Thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn huyện bình sơn, tỉnh quảng ngãi ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ ĐỨC BẢO

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI
NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN
HUYỆN BÌNH SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI – 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

VÕ ĐỨC BẢO

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI
NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN
HUYỆN BÌNH SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 838.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. PHẠM HỮU NGHỊ

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng
được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận văn

Võ Đức Bảo


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành tốt bài luận văn nghiên cứu với đề tài: “Thực hiện pháp luật về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn huyện Bình Sơn
tỉnh Quảng Ngãi” cùng với sự nỗ lực cố gắng của bản thân, em đã nhận được sự hỗ
trợ, giúp đỡ của nhiều người.
Em xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạm Hữu Nghị đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp.
Đồng thời, em cũng xin cảm ơn các thầy cô giáo khoa Luật, các thầy cô giáo
phụ trách giảng dạy chuyên ngành Luật Hiến pháp và Hành chính, Học viện Khoa
học xã hội; các anh chị đồng nghiệp, gia đình và các bạn đã tận tình giúp đỡ, chỉ
bảo, đóng góp ý kiến quý báu, tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn thành đề tài
luận văn này.
Hà Nội, ngày tháng năm 2018
Tác giả luận văn

Võ Đức Bảo


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ
BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT .8
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái
định cư khi Nhà nước thu hồi đất ................................................................................8
1.2. Nguyên tắc và các yếu tố đảm bảo thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất..........................................................................13
1.3. Vai trò của việc thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất .................................................................................................17
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu
hồi đất ........................................................................................................................18
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG,
HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TỪ THỰC
TIỄN HUYỆN BÌNH SƠN TỈNH QUẢNG NGÃI ..............................................22
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của huyện Bình Sơn, tỉnh
Quảng Ngãi ảnh hưởng đến thực hiện pháp luật về bồi thường,hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất ...........................................................................................22
2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư tại huyện
Bình Sơn ....................................................................................................................25
2.3. Những đặc trưng của tỉnh Quảng Ngãi ảnh hưởng đến quá trình thực hiện pháp
luật về thu hồi, hỗ trợ và tái định cư tại huyện Bình Sơn .........................................59
CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT
VÀ ĐẢM BẢO THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ, TÁI
ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TỪ THỰC TIỄN HUYỆN BÌNH
SƠN, TỈNH QUẢNG NGÃI ...................................................................................62
3.1. Định hướng hoàn thiện pháp luật và đảm bảo thực hiện pháp luật về bồi

thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ............................................62


3.2 Giải pháp hoàn thiện pháp luật và bảo đảm thực pháp luật về bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ....................................................................65
3.3. Các giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ và tái định
cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi .........73
KẾT LUẬN ..............................................................................................................76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BT

: Bồi thường

CNH – HĐH

: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

GCNQSDĐ

: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

GPMB

: Giải phóng mặt bằng

HT

: Hỗ trợ

KN, TC

: Khiếu nại, tố cáo

LĐĐ

: Luật đất đai

NĐT

: Nhà đầu tư

NNTHĐ

: Nhà nước thu hồi đất

QSDĐ

: Quyền sử dụng đất

SDĐ

: Sử dụng đất

TĐC

: Tái định cư

THĐ

: Thu hồi đất

UBND

: Ủy ban nhân dân

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

bảng
2.1.
2.2.

2.3.
2.4.
2.5.

Hiện trạng sử dụng đất huyện Bình Sơn năm 2015
Biến động diện tích đất theo mục đích sử dụng năm 2015 so
với 2010

Loại đất, diện tích và đơn giá bồi thường về đất của dự án
1
Tổng hợp về bồi thường thiệt hại về đất của Dự án 1
Loại đất, diện tích và đơn giá bồi thường về đất của dự án
2

Trang
26
28

41
42
43

2.6 .

Tổng hợp về bồi thường thiệt hại về đất của Dự án 2

43

2.7.

