Đối tượng chứng minh trong vụ án giết người từ thực tiễn thành phố hồ chí minh ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HỨA THỊ THẢO

ĐỐI TƯỢNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN GIẾT NGƯỜI
TỪ THỰC TIỄN TP. HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI – 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

HỨA THỊ THẢO

ĐỐI TƯỢNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN GIẾT NGƯỜI
TỪ THỰC TIỄN TP. HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 8.38.01.04
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. ĐẶNG QUANG PHƯƠNG

HÀ NỘI – 2018

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỐI TƯỢNG CHỨNG
MINH TRONG VỤ ÁN GIẾT NGƯỜI ....................................................... 7
1.1 Khái niệm, vai trò của đối tượng chứng minh trong vụ án giết người. ........
.......................................................................................................................... 7
1.2 Đối tượng chứng minh trong vụ án giết người ....................................... 17
Chương 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VỀ ĐỐI TƯỢNG CHỨNG
MINH TRONG VỤ ÁN GIẾT NGƯỜI VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ........................................................... 36
2.1 Quy định của pháp luật về đối tượng chứng minh trong vụ án giết người
......................................................................................................................... 36
2.2 Thực tiễn thi hành các quy định của pháp luật về đối tượng chứng minh
trong vụ án giết người tại Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh .............48
Chương 3: CÁC YÊU CẦU VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM, XÁC
ĐỊNH ĐÚNG, ĐẦY ĐỦ ĐỐI TƯỢNG CHỨNG MINH TRONG VỤ ÁN
GIẾT NGƯỜI ............................................................................................... 58
3.1 Các yêu cầu bảo đảm xác định đúng, đầy đủ đối tượng chứng minh trong
vụ án giết người .............................................................................................. 58
3.2 Các giải pháp bảo đảm xác định đúng, đầy đủ đối tượng chứng minh trong
vụ án giết người .............................................................................................. 62
KẾT LUẬN ................................................................................................... 75
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLHS

: Bộ luật Hình sự

BLTTHS

: Bộ luật Tố tụng Hình sự

CQĐT

: Cơ quan điều tra

HSST

: Hình sự sơ thẩm

TAND

: Tòa án nhân dân

TPHCM

: Thành phố Hồ Chí Minh

VKSND

: Viện kiểm sát nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Tỷ lệ giữa số vụ án giết người bị khởi tố và số vụ án giết người bị xét xử

trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2013 đến năm 2017............................49
Bảng 3.2: So sánh tội giết người theo quy định của BLHS năm 1999 và Bộ luật hình
sự năm 2015..............................................................................................................64


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, đến nay, chúng ta đã đạt được
nhiều thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đời sống của
nhân dân ngày một nâng cao. Bên cạnh những thành tựu đạt được, cũng có nhiều
vấn đề tiêu cực nảy sinh như: dân số, việc làm, các tệ nạn xã hội, tình hình tội phạm
nói chung trong đó có tội phạm giết người.
Trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh thời gian gần đây cũng có sự diễn
biến phức tạp của tình hình tội phạm nói chung và đặc biệt là tội Giết người nói
riêng. Nhiều vụ án giết người mang tính chất côn đồ, man rợ, rúng động dư luận,
gây ảnh hưởng tâm lý và đời sống của người dân.
Do vậy, nhiệm vụ giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội đặt ra
ngày càng bức thiết. Trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, đặc biết đối với tội
giết người, việc xác định đúng đối tượng chứng minh và chứng minh đầy đủ nó
không những đảm bảo cho việc giải quyết vụ án được đúng đắn mà còn rút ngắn
được thời gian, giảm chi phí, góp phần nâng cao hiệu quả của việc đấu tranh phòng
chống tội phạm, tránh oan sai, thiệt hại...
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy do không xác định đối tượng chứng minh
của vụ án một cách chính xác nên dẫn đến nhiều vụ án phải điều tra đi điều tra lại,
dẫn đến việc giải quyết vụ án nhiều sai sót, làm oan người vô tội, bỏ lọt tội phạm.
Đối với vụ án giết người thì việc không xác định được đối tượng chứng minh hoặc
xác định sai đối tượng của vụ án lại càng gây ra nhiều hệ lụy khó khắc phục được,
bởi tội phạm thuộc tội này luôn ở khung hình phạt cao nhất (chung thân, tử hình,..)
nên việc khắc phục hậu quả hoặc nhận ra sai sót của quá trình tố tụng khi bị cáo đã
chấp hành án xong (tử hình,..) thì gần như không thể.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như: quy định của pháp luật
TTHS về đối tượng chứng minh còn nhiều bất cập, việc xác định chứng cứ cũng
nhiều mâu thuẫn... Nên việc nghiên cứu một cách toàn diện những vấn đề lý luận và
thực tiễn về đối tượng chứng minh trong vụ án giết người, đánh giá thực trạng về

