Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường trung học cơ sở ở huyện lập thạch tỉnh vĩnh phúc theo chuẩn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

LÊ HUY MINH

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN LẬP THẠCH
TỈNH VĨNH PHÚC THEO CHUẨN

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số:
60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Huy Hoàng

HÀ NỘI, NĂM 2017


LỜI CẢM ƠN
Với những tình cảm chân thành và tấm lòng biết ơn sâu sắc nhất, tôi xin
trân trọng cảm ơn:
PGS.TS. Lê Huy Hoàng, người hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp
đỡ, chỉ đạo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn;
Trường Đại học Sư Phạn Hà Nội 2; quý thầy giáo, cô giáo đã giảng dạy,
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu;
Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Phúc, Phòng Nội vụ huyện Lập Thạch, Phòng
GD&ĐT Lập Thạch; Ban giám hiệu, quý thầy giáo, cô giáo các trường THCS
trên địa bàn huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp
đỡ, hỗ trợ, cung cấp số liệu trong quá trình tôi thực hiện luận văn này;

Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã quan tâm, động viên, giúp đỡ tạo điều
kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành
luận văn.
Trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù đã có nhiều
cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính
mong nhận được những ý kiến góp ý, chỉ bảo của các thầy, các cô, các nhà khoa
học, bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm để luận văn hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Tác giả

Lê Huy Minh


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BCHTƯ

Ban chấp hành trung ương

CNH-HĐH

Công nghiệp hoá - hiện đại hoá

CBQL

Cán bộ quản lý

ĐH

Đại học

GD-ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

QLGD

Quản lý giáo dục

THCS

Trung học cơ sở

UBND

Uỷ ban nhân dân

HĐND

Hội đồng nhân dân

KT- XH

Kinh tế - xã hội

CSVC

Cơ sở vật chất

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 2
BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ................................................................... 6
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................... 3

3.1. Khách thể nghiên cứu: ................................................................................................................................3
3.2. Đối tượng nghiên cứu:................................................................................................................................3
4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................... 3

5.1. Nhiệm vụ lý luận..........................................................................................................................................3
5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn ................................................................................................................3
5.3. Nhiệm vụ đề xuất nghiên cứu mới:.........................................................................................................3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 3

6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu............................................................................................................3
6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu ................................................................................................................4
6.3. Giới hạn về giai đoạn nghiên cứu.............................................................................................................4
6.4. Giới hạn về khách thể nghiên cứu............................................................................................................4
6.5. Chủ thể nghiên cứu......................................................................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................ 4

7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận.........................................................................................4
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn......................................................................................4
7.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ.................................................................................................................5
8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................................ 5

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU
TRƯỞNG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN .................. 6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 6

1.1.1. Ở nước ngoài .............................................................................................................................................6
1.1.1. Ở Việt Nam................................................................................................................................................7
1.2. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................... 9

1.2.1. Phát triển......................................................................................................................................................9
1.2.2. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ..................................................................................10
1.3. Giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................................. 12

1.3.1. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân..........................................................................12
1.3.2. Hiệu trưởng trường trung học cơ sở...................................................................................................14
1.4. Biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn ............... 15

1.4.1. Nội dung phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS theo chuẩn........................................................15
1.5. Quy định chuẩn hiệu trưởng bậc THCS ............................................................... 19

1.5.1. Về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp .................................................................................19
1.5.2. Về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm................................................................................20
1.5.3. Về năng lực quản lý nhà trường..........................................................................................................20
1.6. Yêu cầu mới đối với phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS trong giai đoạn hiện
nay ................................................................................................................................... 23
1.7. Một số yếu tố ảnh hưởng tới phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ... 27

1.7.1. Các yếu tố về chính trị - xã hội.............................................................................................................27
1.7.2. Nhóm nhân tố phát triển kinh tế và ngân sách đầu tư cho giáo dục trung học cơ sở..............28
1.7.3. Nhóm nhân tố về khoa học – công nghệ..........................................................................................28
1.7.4. Nhóm nhân tố bên trong của giáo dục trung học cơ sở.................................................................28
1.7.5. Nhóm nhân tố quốc tế về giáo dục và đào tạo.................................................................................29

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.............................................................................. 30
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LẬP
THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC THEO CHUẨN.......................................... 31
2.1. Khái quát về vị trí địa lý, dân cư và tình hình kinh tế-xã hội huyện Lập Thạch
......................................................................................................................................... 31

2.1.1. Địa lý-dân số huyện Lập Thạch..........................................................................................................31
2.1.2. Thực trạng kinh tế-xã hội huyện Lập Thạch....................................................................................31
2.2. Khái quát về giáo dục huyện Lập Thạch .............................................................. 32
2.3. Tổ chức nghiên cứu thực trạng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS huyện Lập
Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc................................................................................................... 33

2.3.1. Mục đích nghiên cứu.............................................................................................................................33
2.3.2. Nội dung khảo sát...................................................................................................................................34

2.3.3. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................................................34
2.3.4. Địa bàn khảo sát và khách thể khảo sát .............................................................................................34
2.4. Thực trạng đội ngũ hiệu trưởng các trường THCS huyện Lập Thạch ............. 35

2.4.1. Thực trạng về cơ cấu đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ............................................................35
2.4.3. Thực trạng về chất lượng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS.....................................................36
2.5. Thực trạng về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn......... 42

2.5.1. Thực trạng nâng cao nhận thức về đổi mới giáo dục và phát triển đội ngũ hiệu trưởng theo
chuẩn.....................................................................................................................................................................42
2.5.2. Thực trạng nghiên cứu, dự báo và xây dựng quy hoạch đội ngũ hiệu trưởng trường THCS
................................................................................................................................................................................44
2.5.3. Thực trạng tuyển chọn, bổ nhiệm hiệu trưởng về số lượng và cơ cấu.......................................45
2.5.4. Thực trạng bố trí, sắp xếp, sử dụng đội ngũ hiệu trưởng THCS.................................................46
2.4.5. Thực trạng thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ hiệu trưởng THCS.........................................47
2.5.6. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ...........................................48
2.5.7. Thực trạng về việc sàng lọc và khuyến khích đội ngũ hiệu trưởng THCS ..............................49


2.5.8. Thực trạng cơ chế, chính sách tiền lương, thưởng, phúc lợi xã hội, tạo môi trường phát triển
cho hiệu trưởng THCS.....................................................................................................................................49
2.6. Thuận lợi và khó khăn............................................................................................ 50
2.7. Đánh giá chung về thực trạng ................................................................................ 54
2.8. Nguyên nhân............................................................................................................ 57

2.8.1. Nguyên nhân chủ quan .........................................................................................................................57
2.8.2. Nguyên nhân khách quan.....................................................................................................................58

