Máy xây dựng và kỹ thuật thi công - Chương 2

Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

10
CHỈÅNG II
MẠY NÁNG- CHUØN

2.1 Âënh nghéa v phán loải
2.1.1 Âënh nghéa: Mạy náng chuøn l nhỉỵng thiãút bë dng âãø náng chuøn cạc
loẵi hng kiãûn, hng råìi, váût liãûu lng, . . . tỉì nåi ny sang nåi khạc theo mäüt chu
trçnh lm viãûc nháút âënh
Mạy náng chuøn âỉåüc sỉí dủng räüng ri trong ngnh GTVT, ngnh Xáy
Dỉûng v cạc ngnh kinh tãú qúc dán khạc.
2.1.2 Phán loải: dỉûa va kãúp cáúu v cäng dủng ca chụng ta cọ cạc loải sau
- Mạy náng chuøn âån gin: l nhỉỵng mạy chè cọ cå cáúu náng hả hng,
chụng chè cọ kh nàng náng hả hng theo phỉång thàóng âỉïng, phỉång nghiãng
hồûc kẹo hng theo phỉång ngang. Âọ l cạc loải: Kêch, tåìi kẹo, Pa làng.
- Mạy náng chuøn phỉïc tảp: l nhỉỵng mạy cọ cáúu tảo gäưm nhiãưu cå cáúu,
âm bo náng hả hng åí mäüt chiãưu cao nháút âënh. Nọ cọ thãø di chuøn hng theo
phỉång thàóng âỉïng, phỉång nghiãng (hồûc cong), cọ phảm vi ráút räüng. Loải mạy
ny gäưm cạc loải cáưn trủc, cáưu trủc, mạy náng tỉû hnh,. . . nhỉỵng mạy ny âỉåüc
dáùn âäüng bàòng tay hồûc bàòng mạy.
2.2 Mạy Náng
Ty theo âàûc tênh náng m chụng ta s sỉí dủng thiãút bë náng ph håüp.
 Kêch:
• Náng váût cọ khäúi lỉåüng låïn
• Chiãưu cao náng nh, thỉåìng tỉì 0,5-0,7m
 Tåìi xáy dỉûng
• Kẹo hay náng váût nàûng
• Chiãưu cao náng khạ låïn
 Palàng
• Treo vo mäüt âiãøm tỉûa

• Nàng hay kẹo váût nàûng
 Thang náng xáy dỉûng
• Cọ hãû thäúng dáùn hỉåïng cỉïng theo phỉång thàóng âỉïng
• Náng váût cọ khäúi lỉåüng khạ låïn
 Cáưn trủc thạp cäú âënh
• Náng váût nàûng
• Táưm våïi khạc nhau
• Quay xung quanh âỉåüc 360
0
, nhỉng khäng di chuøn
 Cáưn trủc tỉû hnh
• Tỉû di chuøn
 Cáưn trủc kiãøu cáưu
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

11
Nỏng vỏỷt nỷng lón cao vaỡ di chuyóứn trong mọỹt khu vổỷc õởnh
trổồùc
2.2.1 Kờch
2.2.1a Kờch thanh rng: Duỡng õóứ nỏng vỏỷt nỷng coù taới troỹng tổỡ 3-6tỏỳn vaỡ chióửu cao
nỏng tổỡ 0.4 - 0.6m. Noù õổồỹc sổớ duỷng vaỡo vióỷc lừp raùp caùc kóỳt cỏỳu theùp, nỏng vỏỷt
nỷng trong cọng taùc thaùo lừp.

a) hỗnh chung; b) Phanh tổỷ õọỹng; c) mỷt cừt
Lổỷc P cỏửn thióỳt taùc duỷng lón tay quay õóứ nỏng vỏỷt
P=

..2
.
iR
dQ

P - Lổỷc quay õóứ nỏng vỏỷt nỷng Q (KG)
d - k. voỡng troỡn chia cuớa baùnh rng dỏựn õọỹng thanh rng, m;
R - chióửu daỡi laỡm vióỷc cuớa tay quay,m;
i - tyớ sọỳ truyóửn õọỹng baùnh rng
- hióỷu suỏỳt cuớa cồ cỏỳu kờch
Vồùi kờch khọng coù baùnh rng truyóửn õọỹng trung gian = 0.80 õóỳn 0.85
Vồùi kờch coù baùnh rng truyóửn õọỹng trung gian = 0.67 õóỳn 0.85
2.2.1b Kờch thuớy lổỷc

Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

12
Lổỷc taùc õọỹng lón tay quay õóứ nỏng vỏỷt
P
t
= Q
2
2
D

d
.
l
a
.

