










ế

ế



ác

Mỗ











sau:
+ Năng lực giải quyết vấn đề:
ế

,












ế



,





ế

Quá trì


ề (GQV )














và tìm

,


ế





ệ ở








ủ ề






M






10

n ề




ễ ,

) ớ







ế

ế









ế








QGV



( ế





ớ,



T









ế



+Năng lực sáng tạo:


ĩ

,

, ừ



ệ ý







ý
















ế

ể ,

,









é






H

,
, ề







,





,



ĩ



Việ





ở ,

ể ,






ọ ,









ý












ế











ế ờ
ớ,



+ Năng lực hợp tác:





,

ế









,


ở ủ








ệ ớ








ờ ọ
ĩ,
ế










ọ ,





ý


ể,










T







ệ ở




T






,





,







ệ HS
, ọ
,






ụ ọ







11



ế














+ Năng lực tự quản bản thân:


,

ệ ở









ế





ế







,ở

,ở






ế








ủ ộ


,



ế










ĩ,





,



+ Năng lực giao tiếp tiếng iệt:
G

ế








,


ữ ể



ử ụ




/

ế



ế








ể,



ế


ế













:











ử ụ

,

ế








,



ế





Vệ

ệ ,

ộ,












ử ụ


ộ,





ế








ữ,




ế



1.2.2.2. Các năng lực đặc thù cần hình thành ở học sinh trong môn hoá học.[2]
M








ế









6

c

:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ hóa học
HS











ọ (

ấ,

ế


,

ọ ),


ế

ế


ệ ,


ẽ,

ọ ,








,





,


12




ấ ữ

ọ ,



T



ý


ĩ




+ Năng lực nghiên cứu và thực hành hóa học
Hệ

,

H





ẽ,










ế Vệ

,

ủ ộ








,



H









:

, ế

,

ệ , ớ




,

ĩ

+ Năng lực tính toán
T


















T



ệ ớ


Sử ụ

Họ





ế








V

ụ: ọ





(

,






,

)


+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học
T



ế












ấ ầ





ế



ọ :


tìn


ề,



ế



õ

ế

,

;




ế
ế

,

ế





ế





ề, ề





ế



+ Năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống
Q




,







ọ ,


,



,…


ĩ







õ


,

ẩ ,



ệ ,





13





ế


õ




ể , ộ

,


ế





ế

,


ế

ế

ọ ,





1.2.3. Phát triển năng lực tự học tự học của học sinh
1.2.3.1. Cấu trúc năng lực tự học.[1,2,19]
Từ ấ





t




ế







Vệ

;


ế






ế









X



ế

cho các


T

So sánh





:





ý

4

;


Mỗ





ọ , ấ

ể ở ọ

,




ế ,

ế



,



ở ộ

thông tin


T
ử ý

T




tin

T

à

ụ ọ


ế

Hình 1.1. Sơ đồ cấu trúc năng lực tự học








:





14

1. Năng lực tự xác định mục tiêu học tập



ệ ở ệ

ụ ọ



,











ể ừ










,






2. Tự xây dựng kế hoạch học tập
ế


ể , ị






ể ,



ể ủ



,ấ











:D

ế

ế,



ểấ










,

Bể


,













ế





,








3. Thực hiện kế hoạch học tập
T



ụ,






ọ ,





ế

,


Họ











, ề
Á







ế
ể ,







ế




,



ề ể







ụ I T,




,



ế ử ụ





ề,








ọ , ọ



ệ ,



ế




ế,

,… ể



ề,



4. Tự đánh giá và điều chỉnh trong học tập

T
ể ở









T


ở ể




ể ,







,



















ế











Q








,






:X






ế



ế









15

,

ế















ế
1.2.3.2. Tổ chức hoạt động học tập phát triển năng lực tự học của học sinh









ọ ,




















: ộ











… ừ

Vệ





õ



ọ ,







:

a/ Xây dựng động cơ học tập

















T


:

nh





ể õ











-











ế






,

,





,


- ộ


ĩ







ờ, ộ












ệ ớ ý














,











ộ ủ



ị, ấ




ềý

,

:

ế
ế



, ọ






GV










, ụ



ế









ờ GV











ọ ,

ý














V ,














,



×