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.............................................................................. 60
CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG

TRƯỜNG THCS THEO CHUẨN TẠI HUYỆN LẬP THẠCH TỈNH
VĨNH PHÚC .................................................................................................. 61
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng theo chuẩn 61

3.1.1. Tính kế thừa .............................................................................................................................................61
3.1.2. Tính thực tiễn và hiệu quả.....................................................................................................................61
3.1.3. Tính đồng bộ............................................................................................................................................61
3.2. Định hướng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS huyện Lập Thạch,
thỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn ......................................................................................... 62

3.2.1. Định hướng chiến lược phát triển GD-ĐT của Đảng và Nhà nước ..........................................62
3.2.2. Định hướng phát triển GD&ĐT tỉnh Vĩnh Phúc và huyện Lập Thạch....................................62
3.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo
chuẩn tại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc .............................................................. 64

3.3.1. Nâng cao nhận thức về đổi mới giáo dục và phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS theo
chuẩn.....................................................................................................................................................................64
3.3.2. Xây dựng quy hoạch chức vụ hiệu trưởng theo chuẩn phù hợp với điều kiện
thực tế của huyện ........................................................................................................... 68

a) Mục tiêu...........................................................................................................................................................68
b) Nội dung..........................................................................................................................................................68
c) Cách thức tiến hành......................................................................................................................................70
d) Điều kiện thực hiện .......................................................................................................................................71
3.3.3. Đổi mới lựa chọn bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, miễn nhiệm chức vụ hiệu trưởng
trường THCS theo chuẩn .............................................................................................. 72

a) Mục tiêu...........................................................................................................................................................72
b) Nội dung..........................................................................................................................................................72
c) Cách thức tiến hành......................................................................................................................................73

d) Điều kiện thực hiện .......................................................................................................................................74
3.3.4. Sử dụng chuẩn hiệu trưởng để kiểm tra đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường
THCS............................................................................................................................... 75

a) Mục tiêu...........................................................................................................................................................75
b) Nội dung..........................................................................................................................................................76
c) Cách thức tiến hành......................................................................................................................................77


d) Điều kiện thực hiện .......................................................................................................................................78
3.3.5. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý cho đội ngũ hiệu trưởng theo
các yêu cầu của chuẩn hiệu trưởng .............................................................................. 79

a) Mục tiêu...........................................................................................................................................................79
b) Nội dung..........................................................................................................................................................79
c) Cách thức tiến hành......................................................................................................................................81
d) Điều kiện thực hiện .......................................................................................................................................81
3.3.6. Tăng cường xây dựng môi trường thuận lợi cho sự phát triển đội ngũ hiệu
trưởng trường THCS theo chuẩn ................................................................................. 82

a) Mục tiêu...........................................................................................................................................................82
b) Nội dung..........................................................................................................................................................82
c) Cách thức tiến hành......................................................................................................................................84
d) Điều kiện thực hiện .......................................................................................................................................85
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................................ 85
3.5. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ....... 86

3.5.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết....................................................................................................87
3.5.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi.......................................................................................................88
3.5.3. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp...............................................89

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.............................................................................. 92
1. Kết luận ....................................................................................................................... 93
2. Khuyến nghị ............................................................................................................... 95

2.1. Đối với Sở GD&ĐT tỉnh Vĩnh Phúc..................................................................................................95
2.2. Đối với UBND huyện Lập Thạch.......................................................................................................95
2.3. Đối với phòng GD&ĐT..........................................................................................................................95
2.4. Đối với đội ngũ hiệu trưởng trường THCS......................................................................................96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 1
PHỤ LỤC ......................................................................................................... 4


BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Bảng 2.1: Tỉ lệ xếp loại học lực của học sinh từ năm 2013-2016 ..........................32
Bảng 2.2: Các chỉ số phát triển giáo dục từ năm 2013-2016 ...................................33
Bảng 2.3: Số lượng trường và đơn vị tham gia khảo sát .......................................... 34
Bảng 2.4: Thống kê số liệu về cơ cấu, độ tuổi của đội ngũ CBQL trường THCS ...36
Bảng 2.5: Thống kê trình độ chuyên môn của đội ngũ CBQL, GV THCS .............36
Bảng 2.6: Thống kê trình độ lý luận chính trị của CBQL trường THCS .................36
Bảng 2.7: Thống kê trình độ tin học, ngoại ngữ QLGD của đội ngũ QL ...............37
Bảng 2.8: Thống kê thâm niên của CBQL trường THCS .........................................38
Bảng 2.9: Đánh giá phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp theo chuẩn của Hiệu
trưởng trường THCS .................................................................................................38
Bảng 2.10: Đánh giá về năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm của hiệu
trưởng trường THCS .................................................................................................40
Bảng 2.11: Tổng hợp ý kiến đánh giá những thuận lợi và khó khăn ảnh hưởng đến
phát triển đội ngũ Hiệu trưởng trường THCS ...........................................................50
Bảng 2.12: Tổng hợp kết quả đánh giá về mức độ thực hiện của các biện pháp phát

triển đội ngũ HT trường THCS đã và đang thực hiện tại huyện Lập Thạch.............54
Bảng 2.13: Tổng hợp kết quả đánh giá về mức độ mức độ phù hợp của các giải pháp
phát triển đội ngũ HT trường THCS đã và đang thực hiện tại huyện Lập Thạch ....55
Sơ đồ 1.1. Quy trình tổ chức đánh giá, xếp loại hiệu trưởng theo chuẩn ................. 17
Sơ đồ 1.2: Quan hệ giữa số lượng, cơ cấu và chất lượng ........................................27
Bảng 3.1: Thống kê kết quả tính cần thiết của các biện pháp ..................................84
Bảng 3.2: Thống kê kết quả tính khả thi của các biện pháp ....................................86
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
phát triển đội ngũ HT THCS theo chuẩn .................................................................87