1


đối tượng chứng minh tại thành phố Hồ Chí Mịnh để từ đó đề ra giải pháp hoàn
thiện về mặt lập pháp và giải quyết nâng cao hiệu quả áp dụng nó trong giải quyết
vụ án giết người là vấn đề có ý nghĩa quan trọng, mang tính cấp thiết, góp phần
nâng cao chất lượng giải quyết vụ án hình sự. Đây cũng là lý do tác giả chọn đề tài
“Đối tượng chứng minh trong vụ án giết người từ thực tiễn thành phố Hồ Chí
Minh” làm luận văn thạc sỹ luật học về chuyên ngành Luật hình sự và tố tụng hình
sự.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Trong thời gian vừa qua, vấn đề đối tượng chứng minh trong vụ án giết
người đã được đề cập đến trong nhiều công trình khoa học, các bài biết tạp chí, bài
nghiên cứu như:
''Điều tra các vụ án giết người chưa rõ thủ phạm ở Việt Nam hiện nay''
của tác giả Triệu Quốc Kế, Nxb: Công an nhân dân, 1998, Hà Nội. Tác giả nghiên
cứu Thực trạng về tội phạm giết người và công tác điều tra án giết người ở Việt
Nam. Phương pháp điều tra, các giải pháp cơ bản để nâng cao hiệu quả công tác
điều tra và phòng ngừa tội phạm giết người ở Việt Nam.
Luận văn thạc sĩ về đề tài Hoạt động thu thập, đánh giá, sử dụng chứng cứ
trong điều tra vụ án giết người theo pháp luật tố tụng hình sự Việt nam từ thực tiễn
thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Huỳnh Tấn Hải - bảo vệ năm 2012.
Luận án Tiến sỹ Luật học về đề tài “Thu thập, đánh giá và sử dụng chứng
cứ trong điều tra vụ án hình sự ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Đỗ Văn Đương –
bảo vệ năm 2000.

Giáo trình luật TTHS Việt Nam của Trường Đại học Luật Hà Nội năm
2000.
Trong khóa luận tốt nghiệp Cử nhân luật học về đề tài: “ Chứng minh
trong tố tụng hình sự Việt Nam” của tác giả Phạm Thế Lực – K41B – Khoa Luật –
Đại học QGHN.
Trong khóa luận tốt nghiệp cử nhân Luật học về đề tài: “Đối tượng chứng
minh và phương tiện chứng minh trong vụ án giết người” của tác giả Nguyễn Văn

2


Hoan – K41C – Khoa luật – ĐHQG Hà Nội.
Các công trình trên đã có nhiều đóng góp, có đề cập đến: đối tượng chứng
minh, khái niệm đối tượng chứng minh và phân loại đối tượng chứng minh, những
vấn đề cần phải chứng minh trong TTHS Việt Nam. Nhưng đây không phải là đối
tượng nghiên cứu chính của luận văn, nên tác giả cũng chỉ giải quyết vấn đề một
cách khái quát chung và làm rõ mối quan hệ của nó với các vấn đề khác trong luận
văn để từ đó nhằm phục vụ cho việc nghiên cứu làm rõ những vấn đề chính của
luận văn
Chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về đối tượng chứng minh trong
vụ án giết người theo Luật Hình sự và tố tụng hình sự hiện hành, đặc biệt là đi sâu
vào nghiên cứu cả lý luận và thực tiễn ... trên một địa bàn cụ thể như đối tượng
chứng minh trong vụ án giết người từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh.
Vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu về đề tài “đối tượng chứng minh trong vụ
án giết người từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh” với một cái nhìn xuyên suốt từ
lý luận và thông qua thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh để có những kiến nghị, giải
pháp có cơ sở lý luận và thực tiễn là cần thiết.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu:
Phân tích, đánh giá thực trạng quy định của pháp luật TTHS nước ta về

