skkn biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt hiệu quả cao tại trường mầm non hải vân, huyện như thanh

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng
cây. Vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người ”[1]. Thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ kính
yêu, Đảng và Nhà nước ta luôn coi trọng sự nghiệp “trồng người”. Nghị quyết TW 2 Khoá
VIII đã khẳng định: "Giáo dục là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà nước và
của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các
chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội” [2], vì thế bắt buộc những người làm công
tác giáo dục cần phải trang bị cho mình vốn tri thức vững chắc về chuyên môn, nghiệp vụ,
góp phần đáng kể vào sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Đặc biệt là trong
giai đoạn hiện nay, khi mà cả hệ thống giáo dục đang quyết tâm thực hiện Nghị quyết 29 của
Đảng (Nghị quyết TW 8 khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”.
Giáo dục mầm non là bậc học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách
nhiệm chăm sóc, giáo dục trẻ từ 0 đến 6 tuổi. Đóng một vai trò quan trọng trong việc hình
thành cho trẻ những cơ sở đầu tiên của nhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa, tạo những
tiền đề cần thiết để chuẩn bị cho trẻ bước vào trường phổ thông. Muốn vậy, người làm công
tác ở bậc học mầm non phải biết tổ chức môi trường cho trẻ hoạt động phù hợp với đặc điểm
tâm, sinh lý lứa tuổi, các hoạt động phải thực sự lấy trẻ làm trung tâm. Vì thế đối với trẻ mầm
non, việc thiết lập, xây dựng và khai thác có hiệu quả môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm được xem như một trong những nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với
sự hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của trẻ.
Nhưng trên thực tế, việc thực hiện xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tại các trường mầm non nói chung và trường mầm non Hải Vân nói riêng vẫn tồn tại nhiều
khó khăn, bất cập: kinh phí cho việc tổ chức thực hiện còn hạn chế, mỗi giáo viên thực hiện
theo cách thức và quan điểm riêng của mình cho nên việc thực hiện chưa đồng bộ và đúng
hướng. Mặt khác, việc xây dựng môi trường cho trẻ hoạt động chưa phong phú chủ yếu là do
bàn tay cô giáo thực hiện, trẻ ít được tham gia. Cách bố trí các góc, các mảng trang trí chưa
chưa linh hoạt, đồ dùng đồ chơi chủ yếu là mua sẵn, nguyên vật liệu, học liệu chưa phong phú
đa dạng chưa mang tính mở cho trẻ hoạt động. Một số giáo viên mầm non chưa đầu tư suy
nghĩ, tìm tòi, còn ngại đổi mới, không sáng tạo nên hiệu quả thực hiện xây dựng môi trường
giáo dục lấy trẻ làm trung tâm chưa cao.

Là một cán bộ quản lý, hàng ngày trực tiếp chỉ đạo giáo viên thực hiện nhiệm vụ
chuyên môn của mình nên bản thân tôi luôn trăn trở, suy nghĩ phải làm thế nào để xây dựng
môi trường giáo dục cho trẻ được hoạt động một cách trung tâm nhất, tích cực nhất, thoải mái
nhất mà lại đạt được hiệu quả cao nhất. Vì vậy trong năm học 2017 - 2018 tôi đã chọn đề tài:
“Biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt hiệu
quả cao tại trường mầm non Hải Vân, huyện Như Thanh” để nghiên cứu, nhằm nâng cao chất
lượng xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong nhà trường và góp phần thực
hiện có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy lấy trẻ làm trung tâm”.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Tôi nghiên cứu đề tài này nhằm giúp cho đội ngũ cán bộ giáo viên trong nhà trường
nâng cao nhận thức và năng lực về quản lý, tổ chức chăm sóc, giáo dục trẻ, thực hiện Chương
trình Giáo dục mầm non theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp điều kiện cụ
thể của nhóm, lớp và địa phương.
Giúp cho giáo viên và học sinh xây dựng môi trường giáo dục mang tính “mở”, kích
thích sự tập trung chú ý, khả năng tư duy, thúc đẩy trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động.
Tạo cho trẻ cơ hội học tập qua chơi bằng nhiều cách khác nhau phù hợp với nhu cầu, hứng thú
và khả năng của bản thân trẻ.
Tuyên truyền cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội nhận thức đúng vai trò, nhiệm
vụ và tầm quan trọng của xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tạo sự thống
nhất trong việc xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ trong trường mầm non góp phần thực


hiện có hiệu quả chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy lấy trẻ làm trung tâm” tại đơn vị
nhà trường.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt
hiệu quả cao tại trường mầm non Hải Vân, huyện Như Thanh.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: thu thập số liệu điều tra, xử lí số liệu và rút ra nhận xét
và kết luận về việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm .

- Phương pháp điêu tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: dùng hệ thống các câu hỏi nhằm
nắm bắt kiến thức, thái độ và kĩ năng của cô và trẻ về việc xây dựng môi trường giáo dục lấy
trẻ làm trung
- Phương pháp quan sát:
+ Quan sát thực tiễn xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của giáo
viên.
+ Quan sát quá trình tham gia xây dựng môi trường giáo dục và hoạt động của học
sinh.
- Phương pháp thực hành.
- Phương pháp kiểm tra, đánh giá.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.
2.1.1. Một số khái niệm liên quan đế đề tài.
- Môi trường: là tổng thể các yếu tố tự nhiên và xã hội tác động tương hỗ với nhau tạo
nên khung cảnh sống và những điều kiện để con người tồn tại và phát triển[3].
- Môi trường giáo dục giáo dục trong trường mầm non là tổ hợp những điều kiện tự
nhiên, xã hội cần thiết, trực tiếp ảnh hưởng đến các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ ở trường
mầm non và hiệu quả của những hoạt động này nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu, nhiệm
vụ chăm sóc, giáo dục trẻ. Môi trường giáo dục gồm:
+ Môi trường vật chất: Được tạo nên bởi không gian chứa đựng đồ dùng, vật liệu và
các phương tiện
+ Môi trường bên ngoài lớp học và môi trường bên trong lớp học
+ Môi trường xã hội: Được tạo nên bởi các mối quan hệ và tương tác giữa giáo viên
với trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với người lớn xung quanh.[3]
2.1.2. Tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non thực
sự là cần thiết và quan trọng đối với sự phát triển của trẻ về các mặt Đức - Trí - Thể -Mỹ và
lao động. Nó được ví như người giáo viên thứ hai trong công tác tổ chức, hướng dẫn cho trẻ
nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực,
sáng tạo, trẻ được khuyến khích tham gia vào mọi hoạt động trong nhà trường.

Trẻ được hoạt động trong môi trường giáo dục đa dạng, phong phú, vừa kích thích tính
tích cực chủ động của trẻ từ việc tự lựa chọn góc chơi, đồ chơi đến việc tự quyết định và tìm
cách giải quyết nhiệm vụ, thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giao tiếp, nhận thức, nhu cầu hoạt động
cùng nhau của trẻ, vừa tạo cơ hội cho trẻ bộc lộ khả năng của mình, các kiến thức, kỹ năng
của trẻ được hình thành, củng cố và bổ sung, qua đó nhân cách của trẻ được phát triển một
cách toàn diện.
Một môi trường sạch sẽ, an toàn, có sự bố trí khu vực chơi và học trong lớp và ngoài
trời phù hợp, thuận tiện có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với sự phát triển thể chất của trẻ, mà
còn thỏa mãn nhu cầu nhận thức, mở rộng hiểu biết của trẻ, kích thích trẻ hoạt động tích cực,
sáng tạo. Môi trường giao tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ
với môi trường xung quanh sẽ tạo cơ hội cho trẻ được chia sẻ, giải bày tâm sự, nguyện vọng,
mong ước của trẻ với cô, với bạn bè, nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt

2


động phối hợp nhịp nhàng hơn nên hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường, yêu lớp,
yêu cô giáo và bạn bè hơn.[3]
2.2. Thực trạng của việc xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại trường
mầm non Hải Vân.
2.2.1. Thuận lợi và khó khăn:
* Thuận lợi:
- Trường Mầm non Hải Vân là trường chuẩn quốc gia mức độ 1, các phòng học rộng
rãi thoáng mát, đảm bảo đúng quy định. Có đồ chơi ngoài trời, có vườn hoa, cây xanh, cây
cảnh tạo cảnh quan môi trường thiên nhiên xanh - sạch - đẹp.
- 100% CBGV trong trường đã được tham gia đầy đủ các lớp chuyên đề do Phòng
GD&ĐT tổ chức, đặc biệt là chuyên đề Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm.
100% CBGV,NV đạt trình độ chuẩn, trong đó có 89 % trên chuẩn, đội ngũ giáo viên luôn
nhiệt tình và có nhiều tâm huyết, đa số giáo viên còn trẻ, khoẻ, có khả năng tiếp cận kiến thức
mới, khoa học công nghệ nhanh;

- Trẻ huy động ra lớp đầy đủ, đi học chuyên cần, mạnh dạn, tự tin.
- Phụ huynh luôn quan tâm ủng hộ đến các hoạt động của nhà trường. Công tác xã hội
hoá giáo dục được thực hiện thường xuyên, việc phối kết hợp giữa nhà trường, gia đình và
cộng đồng trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ được phát huy và phối hợp chặt chẽ.
* Khó khăn :
- Là địa phương thuần tuý nông nghiệp nên đời sống của nhân dân gặp nhiều khó
khăn, do đó việc tuyên truyền, vận động phụ huynh hỗ trợ mua sắm trang thiết bị, đồ dùng đồ
chơi, xây dựng môi trường xanh, đẹp trong trường còn hạn chế.
- Cơ sở vật chất tuy đã được đầu tư xây dựng nhưng số trẻ đến lớp đông nên vẫn còn
thiếu phòng học, diện tích khuôn viên chưa được mở rộng thêm, các khu vực hoạt động của
trẻ như: vườn cây của bé, khu vực chơi với cát, nước, khu vực phất triển vân động… quang
cảnh sư phạm trong trường chưa được cải thiện nhiều, chưa đáp ứng các hoạt động của trẻ.
- CBGV có trình độ chuẩn 100% nhưng đa số trình độ được đào tạo qua các lớp bồi
dưỡng tại chức, liên thông, do đó kiến thức, năng lực chuyên môn cũng như kĩ năng sư phạm
còn hạn chế.
- Giáo viên còn hạn chế về tính linh hoạt, sáng tạo trong việc áp dụng xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Đa số môi trường giáo dục trong các nhóm lớp còn
mang tính chất trang trí là chủ yếu, các góc, các mảng trang trí còn gắn chết trên tường. Đồ
dùng, đồ chơi phục vụ cho chủ đề chưa mang tính mở để kích thích trẻ tích cực hoạt động,
chủ yếu là mua sẵn, đồ chơi tự tạo ít. Một số giáo viên chưa khai thác hết được nguồn nguyên
liệu sẵn có của địa phương để làm đồ dùng, đồ chơi, việc hướng dẫn trẻ cùng cô làm đồ dùng
đồ chơi phục vụ cho hoạt động còn ít. Chưa kích khích được tính sáng tạo ở trẻ.
2.2.2. Kết quả, hiệu quả của thực trạng
Để làm tốt công tác chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung
tâm trong nhà trường có hiệu quả, tôi đã tiến hành khảo sát giáo viên và trẻ vào thời điểm đầu
năm học 2017 - 2018, kết quả như sau:

Bảng khảo sát giáo viên trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
TT

Nội dung khảo sát

Tổng

Mức độ đạt được

3


số GV
được
khảo
sát
1

2

3

Sáng tạo trong việc thiết
lập môi trường giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm phù
hợp với chủ đề.
Sáng tạo và linh hoạt
trong việc sử dụng đồ
dùng đồ chơi có hiệu
quả.
Tạo cơ hội cho trẻ phát
huy tính sáng tạo thông
qua các hoạt động khám

phá, trải nghiệm…

18

T

4

%

K

%

TB

%

Y

22,2

6

33,3

8

44,4

0

18

5

27,7

6

33,3

7

38,9

0

18

6

33,3

5

27,7

7

38,9

0

%

Bảng khảo sát chất lượng của trẻ trước khi áp dụng
sáng kiến kinh nghiệm
Tổng
Đạt
Chưa đạt
số trẻ
TT
Nội dung
được
T
%
K
%
TB
%
Y
%
khảo
sát
Trẻ hứng thú, tích cực
tham gia vào việc thiết lập
1
260 70 26,9 78
30

95 36,5 17 6,6
môi trường giáo dục cùng
với cô giáo và các bạn.
Trẻ chủ động tham gia
vào các hoạt động học
2 tập, vui chơi theo quan 260
71 27,3 81 31,2 87 33,5 21
8
điểm giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm.
Trẻ thể hiện mối quan hệ
thân thiện với cô giáo, với
3
260
82 31,5 83 31,9 77 29,6 18 69,1
các bạn và mọi người
xung quanh.
Từ kết quả khảo sát trên, bản thân tôi nhận thấy rằng việc xây dựng môi trường giáo
dục lấy trẻ làm trung tâm mới chỉ thể hiện ở bề rộng, chưa có chiều sâu, do đó hiệu quả mang
lại chưa cao. Giáo viên còn hạn chế về tính linh hoạt, sáng tạo trong việc áp dụng xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, chưa tạo cơ hội để trẻ được tham gia các hoạt
động, chưa linh hoạt sáng tạo trong việc sử dụng đồ dùng đồ chơi. Trẻ chưa hứng thú tích cực
tham gia vào việc thiết lập môi trường giáo dục cùng cô và các bạn.
Vì vậy cần phải có những biện pháp chỉ đạo sâu sát để đội ngũ cán bộ giáo viên nắm
vững hơn kiến thức về chuyên đề “Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm”, từ đó
thiết lập môi trường giáo dục cho trẻ hoạt động đạt hiệu quả cao hơn.
2.3. Các biện pháp thực hiện xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tại
trường mầm non Hải Vân:
2.3.1. Khảo sát, đánh giá thực trạng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong nhà
trường và xây dựng kế hoạch chỉ đạo.

4


Để có cơ sở xây dựng kế hoạch chỉ đạo “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm
trung tâm” phù hợp với tình hình thực tế trong nhà trường, tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá
đúng thực trạng môi trường giáo dục của trường, lớp với các nội dung sau:
- Khảo sát đánh giá môi trường vật chất bên trong phòng nhóm lớp có đáp ứng nhu
cầu hứng thú chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học, học bằng chơi.
- Khảo sát đánh giá tổng thể cảnh quan môi trường vật chất cho trẻ hoạt động ngoài
trời đáp ứng nhu cầu chơi của trẻ, tạo điều kiện cho trẻ chơi mà học, học bằng chơi.
- Khảo sát đánh giá môi trường xã hội trong nhà trường (bao gồm các mối quan hệ và
tương tác giữa giáo viên với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với những người xung quanh).
Ví dụ:
* Đối với môi trường vật chất trong lớp học:
Tôi khảo sát đánh giá việc sắp xếp, bố trí các góc hoạt động có phù hợp với diện tích
lớp hay không? trang trí phòng nhóm lớp có đảm bảo tính thẩm mỹ và phù hợp với chủ đề
đang thực hiện? việc bố trí các góc hoạt động có hợp lí hay đồ dùng đồ chơi, nguyên vật liệu
có đa dạng, có kích thích trẻ hứng thú hoạt động?...
* Đối với môi trường vật chất ngoài lớp học:
Tôi khảo sát đánh giá số lượng đồ dùng đồ chơi ngoài trời có đủ cho trẻ hoạt động? đồ
chơi nào cần sữa chữa, đồ chơi nào cần phải bổ sung thêm?. Các khu vực hoạt động như: khu
vận động cùng bé yêu; khu vực chơi với cát, với nước; khu vực hoạt động sáng tạo; khu vườn
rau của bé,...đã được quy hoạch, thiết kế phù hợp, có đảm bảo an toàn, sạch đẹp chưa? Các
khu vực này có phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường không?...
* Môi trường xã hội:
Thông qua các đợt thao giảng, dự giờ, thăm lớp tôi quan sát giáo viên tổ chức các
hoạt động cho trẻ có tạo được không khí giao tiếp tích cực, kích thích trẻ hứng thú hoạt động
không? Trẻ có được tôn trọng và khuyến khích tham gia các hoạt động?...
Từ kết quả đánh giá này bản thân tôi đã thấy được những ưu điểm và những điểm còn