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để hoàn thành được việc “Đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền
tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện
đại vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, vững bước đi
lên chủ nghĩa xã hội” theo Nghị quyết Trung ương Đảng khóa XI đề ra, đòi hỏi phải
có nguồn nhân lực tương xứng. Muốn có nguồn nhân lực đó thì đòi hỏi ngành GDĐT cần có một chiến lược giáo dục - đào tạo trong giai đoạn dài và khả thi.
Xuất phát từ nhu cầu thực tế phát triển kinh tế xã hội 2011 - 2020, Chiến
lược phát triển giáo dục 2011 – 2020 cũng đã ra đời và được Thủ tướng phê duyệt
ngày 13/6/2012. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 đã nhận định tình hình
hiện nay “Một bộ phận nhà giáo và cán bộ quản lý chưa đáp ứng được yêu cầu,
nhiệm vụ giáo dục trong thời kỳ mới. Đội ngũ nhà giáo vừa thừa, vừa thiếu cục bộ,
vừa không đồng bộ về cơ cấu chuyên môn”. Chiến lược phát triển giáo dục cũng đã
chỉ rõ một trong những giải pháp đổi mới công tác quản lý giáo dục-đào tạo là:
“Thực hiện quản lý theo chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển giáo dục và quy
hoạch phát triển nhân lực của từng ngành, địa phương trong từng giai đoạn phù hợp
tình hình phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh”. Chiến lược phát triển
giáo dục chỉ có thể thành hiện thực, có tính khả thi cao và được cụ thể hoá bằng kế
hoạch từng giai đoạn, từng năm nếu như chiến lược đó được xây dựng trên cơ sở dự

báo có tính khoa học và khả thi của từng vùng, từng địa phương. Dự báo có tính
khoa học càng cao giúp chúng ta thấy được những xu hướng phát triển càng rõ ràng,
từ đó có thể đề ra các biện pháp phát triển giáo dục có hiệu quả. Yêu cầu phát triển
quy mô giáo dục-đào tạo đòi hỏi phải có một đội ngũ hiệu trưởng đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu và có chất lượng cao. Bởi vì đội ngũ hiệu trưởng giữ vai trò
quyết định đến chất lượng và hiệu quả giáo dục, là lực lượng cốt cán trực tiếp biến
các mục tiêu chiến lược GD-ĐT thành hiện thực. Trong nội dung Chỉ thị 40-CT/TW
ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư, Đảng ta cũng đã khẳng định: “Mục tiêu là xây dựng
đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng,
đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,
phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề, của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát
triển đúng hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục …”. Vì vậy, vấn đề tìm biện
pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng đáp ứng quy mô phát triển GD-ĐT trong giai
1


đoạn đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục hiện nay là một yêu cầu hết sức cấp
thiết
Lập Thạch là một huyện miền núi phái Tây Bắc của tỉnh Vĩnh Phúc, có diện
tích 17.302,22ha diện tích tự nhiên với 18 xã và 2 thị trấn. Dân số huyện Lập Thạch
tính đến tháng 07/2017 là khoảng 12,3 vạn người. Sự phát triển mạnh về quy mô, cơ
cấu, mạng lưới trường, lớp học sinh trong những năm qua đòi hỏi cấp thiết có một
quy hoạch tổng thể phát triển giáo dục - đào tạo dài hạn dựa trên những cơ sở dự
báo khoa học. Tuy thực tiễn đội ngũ hiệu trưởng trường THCS huyện Lập Thạch
hiện nay đã bảo đảm tương đối về số lượng nhưng vẫn chưa đồng bộ về cơ cấu, số
lượng hiệu trưởng lớn tuổi nhiều, chất lượng đào tạo, bồi dưỡng chưa đảm bảo. Từ
đó, công tác quản lý điều hành các hoạt động giáo dục chưa đáp ứng được nhu cầu
học tập ngày càng cao của nhân dân và chưa tạo điều kiện tốt nhất cho người học.
Mặt khác, công tác dự báo, lập kế hoạch, chiến lược giáo dục dài hạn của huyện còn
chưa chi tiết nên công tác quản lý chủ yếu là giải pháp tình thế, vận hành rất khó

khăn và cho đến nay tại huyện Lập Thạch chưa có một công trình nghiên cứu nào
về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo Chuẩn hiệu trưởng để thực
hiện tốt các mục tiêu Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 đề ra.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn đã nêu trên, tôi chọn đề tài: “Phát
triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ở huyện Lập Thạch tỉnh Vĩnh Phúc
theo Chuẩn” với mong muốn là cơ sở cho việc định hướng, chỉ đạo, quản lý, dự
báo, quy hoạch mang tính chiến lược và thực hiện công tác xây dựng, bồi dưỡng đội
ngũ hiệu trưởng đạt Chuẩn đáp ứng nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở hệ thống hóa lý luận về công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng
THCS và đánh giá thực trạng đội ngũ hiệu trưởng cũng như việc thực hiện các biện
pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS của huyện Lập Thạch, chúng tôi tiến
hành đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS theo Chuẩn nhằm
nâng cao được cả về số lượng và chất lượng đội ngũ quản lý, góp phần nâng cao
chất lượng dạy học và giáo dục đáp ứng được mục tiêu mà Nghị quyết 29-NQ/TW
đã đề ra.

2


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Quản lý đội ngũ hiệu trưởng trường THCS ở cấp huyện theo chuẩn hiệu
trưởng.
3.2. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS tại huyện Lập Thạch
tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn hiệu trưởng.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS huyện Lập Thạch hiện nay đã
được một số kết quả tuy nhiên chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra trong thời kỳ đổi

mới, đặc biệt số hiệu trưởng lớn tuổi nhiều, chậm đổi mới trong quản lý chỉ đạo,
điều hành thực thi nhiệm vụ chủ yếu dựa vào kinh nghiệm. Nếu việc xây dựng đội
ngũ hiệu trưởng THCS huyện Lập Thạch được thực hiện dựa trên cơ sở dự báo có
căn cứ khoa học rõ ràng và khả thi trong thực tiễn, kết hợp nâng cao chất lượng đội
ngũ theo chuẩn của Bộ GD-ĐT thì đội ngũ hiệu trưởng THCS huyện Lập Thạch sẽ
phát triển cân đối, đồng bộ, đáp ứng đầy đủ số lượng, cơ cấu hợp lý và đảm bảo
chất lượng đáp ứng yêu cầu sự nghiệp phát triển giáo dục trung học của địa phương
theo Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ lý luận
Hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS
theo chuẩn.
5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn
Khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ hiệu trưởng cũng như việc thực hiện
các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS của huyện Lập Thạch hiện nay.
5.3. Nhiệm vụ đề xuất nghiên cứu mới:
Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS của
huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc và khảo nghiệm tính cần thiết cũng như tính khả
thi của các biện pháp đề xuất.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS huyện Lập Thạch,
tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn hiệu trưởng của Bộ GD-ĐT.
3


6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Đề tài tiến hành nghiên cứu tại các trường THCS của huyện Lập Thạch.
6.3. Giới hạn về giai đoạn nghiên cứu
- Lấy số liệu khảo sát thực trạng từ năm 2013 đến năm 2016.

- Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS huyện Lập
Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn.
6.4. Giới hạn về khách thể nghiên cứu
- Lãnh đạo các phòng GD-ĐT, phòng nội vụ huyện.
- Hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện.
- Giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện.
6.5. Chủ thể nghiên cứu
- Phòng GD-ĐT huyện Lập Thạch.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, thu thập thông tin trên cơ sở nghiên cứu
các chỉ thị, nghị quyết, văn bản, tài liệu liên quan về đường lối của Đảng, chủ
trương, chính sách của Nhà nước về phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS đến năm
2020 nhằm xây dựng cơ sở lý luận định hướng cho đề tài nghiên cứu.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Điều tra, khảo sát, thu thập số liệu, phân tích tổng hợp các vấn đề về thực
trạng, biện pháp quản lý phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn
qua phiếu hỏi ý kiến của cán bộ quản lý và GV.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát những cách thức thực hiện các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu
trưởng của Phòng GD-ĐT và các trường THCS để nắm được thực trạng thực hiện
công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn hiện nay.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Tổng kết kinh nghiệm của cán bộ quản lý và bản thân về vấn đề phát triển
đội ngũ hiệu trưởng theo chuẩn trong thời gian qua. Từ đó đề xuất biện pháp phát
triển đội ngũ hiệu trưởng theo chuẩn.

4

7.2.4. Phương pháp hỏi ý kiến chuyên gia
Tham khảo ý kiến các giáo sư, phó giáo sư, các chuyên gia đầu ngành, cán
bộ quản lý, các GV có nhiều kinh nghiệm, cán bộ tổ chức, thanh tra giáo dục, cán
bộ chỉ đạo chuyên môn, cán bộ lãnh đạo của Phòng GD - ĐT để có thêm thông tin
tin cậy đảm bảo khách quan cho kết quả nghiên cứu. Đặc biệt xin ý kiến đóng góp,
đề xuất nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng theo chuẩn huyện Lập
Thạch, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS.
7.2.5. Phương pháp phỏng vấn
Bổ sung, kiểm tra, làm rõ và khẳng định tính xác thực của những thông
tin đã thu thập được qua phương pháp điều tra. Qua đó có thể nhận xét được ảnh
hưởng của các nhân tố thực tế tạo nên kết quả thực tế và khuyến nghị của họ về các
biện pháp quản lý, phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn.
7.2.5. Phương pháp khảo nghiệm
Tiến hành khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất nhằm kiểm tra tính khoa
học, tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đó.
7.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ
- Phương pháp thống kê toán học nhằm tổng hợp kết quả thu được, xử lý kết
quả điều tra, trên cơ sở đó rút ra những kết luận có tính khái quát và khoa học.
- Phương pháp so sánh.
- Phương pháp hồi cứu tài liệu.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị
Đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ HT trường trung học cơ sở theo
chuẩn.
Chương 2: Thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ HT trường THCS ở
huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 3: Các biện pháp phát triển đội ngũ HT trường THCS tại huyện
Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc theo chuẩn hiệu trưởng.

5


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO CHUẨN
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Ở nước ngoài
Giáo dục luôn là quốc sách hàng đầu của nhiều quốc gia phát triển trên thế
giới nhằm đáp ứng ngày càng cao về nâng cao trình độ dân trí, phát triển nguồn
nhân lực và nền giáo dục của họ đã và đang phát triển theo hướng hiện đại hóa, hội
nhập với xu hướng phát triển chung của thế giới. Nền giáo dục phát triển tốt, hiện
đại sẽ tạo ra nguồn nhân lực tốt giúp nền kinh tế, văn hóa-xã hội của quốc gia ngày
càng phát triển và nâng cao vị thế trên trường quốc tế. Không phải ngẫu nhiên mà
các quốc gia như Phần Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc lại có tốc
độ phát triển nhanh như vậy, đó chính là thành quả từ nền giáo dục tốt nhất mà họ
xây dựng dược. Để có được nền giáo dục tốt nhất đó, họ đã rất coi trọng sự phát
triển của đội ngũ hiệu trưởng các nhà trường.
Văn kiện quan trọng nhất, trực tiếp thiết lập các chuẩn mực quốc tế về vị thế
của nhà giáo là “Khuyến nghị của UNESCO về vị thế của nhà giáo” được Hội nghị
đặc biệt liên chính phủ của UNESCO thông qua ngày 05/10/1966, tại Paris (Pháp).
Khuyến nghị có 146 điểm chia thành 13 mục, với các chủ đề liên quan đến nhiều
vấn đề quan trọng; áp dụng cho mọi hiệu trưởng đang làm nhiệm vụ quản lý ở cả
các trường công lập và ngoài công lập (mầm non, phổ thông, đại học). Khuyến nghị
khẳng định sự tiến bộ trong giáo dục phụ thuộc nhiều vào khả năng của đội ngũ
hiệu trưởng nói chung và về phẩm chất con người, chất lượng chuyên môn và khả
năng lãnh đạo, quản lý của mỗi hiệu trưởng nói riêng. Vị thế của nhà giáo và sự tôn
kính nghề nghiệp cần phải tương xứng với nhu cầu giáo dục; là phần quan trọng
chính yếu trong việc nhận thức những mục đích và mục tiêu giáo dục. Quản lý giáo

dục phải được tôn trọng như một nghề nghiệp. Đây là một dạng của “dịch vụ công”
đòi hỏi người quản lý phải chuyên về một kiến thức hoặc kỹ năng chuyên môn, đạt
được và tích lũy thông qua nghiên cứu không ngừng, nghiêm túc; đòi hỏi một năng
khiếu cá nhân và trách nhiệm tập thể đối với giáo dục và bổn phận của học sinh.

6


Lý giải cho thành công của Phần Lan trong PISA, điều đầu tiên mà Dự án hỗ
trợ đổi mới quản lý giáo dục SREM đề cập đến chính là đội ngũ GV có trình độ cao.
Triết lý và quy trình đào tạo khoa học đã giúp Phần Lan đào tạo ra những GV trình
độ cao mà ít có quốc gia nào theo kịp. Theo luật, tất cả GV trong hệ thống giáo dục
toàn diện tối thiểu phải tốt nghiệp từ thạc sỹ trở lên. Thạc sỹ sư phạm (Master of
Education-M.Ed) sẽ dạy từ lớp 1 đến 6 – được gọi là GV đứng lớp (class teacher)
và Thạc sỹ khoa học (Master of Science – M.Sc) dạy từ lớp 7 đến lớp 12 – được gọi
là GV bộ môn (subject teacher). GV có trình độ cao và đồng đều, mỗi GV là một
nhà khoa học sư phạm ứng dụng như thế nên có kết quả PISA cao là điều tất nhiên.
Do đó, nền giáo dục Phần Lan đạt đến mức phát triển cao của thế giới một phần lớn
nhờ vào các biện pháp phát triển tốt đội ngũ GV của họ. Để quản lý được đội ngũ
giáo viên có trình độ như vậy đòi hỏi đội ngũ hiệu trưởng phải đạt chuẩn và vượt
chuẩn.
Như vậy, bất kỳ nền giáo dục nào, trong điều kiện hoàn cảnh quốc gia ra sao,
muốn phát triển giáo dục thì đều phải lấy phát triển đội ngũ hiệu trưởng làm khâu
đột phá. Vì đó chính là cốt lõi, là động lực chính để vận hành bộ máy giáo dục của
một quốc gia.
1.1.1. Ở Việt Nam
Từ năm 1986 cả nước bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện để thực hiện mục
tiêu CNH-HĐH Đảng và Nhà nước đã hết sức coi trọng phát triển giáo dục nhằm
tạo động lực phát triển kinh tế xã hội.
Trước hết phải nói đến tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về công tác cán