đối tượng chứng minh trong vụ án giết người.
Đánh giá thực tiễn hoạt động của các cơ quan THTT hình sự tập trung là
giai đoạn xét xử trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh liên quan đến đối tượng chứng
minh, tìm ra những điểm còn tồn tại từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn
thiện mặt lập pháp có liên quan đến đối tượng chứng minh và nâng cao hiệu quả áp
dụng nó trong thực tiễn, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giải quyết vụ án hình
sự.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, trong quá trình nghiên cứu, cần giải quyết
những vấn đề sau:

3




Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về đối tượng chứng minh trong vụ

án giết người;


Đánh giá thực tiễn hoạt động của các cơ quan THTT hình sự liên quan tập

trung giai đoạn xét xử sơ thẩm đến đối tượng chứng minh trong vụ án giết người tại
thành phố Hồ Chí Minh;


Đưa ra những giải pháp hoàn thiện quy định của luật TTHS Việt Nam về đối

tượng chứng minh trong vụ án giết người và giải pháp nâng cao hiệu quả thực tiễn

áp dụng những quy định đó của các cơ quan THTT hình sự ở Việt Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài được tập trung nghiên cứu làm rõ một cách cơ bản và toàn diện
những vấn đề lý luận và thực tiễn về đối tượng chứng minh trong tố tụng hình sự cụ
thể là tội giết người trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Đánh giá thực trạng hoạt
động của các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh liên
quan đến đối tượng chứng minh.
4. 2. Phạm vi nghiên cứu:
+ Phạm vi nghiên cứu: được giới hạn đối tượng chứng minh trong vụ án Giết
người trong giai đoạn xét xử vụ án hình sự ở Việt Nam.
+ Không gian: trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh .
+ Thời gian: Thực tiễn xác định đối tượng chứng minh trong các vụ án về tội
giết người trong năm năm (từ năm 2013-2017).
Đề tài: “Đối tượng chứng minh trong vụ án giết người từ thực tiễn Thành
phố Hồ chí Minh” được nghiên cứu dưới góc độ của Luật hình sự và tố tụng hình
sự.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận:
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy
vật lịch sử, các quan điểm của Đảng và Nhà nước về phòng chống tội phạm.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
4


Tác giả sử dụng các phương pháp nghiên cứu như quy nạp, diễn dịch,
phân tích, so sánh, đánh giá, điều tra, khảo sát, tổng hợp, thống kê... để thực hiện
luận văn. Có thể có nhiều phương pháp khác nhau, nhưng trong đó có những
phương pháp quan trọng như sau:
+ Phương pháp phân tích: Là việc làm rõ chi tiết các vấn đề có liên quan đến

hoạt động chứng minh, đối tượng chứng minh; từ đó có thể xác định được đối tượng
chứng minh trong vụ án giết người. Các nội dung cần phân tích bao gồm: Chứng
cứ, các phạm trù chứng minh, đối tượng và phạm vi chứng minh, giới hạn chứng
minh, nghĩa vụ chứng minh, cơ sở khoa học, cơ sở phương pháp luận và cơ sở pháp
lý của việc thu thập, đánh giá, sử dụng chứng cứ trong điều tra, truy tố, xét xử vụ án
hình sự.
+ Phương pháp tổng hợp: Đó là việc khái quát toàn bộ các nhận định độc lập
sau khi phân tích. Phương pháp tổng hợp giúp cho quá trình đánh giá tránh khỏi sự
thiếu trọng tâm. Các nội dung tổng hợp được đặt trong một hệ thống có mối liên hệ
qua lại.
+ Phương pháp thống kê: Nguồn của thống kê được lấy từ cơ quan có thẩm
quyền trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn góp phần làm sáng tỏ các vấn đề lý luận về luật hình sự, tố tụng
hình sự về đối tượng chứng minh đối với tội Giết người. Luận văn có thể được sử
dụng làm tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên trong các trường Đại học, Học
viện chuyên về Luật.
Bổ sung và hoàn thiện thêm những vấn đề lý luận chung về đối tượng
chứng minh trong vụ án giết người.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận văn
Luận văn cũng cung cấp thông tin hữu ích cho việc nghiên cứu thực tiễn:
chứng cứ, các phạm trù chứng minh, đối tượng, phạm vi chứng minh, giới hạn