hạn chế của việc xây dựng và sử dụng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong nhà
trường. Sau đó tôi lập kế hoạch chỉ đạo cụ thể cho từng độ tuổi, từng chủ đề. Thông qua họp
hội đồng nhà trường, các tổ chuyên môn tham gia góp ý, nêu ý tưởng cùng xây dựng và triển
khai thực hiện theo kế hoạch đã đề ra. Để việc chỉ đạo thực hiện có hiệu quả, tôi đã lập một kế
hoạch cụ thể như sau:
- Trước hết tôi lên kế hoạch hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng
nhóm, lớp và thiết lập môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với từng độ tuổi
phát triển của trẻ.
- Trực tiếp xuống các nhóm lớp để quan sát việc thiết lập, bố trí, sắp xếp các phương
tiện phục vụ cho việc giáo dục trẻ ở các chủ đề.
- Kiểm tra việc xây dựng môi trường giáo dục và việc khai thác có hiệu quả môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
2.3.2. Chỉ đạo giáo viên bố trí sắp xếp các góc hoạt động trong và ngoài lớp thuận tiện,
linh hoạt đáp ứng nhu cầu hứng thú hoạt động vui chơi của trẻ.
* Các góc hoạt động trong lớp:
Hoạt động góc là một hình thức hoạt động vui chơi đặc biệt trong đời sống của trẻ
mầm non, để hoạt động vui chơi của trẻ đạt kết quả tốt thì trước hết phải tạo được góc chơi
phù hợp. Chính vì vậy việc sắp xếp, bố trí, sử dụng các góc hoạt động và hướng dẫn trẻ hoạt
động trong các góc một cách hợp lí là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng của giáo viên. Vì thế
tôi đã chỉ đạo giáo viên lựa chọn bố trí góc chơi có diện tích đảm bảo cho số trẻ tham gia vào
hoạt động. Bố trí phù hợp với thực tế không gian của nhóm lớp và phù hợp với chủ đề. Hướng
dẫn giáo viên những kiến thức cần thiết cho việc xây dựng và thiết lập môi trường giáo dục
một cách khoa học, đảm bảo giáo viên có thể kiểm soát, bao quát được hết trẻ, trong khi đó
trẻ có được nhiều lựa chọn để thực hiện theo ý thích, hứng thú của mình.

5


Ví dụ:
Tôi chỉ đạo giáo viên bố trí sắp xếp góc chơi gây tiếng ồn (góc xây dựng, góc phân

vai) không xếp gần với góc cần yên tĩnh (Góc học tập; nhóm chơi bác sỹ). Góc thiên nhiên,
hướng dẫn giáo viên tận dụng khoảng hiên ngoài lớp cho trẻ hoạt động thoải mái, tránh sự ồn
ào cho các góc khác, thuận lợi cho trẻ chăm sóc cây, hoa…
Đối với góc xây dựng phải ở nơi thuận tiện cho việc đi lại, giao lưu với các nhóm chơi
khác và không ảnh hưởng đến các nhóm chơi yên tĩnh…
Bên cạnh việc sắp xếp bố trí các góc chơi phù hợp, thuận tiện trẻ dễ nhìn, dễ thấy.
Giữa các góc chơi cần có ranh giới rõ ràng, có lối đi lại giữa các góc đủ rộng cho trẻ di
chuyển và giúp giáo viên dễ dàng quan sát, theo dõi các hoạt động của trẻ. Chính vì vậy mà
tôi luôn chỉ đạo giáo viên nên sử dụng các mảng tường, kệ tủ, giá góc, xốp… để ngăn cách
tạo không gian riêng cho từng góc. Khi tổ chức hoạt động chơi trẻ chỉ cần xoay giá là tạo
thành góc chơi riêng biệt không bị ảnh hưởng đến các nhóm chơi khác. Các góc chơi của trẻ
luôn được thay đổi, làm mới, phù hợp với chủ đề để tránh tình trạng nhàm chán, nhằm kích
thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ. Thông qua đó phát triển được các kỹ năng giao tiếp
ứng xử và kỹ năng xã hội của bản thân.
(Hình ảnh chơi hoạt động góc của trẻ lớp 5 – 6 tuổi B)
* Các khu vực hoạt động ngoài trời:
Môi trường cho trẻ hoạt động ngoài trời có ý nghĩa rất quan trọng. Nó giúp trẻ khám
phá và phát hiện nhiều điều mới lạ, hấp dẫn trong cuộc sống, Môi trường giáo dục tốt sẽ thu
hút sự hứng thú và gây cho trẻ cảm xúc tốt, các kiến thức kỹ năng của trẻ được củng cố và bổ
sung. Nhà trường với diện tích không gian còn nhỏ, hẹp (hơn 2000m2), tôi đã tham mưu với
Hiệu trưởng cải tạo và tận dụng tối đa các khoảng trống để tạo không gian cho trẻ hoạt động.
Sau khi quy hoạch xong các khu vực hoạt động cho trẻ, tôi chỉ đạo giáo viên:
- Bố trí, sắp xếp đồ chơi ngoài trời khoa học, hợp lý đảm bảo an toàn cho trẻ.
- Tăng cường xây dựng, cải tạo khu vực bé yêu thiên nhiên, vườn rau của bé: Cải tạo
hệ thống cây xanh, vườn rau, bồn hoa một cách khoa học, hợp lý có các luống, lối đi thuận
tiện, phù hợp với trẻ khi quan sát, chăm sóc...tạo môi trường xanh, sạch, đẹp luôn hấp dẫn trẻ.
(Anh trẻ quan sát cây ở góc thiên nhiên và chăm sóc rau của trẻ
lớp 3-4 tuổi A)
- Làm đồ dùng đồ chơi bổ sung vào Khu vực vận động phát triển thể chất, khu vực
chơi với cát, nước để kích thích trẻ hoạt động.

