Kháng nghị phúc thẩm theo pháp luật tố tụng hình sự việt nam từ thực tiễn tỉnh quảng ngãi ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ QUANG VŨ

KHÁNG NGHỊ PHÚC THẨM THEO PHÁP LUẬT
TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI, năm 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGÔ QUANG VŨ

KHÁNG NGHỊ PHÚC THẨM THEO PHÁP LUẬT
TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM TỪ THỰC TIỄN
TỈNH QUẢNG NGÃI

Chuyên ngành
Mã số

: Luật Hình sự và Tố tụng Hình sự
:
838.01.04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. VÕ THỊ KIM OANH

HÀ NỘI, năm 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc lập của
tác giả. Các số liệu và kết quả phân tích đánh giá nêu trong luận văn là hoàn toàn
trung thực và chưa được công bố ở bất kỳ một công trình nào khác. Các số liệu,
thông tin trích dẫn trên luận văn đều được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Ngô Quang Vũ


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ KHÁNG NGHỊ PHÚC
THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ ...................................................................7
1.1. Khái niệm, nội dung, đặc điểm, ý nghĩa của kháng nghị phúc thẩm ...................7
1.2. Cơ sở của việc quy định kháng nghị phúc thẩm ................................................14
CHƯƠNG 2. QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ VỀ
KHÁNG NGHỊ PHÚC THẨM VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNGTẠI TỈNH
QUẢNG NGÃI ........................................................................................................16
2.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển các quy định về kháng nghị phúc

thẩm trong tố tụng hình sự Việt Nam........................................................................16
2.2. Quy định của Bộ luật tố tụng hình 2015 về kháng nghị phúc thẩm...................17
2.3. Căn cứ kháng nghị phúc thẩm ............................................................................25
2.4. Thực tiễn kháng nghị phúc thẩm tại tỉnh Quảng Ngãi .......................................25
2.5. Vướng mắc, hạn chế và nguyên nhân ................................................................38
CHƯƠNG 3. YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
KHÁNG NGHỊ PHÚC THẨM TẠI TỈNH QUẢNG NGÃI ...............................60
3.1. Yêu cầu nâng cao hiệu quả kháng nghị..............................................................60
3.2. Các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kháng nghị phúc thẩm ........................65
KẾT LUẬN ..............................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO


BẢNG VIẾT TẮT
CHỮ RÕ

STT

CHỮ VIẾT TẮT

1

Viện kiểm sát

VKS

2

Viện kiểm sát nhân dân

VKSND

3

Viện kiểm sát nhân dân cấp cao

VKSNDCC

4

Cơ quan điều tra

CQĐT

5

Tòa án nhân dân

TAND

6

Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã

TAND huyện

7

Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung TAND tỉnh
ương

8

Tòa án nhân dân cấp cao

TANDCC

9

Tòa án nhân dân tối cao

TANDTC

10

Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao

HĐTPTANDTC

11

Bộ luật hình sự

BLHS

12

Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009

BLHS 1999

13

Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017

BLHS 2015

14

Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988

BLTTHS 1988

15

Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003

BLTTHS 2003

16

Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015

BLTTHS 2015

17

Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015

BLTTDS 2015

18

Luật tố tụng hành chính năm 2015

LTTHC 2015

19

Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2002

LTCTAND 2002

20

Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014

LTCTAND 2014

21

Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2002

LTCVKSND 2002

22

Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014

LTCVKSND 2014

23

Điều tra viên

ĐTV

24

Kiểm sát viên

KSV


CHỮ RÕ

STT

CHỮ VIẾT TẮT

25

Thẩm phán

TP

26

Người bào chữa

NBC

27

Người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự

NBVQLHPCĐS

28

Người tiến hành tố tụng

NTHTT

29

Cơ quan tiến hành tố tụng

CQTHTT

30

Người tham gia tố tụng

NTGTT

31

Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan

NCQL&NVLQ

32

Tòa án cấp phúc thẩm

TACPT

33

Hội đồng xét xử

HĐXX

34

Hội đồng xét xử phúc thẩm

HĐXXPT


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự thì thủ tục xét xử sơ thẩm là
trung tâm; điều đó đòi hỏi các cơ quan tiến hành tố tụng và những người tiến hành
tố tụng phải luôn cố gắng thực hiện tốt nghĩa vụ chứng minh mới lựa chọn, áp dụng
đúng, đầy đủ, kịp thời các quy định của pháp luật tố tụng, pháp luật nội dung, pháp
luật chuyên ngành…v..v…và các văn bản hướng dẫn để giải quyết đúng đắn vụ án.
Khi giải quyết, xét xử vụ án theo thủ tục sơ thẩm, vai trò của Thẩm phán
chủ tọa phiên tòa rất quan trọng vì phải chứng minh trong giai đoạn chuẩn bị xét xử

