tác động của chi tiêu công đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương của việt nam

BQ GIAO Dl)C VA DAO TAO

.

.

TRUONG DAI HOC MO THANH PHO HO CHI MINH

PH~M

,

-

DUY QUANG

?

"

x.

"

"""

TAC DONG CUA CHI TIEU CONG DEN TANG
TRUONG KINH TE TAI
cAc DIA
PHUONG ciJA
•

•
VIETNAM
•

Chuyen nganh

: Kinh tS h9c

Ma s6 chuyen nganh: 60 03 OI oI

.

.

.

LUAN VAN THAC SY KINH TE HOC
..---------"-···
TRlfONG 0~1 HOC Md TP.HCM

NgtrOi htr6ng din khoa hqc:

THU' Vl~N

TS: Le Van Chon

Thanh phfi Hcl Chi Minh, nam 2014


LOI CAM DOAN

Toi cam doan ring lu~n van nay "Tac d()ng cua chi tieu cong d~n tang tru6ng
kinh t~ 41i cac dia phuong cua Vi~t Nam" la bai nghien c(ru cua chinh toi.

Ngo~i trir nhfrng tai li~u duqc trich d~n trong lu~ van nay, toi cam doan ring
toan phAn hay nhfrng phAn nh6 cua lu~ van nay chua tirng duqc cong b6 ho~c duqc SU
d\mg d€ nh~ bing cAp a nhfrng nai khac.
Khong c6 san phArnlnghien c(ru nao cua nguai khac duqc su d\mg trong lu~n van
nay ma khong duqc trich d~ theo dung quy dinh.

Lu~ van nay chua bao gia duqc n()p d€ nh~n bAt kY bing cAp nao 41i cac truang
d~i

h9c ho~c ca s& dao t~o khac.
'Thanh phi> Hf> Chi Minh, nam 2014

Ph~m

Duy Quang


LffiCAMON
Tru6c tien, toi xin cam cm Hinh d~o Ban Quan ly d\f

an huy~n Dfiu Ti~ng, tinh

Binh Ducmg da t~o di€u ki~n cho toi duqc tham gia h9c chuong trinh th~c sy t~i
Trubng D~i h9c Ma Thanh phfi H6 Chi Minh.
Xin chan thanh cam on TS. Le Van Chem da truy€n d~t cho toi nhi€u ki~n thuc
va hu6ng dfin khoa h9c cua lu~ van. Thfiy da t~n tinh hu6ng dfin, dinh hu6ng va t~o
di€u ki~n thu~n lqi cho toi trong thai gian qua d~ toi hoan thanh t6t lu~n van nay.

Sau cimg toi xin cam cm nhfrng nguai

b~n

h9c 16p ME04A,

d~c bi~t

trong d6 c6

vq toi va con gai nh6 cua toi, la ngu6n d{mg l\fc quan tr9ng trong su6t thai gian h9c
t~p

va nghien cfru lu~n van.
, Xin kinh chuc quy thfiy co, b~n be, d6ng nghi~p va nhfrng nguai than sue khoe,

h~nh

phuc va thanh cong.
Xin tran tr9ng cam on!


TOM TAT
Trong qua trinh phat tri€n kinh t€, m6i dia phuong cua Vi~t Nam luon tim ra
nhi€u giiii phap d~ huy d()ng va su d1,1ng hi~u qua cac ngu6n vdn dAu tu toan xa hc)i.
Trong d6, chi tieu cong la m()t trong nhiing ngu6n vfm quan twng, thumuc d9 bi€n d()ng it nhAt duqc phan b6 hAng nam giup cac dia phuong chu d()ng trong
vi~c ho~ch dinh chinh sach phat tri€n kinh t€ xa h()i cua dia phuong minh.

Trong giai do~n 2009-2012, kinh t€ toan cAu suy thoai, kinh t€ nu6c ta ddi m~t

v6i nhi€u kh6 khan, thu thach. Cac nha ho~ch dinh chinh sach da su d\lng linh ho~t
chinh sach tai kh6a - ti€n t~ nhAm d~t m\lc tieu chung v~ tang tru6ng kinh t€. Trong
d6, vi~c can dbi va SU d1,1ng hi€u qua ngu6n chi tieu cong l~i cang quan trQng hon, bai
cac ngubn vbn khac nhu ngubn vbn dAu tu trvc ti€p nu6c ngoai, dfiu tu tu nhan g~p rAt
nhi€u kh6 khan.
Nghien c(ru nay d~ c~p d€n vAn d€ xac dinh mbi quan h~ tac d()ng gifra chi tieu
cong va tang tru6ng kinh t€ ~i cac dia phuong cua Vi~t Nam. Thong qua d6, danh gia
muc d9 tac d{mg cua m()t sb thanh phfrn trong chi tieu cong d€n tang tru6ng kinh t€
cua dia phuong, tir d6 dua ra nhfrng k€t lu~n va khuy€n nghi lien quan.
Nghien cuu chinh thuc duqc thgc hi~n bAng phuong phap nghien c(ru dinh luqng,
tren CCY SCT mo hinh nghien Clru dUQ'C xay dgng, d€ luqng h6a tac d(}ng cua cac thanh
phfrn trong chi tieu cong d€n tang tru6ng kinh t€ t~i 63 tinh thanh cua Vi~t Nam, d€ tai

SU d1,1ng phfin m€m Excel, Stata 11 d€ tinh toan cac bai toan v~ thbng ke mo ta va phan
tich hbi quy dfr li~u bang. Cac bi€n su d1,lng trong mo hinh: Bi€n ph\l thuc)c la LnGDP:
(tdng san ph~m qubc n()i theo gia so sanh 2010); Cac bi€n d()c l~p, LnCDTit (Chi dfru
tu phat tri€n cAp tinh cua dia phuong i nam t ); LnCTXit (chi thudia phuong i nam t); LnCBSit (chi bd sung cho ngan sach huy~n cua dia phuong i nam
t) va cac bi€n ki€m soat LnVNNib (Vbn dfru tu khu V\fC nha nu6c cua dia phuong i
nam t); Bi€n LnVNNNit (Vbn dfiu tu khu vgc ngoai nha nu6c cua dia phuong i nam t);
LnFDlit (la vbn dfru tu trgc ti€p nu6c ngoai cua dia phuong i nam t); Bi€n LDit (la sb
lao d()ng tbt nghi~p truthue bao di d()ng (cd dinh) tren 1000 dan t~i dia phuong i nam t); Bi€n VKTTDit la
bi€n dummy th€ hi~n cac tinh thu()c vilng kinh t€ tr9ng di€m cua dia phuong i nam t,
dummy =1, va nguqc l~i, dummy =O. K€t qua hbi quy cho thAy, trong 3 thanh phfrn chi

iii


tieu cong chi co chi thu0ng xuyen la co tac d{mg dmmg d€n tang tru6ng kinh t€, hai

thanh phAn con lC;ti la chi dAu tu phat tri€n cdp tinh va chi bl> sung ngan sach cdp huy~n
khong co tac d{mg t&i tang tru6ng kinh t€. Ben cC;tnh do, trong 6 bi€n ki€m soat co 3
bi€n co tac d<)ng duong d€n tang tru6ng kinh t€ la vbn dAu tu khu V\l'C nha nu&c, vbn
dAu tu khu V\l'C ngoai nha nu&c va sb thue bao di d<)ng (cb djnh) tren 1000 dan. 2 bi€n
la vbn dAu tu trµc ti€p nu&c ngoai, sb lao d<)ng tbt nghi~p trung h9c ca su khong co tac
d<)ng d€n tang tru6ng kinh t€. Bi€n vimg kinh t€ tr9ng di€m bo qua trong qua trinh
chC;ty hbi quy.
Tir nhfrng k€t lu~n tren, d€ tai ki€n nghj: cAn dam bao va tang ngubn chi thu0ng
xuyen trong Cd\I

an ddu tu tir ngubn vbn ddu tu phat tri€n,

vi~c ddu tu nhu hi~n nay con dan trai u

cac tinh thanh, hi~u qua dAu tu thdp, chua co tac d<)ng d€n tang tru6ng kinh t€. Tang
cu0ng cong tac giam sat hi~u qua ddu tu dbi v&i cac ngubn vbn phan bl>, C\l th€: ngubn
vbn chi bl> sung ngan sach cdp huy~n, bAng vi~c thanh l~p cac doan ki€m tra, giam sat
djnh ky. Dfty nhanh ti€n d9 c6 phdn hoa cac doanh nghi~p, tbng cong ty nha nu&c, m<)t
m~c te;to ra ngubn vbn ddu tu phat tri€n kinh t€ xa h<)i, m~c khac nhAm nang cao hi~u ·