(Hình ảnh trẻ chơi ở các khu vực hoạt động ngoài trời)
Sau khi chỉ đạo các nhóm lớp thực hiện việc lựa chọn sắp xếp bố trí góc chơi cho trẻ
phù hợp như trên tôi thấy có hiệu quả rõ ràng, không gian trong lớp học được cải thiện hơn,
các góc chơi có không gian rộng riêng biệt trẻ chơi thoải mái, giúp giáo viên dễ dàng quan
sát, theo dõi các hoạt động của trẻ và trẻ đã có thể đi lại giao tiếp với nhau trong khi hoạt
động, tạo cho trẻ sự tự tin, hào hứng để tham gia một cách chủ động tích cực các hoạt động
trong ngày. Các khu vực hoạt động ngoài trời được quy hoạch phù hợp thân thiện, rõ ràng
như: khu vận động cùng bé yêu, khu vực chơi với cát, với nước, khu vực hoạt động sáng tao,
khu vườn rau của bé,.... phù hợp với điều kiện thực tế của nhà trường.

6


2.3.3. Đa dạng các loại đồ dùng đồ chơi tự tạo từ các nguyên vật liệu tận dụng từ phế liệu
và vật liệu sẵn có từ thiên nhiên.
Đối với trẻ mầm non đồ dùng đồ chơi là nhu cầu tự nhiên không thể thiếu trong cuộc
sống của trẻ. Vì vậy hàng năm nhà trường cũng đã bổ sung những đồ dùng đồ chơi cần thiết
cho các nhóm lớp, tuy nhiên vẫn còn hạn chế về số lượng, chủ yếu là đồ dùng mua sẵn trên thị
trường, trẻ chơi máy móc, nhàm chán không có sự sáng tạo. Đồ dùng đồ chơi tự tạo từ các
nguyên vật liệu phế thải ít, chưa phong phú, chưa kích thích được sự sáng tạo của trẻ. Để đáp
ứng nhu cầu vui chơi của trẻ và muốn cho trẻ hoạt động tích cực, hiệu quả tôi đã chỉ đạo giáo
viên làm đồ dùng đồ chơi tận dụng từ phế liệu và vật liệu từ thiên nhiên có sẵn ở địa phương,
bổ sung vào các góc theo chủ đề nhằm khuyến khích trẻ sử dụng nguyên vật liệu, học liệu
sáng tạo, kích thích được hứng thú của trẻ.
Môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là trẻ phải được tham gia nêu ý tưởng, trẻ
phải được trải nghiệm, thực hành, được khám phá. Chính vì thế tôi chỉ đạo giáo viên khuyến
khích trẻ tham gia cùng cô sưu tầm, chuẩn bị học liệu, cùng cô làm đồ dùng đồ chơi, cùng
trang trí lớp. Đây là cơ hội quý báu để trẻ ứng dụng các kiến thức đã được học theo cách của
mình mà không gò bó. Trong quá trình hướng dẫn trẻ hoạt động, giáo viên tổ chức, điều