bằng việc kiểm tra, đánh giá chứng cứ vụ án để ra quyết định tố tụng đúng đắn, kịp
thời; vừa có trách nhiệm thu thập hoặc yêu cầu Viện kiểm sát thu thập chứng cứ;
nếu không ra quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung, quyết định đình chỉ hoặc
quyết định tạm đình chỉ vụ án, mà ra quyết định đưa vụ án ra xét xử, thì phải tiến
hành rất nhiều công việc để phục vụ hoạt động xét xử sơ thẩm; tại phiên tòa sơ
thẩm, chủ tọa phải chấp hành đúng và đầy đủ tất cả các trình tự, thủ tục tố tụng
trong quá trình xét xử theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự và các văn bản của
cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn, cùng Hội đồng xét xử nghị án và nhân danh
Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nhân danh công lý ra bản án, quyết
định giải quyết vụ án.
VKSND với chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động
tư pháp. Đối tượng của công tác kiểm sát hoạt động tư pháp là việc tuân thủ pháp
luật của chủ thể có thẩm quyền trong họat động tư pháp. Viện kiểm sát có nhiệm vụ
quyền hạn kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm những bản án, quyết định của Tòa án
cấp sơ thẩm giải quyết vụ án và các quyết định khác theo quy định của pháp luật
(bao gồm của Tòa án cùng cấp và của Tòa án cấp dưới trực tiếp chưa có hiệu lực
pháp luật ) khi cho rằng bản án hoặc quyết định đó có vi phạm pháp luật mà đủ các
căn cứ pháp lý kháng nghị; để Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết vụ án, quyết định bị
kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm với hậu quả pháp lý theo quy định của pháp luật
tố tụng hình sự. Thực tiễn nhiều năm qua trên toàn quốc cũng như tỉnh Quảng Ngãi
1


cho thấy Viện kiểm sát đã kháng nghị phúc thẩm không ít những bản án, quyết định
sơ thẩm của Hội đồng xét xử, quyết định sơ thẩm của Thẩm phán được phân công
chủ tọa phiên tòa với nội dung và phạm vi kháng nghị rất đa dạng. Sau khi cấp phúc
thẩm giải quyết kháng nghị, tùy theo từng vụ án cụ thể mà không ít trường hợp khi
điều tra lại dẫn đến thay đổi tội danh khởi tố, khởi tố bổ sung tội, khởi tố thêm
người phạm tội, truy cứu chuyển khung tăng nặng, bổ sung các chứng cứ quan trọng
của vụ án; sửa án cơ thẩm không cho bị cáo hưởng án treo; hủy quyết định sơ thẩm

…điều đó góp phần nâng cao chất lượng tố tụng, trong đó có hoạt động xét xử theo
các thủ tục nói riêng. Tuy nhiên, có những trường hợp kháng nghị thiếu căn cứ hoặc
không cần thiết nên không được cấp phúc thẩm chấp nhận; ngược lại, có trường hợp
đủ căn cứ nhưng không được kháng nghị hoặc có kháng nghị nhưng không được
chấp nhận.
Góp phần thực hiện Nghị quyết số 49 của Bộ chính trị về chiến lược Cải
cách tư pháp, Bộ luật hình sự, Bộ luật tố tụng hình sự mới trong đó có yêu cầu nâng
cao chất lượng hoạt động tố tụng hình sự nên tác giả làm Luận văn với đề tài
“Kháng nghị phúc thẩm theo pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam từ thực tiễn tỉnh
Quảng Ngãi”.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Liên quan đến đề tài đã có nhiều văn bản, công trình nghiên cứu và có nhiều
bài viết trên một số tạp chí, báo về công tác kháng nghị theo các thủ tục, trong đó có
thủ tục phúc thẩm, như: bài viết “Hoàn thiện pháp luật tố tụng hình sự Việt Nam
trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền”, của PGS.TS Lê Văn Cảm (Tạp
chí Kiểm sát số 15 tháng 8/2010 và 17 tháng 9/2010); Luận văn Thạc sỹ luật học Học viện Khoa học xã hội Việt Nam, năm 2015 “Chứng minh trong tố tụng hình sự
Việt Nam từ thực tiễn tỉnh Quảng Ngãi”, Khóa luận tốt nghiệp Đại học Luật thành
phố Hồ Chí Minh (2005) “Thực tiễn kiểm sát hoạt động điều tra trong tố tụng hình
sự”, và các bài viết: “Kháng nghị phúc thẩm để bảo vệ quyền lợi cho công dân”
(Báo Bảo vệ pháp luật số Chuyên đề tháng 9/2007), “Qua một vụ đáo tụng đình”
(Báo Bảo vệ pháp luật số Chuyên đề tháng 7/2010), “Dấu ấn sâu sắc từ một vụ án”
(Báo Bảo vệ pháp luật số Chuyên đề tháng 10/2012), “Hành vi của Phan H có
2