qua quan ly, mu r<)ng thi tru0ng. TC;to ca ch€ thu~n lqi trong vi~c phat tri€n doanh
nghi~p ngoai nha nu&c, bao v~ cac quy€n lqi hqp phap cua doanh nghi~p. Vi~c thu hut

ddu tu FDI nhu hi~n nay chua co tac d<)ng d€n tang truch€ san 19c cac doanh nghi~p FDI khi ddu tu vao Vi~t Nam, nhAm l\Ia ch9n duqc
nhfrng doanh nghi~p co nang l\Ic tbt, d\l an ddu tu kha thi mang lC;ti hi~u qua cho phat
tri€n kinh t€ xa h<)i cua dja phuong. Ddu tu CO' SU he;t tdng ky thu~t ngay cang hoan
thi~n, d~c bi~t la ddu tu ca su hC;t !Ang vi~n thong ngay cang duqc nang cao, nhAm giam

khoan each gifra cac vung mi€n. Cubi cung la hen ce;tnh vi~c phb c~p giao dl,lc trung
h9c ca su, cAn phai t~p trung ddu tu vao ngubn nhan l\IC chdt lm;mg cao, lanh ngh€
dam bao nhu cAu cua cac doanh nghi~p. Ddu tu theo nhu cAu, theo don d~t hang tir
phia doanh nghi~p thong qua S\I lien k€t gifra nha tru0ng va doanh nghi~p.

iv


MVCLVC
'
LOI
CAM BOAN ........................................................................................................... i

.,

'

LOI CAM ON" ................................................................................................................ ii
,

"'

TOM TAT .... ~ ............................................................................................................... iii
MVCLVC ...................................................................................................................... v

.

'

'

1

.

DANH MUC HINH VA DO THI .............................................................................. vii

.

DANH MVC BANG ..................................................................................................... ix
'

x

.=

DANH MVC TU VIET TAT ....................................................................................... ix
Tl'

,

-

CH u ON"G 1. GIOI THI~U........................................................................................... 1

1.1. Vdn d€ nghien c(ru ................................................................................................ 2
1.2. M\lC tieu nghien Clru .............................................................................................. 2
1.3. Cau hoi nghien ciru ............................................................................................... 2
1.4. D6i tm;mg va ph~m vi nghien Clru ........................................................................ .3
1.4.1. D6i tm;mg nghien ciru ....................................... ~ ........................................... 3

1.4.2. Phi;im vi nghien ciru: ..................................................................................... 3
1.5. Phuang phap nghien Clru ....................................................................................... 4
1.6.

Ynghla CUa nghien Clru ......................................................................................... 4 .

1. 7. K€t cdu cua lu~n van ............................................................................................. 4

ca so LY THUYET ............................................................................. 6
.,

CHUON"G 2.

,

x

2.1. Chi tieu cong ......................................................................................................... 6
2.1.1. Khai ni~m v€ chi tieu cong ........................................................................... 6
2.1.2. Phan lo~i chi tieu cong .................................................................................. 8
2.1.3. Vai tro chi tieu cong ................................................................................... 10
2.2. Tang tru&ng kinh t€ ............................................................................................. 11

2.2.1. Khai ni~m tang tru6ng kinh t€ .................................................................... 11
2.2.2. Vai tro cua tang tru&ng kinh t€ ................................................................... 13
2.3. M(>t s6 Iy thuy€t lien quan d€n tang tru6ng kinh t€: ........................................... 13
2.3 .1. Ly thuy€t cua Keynes v€ tang tru6ng kinh t€ ............................................. 14
2.3.2. Ly thuy€t tang tru&ng n(>i sinh ................................................................... 15
" va' t¥ang truN...g
2 .3 .3 . Ly' thuye:..t ch"i t""

ieu cong
vu k1"nh te:.. •...••••••••...•••••••.•......•.••••••••••• 18

2.3.4. Ly thuy€t v€ phan cdp tai kh6a ................................................................... 19
2.4. M(>t s6 mo hinh chi tieu cong tac d(>ng t&i tang tru&ng kinh t€ .......................... 22
2.4.1. Mo hinh cua Robert Barro (1990) .............................................................. 22
2.4.2. Mo hinh cua Devarajan, Swaroop, va Zou (1996) ..................................... 23
v


2.4.3. Mo hinh cua Davoodi va Zou (1998) ......................................................... 24
2.5. Cac nhan t6 anh hmmg den tang tru6ng kinh te ................................................. 24
2.6. M{>t s6 nghien cfru tru&c ..................................................................................... 27
2.6.1. Nghien cfru a nu&c ngoai ........................................................................... 27
2.6.2. Nghien cfru trong nu&c ............................................................................... 28

CHUONG 3. TONG QUAN v:t PHAN cAP NGAN sAcH vA CHI TIEU

.,
- NJ\M ..........•.••••••.......•••••••.......•.••...•..•....••..•....•••... 34
CC>N\TI:t:T

"

3.1. Quy trinh l~p, phan b6 dµ toan chi ngan sach t~i Vi~t Nam: .............................. 34
3.2. M6i quan h~ chi ngan sach gifra Trung mmg va dja phucmg ............................. 35
3.3. T6ng quan v€ ca cdu thu, chi ngan sach cua Vi~t Nam giai do~n 2002 -2012 .. 37
3.3.1. Ca cdu thu ngan sach cua Vi~t Nam giai do~n 2002 -2012 ....................... 37
3.3.2. Tinh hinh va ca cdu chi tieu cong giai do~n 2002 - 2012 ......................... .40

J.4. Quy mo chi tieu cong cac vimg cua Vi~t Nam nam 2009-2013 ........................ .43

CHUONG 4. PHUONG PHAP NGHIEN CUu VA KET QUA PHAN TiCH
BJNH LUQN"G ............................................................................................................ 50
4.1. Phucmg phap nghien cfru va phan tich dfr

li~u

................................................... 50

4.1.1. Mo hinh tac d{>ng c6 dinh (FEM) ............................................................... 51.
4.1.2. Mo hinh tac d{>ng ngdu nhien - REM ......................................................... 51
4.2. Mo hinh nghien cfru thgc nghi~m ....................................................................... 53
4.3. Ket qua nghien cfru djnh lugng ........................................................................... 57
4.3.1. Mo ta cac bien trong mo hinh ..................................................................... 57
4.3.2. Tucmg quan gifra cac bien trong mo hinh ................................................... 57
4.3.3 Ki~m tra hi~n tugng da c{>ng tuyen ............................................................. 58
4.4 Ket qua hbi quy ................................................................................................... 59
4.4.1. Mo hinh cac nhan t6 tac d{>ng c6 dinh (Fixed Effects Model - FEM) ....... 59
4.4.1. Mo hinh cac nhan t6 tac d{>ng ngdu nhien (Random Effects Model - REM)
....................................................................................................................................... 59

CHUONG s. KET LU~ vA KIEN NGHJ ............................................................. 65
5.1. Ket qua nghien cfru ............................................................................................. 65
5.2. Cac ki€n nghi v€ chinh sach ............................................................................... 67
- g h ~n ch:..e c ua
· d~e t'at· va' hucm'g ma• ro". ng cua
· d~e ta'·1. •••••.....••..••••••....••••••••••.. 68
5.3 . Nhun
'

-

.,

TAI LI:t:U THAM KHAO •.•..............•.•.•••...................•..............•.•.•.........••.................• a
PHV LVC ....................................................................................................................... d

vi


DANH MVC HINH VA DO THJ
Bi€u db 3.1. Gia ttj thu ngan sach nha nu&c giai do~n 2002-2012 ................................. 38
Bi€u db 3.2. Ty tr9ng thu ngan sach nha nu&c giai do~n 2002-2012 ................................. 39
Bi€u db 3.3. Chi d~u tu phat tri€n cac vimg giai do~n 2009-2013 .................................... 44
Bi€u db 3.4. Chi thuBi€u db 3.5. Chi b6 sung ngan sach cdp huy~n cua cac vimg 2009-2013 ......................... 45
Bi€u db 3.6. Ca cdu v6n dAu tu theo hinh thirc s& hfiu 2009-2013 ................................... 56
Bi€u db 3.7. Chi dAu tu phat tri€n cua cac tinh thanh so v&i binh quan cua ca nu&c giai
·'

do~n

2009-2013 ................................................................................................................ 47

