Bàn tay nặn bột môn khoa hoc lơp 4

Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

SINH HOẠT SƯ PHẠM CHUYÊN ĐỀ
*********************************

Báo cáo kết quả thực hiện phương pháp bàn
tay nặn bột trong dạy học khoa học lớp 4
I/ MỞ ĐẦU
Trong giai đoạn hiện nay, ngành giáo dục đang không ngừng đổi mới hướng tới
đảm bảo chất lượng giáo dục toàn diện. Nhằm đạt được mục tiêu chuyển đổi từ quá trình
giáo dục sang quá trình tự giáo dục của học sinh thì việc đổi mới phương pháp dạy – học
là vấn đề hết sức quan trọng, bởi phương pháp dạy học là con đường giúp học sinh lĩnh
hội các tri thức của nhân loại thông qua các bài học . Các phương pháp dạy học hiện
hành mặc dầu có nhiều ưu điểm ,song so với yêu cầu hiện nay thì chưa đáp ứng được
hết, đặc biệt đối với môn Khoa học lớp 4;5. Hiện nay trong toàn huyện Đăk Mil các
trường đã đưa Phương pháp dạy học vào dạy ở các môn Tự nhiên xã hội và khoa học lớp
4;5. Phương pháp “Bàn tay nặn bột là một phương pháp dạy học tích cực dựa trên thí
nghiệm nghiên cứu, áp dụng cho việc giảng dạy các môn khoa học tự nhiên. Phương
pháp"Bàn tay nặn bột" chú trọng đến việc hình thành kiến thức cho học sinh bằng các thí
nghiệm tìm tòi nghiên cứu để chính các em tìm ra câu trả lời cho các vấn đề được đặt ra
trong cuộc sống thông qua tiến hành thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu hay điều
tra”. Do đó việc dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” (BTNB) trong dạy học
môn TNXH lớp 1;2;3 và môn khoa học lớp 4;5 còn rất mới mẻ với cả giáo viên và học
sinh. Khi thực hành dạy - học theo phương pháp này, cả thầy và trò đều gặp rất nhiều
khó khăn. Với thực trạng đó tôi đã tiến hành thực hiện chuyên đề: “Áp dụng phương
pháp bàn tay nặn bột trong dạy học khoa học lớp 4” ở đơn vị chúng tôi đang công tác.
“Bàn tay nặn bột” được hiểu là phương pháp tạo cho học sinh tích cực, chủ động
trong học tập. Học sinh phải tự làm các thực nghiệm để tiếp thu các kiến thức khoa học.
Các em tiếp cận tri thức khoa học như một quá trình nghiên cứu của chính bản thân.

Trong đó vai trò của giáo viên ở phương pháp này không phải là truyền thụ những kiến
thức khoa học dưới dạng thuyết trình, trình bày mà là giúp xây dựng kiến thức bằng cách
1


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

cùng hành động với học sinh. Khoa học lớp 4 là môn học chiếm vị trí quan trọng ở bậc
tiểu học.
Cũng như các phương pháp dạy học tích cực khác, phương pháp dạy học “Bàn tay
nặn bột” coi học sinh là trung tâm của quá trình nhận thức, chính các em là người phán
đoán, thực hành thí nghiệm để tìm ra câu trả lời và lĩnh hội kiến thức đó dưới sự giúp đỡ
của giáo viên. Phương pháp này cũng chính là hình thức dạy học theo mô hình trường
học mới VNEN.
Mục tiêu của phương pháp “Bàn tay nặn bột ” là tạo nên tính tò mò, ham muốn
khám phá, yêu và say mê khoa học của học sinh. Ngoài việc chú trọng đến kiến thức
khoa học, phương pháp “Bàn tay nặn bột ” còn chú ý nhiều đến việc rèn luyện kỹ năng
diễn đạt thông qua ngôn ngữ nói và viết cho học sinh.
Theo sự chỉ đạo của Phòng Giáo dục cùng sự phân công của cụm chuyên môn,
hôm nay chúng tôi muốn chia sẻ với đồng nghiệp chuyên đề này để chúng ta cùng có
giải pháp hiệu quả hơn trong quá trình thực hiện công tác giáo dục hiện nay.
II. MỤC TIÊU
1. Đối với CBQL và giáo viên
- Tăng cường năng lực cho CBQL và GV thông qua việc hình thành cho học sinh thực
hiện hoạt động học tập. Tích lũy kinh nghiệm và nâng cao chất lượng chuyên môn trong
nhà trường, hướng tới chuyên nghiệp hóa hoạt động sư phạm trong nhà trường.
- Nâng cao năng lực sư phạm của giáo viên thông qua việc tối ưu hóa. Thiết kế hoạt
động dạy học vận dụng các kỹ thuật dạy học tích cực trong việc tổ chức học, hoạt động