phạm tội “Tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có ” hay chỉ là “vi phạm
hành chính” (Tạp chí Kiểm sát số 09 tháng 5/2010), “Kết quả thẩm vấn và tranh
tụng tại phiên tòa phúc thẩm hình sự” (Tạp chí Nghề Luật, số 01/2011) của tác giả
Dương Ngọc An; Bài viết “Một số ý kiến về vấn đề công bằng trong phán quyết của
Tòa án đối với vụ án hình sự” của Thạc sỹ Trần Trí Dũng (Tạp chí Kiểm sát số 18

tháng 9/2010); Chỉ thị số 03/2008/CT-VKSTC-VPT1 ngày 19/6/2008 của Viện
trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao về tăng cường công tác kháng nghị phúc
thẩm hình sự và Báo cáo số 26/VKS-BC ngày 10/10/2011 của VKSND tỉnh Quảng
Ngãi về việc tổng kết 3 năm thực hiện Chỉ thị này….Hiện nay chúng tôi chưa được
biết có tác giả nào nghiên cứu đề tài này ở tầm luận văn hoặc luận án trong địa bàn
cấp tỉnh hay toàn quốc.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm đánh giá, tổng kết hiệu quả kháng
nghị phúc thẩm thông qua kết quả xét xử phúc thẩm xét kháng nghị, mà sau đó
không phát sinh thủ tục giám đốc thẩm; đồng thời có sự kết hợp với nghiên cứu các
yếu tố có liên quan đến hoạt động kháng nghị phúc thẩm theo quan điểm Triết học
Mác – xít, để có căn cứ nêu ra những ưu điểm, vướng mắc, hạn chế và nguyên nhân.
Từ đó, căn cứ quy định pháp luật thực định về kháng nghị và xét xử phúc thẩm, gắn
với chủ trương của Đảng về chiến lược cải cách tư pháp, tác giả đề xuất một số giải
pháp thực tế để góp phần nâng cao hiệu quả kháng nghị và xét xử phúc thẩm, nâng
cao chất lượng điều tra, truy tố, xét xử sơ thẩm nhằm thực hiện tốt LTCTAND và
LTCVKSND năm 2014, các bộ luật, đạo luật hiện hành nhất là BLHS và BLTTHS
mới, góp phần bổ sung lý luận.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhiệm vụ đặt ra phải nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận về khái niệm,
đặc điểm, nội dung của kháng nghị phúc thẩm; Nghiên cứu có tính hệ thống các quy
định của BLTTHS và pháp luật liên quan về hoạt động kháng nghị phúc thẩm để
thấy những điểm bất cập không phù hợp với thực tiễn nhằm đề xuất sửa đổi hoàn
thiện; Khảo sát số liệu và thực tiễn áp dụng các quy định của BLTTHS về kháng
3


nghị phúc thẩm tại tỉnh Quảng Ngãi, nghiên cứu kết quả xét xử phúc thẩm, xét xử
giám đốc thẩm đối ới những vụ án phúc thẩm xét kháng nghị để thấy những kết quả,

hạn chế và tìm nguyên nhân hạn chế nhằm đề ra giải pháp nâng cao chất lượng
kháng nghị phúc thẩm tại tỉnh Quảng Ngãi.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Xuất phát từ phạm vi nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu là các quy định của
pháp luật về hoạt động kháng nghị phúc thẩm gắn với thực tiễn áp dụng tại tỉnh
Quảng Ngãi.
Hoạt động kháng nghị phúc thẩm là vấn đề rộng, đòi hỏi phải nghiên cứu
nhiều lĩnh vực và các yếu tố ảnh hưởng đến tình hình, chất lượng giải quyết các loại
án hình sự theo các thủ tục của các cơ quan tiến hành tố tụng, nhất là Tòa án trong
nhiều địa bàn, nghiên cứu các nhân tố xã hội tác động đến hoạt động kháng nghị,
xét xử phúc thẩm xét kháng nghị, kể cả xét kháng cáo và xét xử giám đốc thẩm,
nhất là các trường hợp Tòa án kháng nghị, gắn với nghiên cứu hoạt động xây dựng,
áp dụng pháp luật hình sự và các ngành luật khác có liên quan theo các nguyên lý,
các quy luật, các phạm trù trong đó có nguyên lý về mối liên hệ phổ biến giữa các
sự vật hiện tượng của chủ nghĩa Mác – Lê nin, kết hợp với vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh và việc thực hiện quan điểm của Đảng ta về chiến lược cải cách tư pháp,
để từ đó có cơ sở tin cậy trong việc xem xét, phân tích, đánh giá hiệu quả công tác
kháng nghị phúc thẩm và đưa ra các giải pháp đồng bộ .
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Với phạm vi luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Luật Hình sự và Tố tụng Hình
sự, luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn áp
dụng đối với hoạt động kháng nghị phúc thẩm thông qua hoạt động xét xử theo thủ
tục phúc thẩm trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi trong thời gian qua (2007 – 2017).
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác – Lê nin và
quan điểm của Đảng ta, tư tưởng Hồ Chí Minh về vận dụng lý luận Mác - xít vào
4