Bi~u db 3.8. Chi thudo~n

2009-2013 ................................................................................................................. 47

Bi~u db 3.9. Chi b6 sung ngan sach cdp huy~n cua cac tinh thanh so v&i binh quan cua .

ca nu&c giai do~n 2009-2013 ........................................................................................... 48

vii


DANH MVC BANG

Bang 3.1. T6ng hqp s6 Ii~u thu chi ngan sach giai do~ 2006-2012 ................................ 41
Bang 3.2. Cac tinh (thanh) c6 t6c d9 tang truang Trung binh nhanh nh~t ca nucrc giai
do~n

2009-2013 ................................................................................................................ 47

Bang 4.1. Bang thfing ke cac bi€n trong mo hinh ............................................................ 56
Bang 4.2. Mo ta thfing ke cac bi€n trong mo hinh ........................................................... 57
Bang 4.3. Mire dQ tuong quan gifra cac bi€n trong mo hinh ............................................. 57
Bang 4.4. K€t qua ki€m tra hi~n tuqng da c9ng tuy€n ..................................................... 58
Bang 4.5. K€t qua ucrc luqng mo hinh cac nhan tfi tac dQng cfi djnh ............................... 59
Bang 4.6. K€t qua u&c luqng cac nhan t6 tac dQng ngftu nhien ....................................... 59
Bang 4. 7. K€t qua ki€m dinh Hausman ............................................................................ 60

viii


DANH MVC TU VIET TAT
"'

'

'i'

.,•

GDP

T bng san phdrn thu nh~p qu6c m)i

FDI

V 6n ddu tu trµc ti€p nu&c ngoai

PCI

Chi s6 nang lgc c~nh tranh cdp tinh

VCCI

Phong Thuong rn~i va Cong nghi~p

GMM

Generalized Method of Moments

OLS

Phuong phap binh phuong nho nhdt

NSNN

Ngan sach nha nu&c

FEM

Mo hinh tac d{mg c6 dinh

REM

Mo hinh tac d{mg ng~u nhien

VKTTD

Vung kinh t€ trQng di€rn

BTC

B9 tai chinh

TCTK

Tbng C\lc th6ng ke

ccs

Cac c{>ng sg

Vi~t

Nam

ix


CHUONG I. GIOI THI\tU
1.1. Vind~ nghien cU-U
Tir nam 2009 d€n nay, kinh t€ toan cAu suy thoai, kinh t€ nu6c ta d6i m~t v6i
nhi€u kh6 khan, thu thach. Cac nha ho~ch dinh chinh sach da su d\mg linh ho~t chinh
sach tai kh6a - ti€n t~ nh~ d~t m\lc tieu chung v€ tang tru6ng kinh t€. Trong chinh
sach tai khoa, chinh phtl SU d\}ng cong C\l vc3 Thu€ va Chi tieu cong d~ can thi~p vao
n€n kinh t€. Keynes ( 1936), khi kinh t€ suy thoai, chinh phu nen diy m~nh chi tieu
chinh phu nhAm tang tbng cAu nhu m()t chinh sach ch6ng suy thoai. PhAn chi cua chinh
phu la cong C\l chinh y€u b&i vi khi chinh phu tang chi tieu lam kich thich mang tinh

.

day chuy~n d~ lam tang tbng cAu n6i chung. Nhi€u nghien cffil da chi ra rAng n€u chi
tieu ·chinh phu qua nho se dfut d€n tang tru6ng kinh t€ rftt thftp, b&i vi vi~c th\fc thi cac
hgp dbng kinh t€, bao v~ quy€n

sa hiiu tai san, phat tri~n ca sa h~ tAng, v. v. . . se r~t

kh6 khan n€u khong co vai tro cua chinh phu. Hay n6i m()t each khac, m()t s6 khoan
chi tieu cua chinh phu la cAn thi€t d~ dam bao cho S\f tang tru6ng kinh t€. Tuy nhien,
chi tieu cua chinh phu m()t khi da vuQt qua ngu0ng nao do se can tr& tang tru&ng kinh ·
t€ do no gay ra S\f phan b6 ngubn l\fc m9t each khong hi~u qua, tham nhung thftt thoat
va tang chi tieu chinh phtl cung ddng nghfa v&i vi~c tang thu€ hay vay nq anh hu6ng
d€n tham h\lt ngan sach giam ngubn v6n duqc phan b6 cho tu nhan. Dic3u nay anh
hu6ng d€n ti€t ki~m, vi~c lam, dAu tu trong khu V\fC tu nhan, khu V\fC luon ho~t d()ng
c6 hi~u qua han so v6i khu V\fC nha nu6c va di€u nay tac d()ng d€n vi~c tang tru6ng
ki~ t€ cua m6i qu6c gia.

Ben c~h do, nghien cffil v€ vai tro cl.la phan cftp tai khoa t6i S\f phat tri~n cua
dia phuang Stigler (1957) nh~n xet: "m9t chinh phu ho~t d()ng t6t nhftt khi n6

(y

gAn

dan". Trong m9t cu6n sach nbi ti€ng v€ phan cftp Oates (1972) cho rAng: "Hang h6a
cong nen do cfrp chinh quy€n d~i di~n t6t nhfrt cho vimg/dja phuang hu6ng lqi cung
cfrp". Phan cfrp quan ly ngan sach khong nhfrng t~o ra ngubn l\fc tai chinh mang tinh
d()c l~p tuang d6i d~ m6i cftp chinh quy€n chu d()ng th\fc hi~n cac chuc nang nhi~m V\l
CUa minh, ma con la d(}ng l\l'C khuy€n khich mfii d.p chinh quyc3n Va dan CU CY dja
phuang tich c\fc khai thac cac ti€m nang cua minh d~ phat tri~n dia phuang. Ben c~nh
d6, vi~c phan b6 cac thanh phAn trong chi tieu cong sao cho phu hgp v6i tirng giai


do~n phat tri~n, cfing nhu phu hqp v6i d~c di~m cua tirng dja phucmg dang duqc cac

nha ho~ch dinh chinh sach quan tam. M6i m()t dja phucmg, luon tim m()t bai toan t6i
uu nhftt trong vi~c sir d\lng ngan sach h~n h~p cua dja phucmg minh, nhim khai thong
m9i d()ng l\fc trong xa h()i m()t each hi~u qua nhftt trong vi~c phat tri~n kinh t~.
Chi tieu cong hi~n nay cua Vi~t Nam dang duqc nhi~u nha nghien c(ru danh gia
l~i du&i nhi~u g6c d() nhu vftn d~ phan b6 chi tieu trong cac nganh, S\f phan cftp m~nh

t&i cac dia phucmg, mire dong g6p chi dAu tu xay d\fllg

CCY

ban va chi thuang xuyen

hay chi tieu khac vao tang tru&ng kinh t~.
D~ tai: "Tac ilpng cua chi tieu cong ilin tang tririhig kinh ti t{li ctic ilia
·I

f

phirllflg cua Vijt Nam" duqc nghien c(ru ~o them m()t bing chirng th\fc nghi~m, lam
l~n cir khoa h9c. Tac gia danh gia m6i quan h~ tucmg quan giua chi tieu chinh phu va

tang. tru&ng kinh t~, cac thanh phdn trong chi tieu chinh phu va mire chi tieu a cac ·cftp
t&i tang tru&ng kinh t~. Nghien ciru nay g6p phdn dua ra cac giai phap va khuy~n nghi
d€n cac nha lanh d~o cftp chinh quy~n trong vi~c phan b6 ngubn l\fc h~n ch€ v~ ngubn
chi tieu cong hang nam cua dia phucmg m()t each t6i uu nhftt minh nhim t~o duqc hi~u
qua tang tru&ng kinh t~.
1.2. Myc tieu nghien ctlu
1. Xac dinh mire d() anh hu&ng cua cac thanh phdn trong chi tieu cong t&i tang
truang kinh t~.
2. Xem xet S\f khac bi~t gifra chi cftp tinh va ngubn chi b6 sung cftp huy~n d~n
tang tru&ng kinh t~.
3. Dua ra nhfrng k~t lu~n, khuy~n nghi trong vi~c phan b6, ca cftu cac thanh
phdn chi tieu cong hi~u qua nhftt trong vi~c tang tru&ng kinh t~.
1.3. Cau hoi nghien ctlu
1. Chi tieu cong tac d()ng nhu th~ nao t&i tang tru&ng kinh t~ cua cac dja

phucmg aVi~t Nam?
2. Mired() tac d()ng cua cac thanh phAn trong chi tieu cong d~n tang tru&ng kinh
t€ t~i dia phucmg la nhu th~ nao?