học tập lấy HS làm trung tâm.
- Nâng cao chất lượng tổ chức sinh hoạt chuyên môn, sinh hoạt chuyên đề cho đội ngũ
giáo viên.
- GV tập trung thiết kế nhiệm vụ học tập bằng hệ thống việc làm và cách thức tổ chức
các hoạt động học tập của học sinh, các đối tượng hoàn thành nhiệm vụ được giao; quan
tâm khuyến khích giúp học sinh khó khăn hoàn thành từng việc một đồng thời phát huy
năng lực học sinh năng khiếu, thể hiện sự phân hóa cao trong giờ học.
- Thông qua các hoạt động: tham gia thiết kế bài dạy, tổ chức học sinh làm việc, thảo
luận giờ dạy, GV biết khái quát những ý kiến xây dựng thành những kết luận sư phạm
2


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

tường minh làm cơ sở lựa chọn nội dung để viết các đề tài sáng kiến kinh nghiệm phục
vụ trong công tác giảng dạy của mình.
-Biết thiết kế một số bài TNXH, Khoa học ở bậc Tiểu học theo phương pháp «
bàn tay nặn bột » tiến trình 5 bước phù hợp với địa phương.( Không nhất thiết phải sử
dụng đầy đủ 5 bước trong 1 tiết học )
2. Đối với học sinh :
- Xây dựng cho học sinh một số kỹ năng: Kỹ năng phán đoán, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ
năng xây dựng giả thiết khoa học.
- Giúp học sinh xây dựng phương án thực nghiệm.
- Học sinh chủ độngtrong quá trình nhận thức, chính các em là người phán đoán, thực
hành thí nghiệm để tìm ra câu trả lời và tự chiếm lĩnh kiến thức. .
- Tạo cho học sinh tính tò mò, ham muốn khám phá, yêu và say mê tìm hiểu khoa học.
- Giúp hs tiếp cận dần với tri thức khoa học , có kỹ năng thực hành và củng cố kỹ năng
diễn đạt theo cả hai hình thức ngôn ngữ Nói – Viết – vẽ

- Biết tổ chức, điều hành các hoạt động học tập và hoạt động giáo dục khác một cách chủ
động, có sáng tạo.
- Phát huy khả năng tự học, tích cực, tự giác tìm hiểu, chiếm lĩnh kiến thức. Hình thành
và phát triển năng lực tổ chức, điều hành. Phát triển tốt tính tự giác, tích cực, tham gia
học và các hoạt động ; mạnh dạn, tự tin chia sẻ ý kiến của bản thân.
III. PHÂN TÍCH SƯ PHẠM
Trong nhiều năm qua giảng dạy khoa học đã được chú trọng trong nhà trường bắt
đầu từ bậc Tiểu học thông qua môn học TN&XH lớp 1-2-3 và Khoa học lớp 4-5 . Tuy
vậy việc giảng dạy khoa học vẫn chưa được học sinh thích thú đón nhận việc hình thành
cho học sinh một thế giới quan khoa học và niềm say mê khoa học, sáng tạo là mục tiêu
quan trọng của giáo dục hiện đại, khi mà nền kinh tế tri thức đang dần dần chiếm ưu thế
tại các quốc gia trên thế giới.
Môn khoa học ở lớp 4 giảng dạy dựa trên hiểu biết về các cách thức học tập của
học sinh, bản chất và nghiên cứu khoa học và sự xác định các kiến thức khoa học cũng
như kĩ năng mà học sinh cần nắm vững.
3