bộ. Trong tác phẩm sửa đổi lề lối làm việc Người đã khẳng định: "Cán bộ là gốc
của mọi công việc", "Mọi việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém",
"Có cán bộ tốt thì việc gì cũng xong".
Kế thừa và dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin và Tư tưởng
Hồ Chí Minh, công tác cán bộ nói chung, cán bộ ngành GD&ĐT nói riêng luôn
được Đảng, Nhà nước và các cấp quản lý đặc biệt quan tâm, thể hiện qua các văn
kiện Đại hội Đảng các cấp. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng Cộng
sản Việt Nam đã thông qua chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 trong
đó đã định hướng: "Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã
7


hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo
dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý là khâu then chốt”.
Về mặt lý luận, mấy năm gần đây, có nhiều công trình nghiên cứu, bài viết
của các tác giả bàn về vấn đề xây dựng và phát triển đội ngũ nhà giáo nói chung và
CBQLGD nói riêng, như: Đặng Quốc Bảo (2006), “Hoạt động quản lý và sự vận
dụng vào quản lý nhà trường phổ thông”; Trần Kiểm (2012), “Những vấn đề cơ
bản của khoa học quản lý giáo dục”; Trần Kiểm (2010), "Khoa học tổ chức và tổ
chức giáo dục”; Chu Mạnh Nguyên (NXB Hà Nội - 2005), “Giáo trình Bồi dưỡng
Hiệu trưởng trường THCS”. Các công trình nghiên cứu này là cẩm nang cho các
nhà QLGD các cấp trong lý luận cũng như trong thực tiến QLGD và quản lý nhà
trường. Trong các công trình nghiên cứu, bài viết đó; các tác giả đã đề cập đến vai
trò của đội ngũ nhà giáo và CBQLGD; đưa ra một số giải pháp để xây dựng và
phát triển đội ngũ nhà giáo và CBQLGD.
Thông tư số 29/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ GD&ĐT Chuẩn
hiệu trưởng nhằm đưa ra những định hướng trong công tác quy hoạch, chuẩn mực
đánh giá, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng. Đây là cơ sở cho các cấp quản lý giáo
dục, các cơ sở giáo dục phổ thông nghiên cứu, áp dụng trong việc quy hoạch, dự

nguồn, đào tạo bồi dưỡng và đánh giá hiệu trưởng nhằm mục đích nâng cao hiệu
quả công tác phát triển đội ngũ CBQL giáo dục.
Một số tác giả của luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Khoa học quản lý giáo
dục đã nghiên cứu đến nội dung phát triển CBQL như:
Đề tài: “Một số biện pháp bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường THCS tại
huyện Mê Linh tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Phùng Quang
Thơm (2005).
Đề tài: “Quy hoạch xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các
trường THCS huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang” của tác giả Lưu Bích Thuận
(2005).
Đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh
Phúc trong giai đoạn hiện nay” của tác giả Lê Minh Tiến (2009)
Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến vấn đề quy hoạch và phát
triển, tìm hiểu phân tích đánh giá và xây dựng các biện pháp phát triển đội ngũ
CBQL nhằm thực hiện mục tiêu đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên đội ngũ cán bộ
QLGD về kiến thức, kỹ năng quản lý một cách bài bản, có trình độ chuyên môn,
nghiệp vụ đáp ứng được yêu cầu phát triển của sự nghiệp giáo dục. Tuy nhiên

8


phạm vi và mức độ thực hiện các biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý còn
chưa phù hợp với thực tiễn từng địa phương nên chất lượng đội ngũ CBQL còn
chưa cao. Trên địa bàn huyện Lập Thạch chưa có đề tài nào nghiên cứu về việc
phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo Chuẩn hiệu trưởng. Hiện nay
việc đánh giá và xếp loại hiệu trưởng hàng năm Phòng GD&ĐT Lập Thạch dựa
trên Chuẩn hiệu trưởng, nhưng việc phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS
theo Chuẩn chưa được xây dựng hoàn chỉnh trên cơ sở lý luận khoa học. Do vậy
trong luận văn này tôi đã khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trường
THCS của Phòng GD&ĐT huyện Lập Thạch từ đó có cơ sở khoa học để đề xuất

các biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS tại huyện Lập Thạch,
tỉnh Vĩnh Phúc theo Chuẩn hiệu trưởng.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Phát triển
Theo từ điển Tiếng Việt: “Phát triển” là biến đổi hoặc làm cho biến đổi theo
chiều hướng tăng từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến
phức tạp, ví dụ: Đất nước ngày càng phát triển, sản xuất phát triển.
Theo triết học duy vật biện chứng “Phát triển” là sự vận động tiến lên từ
thấp lên cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn; “Phát
triển” là một trường hợp của sự vận động và trong sự phát triển sẽ nảy sinh những
tính quy định mới, cao hơn về chất, nhờ đó, làm cho cơ cấu tổ chức, phương thức
tồn tại và vận động của sự vật, hiện tượng cùng chức năng của nó ngày càng hoàn
thiện hơn.
Trong nhiều trường hợp, thuật ngữ “phát triển” được dùng với thuật ngữ
“xây dựng” để trở thành cụm từ “xây dựng và phát triển” để chỉ nội hàm “phát
triển” như đã nói ở trên nhưng vẫn có nét khác.
Theo từ điển Tiếng Việt “xây dựng” có nghĩa là “làm cho hình thành một tổ
chức hay một chỉnh thể xã hội, chính trị, kinh tế, văn hóa theo một phương hướng
nhất định”, ví dụ: Xây dựng cơ đồ; hoặc là “tạo ra, sáng tạo ra cái có giá trị tinh
thần, có ý nghĩa trừu tượng”, ví dụ: Xây dựng đề cương, xây dựng ước mơ.
Có thể giải thích “xây dựng và phát triển đội ngũ” như sau: Trước hết cần
phải tạo ra một đội ngũ, từ đó mới làm biến đổi số lượng, chất lượng, cơ cấu tổ

