LUẬN văn tìm HIỂU LỊCH sử KIẾN TRÚC DINH độc lập

1

MỤC LỤC
MỤC LỤC................................................................................................................. i
DANH MỤC HÌNH ẢNH......................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...............................................................................v
CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI......................................................................1
1.1

LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.............................................................................1

1.2

MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.......................................................................1

1.3

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................1

1.4

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................................................................2

1.5

Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN.....................................................2

CHƯƠNG 2. GIÁ TRỊ VĂN HÓA CỦA DINH ĐỘC LẬP..................................3
2.1

LỊCH SỬ HÌNH THÀNH..........................................................................3

2.2

VỊ TRÍ VÀ QUY MÔ...............................................................................7

2.3

KIẾN TRÚC DINH ĐỘC LẬP.................................................................9

2.4

MỘT SỐ HÌNH ẢNH NỘI THẤT CỦA DINH...........................................15

2.5

HỒ CON RÙA CÓ LIÊN QUAN GÌ ĐẾN DINH ĐỘC LẬP........................23

2.5.1

Lịch sử hình thành.......................................................................23

2.5.2

Huyền thoại Hồ Con Rùa.............................................................25

CHƯƠNG 3. CÔNG TÁC QUẢN LÝ – BẢO TỒN DINH ĐỘC LẬP..............27
3.1

QUẢN LÝ DI TÍCH LỊCH SỬ DINH ĐỘC LẬP.......................................27

3.1.1

Cơ quan quản lý..........................................................................27

3.1.2

Tổ chức hoạt động – điều hành...................................................28

3.2

VẤN ĐỀ BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY DI SẢN VĂN HÓA DINH ĐỘC LẬP. .29

3.2.1

Thực trạng...................................................................................29

3.2.2

Định hướng tương lai..................................................................31


2

3.3

ĐÁNH GIÁ..........................................................................................33

3.3.1

Thực trạng môi trường................................................................33

3.3.2

Thực trạng quản lý......................................................................33

3.3.3

Biện pháp khắc phục....................................................................33

CHƯƠNG 4. KẾT LUẬN.....................................................................................35


3

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Trang
Hình 2.1. Dinh NORODOM hoàn tất vào năm 1871

3

Hình 2.2. Cánh trái Dinh bị sập do ném bom.

5

Hình 2.3. Mặt bằng tổng thể Dinh Độc Lập

7

Hình 2.4. Nhà bát giác

9

Hình 2.5. Toàn diện Dinh có hình chữ CÁT ( 吉 )

10

Hình 2.6. Triết lý phong thủy áp dụng khi thiết kế Dinh Độc Lập

11

Hình 2.7. Dãy rèm hoa đá trắng lấy cảm hứng từ cây trúc

12

Hình 2.8. Thảm cỏ hình oval sân trước Dinh

12

Hình 2.9. Hồ nước hoa sen trước đại sảnh

13

Hình 2.10. Kiến trúc cảnh quan Dinh Độc Lập

14

Hình 2.11. Phòng trình quốc thư

15

19
Hình 2.12. Phòng tiếp khách nước ngoài

17

Hình 2.13. Phòng tiếp khách trong nước

18

Hình 2.14. Sách trong thư viện.

19

Hình 2.15. Sân vườn trên tầng 2

20

Hình 2.16. Bàn ăn món Tây

21


4

Hình 2.17. Bàn ăn món Việt

21

Hình 2.18. Bàn chơi mạt chược

22

Hình 2.19. Tứ Phương vô sự Lâu

22

Hình 2.20. Tứ phương vô sự lâu thành trở thành sàn nhảy

23

Hình 3.1. Sơ đồ mối liên quan giữa các bên liên quan

32


5

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

KTS

Kiến trúc sư

QĐ - TTg
TP.HCM

Quyết định của Thủ tướng
Chính Phủ
Thành phố Hồ Chí Minh

VHQĐ

Bộ trưởng bộ Văn Hóa

VPCP

Văn phòng Chính Phủ


6

Chương 1.