khiển, hỗ trợ đúng lúc, đặc biệt không làm thay trẻ song giáo viên phải là người khuyến khích
trẻ tích cực tương tác giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với đồ dùng, học liệu, đảm bảo khai thác một
cách triệt để đồ dùng, học liệu đã chuẩn bị sẵn
Từ những nguyên vật liệu phế thải tưởng chừng bỏ đi giấy gói hoa, vỏ hộp sữa chua,
vỏ hộp sữa, hộp bánh kẹo, ống hút, sách báo cũ, len gỡ ra từ áo cũ, quả bóng, giấy xốp, vỏ
chai comfo, chai nước rửa bát, vỏ ngao, vỏ hến, các loại hột hạt, sỏi, rơm khô, lá cây... nhưng
dưới bàn tay khéo léo của cô và trò trường mầm non Hải Vân đã biến chúng thành những đồ
dùng, đồ chơi đẹp mắt, hấp dẫn để phục vụ cho công tác giảng dạy và hoạt động vui chơi của
trẻ.
Tôi nhận thấy, có rất nhiều sản phẩm được tạo ra từ nguồn nguyên vật liệu này đã kích
thích sự tìm tòi, khám phá của trẻ vào các hoạt động một cách tích cực. Đồ dùng, học liệu của
các lớp cho trẻ hoạt động tăng về số lượng, phong phú đa dạng về màu sắc và chủng loại, các
nguyên vật liệu này đều không độc hai, sắc nhọn, đảm bảo an toàn cho trẻ. Đây cũng chính là
một giải pháp xử lí đồ phế liệu, góp phần bảo vệ môi trường mang lại lợi ích cho con người
và môi trường sốn
(Một số hình ảnh đồ dùng đồ chơi làm từ các nguyên vật liệu phế thải, sẵn có từ thiên nhiên
của cô và trẻ trường MN Hải Vân)
2.3.4. Chỉ đạo giáo viên trong quá trình tổ chức các hoạt động tạo cơ hội, khuyến khích trẻ
sử dụng nguyên vật liệu, học liệu mở, sáng tạo theo nhiều cách khác nhau.
Ngoài việc luân phiên thay đổi các góc chơi trong lớp để tạo sự mới lạ, hấp dẫn, kích
thích tính tò mò, ham hiểu biết của trẻ, giúp trẻ tích cực tham gia vào các hoạt động thì tôi còn
chỉ đạo giáo viên ở các nhóm lớp phải thường xuyên làm mới, bổ sung thêm các loại đồ dùng
đồ chơi phù hợp với từng chủ đề. Đồ dùng, đồ chơi, nguyên liệu trong từng góc phải được
giáo viên sắp xếp ngăn nắp, đẹp mắt, trẻ dễ lấy, dễ tìm, dễ sử dụng. Các nguyên vật liệu mang
tính mở kích thích khả năng sáng tạo của trẻ trong khi chơi. Mỗi loại vật liệu có thể có thể
dùng cho các góc và các hoạt động khác nhau. Thông qua đó phát triển được các kỹ năng giao
tiếp ứng xử và kỹ năng xã hội của bản thân.
Ví dụ: Vỏ hộp sữa, chai nhựa trẻ có thể thay thế gạch, làm hàng rào; chơi, đá sỏi làm
hòn non bộ ở góc xây dựng, hộp bánh kẹo dùng chơi bán hàng ở góc phân vai; ống hút, xốp
màu, lá cây, vỏ ngao, vỏ hến chơi ở góc tạo hình…

Có những loại vật liệu được sử dụng nhiều lần cho các góc chơi và các chủ đề chơi
khác nhau.
Ví dụ: Các hộp bánh kẹo, hộp bánh Snack, các loại quả dùng để chơi bán hàng ở góc
phân vai của chủ đề Gia đình, khi sang chủ đề Tết và mùa xuân, được dùng làm nguyên liệu
cùng với giấy màu xanh, dây buộc, giấy bóng màu để gói bánh chưng, bánh tét hoặc trang trí

7


thành các hộp quà, giỏ quà, túi sách… ở góc tạo hình. Dùng những viên sỏi khác nhau để so
sánh kích thước, màu sắc, hình dáng, số lượng; dùng sơi dây nhiều màu để múa, buộc tóc, so
sánh, phân loại…
Ở góc học tập khi tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái, các cô đã lựa chọn
hình ảnh con ong tìm chữ và sử dụng các vỏ hộp để gắn các chữ cái vào, bên trên có hình ảnh
phù hợp với chủ đề, sau đó cho trẻ lên tìm các chữ cái trong các hộp và ghép vào giống từ
dưới bức tranh. Thông qua hoạt động này giúp cho trẻ được luyện tập, củng cố lại những chữ
cái trẻ đã được học mà lại có thể sử dụng được trong các chủ đề khác nhau.
Hình ảnh chơi ở góc học tập của trẻ lớp 5 – 6 tuổi B
Cũng ở góc thiên nhiên, với các chậu cây cảnh…hôm nay cô cho trẻ đến thăm “ Vườn
hoa mùa xuân”, quan sát nhận biết đặc điểm của một số loại hoa. Hôm sau cô lại cho trẻ đến
chăm sóc tưới nước, nhổ cỏ, lau lá cây…

(Hình ảnh trẻ chăm sóc cây ở góc thiên nhiên)
Khi áp dụng biện pháp trên tôi nhận thấy: Đa số giáo viên đều biết cách sắp xếp các
góc hoạt động hợp lý, phù hợp mục tiêu, yêu cầu giáo dục của từng chủ đề và điều kiện thực
tế từng lớp học. Tên các góc chơi đơn giản, dễ hiểu, gần gũi đối với trẻ. Đồ dùng đồ chơi các
góc tương đối phong phú, sử dụng các nguyên vật liệu mở, đảm bảo an toàn đối với trẻ.
2.3.4. Làm tốt công tác tuyên truyền, phối hợp với phụ huynh để nâng cao chất lượng xây
dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Để công tác xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt được hiệu quả