9


chức, độ tuổi, giới tính theo chiều hướng đi lên trong mối quan hệ hỗ trợ, bổ sung
cho nhau tạo nên hệ thống.
Như vậy, “phát triển” là quá trình tăng trưởng về số lượng và biến đổi về
chất của một sự vật, hiện tượng đã có, đã được xây dựng nhưng chưa hoàn chỉnh,

chưa đầy đủ, hoặc tiếp tục nâng cao chất lượng để đáp ứng một giai đoạn mới.
Với ý nghĩa đó, trong đề tài này, khái niệm “phát triển” còn bao hàm ý “xây
dựng” và ngược lại. Nói các khác, trong xây dựng có phát triển và trong phát
triển có xây dựng.
1.2.2. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS
1.2.2.1. Khái niệm về đội ngũ
Tự điển Tiếng Việt (Nhà xuất bản Đà Nẵng năm 2001) có giải thích: “Đội
ngũ là tập hợp một số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp thành một lực
lượng”.
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Đội ngũ là khối đông người cùng chức
năng hoặc nghề nghiệp thành lực lượng”
Như vậy chúng ta có thể hiểu: Đội ngũ là tập thể người tạo thành một lực
lượng có một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề hoặc khác nghề, họ làm việc
theo kế hoạch và có phân công cụ thể, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất, tinh
thần cùng thực hiện một mục đích, lý tưởng chung nhất định.
1.2.2.2. Đội ngũ hiệu trưởng trường THCS
Theo Điều 54 Luật Giáo dục Việt Nam 2005, sửa đổi và bổ sung năm 2009:
“Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do
cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận”.
Kết hợp khái niệm cán bộ quản lý giáo dục với khái niệm hiệu trưởng, có thể
hiểu: hiệu trưởng là cán bộ quản lý giáo dục, chịu trách nhiệm quản lý các hoạt
động của một nhà trường, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công
nhận.
Như vậy: Hiệu trưởng trường THCS là cán bộ quản lý giáo dục, chịu
trách nhiệm quản lý các hoạt động của một nhà trường trung học cơ sở, do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận.

10

Mặt khác, “Đội ngũ là tập hợp một số đông người cùng chức năng hoặc
nghề nghiệp, thành một lực lượng có tổ chức”. Khái niệm đội ngũ được dùng
khá rộng rãi như đội ngũ công nhân, đội ngũ giáo viên, đội ngũ các nhà quản lý,
các nhà lãnh đạo … Trong luận văn này: đội ngũ là tập hợp một số đông người
thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề
nghiệp hoặc khác nghề nghiệp, nhưng có chung mục đích xác định, họ làm việc
theo kế hoạch và gắn bó với nhau về lợi ích vật chất và tinh thần cụ thể.
Như vậy: Đội ngũ Hiệu trưởng trường THCS là tập hợp các cán bộ quản
lý giáo dục có trách nhiệm quản lý các hoạt động của các nhà trường THCS, do
cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, công nhận.
1.2.2.3. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng
Việc phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS thực chất là phát triển nguồn
nhân lực giáo dục. Nguồn nhân lực (nguồn lực con người) được quan niệm là tổng
thể tiềm năng lao động của một đất nước, một cộng đồng, bao gồm cả “trong” và
“ngoài” độ tuổi lao động. Nói đến nguồn nhân lực thì chỉ mới nói đến tiềm lực; còn
khi tiến hành đào tạo, sử dụng, phát huy, phát triển nguồn nhân lực thì nó mới trở
thành lực lượng tác động tới phát triển kinh tế - xã hội.
Trong quản trị học, nguồn nhân lực được hiểu là một trong những nguồn tài
nguyên như những nguồn tài nguyên khác như: vật lực, tài lực … Nguồn nhân lực
chính là nguồn lực con người trong một tổ chức cụ thể nào đó. Không chỉ thế,
nguồn nhân lực còn là nguồn tài nguyên quan trọng nhất của mọi loại hình quy mô
tổ chức. Theo UNESCO, con người vừa là mục đích, vừa là tác nhân của sự phát
triển và con người được xem là một tài nguyên, một nguồn lực hết sức cần thiết.
Theo GS. Phạm Minh Hạc thì nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động
của một nước hay của một địa phương sẵn sàng tham gia một công việc nào đó.
Phát triển nguồn nhân lực là đặc trưng cơ bản thứ hai của quan điểm phát
triển con người. Phát triển nguồn nhân lực không chỉ nhấn mạnh đến phát triển đến
phát triển thể chất, phát triển trí lực mà nhấn mạnh phát triển toàn diện con người:
thể lực, trí lực, tâm lực, thái độ sống, thái độ lao động, hiệu quả lao động.
Theo tác giả Trần Khánh Đức: “Phát triển nguồn nhân lực (Human

Resource Development) là quá trình tạo ra sự biến đổi, chuyển biến về số lượng, cơ
11


cấu và chất lượng nguồn nhân lực phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế - xã
hội ở các cấp độ khác nhau (quốc gia, vùng miền, địa phương…) đáp ứng nhu cầu
nhân lực cần thiết cho các lĩnh vực hoạt động lao động và đời sống xã hội, nhờ vậy
mà phát triển được năng lực tạo công ăn việc làm, nâng cao mức sống và chất lượng
cuộc sống, địa vị kinh tế, xã hội của các tầng lớp dân cư và cuối cùng là đóng góp
chung cho sự phát triển của xã hội”.
Nói một cách tổng quát, phát triển nguồn nhân lực là gia tăng giá trị vật
chất, giá trị tinh thần, đạo đức và giá trị thể chất,… cho con người, làm cho con
người trở thành những lao động có những năng lực, phẩm chất mới cao hơn.
Ngày nay, phát triển nguồn nhân lực được hiểu với khái niệm rộng hơn, bao
gồm cả ba mặt: phát triển sinh thể, phát triển nhân cách, đồng thời tạo ra môi trường
thuận lợi cho nguồn nhân lực phát triển. Để thực hiện được việc đó cần phải có GDĐT. GD-ĐT được coi là biện pháp chủ yếu và quan trọng để phát triển nguồn nhân
lực.
Phát triển đội ngũ hiệu trưởng chính là tổng thể các hoạt động quản lý tạo
ra sự biến đổi, chuyển biến tích cực đội ngũ hiệu trưởng thành những người gắn bó
với lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có phẩm chất đạo đức trong sáng, lành
mạnh, năng lực chuyên môn vững vàng, có ý chí kiên định trong công cuộc xây
dựng và bảo vệ tổ quốc, biết gìn giữ và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc đồng
thời có khả năng tiếp thu nền văn hoá tiến bộ của nhân loại, phục vụ tốt yêu cầu
ngày càng cao của ngành giáo dục giao cho.
1.3. Giáo dục THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.1. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.1.1. Vị trí, vai trò, mục tiêu của giáo dục THCS trong hệ thống giáo
dục quốc dân
Nhà trường nói chung, trường THCS nói riêng là thiết chế chuyên biệt của xã
hội, nơi tổ chức, thực hiện và quản lý quá trình giáo dục. Quá trình này được thực

hiện bởi hai chủ thể: người được giáo dục (người học) và người giáo dục (người
dạy). Trong quá trình giáo dục, hoạt động của người học (hoạt động học theo nghĩa
rộng) và hoạt động của người dạy (hoạt động dạy theo nghĩa rộng) luôn luôn gắn