2

3. C6 sµ khac bi~t giua chi tieu tir ngan sach cftp tinh va ngan sach phan cAp tir
cftp tinh xu6ng cftp huy~n tm tang tnr6ng kinh t€?
1.4. BAi ttrqng va ph~m vi nghien ct'fu
1.4.1. Dai tir(fflg nghien cfru

D6i tuqng nghien c(ru la 3 thanh phfin trong chi tieu cong bao gfJm: Chi dfiu tu
phat tri€n, chi thuang xuyen va chi b6 sung ngan sach cftp huy~n t~i cac tinh (thanh
ph6 trgc thm)c trung mmg) tac d<)ng t&i tang tnr6ng kinh t€ thong qua chi s6 GDP ciia
tirng dia phuong. Ngoai ra d6i tuqng nghien c(ru cua d€ tai con phan tich danh gia tac
d<)ng cua m<)t s6 bi€n khac nhu, v6n dfiu tu trµc ti€p nu&c ngoai (FDI), s6 lao d<)ng t6t
nghi~p trung h9c ca s6, v6n ddu tu khu vµc ngoai nha nu&c, v6n dfiu tu khu V\fC nha

nu&c, s6 thue bao di d<)ng (c6 dinh) tren 1000 dan, cac tinh (thanh ph6) thu<)c vimg
kinh t€ tr9ng di€m.
1.4.2. Ph{lm vi nghien cfru:

v€ khong gian bao gfJm 63 tinh thanh trong ca nu&c dµa tren quy€t toan thu chi
ngan sach cua cac tinh dugc phan thanh chi ddu tu phat tri€n, chi thuang xuyen va chi .
b6 sung ngan sach cdp du&i; v€ thcri gian tir nam 2009- 2012.
- Dfr lifu nghien cti'u: £>€ tai su d\mg du li~u bang, gfJm 63 don vj cheo tuong
img v&i 63 tinh, thanh trong ca nu&c va 4 don vi thai gian 1rng v&i cac nam tu 2009 -

2012. Tbng s6 quan sat la 252 quan sat.
- NguAn dfr li~u: £>€ tai SU d\mg du li~u thfr cAp dugc cac

C<.Y

quan lien quan

cong b6 chinh thfrc. GDP cua cac tinh dugc thu th~p tir nien giam th6ng ke hang nam
cua cac tinh. Chi ddu tu phat tri€n cdp tinh, chi thuang xuyen cAp tinh va chi b6 sung
ngan sach cftp huy~n t~i cac tinh (thanh ph6 tf\l'c thu<)c trung uong) dugc thu th~p tir s6
li~u quy€t toan thu, chi ngan sach hang nam cua cac thanh ph6 trgc thu<)c trung uong

do B<) Tai chinh cong b6. Ddu tu trgc ti€p nu&c ngoai (FDI) lfty tir

C\IC

quan ly dclu tu

trgc tiep nu&c ngoai, B<) ke ho~ch Ddu tu, v6n ddu tu khu V\l'C ngoai nha nu&c, v6n
ddu tu khu vµc nha nu&c lfty tir tbng

C\IC

th6ng ke cua cac tinh (thanh ph6), s6 lao

d<)ng da qua dao t~o ngh€, s6 thue bao di d<)ng (c6 dinh) tren 1000 dan, lfty tir s6 li~u
thu th~p th6ng ke chi s6 PCI cua Phong Thuong m~i va Cong Nghi~p Vi~t Nam
(VCCI), cac tinh (thanh ph6) thu<)c vting kinh

te tr9ng di€m.


1.5. Ph11ong phap nghien cm.
D~ tai nghien cfru d\Ia tren phuong phap nghien cfru dinh luQ'Ilg, thong qua mo

hinh kinh t~ luQ'Ilg, xac dinh tac d9ng ctia cac thrum phcln trong chi tieu cong d~n tang

tru6ng kinh t~ ctia tirng dia phuong. Du li~u duqc su d\mg trong phan tich la du li~u
bang, thong qua ket qua u&c luQ'Ilg, ki€m dinh S\I phu hqp ctia cac gia thuy~t kem theo
mo hinh h6i quy du li~u bang. Tac gia, phan tich lam ro cac cau hoi nghien cfru va
m\}c tieu nghien cfru d~ ra.
1.6. Ynghia cua nghien cm.
Kinh t€ ngay m9t phat tri€n, ngu6n chi tieu cong ngay cang tang cung v&i vi~c
phan cftp quan ly tai chinh ngay m9t sau r9ng v6i nhi~u quy~n thu, chi duqc giao cho
dia phuong chti d9ng. Nen vi~c quan ly va nang cao hi~u qua ngu6n chi tieu cong,
thong qua vi~c phan bA ca cftu chi tieu hqp ly se co tac d9ng tich C\IC t6i tang truang
kinh t€. Vi v~y vi~c nghien cfru d~ tai la h€t sue quan trQng. V6i s6 li~u thu th~p con
hi;m ch€, ket qua tinh toan GDP ctia tirng tinh, thrum phi> chua th~t S\I chinh xac, con
nhi~u y€u t6 khac tac d<)ng t6i mo hinh chua ki€m soat duqc nhu chinh quy~n dja

phuong co nang l\Ic y€u kem va mire d9 tham nhfing cao anh hu6ng tieu C\IC t6i tang
tru6ng kinh t€

a dja phuong do. Huang ma r9ng ctia d~ tai la v6i chu6i thai gian dai

hon, b6 sung m9t s6 bi€n ki€m soat nhu, cac chinh sach v~ thue, uu dai dclu tu, ... v&i
nhi~u bi€n duqc XU ly va dua vao mo hinh se h6 trq rftt t6t cho k€t qua nghien cuu.

1. 7. Kit ciu ctia lu~n van

Chu011g 1: Gi6i thi~u; trinh bay v~ vftn d€ nghien cuu, cau hoi nghien cfru, mvc
tieu nghien cfru, phuong phap nghien cfru, y nghia nghien cfru va ket cAu ctia lu~n van;

Chu011g 2: Casa ly thuyet va cac nghien Clru tru6c; trong chuong 2 tac gia trinh bay
cac khai ni~m v€ tang tru6ng kinh t€, d~c di€m ctia trang tru6ng kinh t€, cac ly thuy€t
v€ tang tru6ng kinh t€. Trinh bay v~ chi tieu cong, phan loc;ti chi tieu cong, cac ly
thuy€t lien quan giua chi tieu cong tac d9ng t6i tang truang kinh

te. Phan tich, t6ng

hqp m9t s6 d€ tai nghien cfru tru6c; Chu011g 3: T6ng quan v€ phan cAp ngan sach va
chi tieu conga Vi~t Nam, trong chuong nay tac gia trinh bay v€ quy trinh phan b6
ngan sach, quy€n hc;tn thu chi ctia cftp dia phuong va trung uong. Gi6i thi~u t6ng quan
v€ tinh hinh thu chi ngan sach ctia Vi~t Nam trong nhfrng nam gcln day; Chu011g 4:
Phuong phap nghien cfru va phan tich k€t qua nghien ciru; trong chuong 4 tac gia trinh
4


bay v€ phuong phap nghien c(ru va phan tich du li~u, mo hinh nghien c(ru va du li~u
dung trong nghien cfru. Trinh bay k~t qua nghien cfru thong qua phuong phap th6ng ke
mo ta, phan tich k~t qua hfii quy du li~u bang va ki~m dinh cac gia thuy~t cua mo hinh.
Danh gia mtrc d9 tac d()ng cua cac thanh phAn trong chi tieu cong tac d()ng tm tang
tru6ng kinh t~; Chircfru, h(,ln ch~ va hu&ng nghien cfru ti~p theo cua d€ tai.