1

Q - troỹng lổồỹng vỏỷt nỏng (KG)
d, D, a, l - õổồỡng kờnh caùc xi lanh vaỡ caùnh tay õoỡn cuớa tay quay (m)
: Hióỷu suỏỳt chung cuớa truyóửn õọỹng 0.75 õóỳn 0.80
Khi nỏng caùc kóỳt cỏỳu cọng trỗnh lồùn nhổ nhởp cỏửu, tỏửng lừp gheùp sún cuớa
nhaỡ, . . . tồùi haỡng nghỗn tỏỳn, ngổồỡi ta duỡng mọỹt sọỳ kờch nọỳi laỷi thaỡnh mọỹt bọỹ coù
chỏỳt loớng naỷp tổỡỡ mọỹt traỷm bồm. Caùc van phỏn phọỳi vaỡ caùc khoaù cho pheùp caùc kờch
coù thóứ laỡm vióỷc õọỹc lỏỷp.
2.2.1c Kờch vờch

Sồ õọử cỏỳu taỷo kờch vờch
Lổỷc nỏng cỏửn thióỳt õóứ nỏng vỏỷt nỷng Q õổồỹc xaùc õởnh
P
max
=
lr
Q
.
tg( ) KG
Trong õoù: Q- taới troỹng haỡng nỏng ( KG)
r- baùn khờnh trung bỗnh cuaớ truỷc vờt (m)
l- chióửu daỡi tay quay (m)
- goùc nỏng ren vờch (õọỹ)

Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

13
ρ- gọc ma sạt, (+)khi náng váût v (-) khi hả váût
Âãø hng cọ thãø giỉỵ åí mäüt vë trê no âọ khi náng, tỉïc l trủc vêch khäng
quay ngỉåüc lải phi âm bo âiãưu kiãûn tỉû hm tỉïc α < ρ , ngỉåìi ta thỉåìng láúy α =
4 âãún 6 âäü
Kêch vêch thỉåìng chãú tảo ra våïi ti trng náng tỉì 2 âãún 50 táún, khi ti trng
låïn hån 20 táún thỉåìng âàût thãm bäü truưn trủc vêch- bạnh vêch âãø gim nhẻ lỉûc
tạc âäüng lãn tay quay. Ngỉåìi ta thỉåìng sỉí dủng kêch vêch trong làõp rạp v sỉía
chỉía hồûc âãø cå giåïi hoạ cạc cäng viãûc náng cäúp pha, gin giạo,kãút cáúu dåí, . . .
2.2.2 Tåìi kẹo
2.2.2a Tåìi quay tay
Tåìi quay tay cåí låïn cọ sỉïc náng 0.5 âãún 10 táún, lỉåüng cạp cün trãn tang l
100 âãún 300m; tåìi cåí nh sỉïc náng tỉì 0.25 âãún 0.5 táún lỉåüng cạp cün trãn tang l
50 âãún 100m

Ti trng náng cho phẹp âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc
Q =
r
R
. P . η
ηη
η . i ( táún)
Trong âọ: Q - ti trng náng ( táún)
R,r - Bạn kênh tay quay v bạn kênh tang träúng (m)
i- T säú truưn
η- Hiãûu sút truưn âäüng ( 0.65 âãún 0.85 )
Moment trãn tang cún cạp M = M
d

.i. η ( N)
M
d
= P.l.a.k , l moment dáùn âäüng tay quay
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

14
a: sọỳ ngổồỡi phuỷc vuỷ
k: hóỷ sọỳ laỡm vióỷc khọng õóửu( k = 0,8 khi hai ngổồỡi taùc duỷng
lổỷc vaỡo tay quay, k=0,7 khi 4 ngổồỡi laỡm vióỷc)
2.2.2b Tồỡi õióỷn õaớo chióửu
Caùc loaỷi tồỡi õióỷn cồớ nhoớ coù sổùc nỏng tổỡ 0.5 õóỳn 7.5 tỏỳn, vồùi tọỳc õọỹ nỏng tổỡ
0.4 õóỳn 0.6m/s thỗ lổồỹng caùp cuọỹn trón tang tổỡ 15 õóỳn 450m. caùc tồỡi loaỷi lồùn coù sổùc
nỏng õóỳn 75 tỏỳn, tọỳc õọỹ nỏng 0.07m/s thỗ lổồỹng caùp trón tang laỡ 1600m
Taới troỹng nỏng cho pheùp cuớa tồỡi õióỷn õổồỹc xaùc õởnh
Q =
T
dc
R
iM