12


bó, tương tác, hỗ trợ nhau, tựa vào nhau để thực hiện mục tiêu giáo dục theo yêu
cầu của xã hội.
Theo quy định tại Điều 2, Điều lệ trường trung học. Vị trí của trường trung
học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách
pháp nhân và có con dấu riêng.
Giáo dục THCS là bậc học phổ thông nằm trong hệ thống giáo dục quốc
dân và có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng dân trí, là bước
cơ bản để chuẩn bị tri thức khoa học, hình thành nhân cách để học sinh sau khi tốt
nghiệp có thể tiếp tục học lên hoặc trực tiếp tham gia lao động sản xuất, có đủ bản
lĩnh góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong thời kỳ CNH-HĐH đất nước. Theo
quy định tại Điều 27 Luật Giáo dục 2005 nêu rõ “Mục tiêu của giáo dục Giáo dục
trung học cơ sở nhằm giúp cho học sinh củng cố và phát triển những kết quả của
giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban
đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học phố thông, trung cấp học nghề
hoặc đi vào cuộc sống lao động”.
Có thể nói, trường THCS có vị trí và tầm quan trọng trong quá trình đào tạo
nguồn nhân lực, nhân tài, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Tổ chức UNESCO
đã khẳng định: “Không có một sự tiến bộ và thành đạt nào có thể tách khỏi sự tiến
bộ và thành đạt trong lĩnh vực giáo dục của quốc gia đó. Và những quốc gia nào coi
nhẹ giáo dục hoặc không đủ tri thức và khả năng cần thiết để làm giáo dục một
cách có hiệu quả thì số phận của quốc gia đó xem như đã an bài và điều đó còn
tồi tệ hơn cả sự phá sản”.
1.3.1.2. Nhiệm vụ, quyền hạn trường trung học cơ sở

Cụ thể hóa Điều 58 Luật Giáo dục, Điều 3 Điều lệ trường THCS, trường
THPT và trường phổ thông có nhiều cấp học quy định trường trung học phổ thông
có những nhiệm vụ và quyền hạn sau:
Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu,
chương trình giáo dục phổ thông cấp THCS do Bộ trưởng Bộ GD-ĐT ban hành.
Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết
quả đánh giá chất lượng giáo dục.
- Quản lý GV, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật.

13


- Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý
học sinh theo quy định của Bộ GD-ĐT.
- Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công.
- Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục. Phối
hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục.
- Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định
của Nhà nước.
- Tổ chức cho GV, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội.
- Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục.
- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
1.3.2. Hiệu trưởng trường trung học cơ sở
Là người chịu trách nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường THCS, do
cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm, có nhiệm vụ và quyền hạn:
- Xây dựng, tổ chức bộ máy nhà trường;
- Thực hiện các quyết nghị của Hội đồng trường được quy định tại khoản 3
Điều 20 của Điều lệ trường THCS, trường THPT và trường phổ thông có nhiều
cấp học ban hành kèm theo Thông tư 12/201l/TT-BGD&ĐT của Bộ GD&ĐT;
- Xây dựng quy hoạch phát triển nhà trường; xây dựng và tổ chức thực hiện

kế hoạch nhiệm vụ năm học; báo cáo, đánh giá kết quả thực hiện trước Hội đồng
trường và các cấp có thẩm quyền;
- Thành lập các tổ chuyên môn, tổ văn phòng và các hội đồng tư vấn trong
nhà trường; bổ nhiệm tổ trưởng, tổ phó; đề xuất các thành viên của Hội đồng
trường trình cấp có thẩm quyền quyết định;
- Quản lý giáo viên, nhân viên; quản lý chuyên môn; phân công công tác,
kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên, nhân viên; thực hiện công tác khen thưởng,
kỉ luật đối với giáo viên, nhân viên; thực hiện việc tuyển dụng giáo viên, nhân
viên; ký hợp đồng lao động; tiếp nhận, điều động giáo viên, nhân viên theo quy
định của Nhà nước;
- Quản lý học sinh và các hoạt động của học sinh do nhà trường tổ chức; xét
duyệt kết quả đánh giá, xếp loại học sinh, ký xác nhận học bạ, ký xác nhận hoàn
thành chương trình tiểu học cho học sinh tiểu học (nếu có) của trường phổ thông
có nhiều cấp học và quyết định khen thưởng, kỷ luật học sinh;
- Quản lý tài chính, tài sản của nhà trường;

14


- Thực hiện các chế độ chính sách của Nhà nước đối với giáo viên, nhân
viên, học sinh; tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động của nhà trường;
thực hiện công tác xã hội hoá giáo dục của nhà trường;
- Chỉ đạo thực hiện các phong trào thi đua, các cuộc vận động của ngành;
thực hiện công khai đối với nhà trường;
- Được đào tạo nâng cao trình độ, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ và
hưởng các chế độ, chính sách theo quy định của pháp luật.
1.4. Biện pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường THCS theo chuẩn
1.4.1. Nội dung phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS theo chuẩn
1.4.1.1. Dự báo và xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng
Dự báo và xây dựng quy hoạch là bước rất quan trọng và phải thực hiện đầu

tiên để định hướng hoạt động cho các hoạt động tiếp theo nhằm thực hiện một mục
tiêu nhất định trong công việc nào đó và là thước đo hiệu quả kết quả thực hiện các
mục tiêu đã đề ra. Đây là nhiệm vụ của cấp quản lý Phòng GD-ĐT.
Dự báo là sự tiên đoán có căn cứ khoa học, mang tính xác suất về mức độ,
nội dung, các mối quan hệ, trạng thái, xu hướng phát triển của đối tượng nghiên cứu
hoặc về cách thức với thời hạn đạt được các mục tiêu nhất định đã đề ra trong tương
lai. Dự báo là cơ sở, nền tảng giúp cho việc xây dựng kế hoạch, quy hoạch, chiến
lược có cơ sở khoa học đảm bảo tính thực tiễn. Dự báo phải thiết lập được các
phương án xác định xu hướng phát triển, các mục tiêu có thể đạt được, từ đó xây
dựng quy hoạch và chương trình hành động.
Quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS theo chuẩn là bản luận
chứng khoa học trong đó thể hiện sự bố trí sắp xếp toàn bộ hiệu trưởng các trường
THCS trong huyện từ việc lựa chọn, đào tạo theo một quy trình hợp lý cho từng giai
đoạn nhất định. Quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng dựa trên cơ sở tìm hiểu,
đánh giá, phân tích thực trạng tình hình phát triển giáo dục THCS, tình hình đội ngũ
hiệu trưởng THCS, tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu, thuận lợi, khó khăn, từ đó
đề ra các biện pháp đồng bộ phát triển đội ngũ hiệu trưởng THCS về số lượng và
chất lượng và cơ cấu, nâng cao tính chuyên nghiệp trong quản lý, đáp ứng yêu cầu
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.