CHUONG 2.

ca so Ly THUYET

Chmmg nay nhim m\}C dich gi&i thi~u khung ly thuy€t cho vi~c do lud{> tac d{>ng ciia cac thanh phAn chi tieu cong d€n tang tru&ng kinh t€ 41i cac dia
phuong ciia Vi~t Nam; C\l th€ nhu sau:
Dua ra cac khai

ni~m,

phan

lo~i

va vai tro ciia chi tieu cong, tren C
lo~i chi tieu cong dinh nghia cac thanh phAn trong chi tieu cong duqc SU d\}ng trong

mo hinh h6i quy tuy€n tinh trong chuong IV bao g6m: Chi dAu tu phat tri€n cftp tinh
(thanh ph6); chi thucrng xuyen ccip tinh (thanh ph6); Chi b6 sung ngan sach cclp huy~n.
Dua ra cac khai ni~m v€ tang tru&ng kinh t€, each do tang tru&ng kinh t€ thong
·'

qua t6ng san phAm thu nh~p qu6c n{>i (GDP). D€ c~p d€n cac ly thuy€t lien quan d€n
tang tru&ng kinh t€, phan tich cac nhan t6 tac d{>ng d€n tang tru&ng kinh t€.
Sau ciing la cac mo hinh ly thuy€t phan tich tac d{>ng ciia chi tieu cong d~n tang
tru&ng kinh t€. Phan tich t6ng hqp m{>t s6 nghien cfru trong va ngoai nu&c, phan tich .
tac d{>ng chi tieu cong t&i tang tru&ng kinh t€.

2.1. Chi tieu cong

2.1.1. Khtii nifm vi chi tieu cling
Theo ly thuy€t tai chinh cong (Su Dinh Thanh & Bui Thi Mai Hoai, 2009), chi
tieu cong la m{>t trong nhfrng thu~t tinh khach quan ciia khau tai chinh cong, phan anh
sv phan ph6i va su d\lng ngu6n Ive tai chinh cong ciia Nha nu&c trong qua trinh cung
cftp hang hoa cong. Chi tieu cong duqc hi€u la cac khoan chi tieu ciia cac cftp chinh
quy€n, cac don vi quan ly hanh chinh, cac don vi sv nghi~p duqc sv ki€m soat va tai
trq b&i chinh phii. Chi tieu cong phan anh gia tri ciia cac hang hoa ma chinh phii mua
vao d€ qua d6 cung cftp cac lo~i hang hoa cong cho xa h{>i nhim thvc hi~n chuc nang
ciia Nha nu&c.

Theo ly thuy€t tai chinh ti€n t~ (Duong Thi Binh Minh & Su Dinh Thanh,
2005), ngan sach nha nu&c la h~ th6ng quan h~ kinh t€ phat sinh trong qua trinh phan
ph6i cac ngu6n tai chinh ciia xa h{>i d€ 410 l~p va su d\lng quy ti€n t~ ciia nha nu&c
nhim thvc hi~n cac chuc nang ciia nha nu&c.


Chi tieu cong c9ng la vi~c phan phdi va su d\mg quy ngan sach nha nu6c nh~m
phan anh nhfing lga ch9n chinh sach cua chinh phu. M6i khi chinh phu quy€t dinh
cung cdp nhfing lo~i hang h6a va dich V\l nao v6i khdi luqng va chdt luqng ra sao thi
chi tieu cong ci)ng d€u phan cinh chi phi d€ thgc hi~n cac quy€t dinh d6. C6 hai each
hi€u khac nhau v€ chi tieu cong c9ng.
Thu nhdt, c6 nhiing chi phi trong vi~c cung cdp hang h6a va djch V\l thong qua
ngan sach cong c9ng, tire la khdi luqng ti€n ma chinh phu chi ra tir ngan sach d€ dap
ung cac khoan chi tieu nay. Ch~ng h~n, vi~c chinh phu trich ngan sach d€ cho giao
d\}C, qu6c phong ... thUQC lo~i chi tieu nay. Cach hi€u nay c6 th€ gQi la chi tieu cong
c9ng theo nghia ht;p, hay con g9i la chi tieu cua chinh phu.
Tuy nhien, hi€u chi tieu cong c9ng nhu v~y xem chirng chua thoa dang. Ly do
la h~u h€t cac quy€t djnh, quy t~c hay chinh sach cua chinh phu dua ra d€u t11Jc ti€p
ho~C gian ti€p tac dQng d€n chi tieu cua khu V\fCtu nhan, va do d6 Se anh hu6ng t6i S\l'

phan b6 ngubn l\l'c chung cua n€n kinh t€. Vi d\l, khi chinh phu thong qua m9t d~o lu~t
b~t bu9c cac doanh nghi~p phai l~p d~t h~ thdng xu ly nu6c thai d€ bao v~ moi tru0ng

thi quy€t dinh d6 se bu9c khu VlJC tu nhan phai bo m9t chi phi dang k€ d€ chdp hanh
quy djnh cua chinh phu. Ho~c khi chinh phu An djnh lai sudt uu dai cho cac doanh
nghi~p nha nu6c thi th\l'c chdt day la m9t hinh thirc trq cdp ngftm cho cac doanh nghi~p

nay, nhfrng khoan trq cdp d6 l~i khong phan anh t11Jc ti€p qua ngan sach. Nhi€u nha
kinh t€ cho r~ng, phai tinh toan ca nhfrng chi phi nay thi m6i phan anh h€t tac d9ng
cua m9t quy€t djnh cong c9ng d€n toan b9 n€n kinh t€ qudc dan. Tinh toan chi tieu

.coPg c9ng nhu v~y con gQi la chi tieu cong c9ng theo nghia r9ng.

V~y_theo

nghia khai

quat nhdt, chi tieu cong c9ng la t6ng hqp cac khoan chi cua chinh quy€n trung uong,
chinh quy€n dja phuong, cac doanh nghi~p nha nu6c va cua toan dan khi cimg trang
trai kinh phi cho cac ho~t d9ng do chinh phu quan ly. 1

Ro rang, khai ni~m chi tieu cong CQng theo nghia r9ng se phan anh dfty du hon
"chi phi xa h9i cua cac ho~t d9ng cua chinh phu". Nhung do nhiing kh6 khan rdt Ian
trong vi~c th6ng ke s6 li~u chi phi d6 nen trong lu~n van nay chi tieu cong c9ng, duqc
djnh nghia nhu sau:

1

Ngui>n: c6 th~ tai tir: />

Chi tieu cong c<)ng la t6ng hQ'p cac khoan chi cua chinh quyJn trung uong,
chinh quyJn dfa phuong, cung trang trai kinh phi cho cac hor;zt d<)ng do chinh phu
quan If
2.1.2. Phan lo{li chi tieu cong
Theo ly thuyet tai chinh ti€n t~ (Duang Thi Binh Minh & Sir Dinh Thanh,
2005) chi ngan sach nha nu6c phai phu hqp v6i chuc nang va nhi~m V\l duqc cac cdp
chinh quy€n, ngan sach trung uang va ngan sach dja phuang v€ ca ban dam nh~n c~c
khoan chi sau:
- Chi dAu tu phat tri€n: g6m cac khoan chi dAu tu xay d\l'Ilg cac cong trinh ket

..

cdu hl:l !Ang kinh

te xa h{)i duqc phan cdp; dAu tu va h6 trq v6n cho cac doanh nghi~p

nha µu6c, g6p v6n cA phAn, lien doanh vao cac doanh nghi~p; chi cho quy h6 trq dAu
tu qu6c gia va cac quy h6 trq phat tri€n d6i v6i cac d\f an phat tri€n kinh t€; chi d\l' tf\l

nhanu6c;
- Chi thuemg xuyen
- Chi tra nq g6c va Iai ti€n vay
- Chi bA sung quy d\l' trfr tai chinh
- Chi bA sung cho ngan sach cdp du6i
Tuy nhien, vi~c phan djnh nhi~m V\l chi C\l th€ han cho cac cdp chinh quy€n dja
phucmg phai phu hqp v6i phan dp quan ly kinh
phucmg va phu hqp v6i d~c di€m kinh

te -xa h{)i, qu6c phong an ninh & dja

te, dja ly dan cu cua tirng vilng va trinh d{) nang

lgc cua d{)i ngfi can b{), dam bao tinh hi~u qua.
Trong cac khoan chi tren, tac gia sir d\lng Chi dAu tu xay d\l'Ilg cac cong trinh
k~t du hl:l !Ang kinh

te xa h{)i; chi thucmg xuyen va chi bA sung ngan sach cdp du6i C\l

th€ la ngan sach cdp tinh bd sung cho ngan sach cdp huy~n.