Kết quả các gia đình bốc thăm tái định cư

57


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực tế cho thấy, thực hiện pháp luật về bồi thường (BT), hỗ trợ (HT), tái định

cư (TĐC) khi Nhà nước thu hồi đất (NNTHĐ) đang gặp phải rất nhiều vướng mắc
như: điều kiện được BT, hỗ trợ (HT) về đất, giá trị được BT, HT về đất, nhà ở và
các tài sản trên đất, các vấn đề về tái định cư (TĐC) và điều kiện sinh hoạt của
người dân phải di dời, các vấn đề phát sinh sau khi thực hiện các chính sách HT. Đã
vậy, các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền khi thực hiện pháp luật về BT, hỗ trợ
(HT), tái định cư (TĐC) khi NNTHĐ vào thực tiễn tại nhiều địa phương trong thời
gian qua vẫn còn cứng nhắc, bị động và thiếu sự linh hoạt, chưa thực sự chú ý lắng
nghe các kiến đóng góp từ phía người dân bị thu hồi đất, thậm chí vi phạm pháp
luật trong quá trình giải quyết việc BT, HT và TĐC. Những tồn tại, vướng mắc nêu
trên là do rất nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn chủ quan.
Do có vị trí địa lý quan trọng, huyện Bình Sơn có Khu kinh tế Dung Quất phải
chủ động được quỹ đất khá lớn để đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng đất (SDĐ) của các
dự án phát triển hạ tầng kinh tế, hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật. Để đạt được mục
tiêu này, huyện Bình Sơn phải tiến hành THĐ, đồng thời cần thực hiện tốt việc BT,
HT, khi NNTHĐ. Song thời gian vừa qua, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi cũng
đã và đang phải đối mặt với nhiều thách thức kể trên trong quá trình thực hiện việc
BT, HT, TĐC khi NNTHĐ.
Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu các quy định pháp luật về BT, HT, TĐC
khi NNTHĐ trên thực tiễn là cần thiết, nhằm góp phần tìm ra giải pháp khắc phục
những tồn tại, thiếu sót nói trên và nâng cao hiệu quả thực hiện pháp luật về BT,
HT, TĐC khi NNTHĐ tại địa bàn huyện Bình Sơn nói riêng và các địa phương khác
trong cả nước nói chung. Với ý nghĩa đó, tôi đã chọn đề tài “Thực hiện pháp luật về
bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn huyện Bình
Sơn, tỉnh Quảng Ngãi” để làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ luật học của mình.

1


2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Đến nay, vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi NNTHĐ đã thu hút được

sự quan tâm của nhiều tác giả nghiên cứu dưới nhiều phương diện khác nhau. Có
thể đề cập đến một số công trình, bài báo tiêu biểu như:
Luận văn Thạc sĩ luật học của Nguyễn Vinh Diện - năm 2006 với đề tại “Pháp
luật về bồi thường thiệt hại khi Nhà nước thu hồi đất” Nghiên cứu một số vấn đề lý
luận chung về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. Tìm hiểu
khái niệm và chỉ ra những đặc điểm riêng của bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
so với trách nhiệm về bồi thường oan sai trong lĩnh vực pháp luật hình sự, trách
nhiệm vật chất trong lĩnh vực pháp luật lao động. Đánh giá thực trạng thi hành pháp
luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, chỉ ra những nguyên nhân hạn chế, tồn
tại trong lĩnh vực này. Đưa ra định hướng, đề xuất các giải pháp góp phần hoàn
thiện hệ thống pháp luật về bồi thường và các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
thực thi pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Luận văn Thạc sĩ luật học của Nguyễn Duy Thạch - năm 2007 về “Pháp luật
về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất qua thực tiễn thi hành
hành tại thành phố Hà Nội” Nghiên cứu thực tế cho thấy, pháp luật về bồi
thường(BT)khi Nhà nước thu hồi đất (NNTHĐ) và thực tiễn áp dụng từ khi có Luật
Đất đai (LĐĐ) năm 2003 đến nay, đang gặp phải rất nhiều vướng mắc như: điều
kiện được BT,hỗ trợ (HT) về đất, giá trị được BT, HT về đất, nhà ở và các tài sản
trên đất, các vấn đề về tái định cư (TĐC) và điều kiện sinh hoạt của người dân phải
di dời, các vấn đề phát sinh sau khi thực hiện các chính sách HT. Đã vậy, các cơ
quan, cá nhân có thẩm quyền khi áp dụng pháp luật về BT khi NNTHĐ vào thực
tiễn tại nhiều địa phương trong thời gian qua vẫn còn cứng nhắc, bị động và thiếu sự
linh hoạt, chưa thực sự chú ý lắng nghe các kiến đóng góp từ phía người dân bị thu
hồi đất, thậm chí vi phạm pháp luật trong quá trình giải quyết việc BT, HT và TĐC.
Những tồn tại, vướng mắc nêu trên là do rất nhiều nguyên nhân, cả khách quan lẫn
chủ quan.
Ngoài ra các bài báo đăng trên các tạ chí bàn về vấn đề thực hiện pháp luật về
2