..
(tỏỳn)
Trong õoù : M
õc
- Mọ men quay cuớa õọỹng cồ
i- tyớ sọỳ truyóửn
R
T
- Baùn kờnh tang trọỳng

- Hióỷu suỏỳt bọỹ tồỡi

Tồỡi õióỷn õaớo chióửu



Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

15









Sồ õọử dỏựn õọỹng: a) tồỡi quay tay; b) tồỡi õióỷn
2.2.3 Palng

Palng õióỷn







Palng xờch

Lổỷc taùc duỷng vaỡo tay xờch õóứ nỏng vỏỷt
Q = 2.i.p..
r
R

Trong õoù: i, - tố sọỳ truyóửn vaỡ hióỷu suỏỳt cuớa bọỹ truyóửn truỷc vờt, baùnh vờt
R, r- baùn kờnh voỡng troỡn chia cuớa õộa xờch 6 vaỡ 3




Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

16
2.2.4 Cáưn Trủc: L loải mạy náng hng hoảt âäüng cọ chu k, dng âãø náng hả
hng theo phỉång thàóng âỉïng v di chuøn hng theo phỉång ngang trong khu
vỉûc xáy dỉûng, bäúc dåí. Thạo làõp mạy trong cạc nh mạy hồûc phán xỉåíng sỉỵa
chỉỵa.
2.2.4a Cáưn trủc nh: Thỉåìng âỉåüc sỉí dủng trong cäng tạc náng hả váût liãûu

xáy dỉûng, cäng tạc thạo làõp mạy khi sỉía chỉía. Ỉu âiãøm ca loải cáưn trủc ny l
trng lỉåüng bn thán v kêch thỉåïc nh, âån gin vãư kãút cáúu thạo làõp dãø dng v
an ton trong quạ trçnh lm viãûc.
* Loải cáưn trủc cäú âënh



* Loải cáưn trủc di âäüng: loải ny dng âãø náng cạc loải hng hoạ, váût liãûu
xáy dỉûng hồûc cạc loải bãtäng âục sàón( táúm panen), cọ thãø dng trong cäng tạc
thạo làõp mạy.
Cáưn trủc ny cọ gọc quay 360
0
våïi ti trng náng Q = 0.5 âãún 0.8T
Chiãưu cao nángH= 3 âãún 6m
Táưm våïi R= 3 âãún 3.65m



Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

17

2.2.4b Cỏửn truỷc thaùp: laỡ thióỳt bở nỏng chuớ yóỳu duỡng trong caùc cọng trỗnh xỏy dổỷng
dỏn duỷng, xỏy dổỷng cọng nghióỷp, caùc cọng trỗnh thuyớ õióỷn, thuyớ lồỹi,. . Cỏửn truỷc
thaùp coù nhióửu ổu õióứm so vồùi caùc cỏửn truỷc khaùc ồớ chióửu cao nỏng, tỏửm vồùi vaỡ taới
troỹng nỏng lồùn, ngoaỡi ra cỏửn truỷc thaùp coù kóỳt cỏỳu hồỹp lờ, dóứ thaùo lừp vaỡ vỏỷn
chuyóứn.
Trong xỏy dổỷng nhaỡ dỏn duỷng thổồỡng sổớ duỷng caùc cỏửn truỷc thaùp coù taới
troỹng nỏng 3 - 10 tỏỳn, tỏửm vồùi õóỳn 25m vaỡ chióửu cao nỏng õóỳn 50m. ỷc õióứm cuớa
caùc loaỷi cỏửn truỷc naỡy laỡ coù tờnh cồ õọỹng cao, khi laỡm vióỷc coù thóứ di chuyóứn trón