cao thì chúng ta không thể nhắc đến một bộ phận quan trọng quyết định đến sự phát triển của
nhà trường ngày hôm nay, đó là hội cha mẹ học sinh. Bởi đây là chiếc cầu nối để tạo được sự
thống nhất giữa gia đình và nhà trường cả về nội dung, phương pháp và cách thức giáo dục
trẻ. Không những thế, phối kết hợp với các bậc cha mẹ học sinh sẽ tạo nên nguồn lực vật chất
và tinh thần to lớn, thông qua đó tuyên truyền và hướng dẫn những kiến thức khoa học cho
phụ huynh. Từ những ý nghĩa trên mà tôi cùng giáo viên thực hiện công tác tuyên truyền, phối
hợp cùng phụ huynh bằng các hoạt động cụ thể như:
- Vào buổi họp phụ huynh đầu năm học tôi thông qua nội dung chương, trình giảng
dạy của trẻ ở các độ tuổi, kế hoạch hoạt động của nhà trường trong năm học, đặc biệt là tuyên
truyền rộng rãi đến cha mẹ học sinh về tầm quan trọng, mục đích, ý nghĩa của việc thiết lập
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Từ đó giúp cha mẹ học sinh hiểu được đặc điểm
phát triển của con mình, biết được con cần gì? Nhu cầu hoạt động và vui chơi của con như thế
nào? Cần phải kết hợp với cô giáo những gì để con có được môi trường hoạt động thân thiện,
an toàn, giúp con phát triển toàn diện.
- Bên cạnh đó để giúp cho giáo viên và trẻ có nguồn nguyên vật liệu phong phú làm
đồ dùng đồ chơi, tôi hướng dẫn giáo viên thông qua giờ đón và trả trẻ mời phụ huynh vào
tham quan lớp, tham quan triển lãm đồ dùng đồ chơi tự làm (thông qua hội thi sáng tạo làm đồ
dùng đồ chơi) hoặc tham dự một số tiết dạy (qua thi giáo viên giỏi, thao giảng) để phụ huynh
thấy được sự cần thiết của việc trang trí môi trường và sử dụng đồ dùng đồ chơi trong công
tác chăm sóc giáo dục trẻ tại trường mầm non. Từ đó tranh thủ sự ủng hộ của các bậc phụ
huynh để sưu tầm các loại nguyên vật liệu phế thải sẵn có ở địa phương và vật liệu từ thiên
nhiên (rơm khô, hộp bánh kẹo, ống hút, chai nhựa, sách báo cũ, len gỡ ra từ áo cũ, vỏ chai
com fo, chai nước rửa bát, vỏ ngao, vỏ hến, lá cây, đĩa CD cũ…) để giáo viên và học sinh
thiết kế, sáng tạo ra đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc dạy và học đạt kết quả tốt.
Từ công tác tuyền truyền, vận động của nhà trường mà phụ huynh học sinh đã hiểu rõ
hơn tầm quan trọng của bậc học mầm non cũng như những đóng góp của cán bộ, giáo viên

8

trong nhà trường trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ nói chung và ở trường mầm non Hải
Vân nói riêng. Từ đó cha mẹ học sinh quan tâm hơn đến công tác xã hội hóa của nhà trường,
góp phần cải tạo môi trường giáo dục trong và ngoài lớp học thêm phong phú và đa dạng hơn.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với giáo viên và nhà
trường:
Qua một năm thực hiện và áp dụng những biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi
trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cùng với sự nổ lực phấn đấu của tập thể cán bộ giáo
viên trong trường mầm non Hải Vân, tôi đã đạt được kết quả khả quan như sau:
4.1. Đối với trẻ:
Bảng khảo sát chất lượng của trẻ sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
(Tính đến thời điểm tháng 3/2018)
Tổng
Chưa
Đạt
số trẻ
đạt
TT
Nội dung
được
khảo
T
%
K
%
TB
%
Y %
sát
Trẻ hứng thú, tích cực
tham gia vào việc thiết

1 lập môi trường giáo dục
260
120
46,2 85 32,7 51 19,6
4 1,5
cùng với cô giáo và các
bạn.
Trẻ chủ động tham gia
vào các hoạt động học
2 tập, vui chơi theo quan
260
123 47,4 75 28,8 57 21,9
5 1,9
điểm giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm.
Trẻ thể hiện mối quan
hệ thân thiện với cô
3
260
132 50,8 82 31,5 43 16,5
3 1,2
giáo, với các bạn và mọi
người xung quanh.
- Hầu hết các trẻ đều rất hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động của trường,
lớp. Đặc biệt là việc xây dựng môi trường giáo dục cùng cô và các bạn.
- Trẻ biết biết tạo ra nhiều sản phẩm đẹp, sáng tạo khi được hoạt động với các nguyên
vật liệu mở.
- Trẻ mạnh dạn, tự tin nói lên suy nghĩ, ý định của mình khi tham gia tương tác giữa
cô với trẻ, giữa trẻ với các bạn và giữa trẻ với mọi người xung quanh.
[

4.2. Đối với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường:
Bảng khảo sát giáo viên sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
(Tính đến thời điểm tháng 3/2018)

TT

Nội dung khảo sát

Tổng
số GV
được
khảo
sát

1

Sáng tạo trong việc thiết
lập môi trường giáo dục
lấy trẻ làm trung tâm phù
hợp với chủ đề.