Giới thiệu đề tài


1

1.1 Lý do chọn đề tài.
Việc nghiên cứu, tìm hiểu và khám phá về giá trị văn hóa của di sản là một
phần không thể thiếu trong xu hướng hiện nay. Do đó nhóm chúng tôi đã tìm đến
Dinh Độc Lập, nơi từng là thủ phủ của chính quyền Sài Gòn, là di tích chiến thắng
của quân và dân Việt Nam. Chúng tôi nhận thấy: có khá nhiều bài viết liên quan đến
Dinh Độc Lập, song các bài viết chỉ mang tính thời sự hoặc đề cập đến một khía
cạnh nào đó nên rất ít thông tin, các công trình nghiên cứu cũng chỉ dừng lại ở từng
lĩnh vực, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách toàn diện, đầy đủ về Dinh
Độc Lập.
Vì thế, chúng tôi chọn đề tài: “Dinh Độc Lập từ góc nhìn văn hóa” làm luận
văn thạc sĩ ngành văn hóa học.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu.

Tìm hiểu một số khái niệm cơ bản làm cơ sở nghiên cứu về Dinh Độc Lập.
Xác định giá trị văn hóa của Dinh Độc Lập
Phân tích vai trò, vị trí của Dinh Độc Lập trong đời sống văn hóa đô thị.
1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
Đối tượng nghiên cứu của đề tài: tìm hiểu giá trị của di sản văn hóa Dinh Độc
Lập, trong đó bao gồm cả giá trị văn hóa vật chất và tinh thần. Nghiên cứu về vai
trò, vị trí của Dinh Độc Lập qua từng giai đoạn lịch sử, đồng thời khảo sát các mặt
hoạt động nhằm định hướng phát triển Dinh Độc Lập trong tương lai.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài:
Về không gian: được giới hạn trong phạm vi Dinh Độc Lập.
Về thời gian: tìm hiểu về Dinh Độc Lập kể từ khi được hình thành cho đến
nay.


2

Về chủ thể: nghiên cứu bản thân Dinh Độc Lập và mối quan hệ giữa Dinh Độc
Lập với chủ nhân (người sử dụng) Dinh Độc Lập qua các thời kỳ khác nhau.
1.4 Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp hệ thống và liên ngành để làm nổi bật các yếu tố văn hóa của
Dinh Độc Lập.
Phương pháp điều tra xã hội học để tìm hiểu dư luận, từ đó giúp Dinh Độc Lập
tìm ra những bước đi thích hợp cho mình.
Phương pháp khảo sát thực địa nhằm tìm hiểu các hoạt động của Dinh Độc
Lập với tư cách một trung tâm văn hóa. Qua đó đánh giá mức độ ảnh hưởng và đưa
ra những giải pháp thích hợp cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị Dinh Độc Lập.
Nguồn tư liệu: tài liệu về văn hóa, di sản văn hóa, tài liệu trên mạng internet…
Tham khảo ý kiến của Giảng viên hướng dẫn.
1.5 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn.
Về ý nghĩa khoa học: đặt thêm nền tảng xây dựng cơ sở khoa học cho vấn đề

bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa nói chung. Đồng thời góp phần làm sáng
tỏ những giá trị của Dinh Độc Lập từ góc nhìn văn hóa.
Về ý nghĩa thực tiễn: là nguồn tư liệu cho các nhà nghiên cứu lý luận có thêm
cơ sở khoa học để đánh giá, xếp hạng Dinh Độc Lập, cung cấp thông tin cho các
nhà nghiên cứu khi xác định các yếu tố văn hóa của Dinh Độc Lập và góp phần giải
quyết những điều bất cập bằng những đề xuất có tính giải pháp.
Chương 2.