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

Trước tình hình thực tế trên, tổ khối 4 cùng thống nhất mở chuyên đề về môn
Khoa học lớp 4. Bài: Sự chuyển thể của nước (tiết 1). Bài này gồm 2 tiết:
Tiết 1: 6 hoạt động.
Tiết 2: 2 hoạt động.
Sau khi nghiên cứu mục tiêu và nội dung bài học, chúng tôi nhận thấy hoạt động 1;2;3;4
đáp ứng mục tiêu bài học trong tiết 1 nên chúng tôi thống nhất chuyển hoạt động 5 và 6
sang tiết 2.
* Những thuận lợi:

- Đội ngũ giáo viên tâm huyết, nhiệt tình, có năng lực chuyên môn vững vàng,
chịu khó trong việc tìm tòi nghiên cứu tài liệu, thiết kế bài dạy. Luôn chú trọng trong
việc đổi mới phương pháp giảng dạy nên đã tiếp thu rất nhanh phương pháp “Bàn tay
nặn bột”. Nhiều giáo viên đã tự nghiên cứu, tìm hiểu về phương pháp này trước đó nên
việc lĩnh hội những điều cơ bản của “Bàn tay nặn bột” rất nhanh và chắc.
- Giáo viên được dự các lớp tập huấn phương pháp bàn tay nặn bột một cách kỹ
lưỡng, tường minh.
- Thường xuyên được sự quan tâm chỉ đạo của Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT Đăk
Mil; được sự đồng tình, hỗ trợ tích cực của chính quyền địa phương và phụ huynh học
sinh.
- Học sinh hiền, ngoan chủ động phân chia vai trò các thành viên trong nhóm, tổ
và có sự chuẩn bị tốt khi GV giao việc ở nhà.
- Phần đa học sinh có nhu cầu khám phá, tìm tòi kiến thức. Chính vì vậy việc áp
dụng phương pháp Bàn tay năn bột vào trong từng tiết dạy nhằm phát huy tính chủ động
sáng tạo của các em học sinh, giúp các em tự chiếm lĩnh kiến thức bài học một cách
hứng thú thông qua sự giúp đỡ, hợ tác của thầy cô, bạn bè.
* Những khó khăn.
Người GV phải có kiến thức khoa học tự nhiên vững vàng và khả năng linh hoạt
để ứng phó với mọi tình huống bất ngờ xảy ra trong tiết học. Hai điều này không phải
GV tiểu học nào cũng có được. Về phía HS, các em phải có vốn kiến thức thực tế phong
phú, phải chủ động học tập, phải năng động, sáng tạo.
Ngay từ bước tiến hành đầu tiên, GV phải tìm được tình huống có vấn đề liên
quan đến bài học để khơi gợi sự khao khát tìm hiểu cái mới lạ từ HS. Điều này không hề
đơn giản. Người thầy phải có kiến thức vững và nhanh nhạy mới tìm ra được tình huống
phù hợp với bài học, với đối tượng là HS tiểu học. Khi đã có được tình huống nêu vấn
4


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

đề nhưng HS lại không tìm ra được vấn đề cốt lõi cần tìm hiểu thì đòi hỏi GV phải
nhanh chóng, khéo léo để đưa về vấn đề cần học.
- Phương pháp BTNB đòi hỏi điều kiện trang thiết bị dạy học (các dụng cụ làm thí
nghiệm, thực hành) phải đầy đủ. Song thực tế hiện nay tại các nhà trường, trang thiết bị
thí nghiệm chưa đáp ứng được nhu cầu của phương pháp mới này. Mặt khác, khi dạy các
giáo viên phải chuẩn bị công phu, một thí nghiệm có thể phải làm lại vài lần, mất nhiều
thời gian nên tâm lý còn ngại thực hiện.
- Phần lớn số học sinh nhút nhát, ngại làm việc, làm việc chậm, còn thụ động trong các
hoạt động.
- Do hs chiếm lĩnh kiến thức thông qua việc tìm tòi , khám phá của bản thân , trong đó
hs suy nghĩ đưa ra những ý kiến của bản thân, phải quan sát thực hành, phải trao đổi thảo
luận ....có thể những hoạt động cần thức hiện vài lần nên khi áp dụng phương pháp này
trong dạy học thường mất nhiều thời gian
- Trong quá trình tìm tòi kiến thức , có những vấn đề, tình huống nảy sinh học sinh
cũng có thể có những câu hỏi mà giáo viên chưa thể trả lời ngay
- Khi thảo luận sẽ có những ý kiến trái chiều, học sinh dễ gây ra cãi nhau, giận nhau, ảnh
hưởng đến không khí học tập.
- Các em còn rụt rè, chậm trong việc làm thí nghiệm.
* Hướng khắc phục :
- GV phải thực hiện tốt việc quan sát, lắng nghe, gần gũi và hỗ trợ các em kịp thời.
- Nhiệm vụ giao cho mỗi nhóm phải rõ ràng, ngắn gọn, đủ để các thành viên hiểu rõ
nhiệm vụ cụ thể nhóm mình phải làm gì, trong thời gian bao lâu.
- GV gợi ý cho các nhóm trưởng để các bạn nhút nhát được phát biểu, được đưa ra câu
trả lời trước nhất.
- Cho học sinh ý thức được việc sẽ đánh giá kết quả cá nhân theo kết quả của nhóm nên
các em cần có trách nhiệm đóng góp, đều phải hoàn thành công việc của nhóm, các em
phải kết hợp chặt chẽ với nhau dưới sự chỉ đạo của nhóm trưởng.
* Giải pháp thực hiện:

Khi đã nắm chắc các chủ đề và các mạch nội dung của chương trình sách giáo
khoa môn khoa học lớp 4, tôi kết hợp sử dụng các phương pháp: Trình bày, hỏi đáp, thảo
5


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

luận, trò chơi, đóng vai; động não, quan sát, thí nghiệm, thực hành, khăn trải bàn, bàn
tạy nặn bột,...Trong mỗi tiết học cần phối hợp nhiều phương pháp khác nhau một cách
linh hoạt sáng tạo theo hướng giảm sự can thiệp và quyết định của giáo viên và tăng
cường sự tham gia của học sinh vào các hoạt động tìm tòi , phát hiện ra các kiến thức
mới. Trong đó, GV cần đặc biệt lưu ý tới việc tổ chức cho học sinh thực hiện các hoạt
động khám phá nhằm khêu gợi sự tò mò khoa học, thói quen đặt câu hỏi, tìm câu giải
thích khi các em khi các em được tiếp cận với thực tế xung quanh. Tổ chức cho các em
tập giải quyết các vấn đề đơn giản gắn liền với tình huống có ý nghĩa , học sinh sẽ có dịp
vận dụng những kiến thức đã học và cuộc sống một cách phù hợp .
Không có phương pháp vạn năng chung cho mọi hoạt động, ứng với mỗi mục đích
nào đó là có một phương pháp thích hợp. Vì vậy tính có mục đích của phương pháp là
nét đặc trưng cơ bản nổi bật của nó. Ngoài tính mục đích phương pháp còn chịu tác động
trực tiếp của nội dung. Nội dung nào phương pháp đó, không có phương pháp vạn năng
ứng với nội dung.
Phương pháp dạy học khoa học rất đa dạng và ngày càng được sáng tạo thêm trong
thực tiễn giảng dạy. Trong giảng dạy khoa học chúng ta cũng cần bắt kịp trào lưu đổi
mới phương pháp dạy học khoa học, chấm dứt tình trạng dạy và học theo lối giáo điều
không có thí nghiệm, không có đồ dùng trực quan . …
Từ những vấn đề nêu trên chúng tôi thấy rằng việc ứng dụng các phương pháp dạy
học tích cực vào giảng dạy môn khoa học ở tiểu học trong đó phương pháp thí nghiệm
thực hành được sử dụng khá nhiều .

Sử dụng thí nghiệm để dạy học tích cực là phương pháp đặc thù của các môn khoa
học thực nghiệm trong đó nhất là môn khoa học. Trong trường tiểu học sử dụng thí
nghiệm để dạy học tích cực được thực hiện theo những cách sau:
- Thí nghiệm để nêu vấn đề hoặc làm xuất hiện vấn đề.
- Thí nghiệm để giải quyết vấn đề đặt ra: thí nghiệm nghiên cứu, thí nghiệm kiểm tra giả
thuyết hay dự đoán.
- Thí nghiệm chứng minh cho vấn đề đã được khẳng định.
- Thí nghiệm thực hành: củng cố lí thuyết, rèn kĩ năng thực hành.
- Thí nghiệm trong bài tập thực nghiệm.
6