õổồỡng ray, thaùo lừp vaỡ vỏỷn chuyóứn dóứ daỡng. óứ xỏy dổỷng nhaỡ cao tỏửng vaỡ caùc
thaùp coù õọỹ cao lồùn ngổồỡi ta duỡng caùc loaỷi cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh neo vaỡo cọng
trỗnh, cỏửn truỷc thaùp tổỷ nỏng, coù chióửu cao nỏng õóỳn 150m vaỡ tỏửm vồùi õóỳn 50m.
Mọỹt sọỳ cỏửn truỷc coù tỏửm vồùi õóỳn 70m do õoù coù thóứ bao quaùt õổồỹc toaỡn bọỹ cọng
trỗnh õang thi cọng mỷc duỡ thaùp õỷt cọỳ õởnh mọỹt chọứ. Trong xỏy dổỷng cọng
nghióỷp ngổồỡi ta coù cỏửn truỷc thaùp chuyón duỡng coù taới troỹng nỏng õóỳn 80 tỏỳn, tỏửm
vồùi 25 õóỳn 45m vaỡ chióửu cao nỏng 50 õóỳn 80m.






Chæång 2. Maïy náng vaì váûn chuyãøn

18


* Cáön truûc thaïp våïi thaïp quay

Cáön truûc thaïp KB-504
a) cáön nàòm ngang; b) cáön nghiãng 30
o

I- táöm våïi L= 35m; II- Táöm våïi L= 40m; III- táöm våïi L= 45m




Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

19

* Cỏửn truỷc thaùp coù õỏửu quay( thaùp khọng quay)

Cỏửn truỷc thaùp KB-674A
a) sồ õọử cỏỳu taỷo; caùc sồ õọử mừc caùp; b) di chuyóứn õọỳi troỹng; c) di chuyóứn xe con; d)
nỏng vỏỷt vồùi a= 4; e) nỏng vỏỷt vồùi a= 2
f) õỷc tờnh taới troỹng cuớa KB-674A




Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

20


* Cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh neo vaỡo cọng trỗnh, duỡng trong xỏy dổỷng nhaỡ cao
tỏửng

a) sồ õọử cỏỳu taỷo; b) sồ õọử mừc caùp nỏng vỏỷt vồùi hai cồ cỏỳu dỏựn õọỹng; thanh giũng;
d) sồ õọử caùp lừp dổỷng

Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

21


Cỏửn truỷc thaùp cọỳ õởnh potain, sồ õọử nọỳi thaùp tổỡ phờa trón

Sồ õọử nọỳi thaùp tổỡ phiaù trón, õoaỷn thaùp trón lọửng vaỡo thaùp cọỳ õởnh
Chổồng 2. Maùy nỏng vaỡ vỏỷn chuyóứn

22

* Cỏửn truỷc thaùp chuyón duỡng trong xd dỏn duỷng vaỡ cọng nghióỷp

I- quan hóỷ giổợa chióửu cao nỏng cuớa moùc treo phuỷ vaỡ tỏửm vồùi
II- quan hóỷ giổợa chióửu cao nỏng cuớa moùc treo chờnh vaỡ tỏửm vồùi
III vaỡ IV- quan hóỷ giổợa taới troỹng nỏng cuớa moùc treo chờnh vaỡ tỏửm vồùi tổồng
ổùng vồùi bọỹi suỏỳt palng nỏng vỏỷt a= 4 vaỡ a=2
V- Taới troỹng nỏng cuớa moùc treo phuỷ





Chỉång 2. Mạy náng v váûn chuøn

23
2.2.4c Cáưn trủc tỉû hnh: l loải cáưn trủc khäng cáưn cung cáúp náng lỉåüng tỉì bãn
ngoi trong quạ trçnh lm viãûc. Cáưn trủc tỉû hnh sỉí dủng räüng ri trãn cạc kho,
bi hồûc làõp rạp trong xáy dỉûng dán dủng v cäng nghiãûp. Ỉu âiãøm chênh ca
cáưn trủc tỉû hnh l lm viãûc âäüc láûp, cọ tênh cå âäüng cao. Vç váûy nọ cn âỉåüc gi
l cáưn trủc kiãøu cáưn quay, di âäüng vản nàng.
Theo kãút cáúu pháưn di chuøn ta cọ cạc loải cáưn trủc ätä, cáưn trủc bạnh läúp,
cáưn trủc xêch, cáưn trủc âỉåìng sàõt v cáưn trủc mạy kẹo