Giá trị văn hóa của Dinh Độc Lập

2.1 Lịch sử hình thành
Năm 1858, thực dân Pháp nổ súng tấn công Ðà Nẵng mở đầu cuộc chiến tranh
xâm lược Việt Nam. Năm 1867, Pháp chiếm xong lục tỉnh Nam kỳ (Biên Hoà, Gia
Định, Ðịnh Tường, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên). Năm 1868, chính quyền Pháp


3

bắt đầu cho thiết kế và xây dựng tại trung tâm thành phố Sài Gòn một Dinh thự làm
Dinh Thống đốc và đặt tên là Dinh NORODOM. Công trình được khởi công ngày
23/2/1868 và hoàn tất vào năm 1871 do viên thống đốc Pháp tại miền Nam Việt
Nam là Lagradìere đặt viên đá đầu tiên. Từ 1871 đến 1887, là Dinh Thống đốc Nam
kỳ.
Từ 1887-1945 nhiều đời toàn quyền Pháp đã sử dụng dinh thự này làm nơi ở
và làm việc trong suốt thời kỳ xâm lược Ðông Dương.
Hình 2.1. Dinh NORODOM hoàn tất vào năm 1871

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Ngày 9/3/1945, phát xít Nhật đảo chính hất cẳng Pháp, độc chiếm Ðông

Dương, Dinh Norodom là nơi làm việc của chính quyền Nhật ở Việt Nam.
Từ tháng 9/1945 Nhật thất bại trong chiến tranh thế giới thứ II, Pháp trở lại chiếm
Nam Bộ, Dinh Norodom là trụ sở làm việc của bộ máy chiến tranh xâm lược của
Pháp ở Việt Nam.


4

Ngày 7 / 5/ 1954, thực dân Pháp thất bại nặng nề trong chiến dịch Ðiện Biên
Phủ, sau đó buộc phải ký Hiệp định Gienève và rút khỏi Việt Nam. Mỹ tìm cách
nhảy vào thực hiện ý đồ xâm chiếm miền Nam, Việt Nam tạm thời bị chia cắt thành
2 miền, miền Bắc là chế độ Việt Nam dân chủ cộng hòa, còn miền Nam là chế độ
Việt Nam Cộng hòa.
Ngày 7/9/1954 Dinh NORODOM được bàn giao giữa đại diện chính phủ
Pháp, Ðại tướng Paul Ely với đại diện cầm quyền Sài gòn Thủ tướng Ngô Ðình
Diệm. Ngô Ðình Diệm đã quyết định đổi tên Dinh thành Dinh Ðộc lập. Từ đó Dinh
Ðộc lập trở thành nơi ở của gia đình Ngô Ðình Diệm và là nơi chứng kiến nhiều
biến cố chính trị. Ngô Ðình Diệm đã duy trì chế độ độc tài gia đình trị, dồn dân vào
ấp chiến lược, thi hành luật 10/59 lê máy chém khắp miền Nam, không những gây
phẫn uất trong nhân dân mà còn gây ra sự bất bình trong nội các chính quyền Sài
gòn.
Ngày 27/2/1962, phe đảo chính đã cử hai viên phi công quân đội Sài gòn là
Nguyễn Văn Cử và Phạm Phú Quốc lái 2 máy bay AD6 ném bom làm sập toàn bộ
phần chính cánh trái của Dinh. Do không thể khôi phục lại, Ngô Ðình Diệm đã cho
san bằng và xây một dinh thự mới ngay trên nền đất cũ theo đồ án thiết kế của Kiến
trúc sư Ngô Viết Thụ người Việt Nam đầu tiên đạt giải Khôi nguyên La Mã.

Hình 2.2. Cánh trái Dinh bị sập do ném bom.

5

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Ngô Ðình Diệm quyết định khởi công xây dựng Dinh ngày 1/7/1962. Trong
thời gian xây dựng Dinh mới, gia đình Ngô Ðình Diệm tạm thời chuyển sang sống
tại Dinh Gia Long (hiện nay là Bảo tàng thành phố Hồ Chí Minh). Công trình đang
xây dựng dở dang thì Ngô Ðình Diệm bị phe đảo chính giết chết ngày 2 / 11/ 1963 .
Do vậy, ngày khánh thành Dinh 31/10/1966 người chủ tọa buổi lễ là Nguyễn Văn
Thiệu, Chủ tịch Uỷ ban lãnh đạo quốc gia. Ngô Ðình Diệm là người khởi xướng
xây dựng Dinh Ðộc lập nhưng ông ta không được sống ở đây một ngày nào, mà
người có thời gian sống ở Dinh thự này lâu nhất là Nguyễn Văn Thiệu (từ tháng 10 /
1967 đến 21/4/1975).
Từ đó, Dinh Ðộc lập là cơ quan đầu não của Chính quyền Sài Gòn, là nơi
chứng kiến sự can thiệp quân sự của nước ngoài gây chiến tranh tàn khốc ở Việt
Nam, là nơi ra đời nhiều chính sách phản lại nhân dân của Tổng thống Việt Nam
cộng hòa NguyễnVăn Thiệu.
Nhưng điều gì phải đến đã đến.