- Chi ctiu ttr xay d\fng cac cong trinh k~t ciu h~ ting kinh t~ xa h(}i: Bay la

khoan chi tai chinh nha nu6c duqc dAu tu cho cac chuang trinh phat tri€n kinh t€ c6

te, tl:lo ra ti€n d€ kich thich qua trinh v~n
d(}ng v6n cua cac doanh nghi~p va tu nhan nh~m m\lC dich tang tru&ng kinh te. Chi

tinh chdt hinh thanh the can d6i cua n€n kinh

dAu tu xay d\fllg ca ban tir ngu6n tai chinh cua nha nu6c hu6ng vao cfing c6 va phat
8


tri€n ca s& h~ tdng cua n€n kinh t€ (Chi ddu tu cho cdu cbng, b€n cang, san bay, h~
th6ng thuy lgi, nang lugng, v?n tai, vi~n thong ... ), cac nganh cong nghi~p ca ban cac
cong trinh kinh t€ c6 tinh chAt chi€n luge, cac cong trinh tn;mg di€m ph\lc V\l phat tri€n
kinh t€, xa h9i. S\I tham gia cua nha nu&c vao cac linh 11,Ic neu tren c6 y nghia rAt quan
tr9ng d6i v&i S\I phat tri€n kinh t€ xa h9i n6i chung va cua khu V\IC kinh t€ ngoai qubc
doanh n6i rieng, b&i n6 n~m kich thich ddu tu, giam chi phi san xuAt,

ma r9ng thi

tnr0ng, tang cucrng kha nang c~ tranh, d6ng thcri t~o ra cac trung tam kinh t€.
ve m~t n9i dung, n€u xet theo tinh chAt cong trinh, chi ddu tu xay d\Iflg Cbao g6m: Chi ddu tu d~ xay d\Illg cac cong trinh dang ho~t d9ng nh~m khoi phl,lC nang
h.rc san xuAt va ho~t d9ng cua nhfrng Cbi kY thu?t m&i; Chi ddu tu d~ xay dl,Ing m&i.
Can cu theo trinh t1,I cua qua trinh ddu tu, nha nu&c quy dinh cac cong trinh xay
d\Illg ca ban phai thl,Ic hi~n theo m9t trinh t1,I g6m 3 giai do~n: Giai do~n chuftn bi ddu
tu; Giai do~n thl,Ic hi~n ddu tu; Giai do~n k€t thuc ddu tu, dua dl,I

an vao khai thac sfr

dl,lng.
Nhin chung chi ddu tu dugc t?p trung vao cac nganh san xuAt theo cac dl,I an
phat tri~n kinh t€. Tuy nhien, chi ddu tu cfing cdn phai dam bao S\I can d6i v&i cac
nganh khong san xuAt v?t chAt thong qua cac d\I an phat tri€n van hoa, xa h9i dugc
ho~ch dinh. Chi ddu tu xay d\Illg ca ban c6 tdm quan tr<,mg trong vi~c ~o ra ca s& v?t

chAt kY thu?t cho n€n kinh t€ va xa hQi, g6p phdn hinh thanh ca cAu kinh t€ theo dinh
hu&ng cua nha nu&c, t~o di€u ki~n thuc dfty san xufrt phat tri~n va nang cao nang sufrt
lao d9ng xa h9i.

- Chi th1rirng xuyen: la cac khoan chi d~ duy tri ho~t d9ng cua b9 may hanh
chinh ve quan ly cac m~t cua dcri s6ng xa hQi, day la cac khoan chi mang tinh 6n dinh,
dinh Icy, l~p di l~p l~i va cac khoan chi mang tinh tieu dung, hay cac khoan chi xuAt
hi~n

hang nam. Theo (Duang Thi Binh Minh & Sfr Dinh Thanh, 2005), chi thu0ng

xuyen: la cac khoan chi cho tieu dung xa h9i va gAn lien v&i chuc nang quan ly xa h9i
cua nha nu&c. H~ng nam, ngan sach nha nu&c chi m9t lugng kha l&n cac ngu6n tai
chinh cho linh V\IC khong san xuAt, lugng chi nay dugc phan thanh hai b9 ph?n ca ban:
m9t b9 ph?n v6n dugc sfr dl,lng d€ dap ung cac nhu cdu cua dan cu trong linh V\IC phat
tri~n kinh t~ van hoa, xa h9i, n6 c6 m6i quan h~ tf\Ic ti~p v&i thu nh?p cua dan cu va
9


lam nang cao muc s6ng cua dan cu va m(>t b(> ph~ xac dinh cho cac nhu cdu quan ly
kinh t€ xa h(>i chung cua nha nm.Jc. B~ng cac khoan chi thuhi~n S\f quan tam cua minh d6i v&i nhan t6 con nguai trong qua trinh phat tri€n kinh t€

xa h(>i d6ng thai b~ng chinh cac khoan chi nay nha nu&c th\fc hi~n cac chuc nang van
hoa, giao dl,lc, quan ly, an ninh qu6c phong. Khoan chi thud.p hang hoa - di ch V\l v~ hanh chinh, phap lu~t ... t~o moi tru<mg vi mo cho ho~t d(>ng
san xudt, ddu tu, kinh doanh cho cac doanh nghi~p.

- Chi

ba sung ngan sach cip dmn: la m(>t b(> ph~n cdu thanh trong chi tieu

khac trong quy€t toan ngan sach cua dja phuong nhu (chi tra ng g6c va lai vay, chi b6
sung quy d\f trft tai chinh, chi b6 sung ngan sach cdp huy~n ... ). Ngu6n chi nay la
ngu6n chi h6 trg cua ngan sach cdp tinh nh~m can d6i ngan sach cdp huy~n trong nam
tai chinh. Co hai lo~i b& sung tir ngan sach cdp tinh xu6ng ngan sach cdp huy~n: m(>t la

bb sung can d6i thu chi nh~m dam bao cho chinh quy~n cdp huy~n can d6i ngan sach
d~ th\fc hi~n nhi~m V\l kinh t€, xa h(>i, qu6c phong an ninh dugc giao; hai la h6 trg cac

ngu6n ngan sach cho cac chinh sach m&i dugc ap dl,lng chua dugc b6 tri v6n trong d\I
toan cua nam; bA sung co m\lc tieu nh~m h6 trg cho ngan sach dia phuong ddu tu ca so
h~ tdng thu(>c cac cong trinh quan tn,mg, cdp thi€t cua huy~n.

2.1.3. Vai tro chi tieu cong
Chi tieu cong co vai tro quan tr9ng d€n tang truang kinh t€, g6p phdn quan
tr9ng trong ddu tu xay d\fllg C<Y ban toan xa h(>i n6i rieng, Va trong phat tri€n kinh t€ xa
h<)i n6i chung. Tdm quan tr9ng d6 khong chi vi ngu6n ddu tu cua nha nu&c chi€m ty
tr9ng l&n trong tAng dfru tu toan xa h(>i, ngu6n dfru tu nay con giup hinh thanh nen
nhfrng Cong trinh lam chuy€n djch Cs6ng dan cu m<)t each can ban.
Theo Richard Musgrave (1959, trich bai Mai Dinh Lam 2012) cho r~ng cac
chuc nang kinh t€ chu y€u cua nha nu&c co th€ chia lam ba lo~i, g6m: An djnh, phan

b& va phan ph6i. Musgrave d~ c~p t&i S\f phan cong lao d(>ng quan ly d€ th\IC hi~n d6i
v&i cac chuc nang nay. Chuc nang An dinh kinh t€ cdn dugc giao cho cac nha kinh t~
vi mo, chuc nang phan bA giao cho cac nha kinh t~ vi mo, con chuc nang phan ph6i
giao cho nhfrng nha kinh t~ hQc phuc lgi. Tuy nhien, Musgrave m&i chi ra chuc nang
kinh t~ ctla nha nu&c n6i chung va cau hoi d~t ra la: "Lam th~ nao d€ vi~c phan chia
10


trach nhi~m th\fc hi~n cac chuc nang kinh t€ gifra cac cdp chinh quyen d~t den S\f t6i

uu", duqc th€ hi~n C\l th€ nhu sau:
- Phan

ha nguAn l\fc: Cac khoan chi phi d€ chinh phu th\fc hi~n cac chinh sach

nh&m di€u ti€t thj truOng Va kh~c ph\IC cac khuy€t t~t CUa n6.