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

Phương pháp dạy học sử dụng thí nghiệm được sử dụng trong phần lớn các bài trong
chương trình khoa học ở tiểu học.
IV/ Tiến trình các bước của PP BTNB :
1. Bước 1: Đưa ra tình huống xuất phát và nêu vấn đề :
- Nhiệm vụ của hs: Quan sát; thực hiện thí nghiệm: Úp đĩa lên cốc nước nóng khoảng
1 phút rồi nhấc đĩa lên.
- Vai trò của gv : Chuẩn bị một tình huống có liên quan đến vấn đề khoa học đặt ra.
+ Quan sát hiện tượng trên mặt đĩa và nước ở trong cốc.
+ Hình dạng của nước trong cốc và khi bay hơi lên ra sao?
+ Nước đã chuyển từ thể nào sang thể nào?
2. Bước 2 : Làm bộc lộ biểu tượng ban đầu của hs .
- Nhiệm vụ của hs : + Đặt ra các câu hỏi:
+ Nước tồn tại ở những thể nào?
+ Nước có thể chuyển từ thể này qua thể khác được không?

- Trình bày các ý tưởng của mình , đối chiếu với các bạn khác (hs ghi vào vở biểu
tượng ban đầu của mình)
- Vai trò của gv :
+ Kiểm soát lời nói, cấu trúc câu hỏi, chính xác hóa từ vựng của hs .
+ Chính xác hóa các ý tưởng của hs, tổ chức đối chiếu các biểu tượng ban đầu của hs.
( Tuyệt đối GV không nhận xét đúng hay sai)
3. Bước 3: Đề xuất câu hỏi (Dự đoán/giả thuyết) và phương án tìm tòi .
- Nhiệm vụ của hs :
+ Bắt đầu những vấn đề khoa học được xác định , nêu câu hỏi
(Xây dựng dự đoán/giả thuyết) – (hs: sử dụng vở)
+ Hình dung có thể tìm câu trả lời.
+ Kiểm chứng các dự đoán/giả thuyết bằng cách: Điều tra. Nghiên cứu tài liệu
- Vai trò của gv: + Giúp hs hình thành các vấn đề khoa học và tiếp theo là đưa ra các dự
đoán/giả thuyết khoa học (chú ý làm rõ và quan tâm đến sự khác biệt giữa các ý kiến )
+ Tổ chức việc đối chiếu các ý kiến sau một thời gian đủ để hs có thể suy nghĩ.
+ Khẳng định lại các ý kiến về phương pháp tìm tòi mà hs đề xuất.
4. Bước 4: Thực hiện phương án tìm tòi.
- Nhiệm vụ của hs: + Tìm tòi câu trả lời, kiểm chứng các dự đoán/giả thuyết bằng
phương pháp thí nghiệm, quan sát, điều tra, nghiên cứu tài liệu) quan sát khay nước đã
được để vào ngăn làm đá của tủ lạnh trước đó vài giờ
+ Thu nhận các kết quả và ghi chép lại để trình bày .
- Vai trò của gv: + Tập hợp các điều kiện về thí nghiệm, tài liệu ...nhằm kiểm chứng
các ý tưởng được đề xuất.
+ Giúp hs phương pháp trình bày kết quả.
5 . Bước 5 : Kết luận kiến thức .
- Nhiệm vụ của hs: Kiểm tra lại tính hợp lý của các giả thuyết:
+ Nếu giả thuyết sai, quay lại bước 2.
+ Nếu giả thuyết đúng : Kết luận và ghi lại chúng.
7

Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

Nước có thể tồn tại ở thể lỏng, thể khí (hơi) và thể rắn. Nước có thể chuyển từ thể
này sang thể khác (bảng 1). Nước ở thể lỏng và thể khí không có hình dạng nhất
định. Nước ở thể rắn có hình dạng nhất định.
Hiện tượng
Sự chuyển thể của nước
Đông đặc

Thể lỏng -> Thể rắn

Nóng chảy

Thể rắn -> Thể lỏng

Ngưng tụ

Thể khí -> Thể lỏng

Bay hơi

Thể lỏng -> Thể khí

- Vai trò của gv: + Động viên hs và yêu cầu bắt đầu lại tiến trình nghiên cứu.
+ Giúp hs hình thành kết luận.
QUY TRÌNH CÁC BƯỚC THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ
Nội dung thực hiện