6

Bằng chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, 10h45 ngày 30/4/1975 xe tăng mang số
hiệu 843 của quân giải phóng thuộc Ðại đội 4, Tiểu đoàn 1, Lữ đoàn xe tăng 230,
Quân đoàn 2 dẫn đầu đội hình đã húc nghiêng cổng phụ của Dinh Ðộc lập, tiếp đó
xe tăng mang số hiệu 390 đã húc tung cổng chính tiến thẳng vào Dinh. 11h30 cùng
ngày, Trung úy Bùi Quang Thận – Ðại đội trưởng chỉ huy xe 843 đã hạ lá cờ 3 sọc
xuống, kéo lá cờ mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam lên.
Cờ phấp phới tung bay trên nóc Dinh, kết thúc 30 năm chiến tranh gian khổ và
anh dũng của dân tộc Việt Nam. Cũng chính vào giờ phút này, Tổng thống cuối

cùng của Việt Nam Cộng Hoà là Dương Văn Minh cùng toàn bộ nội các của chính
quyền Sài gòn đã tuyên bố đầu hàng vô điều kiện chính quyền cách mạng. Dưới sự
lãnh đạo của Ðảng Cộng sản Việt Nam, quân và dân ta đã thực hiện được ý nguyện
của Chủ tịch Hồ Chí Minh : Nhân dân 2 miền Nam – Bắc đã xum họp một nhà.
Tinh thần và ý chí của nhân dân Việt Nam là độc lập dân tộc và thống nhất nước
nhà đã toàn thắng.
Với những ý nghĩa lịch sử trọng đại đó, năm 1976 Dinh đã được Nhà nước đặc
cách công nhận là Di tích lịch sử văn hóa Dinh Ðộc lập (Quyết định số 77A/VHQÐ
ngày 25/6/1976).
Ngày nay, Dinh Ðộc lập là di tích lịch sử văn hoá nổi tiếng được đông đảo du
khách trong nước và nước ngoài đến tham quan và là nơi hội họp, tiếp khách của
các cấp lãnh đạo trung ương cũng như của thành phố.


7

2.2 Vị trí và quy mô
Hình 2.3. Mặt bằng tổng thể Dinh Độc Lập

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Dinh có diện tích 120.000m2 (300m x 400m), được giới hạn bởi 4 trục đường
chính đó là:
-

Ðường Nam Kỳ Khởi Nghĩa ở phía Ðông Bắc (mặt chính của Dinh).
Ðường Huyền Trân Công Chúa ở phía Tây Nam (mặt sau của Dinh).
Ðường Nguyễn Thị Minh Khai ở phía Tây Bắc (phía bên trái Dinh).
Ðường Nguyễn Du ở phía Ðông Nam (phía bên phải Dinh).