18

Mức độ đạt được
T

4

%

K

%

TB

%

Y

22,2

6

33,3

8

44,4

0

%

9


2

3

Sáng tạo và linh hoạt
trong việc sử dụng đồ
dùng đồ chơi có hiệu
quả.
Tạo cơ hội cho trẻ phát
huy tính sáng tạo thông
qua các hoạt động khám
phá, trải nghiệm…

18

5

27,7

6

33,3

7

38,9

0

18

6

33,3

5

27,7

7

38,9

0

Trong qúa trình thực hiện công tác chăm sóc và giáo dục trẻ ở tại nhà trường, tôi đã
tìm được cho mình những biện pháp và kinh nghiệm khá thành công trong việc chỉ đạo giáo
viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, bản thân đã truyền đạt cho giáo viên
những kiến thức và kỹ năng cơ bản trong việc xây dựng và khai thác môi trường cho trẻ hoạt
động một cách tích cực, được các cấp lãnh đạo, Ban giám hiệu nhà trường, đồng nghiệp và
các bậc phụ huynh đánh giá cao.
Giáo viên đã linh hoạt, sáng tạo trong việc tạo góc mở để trẻ được tích cực hoạt động,
có cơ hội mở rộng hiểu biết, củng cố kiến thức. Giáo viên biết trang trí, bố trí góc chơi một
cách hợp lý, đảm bảo tính khoa học, thẩm mỹ, tận dụng tối đa sản phẩm của trẻ vào trang trí
lớp với hình thức cô và trẻ cùng làm hoặc hướng dẫn trẻ tự làm.
Năm học 2017 – 2018 với sự nổ lực cố gắng của cô và trò, trường mầm non Hải Vân
tham dự hội thi “Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm” và đạt giải nhì cấp
Huyện. Kết quả đạt được đã kích thích sự say mê sáng tạo của giáo viên, giúp giáo viên hăng
say hơn trong việc thiết lập môi trường, phương tiện phục vụ cho hoạt động của trẻ.
- Mối quan hệ giữa giáo viên với trẻ, với đồng nghiệp, giữa giáo viên với cha mẹ học
sinh càng thêm gắn bó, gần gũi và thân thiện hơn.
III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
1. Kết luận:

Từ thực tiễn công tác quản lý chỉ đạo, kết hợp với những biện pháp đã áp dụng trong
sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã chỉ đạo cho giáo viên ở các nhóm lớp trong trường mầm non
Hải Vân xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đạt hiệu quả cao, góp phần quan
trọng nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục trong nhà trường nói riêng và giáo dục mầm non
trong huyện nhà nói chung.
Trong quá trình chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm
tôi rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
- Cán bộ quản lý phải nắm vững mục đích, yêu cầu, tầm quan trọng của việc xây dựng
môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, phải có năng lực chuyên môn, năng động, sáng tạo
trong công tác chỉ đạo điều hành.
- Cần tăng cường bồi dưỡng, nâng cao nhận thức của CBGV, nhân viên trong trường
về nội dung xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ trong trường mầm
non..
- Giáo viên phải phải nắm vững mục tiêu chương trình giáo dục mầm non, phải quan
tâm đến nguyện vọng, các đặc điểm tâm sinh lý trẻ, và phải có sự kiên trì, khéo léo, tìm tòi,
linh hoạt, sáng tạo trong đổi mới hình thức tổ chức giáo dục trẻ, trong trang trí lớp, tạo môi
trường cho trẻ hoạt động.
- Chỉ đạo thực hiện thường xuyên có hiệu quả công tác tuyên truyền phối hợp với phụ
huynh để thu hút các nguồn đầu tư từ các tổ chức xã hội, từ phụ huynh để mua sắm trang thiết
bị, đồ dùng, đồ chơi, phục vụ cho công tác xây dựng môi trường giáo dục cho trẻ trong nhà
trường.
2. Kiến nghị, đề xuất:

10


Để công tác xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ lầm trung tâm trong trường Mầm
non Hải Vân nói riêng và bậc học Mầm non nói chung đạt được kết quả cao hơn nữa nhằm
phát triển nhân cách trẻ một cách toàn diện tôi mạnh dạn đưa ra một số đề xuất sau:
- Đối với Phòng giáo dục:

Tổ chức cho giáo viên đi tham quan, học tập trường bạn, trao đổi kinh nghiệm lẫn
nhau.
- Đối với Sở giáo dục:
Tuy nhà trường có cơ sở vật chất đảm bảo đủ điều kiện chăm sóc nuôi dạy trẻ an toàn,
môi trường xanh - sạch - đẹp nhưng vẫn chưa đáp ứng với nhu cầu hiện nay, kính đề nghị các
cấp quan tâm, tham mưu, đầu tư cơ sở vật chất mở rộng khuôn viên cho nhà trường để nhà
trường có một môi trường phong phú và đa dạng để trẻ được khám phá, hoạt động.
Trên đây là một số biện pháp chỉ đạo giáo viên xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ
làm trung tâm đạt hiệu quả cao tại trường mầm non Hải Vân, huyện Như Thanh. Rất mong
được sự nhận xét, góp ý của hội đồng khoa học các cấp để đề tài được hoàn thiện hơn và ứng
dụng rộng rãi hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦAHĐ S KKN TRƯỜNG
HIỆU TRƯỞNG

Như Thanh, ngày 30 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
không sao chép nội dung của người khác
Người viết sáng kiến

Nguyễn Thị Hiền

Nguyễn Thị Phương

11