15


1.4.1.2. Tuyển chọn, bổ nhiệm hiệu trưởng THCS đảm bảo đủ số lượng,
hợp lý về cơ cấu và chất lượng theo chuẩn hiệu trưởng.
Hằng năm, cấp có thẩm quyền (UBND huyện hoặc Phòng GD-ĐT) phải tiến
hành rà soát các cán bộ QLGD đủ tuổi nghỉ hưu hoặc không tiếp tục đảm đương
được công việc quản lý trên cơ sở dự báo để có quy trình tuyển chọn, bổ nhiệm kịp
thời mới để bảo đảm đủ về số lượng nhằm đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ được
giao. Việc bổ nhiệm không những phải được thực hiện công khai, dân chủ, đúng

quy trình mà còn phải được đảm bảo về mặt cơ cấu về độ tuổi, giới tính, dân tộc....
1.4.1.3. Bố trí, sắp xếp, sử dụng năng lực đội ngũ hiệu trưởng THCS
Phòng GD-ĐT là cơ quan quản lý trực tiếp quan trọng nhất trong khâu sử
dụng viên chức trong đơn vị nói chung và đội ngũ hiệu trưởng trong đơn vị nói
riêng. Trong nhà trường hiệu trưởng phải là một người nghệ sĩ, vừa là một vị tướng
lĩnh tài ba trong mặt trận giáo dục của nhà trường. Điều quan trọng là người hiệu
trưởng phải biết bố trí, sắp xếp, sử dụng GV, nhân viên trong thẩm quyền như thế
nào cho hợp lý đúng với năng lực, đồng thời phải biết kích thích, động viên họ hoàn
thành tốt nhiệm vụ được giao thì đối với cấp Phòng GD-ĐT cũng vậy trong việc bố
trí sắp xếp hiệu trưởng. Tuy nhiên, cấp quản lý Phòng GD-ĐT phải bảo đảm việc bố
trí, sắp xếp công việc của hiệu trưởng đúng theo quy định của Điều lệ trường trung
học và Luật Lao động.
1.4.1.4. Đánh giá đội ngũ hiệu trưởng THCS theo chuẩn
Xét về mặt lý luận và thực tiễn, đánh giá nhân sự trong nhà trường nói chung
và đánh giá hiệu trưởng nói riêng là một công việc không thể thiếu trong chu trình
quản lý của Phòng GD-ĐT, có tầm quan trọng đặc biệt trong việc phát triển đội ngũ
cán bộ, GV. Thực chất đánh giá là tạo lập mối liên hệ ngược (kênh thông tin phản
hồi) trong quản lý. Đánh giá giúp hiệu trưởng có được thông tin về tình hình thực
hiện nhiệm vụ của nhà trường cũng như hoạt động của từng cá nhân, tiên đoán được
kết quả giáo dục của nhà trường. Thông qua đánh giá hiệu trưởng có thể điều chỉnh
công việc quản lý của mình cho phù hợp; phát hiện và làm bộc lộ những ưu điểm,
nhược điểm còn ẩn chứa trong mình để giúp hiệu trưởng tự điều chỉnh hoàn thiện
bản thân. Mặt khác, qua đánh giá, hiệu trưởng nhận được thông tin phản hồi của cán

16


bộ, GV, nhân viên về phương pháp quản lý và các chế độ chính sách của nhà
trường, tăng cường quan hệ tốt đẹp giữa cấp trên và cấp dưới.
Đánh giá nhân sự còn cung cấp thông tin cho nhà quản lý cán bộ (Phòng

GD-ĐT) nhận thấy được mặt mạnh, mặt yếu của từng hiệu trưởng về mức độ thực
hiện công việc của họ so với yêu cầu đề ra; giúp họ điều chỉnh, sửa chữa các thiếu
sót trong cả quá trình quản lý giáo dục, đồng thời kích thích động viên, tạo động lực
làm việc cho họ. Thực hiện tốt công tác đánh giá hiệu trưởng theo chuẩn sẽ dẫn đến
việc tự đánh giá nghiêm túc ở cán bộ, GV, nhân viên. Có thể nói, đánh giá nhân sự
là một trong yếu tố tạo nên chất lượng GD-ĐT trong nhà trường.
Như vậy, đánh giá nhân sự nói chung và hiệu trưởng nói riêng có vai trò thúc
đẩy trong sự biến đổi và phát triển giáo dục từng nhà trường THCS. Đánh giá được
thực hiện đúng cách giúp cho nhà trường duy trì và phát triển nguồn nhân lực một cách
hiệu quả, giúp hiệu trưởng giải quyết các vấn đề về nhân sự như: Đào tạo, bồi dưỡng,
khen thưởng, nâng lương, đề bạt, thuyên chuyển, cải tiến cơ cấu tổ chức,…
Sơ đồ 1.1. Quy trình tổ chức đánh giá, xếp loại hiệu trưởng theo chuẩn
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI
HIỆU TRƯỞNG THEO CHUẨN
Giai đoạn 1
Đánh giá tại cơ sở

1. Hiệu trưởng tự đánh giá, xếp loại; báo cáo trước tập thể cán bộ,
giáo viên, nhân viên nhà trường

2. Cán bộ giáo viên cơ hữu của nhà trường đánh giá HT

3. Đại diện cấp ủy của nhà trường tổng hợp ý kiến phân tích các ý
kiến

Giai đoạn 2
Trưởng phòng GD&ĐT
đánh giá

1. Tham khảo các nguồn thông tin

2. Chính thức đánh giá, xếp loại hiệu
trưởng

3. Thông báo kết quả đánh giá, giải quyết
khiếu nại, tố cáo

4. Báo cáo kết quả đánh giá theo quy
định, lưu hồ sơ

17

Các nguồn thông tin sát
thực khác