Dinh có 04 khu nhà:


8

-

Khu nhà chính hình chữ T diện tích mặt bằng là 4.500m2, cao 26m, nằm
ở vị trí trung tâm của khu đất. Ðây từng là nơi ở và làm việc Tổng thống
ngụy quyền Sài Gòn. Khu này có 03 tầng lầu, 2 gác lửng, 1 sân thượng, 1
tầng nền và 1 tầng hầm. Tổng diện tích sử dụng là 20.000m2 chia làm 95
phòng. Mỗi phòng có 1 chức năng riêng, kiến trúc và các trang trí phù
hợp với mục đích sử dụng của mỗi phòng. Sau 1975, khu nhà chính này
tiếp tục được sử dụng một số phòng, còn lại để phục vụ du khách tham

-

quan.
Khu nhà 02 tầng diện tích 8m x 20m phía đường Nguyễn Du trước 1975
là trụ sở làm việc của Ðảng Dân chủ. Sau năm 1975 là nơi làm việc của

-

Ban giám đốc Hội trường Thống Nhất.
Khu 04 nhà 2 tầng phía góc đường Nguyễn Du – Huyền Trân Công Chúa
trước 1975 là khu nhà ở của tiểu đoàn bảo vệ Dinh Ðộc lập. Sau 1975 là
nơi ở của Ðại đội 1 trung đoàn cảnh vệ 180. Hiện nay khu này đã được

-

cải tạo thành khu nhà khách của Văn phòng Chính phủ.
Khu nhà 03 trệt phía góc đường Huyền Trân Công Chúa – Nguyễn Thị
Minh Khai, trước 1975 là khu sinh hoạt của đội cận vệ phi hành đoàn lái
máy bay cho Nguyễn Văn Thiệu, của bộ phận chăm sóc vườn cây. Hiện
đã được cải tạo thành khu nhà nghỉ trưa và bếp ăn tập thể của cán bộ công
nhân viên Hội trường Thống Nhất.

Ngoài các khu nhà trên, ở góc trái Dinh phía đường Nguyễn Thị Minh Khai
còn có một nhà bát giác đuờng kính 4m, xây trên một gò đất cao, chung quanh
không xây tường, mái ngói cong cổ kính làm nơi hóng mát, thư giãn.
Xen giữa 04 khu nhà trên là những bãi cỏ xanh mướt, vườn cây cổ thụ, những chậu
cây kiểng quí và 04 sân tenis phía sau khu nhà chính.


9

Hình 2.4. Nhà bát giác

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

2.3 Kiến trúc Dinh Độc Lập
Dinh Ðộc Lập là một công trình kiến trúc độc đáo của Kiến trúc sư Ngô Viết
Thụ. Dinh được khởi công xây dựng ngày 01/7/1962 và khánh thành vào ngày
31/10/1966.
Khi thiết kế Dinh Ðộc Lập, Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ muốn tìm một ý nghĩa
văn hóa cho công trình, nên mọi sự xếp đặt từ bên trong nội thất cho đến tiền diện
bên ngoài, tất cả đều tượng trưng cho triết lý cổ truyền, nghi lễ Phương đông và cá
tính của dân tộc. Kiến trúc sư Ngô Viết Thụ đã kết hợp hài hoà giữa nghệ thuật kiến
trúc hiện đại với kiến trúc truyền thống Phương Ðông. Toàn thể bình diện của Dinh
làm thành hình chữ CÁT ( 吉 ) có nghĩa là tốt lành, may mắn.

10

Hình 2.5. Toàn diện Dinh có hình chữ CÁT ( 吉 ).

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Tâm của Dinh là vị trí phòng Trình quốc thư; Lầu thượng là Tứ phương vô sự
lầu hình chữ KHẨU ( 吉) để đề cao giáo dục và tự do ngôn luận. Hình chữ KHẨU (
吉 ) có cột cờ chính giữa sổ dọc tạo thành hình chữ TRUNG ( 吉 ) như nhắc nhở
muốn có dân chủ thì phải trung kiên. Nét gạch ngang được tạo bởi mái hiên lầu tứ
phương, bao lơn danh dự và mái hiên lối vào tiền sảnh tạo thành hình chữ TAM (
吉 ), theo quan niệm dân chủ hữu tam viết nhân, viết minh, viết võ, ý mong muốn
một đất nước hưng thịnh thì phải có những con người hội đủ 3 yếu tố Nhân, Minh,
Võ. Ba nét gạch ngang này được nối liền nét sổ dọc tạo thành hình chữ VƯƠNG (
吉 ), trên có kỳ đài làm thành nét chấm tạo thành hình chữ CHỦ ( 吉 ) tượng trưng
cho chủ quyền đất nước. Mặt trước của dinh thự, toàn bộ bao lơn lầu 2 và lầu 3 kết


11

hợp với mái hiên lối vào chính cùng 2 cột bọc gỗ phía dưới mái hiên tạo thành hình
chữ HƯNG ( 吉 ) ý cầu chúc cho nước nhà được hưng thịnh mãi.
Hình 2.6. Triết lý phong thủy áp dụng khi thiết kế Dinh Độc Lập.