quá trình thực tiễn cách mạng Việt Nam trong các lĩnh vực của đời sống xã hội như
về bản chất nhà nước và pháp luật, nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa, đấu
tranh giai cấp, quyền con người, hoạt động áp dụng pháp luật, chủ trương của Đảng
và pháp luật của Nhà nước ta về cải cách tư pháp, về đấu tranh phòng chống tội
phạm...
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp lịch sử - cụ thể, so sánh, quy nạp, phân tích,
tổng hợp, thống kê để nghiên cứu hồ sơ án sơ thẩm, phúc thẩm, các văn bản tố tụng,
biên bản phiên tòa, biên bản nghị án, bản án sơ thẩm, quyết định kháng nghị phúc
thẩm, bản án phúc thẩm, tham dự nhiều phiên tòa sơ thẩm của 2 cấp, phiên tòa phúc
thẩm xét kháng nghị, các báo cáo tổng kết công tác năm, các báo cáo chuyên đề của
TAND tỉnh Quảng Ngãi về tổng kết kinh nghiệm xét xử, các báo cáo tổng kết năm,
các kết luận kiểm tra, báo cáo tổng kết hoạt động kháng nghị phúc thẩm của
VKSND tỉnh Quảng Ngãi, tham khảo ý kiến chuyên gia, người tiến hành tố
tụng…v…v…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu và giải pháp trong luận văn góp phần cung cấp cơ sở lý
luận và thực tiễn về quá trình chứng minh trong tố tụng hình sự, hoạt động xét xử sơ
thẩm, phúc thẩm, hoạt động kháng nghị và xét xử phúc thẩm nhằm góp phần nâng
cao chất lượng trong quá trình tố tụng hình sự tại tỉnh Quảng Ngãi để bảo đảm điều
tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và kịp thời, đảm bảo các
bản án, quyết định có đủ căn cứ kháng nghị phải được kháng nghị; không bỏ lọt
người phạm tội, không làm oan người vô tội, không làm sai, góp phần bảo đảm
pháp chế thống nhất để phục vụ tích cực các mục tiêu phát triển của địa phương.
Luận văn còn có thể cung cấp thông tin cho người quan tâm để ứng dụng
trong thực tiễn quá trình giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố,
trong điều tra, truy tố, xét xử theo các thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm,
tái thẩm và hoạt động kháng nghị theo các thủ tục, góp phần nâng cao hiệu quả

5


trong đấu tranh phòng chống tội phạm trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi nói riêng, trên
phạm vi toàn quốc nói chung.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo xây dựng pháp luật
hình sự, pháp luật tố tụng hình sự về hoạt động chứng minh của các cơ quan tiến
hành tố tụng, trong đó có hoạt động kháng nghị và xét xử phúc thẩm, góp phần tích
lũy tri thức, kinh nghiệm trong hoạt động tố tụng, phục vụ hoạt động quản lý hành
chính – tư pháp, ngăn chặn vi phạm trong hoạt động tư pháp, phục vụ công tác
nghiên cứu, học tập.
7. Cơ cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn
gồm ba chương; mỗi chương đều được kết luận và có kết luận chung; kết cấu như
sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về kháng nghị phúc thẩm trong tố tụng hình
sự
Chương 2: Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về kháng nghị phúc thẩm
và thực tiễn áp dụng tại tỉnh Quảng Ngãi
Chương 3: Nhu cầu và giải pháp nâng cao hiệu quả kháng nghị phúc thẩm tại
tỉnh Quảng Ngãi

6


Luận văn đầy đủ ở file:Luận văn Full