1. Chọn giáo viên cốt cán
Theo chỉ đạo của chuyên môn nhà
để nghiên cứu chọn, xây

trường: Tổ khối 4 lựa chọn chuyên

dựng chuyên đề

đề: Áp dụng phương pháp bàn tay

Thời gian
Tuần 7

nặn bột trong dạy học môn khoa học
2. Phân tích sư phạm

lớp 4.
Sử dụng các thao tác kĩ năng sư

chuyên đề

phạm để phân tích vấn đề và thực

Tuần 7

trạng việc thực hiện tổ chức dạy học
3. Nghiên cứu, điều chỉnh

theo phương pháp bàn tay nặn bột,
Hệ thống việc làm, thao tác thời

Tuần 8

hướng dẫn học, tổ chức học lượng dự kiến đối với môn học.
sinh hoạt động học theo
phương pháp bàn tay nặn
bột.
4. Tổ chức dạy – học thể

Người dạy: 3 đ/c giáo viên khối 4:

nghiệm

Lớp 4A1: Đ/c Vũ Thị Thêu.

5. Thảo luận tiết dạy thể

Người dự : BGH, GV toàn trường
Tất cả các thành viên tham gia dự

nghiệm
6. Thống nhất kết luận sư

giờ.
Ghi chép thành văn bản

phạm chuyên đề
8

Tuần 8

( 23/10/2016)


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

7. Tổng kết chuyên đề, rút
kinh nghiệm và áp dụng.
8. Dạy dự giờ SHSP chuyên Người dạy:
đề cụm.

Tuần 10

Lớp 4A1: Đ/c Vũ Thị Thêu.
Lớp 4A2: Đ/c Nguyễn Thị Trạm.
Lớp 4A3: Đ/c Nguyễn Thị Hảo
Lớp 4A4: Đ/c Nguyễn Thị Huyền

IV. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ
Xác định việc triển khai thực hiện thí điểm Phương pháp Bàn tay nặn bột là nhiệm
vụ quan trọng của đơn vị trong năm học 2016 – 2017 nên nhà trường đã tập trung mọi sự
ưu tiên để đảm bảo sự thành công của chương trình thí điểm, cụ thể:
Sau khi tiếp thu chuyên đề do Phòng GD&ĐT tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Phòng
GD&ĐT, trường Tiểu học Nguyễn Đức Cảnh đã tiến hành triển khai chuyên đề cấp
trường.
+ Giai đoạn 1: Triển khai chuyên đề về lý thuyết và dự giờ thể nghiệm cho 23/23
giáo viên của trường tiếp thu, trao đổi và đúc rút kinh nghiệm. Tất cả giáo viên trong nhà
trường đã được tiếp thu một cách đầy đủ về PP Bàn tay nặn bột: Khái niệm về PP Bàn
tay nặn bột; ưu điểm, hạnh chế của PP; cách tổ chức lớp học; tiến trình các bước lên lớp

của một tiết dạy.
Qua tiết dạy thể nghiệm (tiết Khoa học lớp 4A1: – cô giáo Vũ Thị Thêu dạy) và
phần chuyên đề lý thuyết, mỗi giáo viên đã nắm vững bản chất, phương pháp, hình thức
tổ chức lớp học cũng như tiến trình một tiết dạy theo phương pháp Bàn tay nặn bột.
+ Giai đoạn 2: Chuyên môn nhà trường đã cùng với các tổ trưởng rà soát, thống
kê các tiết học sử dụng được PP Bàn tay nặn bột ở môn Khoa học. Triển khai dạy thí
điểm 3 tiết Khoa học tại các lớp 4A1; 4A2; 4A3,4A4 dự giờ, trao đổi rút kinh nghiệm
kịp thời cho mỗi tiết dạy.
+ Giai đoạn 3: Triển khai trong toàn trường đối với các môn: Tự nhiên và xã hội
lớp 1,2,3; Khoa học lớp 4,5. Hướng dẫn giáo viên ghi lại lưu ý về những vướng mắc,
khó khăn trong quá trình thực hiện ở mỗi bài, mỗi chương cụ thể để thống nhất cách
thực hiện trong toàn khối.
+ Giai đoạn 4: Dưới sự chỉ đạo của Phòng GD&ĐT Đăk Mil; mời các đ/c CBQL
và tổ trưởng CM của các đơn vị trường tiểu học trong cụm tham gia chuyên đề.
V/ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Bước vào năm học 2016-2017, sau khi được tham gia tập huấn dạy học theo
phương pháp Bàn tay nặn bột, chúng tôi nhận thấy phương pháp dạy học này có nhiều
9