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Vẻ đẹp kiến trúc của Dinh còn được thể hiện bởi bức rèm hoa đá mang hình
dáng những đốt trúc thanh tao bao xung quanh lầu 2. Rèm hoa đá được biến cách từ

bức cửa bàn khoa của các cung điện Cố đô Huế, không chỉ làm tăng vẻ đẹp của
Dinh mà còn có tác dụng lấy ánh sáng mặt trời.
Ði vào bên trong Dinh, tất cả các đuờng nét kiến trúc đều dùng đường ngay sổ
thẳng, các hành lang, đại sảnh, các phòng đều lấy câu chính đại quang minh làm
gốc.


12

Hình 2.7. Dãy rèm hoa đá trắng lấy cảm hứng từ cây trúc.

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Hình 2.8. Thảm cỏ hình oval sân trước Dinh.

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn


13

Sân trước của Dinh là một thảm cỏ hình oval có đường kính 102m. Màu xanh
của thảm cỏ tạo ra một cảm giác êm dịu, sảng khoái cho khách ngay khi bước qua
cổng.
Chạy dài theo suốt chiều ngang của đại sảnh là hồ nước hình bán nguyệt.
Trong hồ thả hoa sen và hoa súng gợi nên hình ảnh những hồ nước yên ả ở các ngôi
đình, ngôi chùa cổ kính của Việt Nam.
Hình 2.9. Hồ nước hoa sen trước đại sảnh.

Nguồn: ditich.dinhdoclap.gov.vn

Ngoài ra kiến trúc cảnh quan của Dinh Độc Lập cũng là một trong những kiến
trúc đáng để học hỏi và nghiên cứu. Với diện tích rộng lên đến 12 ha trong đó chỉ có
4.500 m2 là diện tích xây dựng Dinh còn lại là hệ thống cây xanh. Điều này tạo ra
sự hùng vĩ cũng như vị thế về sức mạnh cho Dinh Độc Lập. Có thể thấy kiến trúc
cảnh quan của dinh cũng tương tự như việc sắp xếp kiến trúc cảnh quan của Nhá
Trắng, bởi đều có không gian xanh rộng bao quanh khuôn viên sử dụng chính.


14

Không gian kiến trúc cảnh quan của Dinh thống Nhất nổi bật với 2 công viên
ở bên ngoài hàng rào phía trước và phía sau Dinh. Điều này tạo nên một thảm thực
vật xanh độc đáo cũng như là môi trường thư giãn, giải trí và tổ chức các sự kiện
ngoài trời. Bên cạnh đó không gian kiến trúc cảnh quan này còn là sự liên kết độc
đáo với những đường nét kiến trúc chính của dinh như việc sử dụng các đốt tre mô
tả mành trúc của kiến trúc truyền thống Việt vào mặt tiền của Dinh Thống Nhất.
Ngoài ra với hệ thống thảm cỏ xanh trải dài ở mặt tiền và cổng chính cũng là điểm
nhấn tạo sự chuyển tiếp cho 2 công viên.
Hình 2.10. Kiến trúc cảnh quan Dinh Độc Lập.

Nguồn: creative-landscapes.vn


15

2.4 Một số hình ảnh nội thất của Dinh
Hình 2.11. Phòng trình quốc thư


16

Nguồn: wordpress.com


17

Hình 2.12. Phòng tiếp khách nước ngoài


18

Nguồn: wordpress.com

Hình 2.13. Phòng tiếp khách trong nước

Nguồn: wordpress.com


19

Hình 2.14. Sách trong thư viện.

Nguồn: wordpress.com