bồi thường hõ trợ và tái định cư cũng được quan tâm nghiên cứu cụ thể như:
Bài viết: “Vấn đề việc làm cho người bị thu hồi đất ở nông thôn trong quá
trình xây dựng, phát triển các khu công nghiệp” của tác giả Đỗ Đức Quân - Tạp chí
Kinh tế và Dự báo, số 8 (412), tháng 8 năm 2007, tr.33-35;
Bài viết “Vì sao dân chưa đồng thuận của tác giả Đức Tâm” - Báo điện tử
Kinh tế và Đô thị, số ra ngày 19/8/2008;
Bài viết “Bức xúc thu hồi đất không chỉ do giá đền bù” của tác giả Lan
Hương - Báo điện tử Dân trí, số ra ngày 03/10/2008;
Bài viết “Một số ý kiến hoàn thiện pháp luật về bồi thường khi Nhà nước thu
hồi đất của tác giả” Ths. Lê Ngọc Thạnh - Tạp chí Tài nguyên và Môi trường, số
11 (73), tháng 6 năm 2009, tr.40-43
Bài viết “Dân bức xúc vì sự vô cảm của chính quyền” của nhóm phóng viên
điều tra - Báo điện tử Nhà báo và Công luận, số ra ngày 17/09/2009.
Nói chung, các công trình, bài báo nêu trên đều nghiên cứu về bồi thường khi
NNTHĐ ở mức độ và phạm vi khác nhau. Có công trình, bài báo nghiên cứu đi sâu
phân tích, bình luận một số khía cạnh pháp lý về bồi thường khi NNTHĐ; có công
trình, bài báo nghiên cứu vấn đề này ở phạm vi rộng nhằm đánh giá khái quát pháp
luật và thực trạng pháp luật về bồi thường khi NNTHĐ. Bên cạnh đó, lại có công
trình nghiên cứu vấn đề này thông qua việc đánh giá thực hiện pháp luật tại địa bàn
cụ thể của một tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương… Tuy nhiên, chưa có công
trình nào nghiên cứu vấn đề này nhìn từ góc độ thực hiện pháp luật về BT, HT,
TĐC khi NNTHĐ trên phạm vi địa bàn cấp huyện. Với mong muốn được tiếp cận
vấn đề từ góc độ thực tiễn một cách chi tiết, đồng thời bằng việc tham chiếu giữa
các quy định của pháp luật về BT , HT, TĐC khi NNTHĐ với thực tiễn áp dụng qua
các vụ việc, tình huống cụ thể, một mặt học viên chỉ ra được những quy định phù
hợp, không phù hợp của pháp luật với thực tiễn cuộc sống, mặt khác cũng đưa ra
những nhận xét, đánh giá việc thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ,TĐC khi
NNTHĐ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở một địa bàn cụ thể.
Trên cơ sở đó, tôi đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện pháp luật và nâng
cao hiệu quả thực hiện pháp luật về BT, HT, TĐC khi NNTHĐ cho phù hợp với đòi

3


hỏi của thực tiễn hiện nay và trong tương lai.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý thực hiện pháp luật về BT, HT, TĐC
khi NNTHĐ; phân tích đánh giá thực trạng hiện pháp luật về BT,HT, TĐC khi
NNTHĐ tại huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi. Từ đó nêu một số giải pháp bảo đảm
thực hiện pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ giải quyết các vấn đề
chủ yếu sau:
- Nghiên cứu một số vấn đề lý luận thực hiện pháp luật về BT, HT, TĐC khi
NNTHĐ;
- Phân tích, đánh giá thực hiện pháp luật về BT, HT, TĐC khi NNTHĐ từ khi
LĐĐ năm 2013 có hiệu lực đến nay tại địa bàn huyện Bình Sơn. Qua đó, chỉ ra các
quy định phù hợp, chưa phù hợp của pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi
NNTHĐ, cũng như những tồn tại, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng và nêu
nguyên nhân của tình trạng này;
- Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và bảo đảm thực hiện
pháp luật về BT, HT, TĐC khi NNTHĐ.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu thực tiễn thực hiện pháp luật về BT, HT, TĐC khi NNTHĐ qua
các vụ việc, tình huống cụ thể tại địa bàn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi từ khi
Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay. Phạm vi nghiên cứu của luận văn là:
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về phạm vi đối tượng: luận văn chỉ tập trung nghiên cứu các quy định pháp
luật về bồi thường khi NNTHĐ mà cụ thể là các quy định về BT, HT về đất và tài

sản, các chính sách HT và các quy định về TĐC cho hộ gia đình (HGĐ), cá nhân
khi NNTHĐ;
4


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full