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

ưu điểm, đặc biệt biệt khơi gợi trí sáng tạo, chủ động của trẻ, kích thích trẻ hứng thú say
mê trong các hoạt động học.
- Việc áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” vào tiết dạy giúp học sinh được
thực nghiệm nhiều hơn.
- Phát huy được tối đa tinh thần làm việc theo nhóm của học sinh.
- Có sự chuẩn bị từ hai phía cho việc chiếm lĩnh kiến thức mới: Giáo viên - học

sinh.
Việc áp dụng phương pháp Bàn tay nặn bột vào dạy môn Khoa học đã tạo cho học
sinh hứng thú trong học tập, các em được tự tìm tòi, tự khám phá và tìm ra kiến thức
mới nên các em rất thích. Học sinh hiểu bài chắc và khắc sâu được kiến thức. Đồng thời
phương pháp dạy học “Bàn tay nặn bột” cũng góp phần giúp học sinh phát triển năng lực
quan sát, thực hành; kĩ năng làm việc hợp tác theo nhóm,... rèn được nhiều kỹ năng: kỹ
năng diễn đạt qua ngôn ngữ nói, viết; tự tin, mạnh dạn hơn khi diễn đạt trước đám đông.
- Giáo viên có thể khai thác những kiến thức trong đời sống thực tế của học sinh
từ đó giúp học sinh tự tìm hiểu và hình thành kiến thức mới của bài học.
- Giáo viên chủ động soạn bài, tích cực suy nghĩ, tìm tòi các thí nghiệm dạy học
theo phương pháp Bàn tay nặn bột. Ngoài ra các giáo viên phải đọc nhiều tài liệu hơn để
hiểu biết về kiến thức khoa học để giải thích các tình huống do học sinh đưa ra trong tiết
học.
VI. MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý KHI DẠY MÔN KHOA HỌC THEO PPBTNB
Để phương pháp bàn tay nặn bột triển khai có hiệu quả giáo viên cần lưu ý một số
vấn đề sau:
- Liệt kê các bài học có thể áp dụng PP BTNB trong chương trình.
- Chuẩn bị trước các thí nghiệm dự kiến để có kết quả như mong muốn.
- Vận dụng tối đa những nguyên vật liệu sẵn có, dễ kiếm.
- Sử dụng CNTT cho bài dạy áp dụng PP BTNB đúng lúc, đúng chỗ, hợp lí.
- Với một số thí nghiệm đơn giản, GV có thể giao việc cho HS bằng những phiếu
giao việc, tự HS chuẩn bị các vật liệu cho nhóm của mình.
* Xây dựng tiết học theo các gợi ý:
- Mục tiêu bài học
- Hoạt động có thể áp dụng PP BTNB
- PP thí nghiệm sử dụng
- Thiết bị cần có
- Những thí nghiệm có thể thực hiện
* Tổ chức lớp học:
- Sắp xếp bàn ghế cho phù hợp với số HS.

- Chia nhóm từ 4-6 em/nhóm.
- Có chỗ dành riêng để vật liệu lớp học.
* Trong quá trình giảng dạy
+ Lưu ý khi lựa chọn quan niệm ban đầu để đưa ra thảo luận:
Không chọn hoàn toàn các quan niệm đúng
10


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

-

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

Tuyệt đối không bình luận hay nhận xét gì về tính đúng sai của các ý kiến ban

đầu
Lựa chọn các quan niệm vừa đúng vứa sai
Chọn vị trí thích hợp đề gắn các bài vẽ của học sinh…
+ Không nên sử dụng SGK khi học bằng PP BTNB.
+ Không nêu tên bài học trước khi học (với những bài thể hiện nội dung bài học ở
đề bài).
+ Lựa chọn hoạt động phù hợp với PP BTNB để áp dụng, không nhất thiết hoạt
động nào cũng áp dụng PPBTNB.
+ Lưu ý về Kĩ thuật thảo luận nhóm
* Lựa chọn phương pháp thí nghiệm phù hợp:
- PP quan sát tranh ảnh, quan sát vật thật
- PP mô hình
- PP nghiên cứu tài liệu
- PP thí nghiệm trực tiếp