5


chứng minh, nghĩa vụ chứng minh,...nhằm định tội danh và quyết định hình phạt tội
Giết người trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.
Phát hiện những điểm còn bất cập trong luật TTHS Việt Nam về đối

tượng chứng minh. Những thiếu sót, hạn chế trong hoạt động của các cơ quan
THTT hình sự Việt Nam liên quan đến đối tượng chứng minh trong vụ án giết
người, tìm ra những nguyên nhân của những thiếu sót, hạn chế đó. Đề xuất một số
giải pháp hoàn thiện những quy định của luật TTHS Việt Nam về đối tượng chứng
minh trong vụ án giết người và nâng cao hiệu quả áp dụng những quy định của luật
TTHS về đối tượng chứng minh. Có giá trị trong việc nghiên cứu tiếp tục hoàn
thiện pháp luật Tố tụng hình sự.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận
văn gồm có 03 chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về đối tượng chứng minh trong vụ án giết
người.
Chương 2: Quy định của pháp luật về đối tượng chứng minh trong vụ án
giết người và thực tiễn thi hành tại thành phố Hồ Chí Minh.
Chương 3: Các yêu cầu và các giải pháp bảo đảm xác định đúng, đầy đủ đối
tượng chứng minh trong vụ án giết người.

6


Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ĐỐI TƯỢNG CHỨNG MINH TRONG VỤ
ÁN GIẾT NGƯỜI
1.1 Khái niệm, vai trò của đối tượng chứng minh trong vụ án giết người.
1.1.1. Khái niệm
Theo Từ điển Tiếng Việt, đối tượng là người, vật, hiện tượng mà con
người tác động tới. Chứng minh là làm sáng tỏ sự thật khách quan vụ án hình sự để
giải quyết vụ án một cách đúng đắn. Từ điển Tiếng Việt có giải thích: “…Chứng
minh là việc dùng suy luận logic vạch rõ điều gì là đúng”. Hoạt động chứng minh là
hoạt động của những chủ thể của quan hệ pháp luật tố tụng hình sự trên cơ sở các

quy định của bộ luật tố tụng hình sự nhằm làm rõ những vấn đề cần phải chứng
minh bằng hệ thống chứng cứ (bao gồm hoạt động tư duy (kiểm tra, đánh giá) và
hoạt động thực tiễn pháp lý (thu thập chứng cứ bằng biện pháp điều tra). Quá trình
giải quyết vụ án hình sự trải qua nhiều giai đoạn như: giai đoạn khởi tố; giai đoạn
điều tra và truy tố; xét xử… Mỗi giai đoạn có nhiệm vụ và định hướng khác nhau
nhưng đều hướng tới mục đích giải quyết vụ án khách quan, toàn diện đúng quy
định của pháp luật và do các cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện. Để giải quyết vụ
án hình sự thì vấn đề mang tính tất yếu và được pháp luật tố tụng hình sự quy định
là: các cơ quan tiến hành tố tụng phải tiến hành chứng minh để làm rõ, khôi phục lại
toàn bộ sự thật khách quan của vụ án và làm sáng tỏ những vấn đề khác có liên
quan đến vụ án.
Hoạt động chứng minh được sử dụng trong rất nhiều các lĩnh vực của đời
sống xã hội trong đó có lĩnh vực pháp luật tố tụng hình sự. Hoạt động chứng minh
trong tố tụng hình sự chính là quá trình nhận thức làm sáng tỏ nội dung của vụ án và
các tình tiết có liên quan đến vụ án. Mục đích của hoạt động chứng minh trong tố
tụng hình sự là để phục vụ cho việc giải quyết đúng đắn vụ án hình sự.
Như vậy, trong vụ án hình sự tất cả các tình tiết, những vấn đề cần được
làm sáng tỏ, cần phải chứng minh, để làm rõ nội dung và bản chất vụ án hình sự để

7


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full