- Phan ph3i l~i thu nhip Th€ hi~n trong vi~c chinh phu thu thu€ va thong qua
chi tieu nhu la khoan hoan tra thu€ gian ti€p cho nguai dan.

- On djnh boa n~n kinh t~: C~t giam chi tieu cong trong thai ky n€n kinh t€
l~m phat cao, tang chi tieu cong trong thai k)' suy thoai se giup An djnh kinh t€ vi mo.

Tom l~i: C6 th€ thdy chi tieu cong c6 hai each g9i khac nfra la chi ngan sach va
chi tieu cong c<)ng. Trong d€ tai nay SU d\lng chi tieu cong va phan lo~i chi tieu cong
gllm·· 3 thanh phfin: chi dfiu tu phat tri€n, chi thu0ng xuyen va chi b6 sung ngan sach
cdp huy~n. Ben c~nh d6, chi tieu cong c6 tac d<)ng den tang tru6ng kinh t€, trong phfin
ti€p theo tac gia se ban v€ vdn d€ tang tru6ng kinh t€.

2.2. Ting trmmg kinh t~

2.2.1. Khai nifm tang truii'ng kinh ti
Theo Hil Due Hung va c<)ng S\f (2005), tang tru6ng kinh t€ la tang them hay la
s\f gia tang v€ quy mo san luqng cua m<)t n€n kinh t€ trong m<)t thai ky nhdt djnh. San
luqng

a day duqc hi€u la tbng san luqng hay san luqng binh quan dfiu nguai. Tang

t&ng san luqng duqc hi€u la tang tru6ng theo chi€u r<)ng va tang san luqng binh quan
dfiu_nguai duqc hi€u la tang tru6ng theo chi€u sau. M6i ca nhan se nh~n thdy duqc gia
trj cua tang tru6ng thong qua phuc lqi xa h<)i ma hQ duqc hu6ng thv ch(r khong hi€u ro
s\f l&n m~ cua n€n kinh t€.
Theo Simon Kuznet (1966, trich b&i Nguy~n Phu Tv & Huynh Cong Minh,
2010) thi tang tru6ng kinh t€ la S\f gia tang b€n vfrng v€ san phfrm tinh theo dfiu nguai
ho~c

theo timg nhan cong.
Theo Douglass va Thomas (1973, trich b&i Nguy~n Phu Tv & Huynh Cong

Minh, 2010) dua ra tang tru6ng kinh t€ xay ra n€u san luqng tang nhanh hon dan s6.


Tang tru&ng kinh t€ 2 : La S\f bi€n d6i kinh t€ theo chi~u hu6ng ti€n b<), m& r<)ng
qui mo v~ m~t s6 lm;mg cua cac y€u t6 cua n~n kinh t€ trong m<)t thai ky nhftt dinh
nhung trong khuon khf> gill' nguyen v~ m~t ca cftu va chftt luQ'Ilg. Tang tru&ng kinh t€
thµc chftt la S\f l6n m~ cua n~n kinh t€ chi dan thudn v~ m~t s6 luQ'Ilg; day la S\f bi€n
dfii c6 y nghia tich C\fc, m~c du n6 ciing giup cho xa h<)i c6 them cac di~u ki~n v~t chftt
C\l th~ d~ dap (mg cac nhu cdu d~t ra Cua cong dan, Cua xa h<)i.

Theo Mai Dinh Lam (2012), tang tru&ng kinh t€ (economic growth) duqc coi Ia
si.r tang len trong tfing sful phAm qu6c n<)i (GDP - Gross Domestic Product).

Tang tru&ng kinh t€ duqc bi~u hi~n & S\l tang Ien v~ san luQ'Ilg h~ng nam do n~n
kinh t€ t"1o ra. Do v~y thu&c do cua S\f tang tru&ng la cac d"1i luQ'Ilg sau: T6ng san
phfrn_i trong nu6'c (GDP); tfing san phfrm qufJc dan (GNP); san phfrm qufJc dan thudn

tuy (NNP);

thu nh~p qu6c dan san xuftt (NI) va thu nh~p qu6c dan SU d\lng (NDI).

Trong lu~n van nay, tac gia SU d\lng t6ng san phAm trong nu6'c (GDP) d~ do luang
tang tru&ng kinh t€.
Theo Mai Dinh Lam (2012), C6 hai each d~ dinh nghia v~ GDP (Blanchard, ·
2000): GDP la gia tri hang h6a va dich V\l cufJi cung (duqc tinh b&i phdn tieu dung
cu6i cung) duqc san xuftt ra trong n~n kinh t€ trong m<)t khoang thai gian nhftt dinh
hay GDP la t6ng gia ttj tang them trong n~n kinh t€ trong m<)t khoang thai gian nhftt
dinh.
Tang tru&ng kinh t€ la m<)t trong nhll'ng y€u t6 quan tr<;mg nhftt trong vi~c danh
gia tac d<)ng cua chi tieu cong. Hi~u qua cua vi~c phan b6 cac ngu6n v6n trong chi tieu
cong thong qua 3 thanh phdn: chi ddu tu phat tri~n, chi thu0ng xuyen va chi b6 sung
ngan sach cftp huy~n duqc danh gia thong qua vi~c g6p phdn vao tang tru&ng kinh t~.
Tuy nhien, vi h"1n ch€ s6 li~u tinh toan d~ tai su d\lng s6 li~u thu cftp, GDP tinh
theo gia so sanh nam 2010 thu th~p Ur nien giam th6ng ke cua cac tinh thanh trong ca
nu6'c.

2

Thu vi~n hQc li~u mo Vi~t Nam (VOER), c6 th€ download t~i: 34d

12

2.2.2. Vai tro cua tiing truifng kinh ti
Theo Jonathan Pincus (2011), tang tru&ng kinh t€ t~o ra ngu6n h.rc cdn thi€t de
cai thi~n di€u ki~n s6ng cua con nguai. Tang tru&ng GDP ch~c ch~n la thu&c do S\f cai
thi~n phuc lQ'i con nguai t6t hem la nhiing thay d6i trong trfr lm;mg vang va b~c. Thu
nh~p binh quan ddu nguai thuang di kem v&i hdu h€t cac thuoc do phuc lqi, vi d\l ti l~

s6ng cua tre va tu6i th9 Icy v9ng tir luc sinh. Tuy nhien, tang tru&ng GDP khong phai
la each duy nhdt d~ do luang ti€n b() kinh t€, va ban than no ciing khong hoan chinh.
Simon Kuznets, ngum di tien phong trong h~ch toan thu nh~p qu6c dan 6 My th~p
nien 1930, da c6 nh~ dinh n6i ti€ng rclng chung ta khong nen nhdm lftn sf> luqng voi
chdt luqng tang tru&ng. Phat trien kinh t€ khong nhdt thi€t la m9i ngum d€u kha hon,
tang tru&ng c6 th~ tich 1\1 m()t each bftt can xirng vao ngum giau. Vi d\l, m()t phdn tram
dan s6 My giau nhdt chiem den 65% mire tang GDP tir 2002-2007 (Atkinson, Piketty,
va Saez 2011, 9). Ho~c tang tru&ng c6 th~ la san xudt qua nhi€u sung va thu6c la
nhung khong du giao dl,lC va y

te. Tai khoan qu6c dan ghi nh~n cac dong thu nh~p

nhung khong tinh den S\f hao mon tru luqng tai nguyen thien nhien hay S\f xu6ng cdp
h~ sinh thai. Vi d\l, n€n kinh

te Indonesia dang tang tru&ng nhanh ch6ng nhung mire .

ti€t ki~m qu6c gia rong, hay t6ng tiet ki~m n9i dja trir cho hao mon tai nguyen thien
nhien la am, c6 nghia la tang tru&ng se di.mg l~i khi qu6c gia d6 het tai nguyen. Con s6
GDP khong n6i gi v€ tinh b€n viing cua tang tru&ng, hay mired() danh d6i tang tru&ng
hay mire s6ng trong tuemg lai d~ d~t duqc tang tru&ng hi~n t~i. Tuy nhien, t6c d9 tang
tru&ng GDP hi~n nay vftn la m9t chi sf> nhclm do luang t6c d9 phat tri~n cua m()t qu6c
gia.
2.3. Mqt

sa ly thuy~t lien quan d~n tang trmmg kinh t~:

Trong nhiing th~p nien gdn day, n€n kinh t€ the gioi va khu V\l'C co nhi€u bien
dc)ng va d~t t6c d() phat trien kinh t€ nhanh ch6ng, cac nghien ciru cua kinh t€ h9c va
kinh

te phat tri~n d€u co xu hu&ng tim hi~u v€ qua trinh tang tru6ng, ben c~nh cac

nhan t6 truy€n th6ng nhu v6n, lao d()ng. Cac ly thuy€t, chu y nhi€u hem vao vai tro cua
cong ngh~ va S\f tich luy cac yeu t6 san xudt. Ngay tir the ky 17 d€n th€ kY 20, cac nha
kinh t€ h9c nhu Adam Smith, David Ricardo, Karl Marx, J.M.Keynes, Solow, Harrod Domar ... d€u hu&ng S\f chu y vao tang tru6ng kinh t€ va vai tro cua tang tru6ng kinh
t€. Cac nghien ciru t~p trung phan tich hi~u qua kinh
lgc khan hi€m cho truoc. Nhi€u ly thuyet kinh

te va sg phan bf> t6i uu cac ngu6n

te c6 tdm anh hu6ng sau r()ng tren
13


ph~m vi toan cftu va lien quan tai d€ tai tac dc)ng cua chi tieu cong tai tang tru&ng kinh

t€ bao g6m:
2.3.1. Ly thuyit cua Keynes vi tiing truii'ng kinh ti

Theo Keynes (1936, trich bm Phan Huy Bubng 2010), ti€n cong c6 tinh c\rng
nh~c. Mfrc ti€n cong duqc thoa thu~n gifra chu va thq la ti€n cong danh nghia chfr

khong phai ti€n cong thgc t€ va mfrc ti€n cong nay duqc ghi trong hqp d6ng lao dc)ng,

duqc cong doan va lu~t phap bao v~. Do d6, mfrc ti€n cong khong phiii la linh ho~t nhu
giai h9c thu~t kinh t€ v~n gia djnh. Giai chu chi tang thue muan lao dc)ng khi ti~n
cong thgc t€ giam; ma mu6n th€ thi ti€n cong danh nghia phiii giam nhi€u han mfrc gia
chung cua n€n kinh t€. Song n€u v~y, thi cftu tieu dung se giam, keo theo t6ng du
giam. B€n luqt n6, t6ng cftu giam l~i lam t6ng doanh s6 giam, lqi nhu~n giam lam tri~t
tieu ac)ng lgc dAu tu

ma rc)ng san xuAt, vi~c cAn thi€t d~ thoat khoi suy thoai kinh t€.

Ky v9ng v€ giam ti€n cong va gia ca se khi€n nguai ta giam chi tieu do nghI rAng ti€n
trong rui cua minh dang tang gia trj. Cftu tieu dung va t6ng cftu giam, cu th€, vong
xoay di xu6ng cua n€n kinh t€ hinh thanh.
Ben c~ch d6, Iai suAt giam khong nhAt thi€t d~n tai dftu tu tang. Lai sudt giam,
nhung ti€t ki~m chua chic da giam theo do hi~u frng thu nh~p va hi~u frng thay th€ cua
giam lai suAt tri~t tieu l~n nhau. Va khi ti€t ki~m khong giam thi dftu tu khong tang.
Them vao d6, dftu tu c6 djnh la dftu tu c6 k€ ho~ch dga vao nhfrng dg tinh dai h~n; nen
khong vi lai suAt giam ma dftu tu tang. Cai quy dinh lai sudt, nhdt la trong ngin h~n,
chinh la cung va cftu v€ ti€n. Lai sudt khong nen xu6ng thAp han mc)t mfrc nao d6, vi

a

mfrc thdp d6, cac nha dftu tu khong con mu6n gifr trai phi€u ma chuy~n sang gifr ti€n
m~t, t~o nen tinh tr~ng ti€t ki~m qua mfrc trong khi dftu tu l~i thi€u. Cftu dftu tu giam se

khi€n t6ng cftu giam theo.
Vi v~y, theo Keynes vi~c thit ch~t chi tieu trong thai

kY khung hoang chi lam

cho khung hoang them trftm tr9ng. Khi kinh t€ suy thoai, chinh phu nen ddy m~nh chi

tieu nhAm tang t6ng cftu nhu mc)t chinh sach ch6ng suy thoai. Do v~y, chinh phu nen
su d\lng cac chinh sach ch6ng chu k)r, chfr dung trong mong vao sg t\l di€u chinh cua
thi truang. f)~ ch6ng suy thoai va thAt nghi~p, ong d€ ra giai phap la tang mfrc cftu, vi
t6ng cftu tang iinh hu&ng d€n t6ng cung se lam giam suy thoai va thdt nghi~p. Cach
lam tang t6ng cftu la cftn c6 sg can thi~p cua nha nu6c bAng each su d\lng cong C\l tai
14


kh6a la chu y€u (thu€, chi ngan sach). Theo J.M. Keynes, phAn chi cua chinh phu la
cong C\l chinh y€u b<'Yi vi khi chi tieu, chinh phu tang chi tieu lam kich thich mang tinh
day chuy€n d€ lam tang t6ng cAu n6i chung. S\l tang t6ng cAu tac d<)ng d€n t6ng cung
cling theo m<)t tac d<)ng day chuyen. Thong qua mo hinh s6 nhan: Theo ong, mu6n
tang thu nh~p qu6c dan (san Iuqng qu6c gia) thi phai gia tang dAu tu.

o day, ong da

nghien Clru m6i quan h~ gifra gia tang dAu tu va gia tang san luqng qu6c gia va dua ra
khai ni~m "s6 nhan dAu tu." s6 nhan dAu tu (k) th€ hi~n m6i quan h~ giua gia tang,dAµ
tu v6'i gia tang thu nh~p. N6 cho chung ta bi€t r~ng khi c6 m<)t luqng tang them ve dAu
tu t6ng hqp, thi thu nh~p se tang them m<)t luqng b~ng k IAn mire gia tang dAu tu. Mo
.:.\

hinh s6 nhan cua ong la:
k=~Y
~I

Suy ra: ~ Y= k. ~ I (Y la thay d6i cua san lugng; k la s6 nhan, I la thay d6i cua
ddu tu). Theo Keynes thu nh~p duqc chia thanh tieu dung va ti€t ki~m, d6ng thai thu
nh~p cling c6 th€ chia thanh tieu dung va dAu tu. Tir d6 ong cho r~ng Ti€t ki~m (S) =

Ddu tu (I). Day ding la mo hinh tang tru<'Yng kinh t€ cua Keynes.
Theo Keynes, m6i S\f gia tang cua ddu tu deu keo theo cAu b6 sung ve cong
nhan va tu li~u san xufit, c6 nghia la vi~c lam gia tang, thu nh~p gia tang. Thu nh~p
tang se la tien de cho tang dAu tu mai. Nhu v~y, s6 nhan ddu tu co tac d<)ng day
chuyen, no khu€ch d~i thu nh~p qu6c dan ten. No chi ro S\f gia tang ddu tu se keo theo
S\f gia tang thu nh~p ten bao nhieu, d~n d€n S\f tang tru<'Yng kinh t€.
2.3.2. Ly thuyit tang truii'ng n{ji sinh
Ly thuy€t tang tru<'Yng n<)i sinh chi ra r~g cac nu6'c dAu tu thu nh~p qu6c gia
vcri ti 1~ Ian hon vao v6n v~t chAt va con nguai se khong chi d~t duqc thu nh~p 6 tr~ng
thai dirng cao hon nhu trong mo hinh Solow, ma con ti€p t\IC tang tru<'Yng nhanh hon.
Dieu nay c6 nghia la tdc dQ tang tru<'Yng dai h~n la n<)i sinh ddi vai mo hinh, n6i each
khac, t6c d<) tang tru<'Yng khong don thudn la hinh anh phan chi€u cua cac y€u t6 ben
ngoai nhu tang tru<'Yng l\fc luqng lao d<)ng va t6c dQ thay d6i cong ngh~ toan cdu.

Y tu<'Yng chinh cua ly thuy€t tang tru<'Yng n<)i sinh la thay d6i cong ngh~ ngan
. ch~n suAt sinh lqi theo v6n giam ddn xay ra khi trfr luqng v6n tang ten. Khong c6 suAt
sinh lqi giam dftn thi khong c6 tr~ng thai dirng, va do d6 chung ta khong con ky vc,mg
15