- Sử dụng PP thường xuyên để rèn thói quen cho HS. Rèn cho học sinh kĩ năng diễn
đạt rõ ràng, ngắn gọn để đảm bảo thời gian. Sưu tầm tài liệu, sách, tranh ảnh …. phục vụ
cho bài học.
* Khi đặt câu hỏi cho học sinh:
-

Khi đặt câu hỏi nên để một thời gian ngắn cho HS suy nghĩ hoặc có thời gian trao

đổi nhanh với các HS khác từ đó giúp HS tự tin hơn khi trình bày và trình bày mạch lạc
hơn khi có thời gian chuẩn bị.
-

Tuyệt đối không được gọi tên HS sau đó mới đặt câu hỏi.

-

Khi nêu câu hỏi Gv cần nói to rõ. Nếu trường hợp HS chưa nghe rõ câu hỏi thì

phải nhắc lại tuy nhiên không nên nhắc lại câu hỏi nhiều lần vì làm như vậy sẽ phân tán
suy nghĩ của HS (cắt tạm thời suy nghĩ HS )do HS tưởng rằng Gv đang đưa ra câu hỏi
mới .
-

Câu hỏi không nên quá dài vì như vậy HS không thể nắm bắt yêu cầu của câu hỏi

-

Đối với các câu hỏi gợi ý, GV nên đặt các câu hỏi ngắn, yêu cầu trong một phạm

vi hẹp mà mình muốn gợi ý cho HS. Nếu là những câu hỏi gợi ý cho một nhóm khi các

HS đang thảo luận thì chỉ nên hỏi với âm lượng vừa đủ cho nhóm này nghe để tránh
phân tán suy nghĩ của các nhóm khác không liên quan.
-

Trong khi điều khiển tiết học, nếu GV đặt câu hỏi mà HS không hiểu, hiểu sai ý

hoặc câu hỏi dẫn đến nhiều cách nghĩ khác nhau, GV nhất thiết phải cố gắng đặt lại câu
hỏi cho phù hợp. Tuyệt đối không nên cố chấp tiến tới vì làm như vậy sẽ phá vỡ hoàn
toàn ý đồ dạy học ở các bước tiếp theo.
11


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

VII. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua quá trình tìm hiểu và ứng dụng tôi nhận thấy việc sử dụng các phương pháp
tích cực vào giảng dạy khoa học nói riêng và ở tiểu học hiện nay nói chung là rất cấp
thiết, với việc trang bị những thiết bị và đồ dùng dạy học phục vụ cho việc cải cách giáo
dục hiện nay sẽ tạo điều kiện cho giáo viên thuận lợi trong việc sử dụng các phương
pháp dạy học tích cực vào việc dạy học khoa học. Tuy nhiên hiện nay vẫn còn nhiều
giáo viên ngại không sử dụng đồ dùng dạy học vào việc giảng dạy khoa học bởi vì cần
nhiều thời gian chuẩn bị, sưu tầm tư liệu.
Các phương pháp dạy học tích cực hiện nay mang lại nhiều hiệu quả: phương pháp thí
nghiệm, phương pháp nghiên cứu, phương pháp đàm thoại, phương pháp nêu và giải
quyết vấn đề, phương pháp khăn trải bàn- phương pháp Bàn tay năn bột
Thực tế khi giảng dạy giáo viên nên kết hợp nhiều phương pháp với nhau để hiệu quả
của việc dạy học khoa học đạt được kết quả cao.
Trên đây là báo cáo sư phạm chuyên đề của trường chúng tôi. Trong khi thực hiện

không tránh khỏi sự thiếu sót, rất mong sự góp ý chia sẻ của các cấp lãnh đạo và quý
thầy cô để chúng tôi hoàn thiện hơn trong công tác.
Xin chân thành cảm ơn!
Duyệt BGH nhà trường
P. HIỆU TRƯỞNG

Nguyễn Thị Lan

12

Đăk Săk,ngày 22 tháng 10 năm 2016
Người thực hiện

Tập thể giáo viên khối 4


Trường TH Nguyễn Đức Cảnh

Sinh hoạt sư pham chuyên đề

13