Quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng anh ở các trường trung học cơ sở quận 10, thành phố hồ chí minh

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

PHẠM THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2013


BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

PHẠM THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP
DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. TRẦN ĐÌNH TUẤN

HÀ NỘI - 2013

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ QUÁ TRÌNH ĐỔI

Tran
g
4

MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

16

1.1

Khái niệm công cụ của đề tài

16

1.2

Nội dung quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy
học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở
Những yếu tố tác động quá trình đổi mới phương pháp
dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở

1.3

23

32

Chương 2 ĐẶC ĐIỂM VÀ THỰC TRẠNG QUẢN LÍ QUÁ TRÌNH
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN 10,
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

2.1
2.2

2.3

Đặc điểm của dạy học tiếng Anh ở các trường trung
học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh
Thực trạng quá trình đổi mới phương pháp dạy học
tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10, thành
phố Hồ Chí Minh
Thực trạng quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy
học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10,
thành phố Hồ Chí Minh
Đánh giá ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân

2.4
Chương 3 YÊU CẦU VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ QUÁ TRÌNH ĐỔI

MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN 10, THÀNH PHỐ
HỒ CHÍ MINH

3.1

3.2

Yêu cầu xây dựng biện pháp
Biện pháp quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy
học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10,
thành phố Hồ Chí Minh
3.3
Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của các biện pháp
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

40
40

45

49
60

68
68

69
87
91
96


4

PHỤ LỤC

100
MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài
1.1. Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã, đang không ngừng nâng cao
chất lượng dạy và học ngoại ngữ thông qua việc đổi mới toàn diện.
Trên cơ sở đó, thông qua đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống
giáo dục quốc dân giai đoạn 2006 - 2015 và kế hoạch 855/KH-BGDĐT về
tham gia thực hiện đề án dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc
dân giai đoạn 2008-2020 của chương trình phát triển giáo dục trung học do
Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành ngày 8/12/2010 đã được trình chính phủ.
Chính phủ sẽ đổi mới toàn bộ hệ thống giảng dạy ngoại ngữ từ trước tới nay,
từ chương trình, sách giáo khoa, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá
đến việc bảo đảm đủ đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất phục vụ dạy và học
ngoại ngữ…
Để đáp ứng cho việc đổi mới này và thực hiện đúng ý nghĩa mà đề án
đổi mới dạy học ngoại ngữ của Bộ Giáo dục và Đào tạo đề ra đòi hỏi mỗi giáo
viên cần có sự đổi mới phương pháp dạy học của chính mình cùng với việc
đáp ứng nhu cầu học tập, khả năng lĩnh hội và tâm lí của học sinh.
1.2. Đổi mới phương pháp dạy học song hành cùng đổi mới chương
trình - sách giáo khoa đã được tiến hành hơn chục năm qua một cách kiên trì,
bền bỉ và rộng khắp. Một trong những trọng tâm của đổi mới chương trình và
sách giáo khoa giáo dục phổ thông là tập trung vào đổi mới phương pháp dạy
học. Mục tiêu trong giáo dục nói chung và trong dạy học tiếng Anh nói riêng
tập trung vào việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt
động của học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên: học sinh chủ động tìm
tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ nhận thức và có ý thức vận dụng linh hoạt,
sáng tạo các kiến thức kĩ năng đã thu nhận được. Phương pháp dạy học tiếng

4


5

Anh chọn giao tiếp là phương pháp chủ đạo, năng lực giao tiếp là đơn vị dạy
học cơ bản, coi giao tiếp vừa là mục đích vừa là phương tiện dạy học.
1.3. Những nghiên cứu lí luận về quản lí quá trình đổi mới phương
pháp dạy học tiếng Anh hiện nay còn ít và chưa thống nhất.
1.4. Quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học các bộ môn nói
chung, bộ môn tiếng Anh nói riêng ở các trường trung học cơ sở quận 10,
thành phố Hồ Chí Minh đã có những cải tiến đáng kể, chất lượng học tập bộ
môn đang chuyển biến theo chiều hướng tích cực. Song trước yêu cầu đổi mới
và nâng cao chất lượng giáo dục, công tác quản lí quá trình đổi mới phương
pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở vẫn còn một số hạn chế. Thực tế
dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn quận 10, thành
phố Hồ Chí Minh hiện nay còn bộc lộ những yếu, kém về phương pháp dạy
học và về quản lí đổi mới phương pháp dạy học môn tiếng Anh. Việc dạy và
học tiếng Anh đang tồn tại một hiện tượng là học sinh học xong không thể sử
dụng tiếng Anh để giao tiếp. Vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng công tác quản
lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở từ đó
đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lí quá trình này
trong nhà trường là vấn đề cấp thiết hiện nay.
Bản thân đang là giáo viên giảng dạy bộ môn tiếng Anh nhiều năm tại
trường trung học cơ sở bên cạnh việc làm công tác quản lí, chỉ đạo bộ môn
tiếng Anh của Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 10 nên tôi có một số kinh
nghiệm và điều kiện nghiên cứu đề tài này.
Với lí do trên, tôi chọn đề tài Quản lí quá trình đổi mới phương pháp
dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ

Chí Minh làm luận văn tốt nghiệp với mong muốn góp một phần nhỏ của
mình vào việc nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn tiếng Anh thông qua

5


6

quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ
sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trên thế giới
Trong quá trình phát triển, hơn một thế kỉ qua, phương pháp dạy học
tiếng Anh được biết đến các phương pháp phổ biến như: phương pháp dịchngữ pháp (Grammar-Translation Method), phương pháp trực tiếp (Direct
Method), phương pháp nghe khẩu ngữ (Audiolingualism, Audiolingual
method, Mim-mem method), phương pháp nghe nhìn, còn gọi là phương pháp
cấu trúc toàn cầu (Audiovisual Method / Structural-Global Method), phương
pháp giảng dạy tiếng theo tình huống, còn gọi là lối tiếp cận bằng lời
(Situational Language Teaching - SLT/ The Oral Approach), phương pháp lối
tiếp cận tự nhiên (Natural Method / Natural Approach), và phương pháp giao
tiếp, còn gọi là giảng dạy tiếng giao tiếp (Communicative Method/
Communicative Language Teaching (CLT). Cũng cần bổ sung rằng, về thuật
ngữ, các nhà phương pháp học có những cách gọi khác nhau. Chẳng hạn,
Celce-Murcia (1991) thì đồng nhất gọi chúng là lối tiếp cận, ví dụ, lối tiếp cận
dịch-ngữ pháp, lối tiếp cận trực tiếp, lối tiếp cận đọc, lối tiếp cận nghe ngôn
ngữ, lối tiếp cận tình huống, lối tiếp cận nhận thức, lối tiếp cận hiểu và lối tiếp
cận ảnh hưởng nhân văn trong khi đó Richards và Rodgers (1986) lại dùng cả
hai thuật ngữ là phương pháp (phương pháp dịch ngữ pháp) và lối tiếp cận
(lối tiếp cận giao tiếp, lối tiếp cận tự nhiên).
Một xu hướng nổi bật xuất hiện từ cuối thế kỉ XIX, giữa thế kỉ XX

cần phải được đề cập đến. Đó là các nghiên cứu mà các chuyên gia khẳng
định trào lưu dạy học lấy người học làm trung tâm ở phương Tây là một
phong trào tiến bộ trong giáo dục. Các lí thuyết, mô hình dạy học
hướng vào người học được nghiên cứu và phát triển. Có thể kể đến các lí

6


7

thuyết nổi bật như lí thuyết của J. Dewey, thuyết giáo dục của những
người bị áp bức (Pedagogy of oppressed) của P. Feire, giáo dục và liệu pháp
dạy học hướng vào

người

học

(Learner-centered

education,

Client-

centered Therapy) của Rogers, lí thuyết học tập và các chiến lược
hướng vào cá nhân (Learning theory, Individual-centered strategy)

của

Lewin, lí thuyết nhân quả và hệ động cơ (Causality and motivation

theory) của R. de Charms và Weiner, lí thuyết những nhu cầu cơ bản của
con người của Maslow…Trong trào lưu này, người ta vẫn sử dụng các
phương pháp quen thuộc như đối thoại, thuyết trình, thảo luận…Nó không tạo
ra phương pháp dạy học mới nào nhưng lại đưa các phương pháp truyền
thống vào những cấu trúc mới.
Phương pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm đã có ảnh hướng lớn
đến phương pháp dạy học hiện đại và thay thế cho phương pháp dạy học lấy
giáo viên làm trung tâm. Phương pháp mới này khuyến khích học sinh tự học
hỏi, tự phát huy sáng kiến, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn. Phương pháp
dạy học lấy học sinh làm trung tâm đã bắt nguồn từ thế kỉ thứ 18 với nhà giáo
dục, triết gia Pháp nổi tiếng Jean Jacques Rousseau. Tiếp đến là sự đóng góp
của các nhà giáo dục Pestalozzi, Francis, Parker, Ovide, Decroly và Maria
Montessori. Quan điểm dạy học này đặt trên căn bản học tập cá nhân, học tập
nhóm, học tập nghiên cứu, học tập hỗ tương, học tập các giá trị nhân bản và
học tập qua tài liệu, tiện nghi kĩ thuật.
Ở Việt Nam
Trước hết phải nói đến quan điểm về giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí
Minh (1890 - 1969). Người đã nói rõ về phương pháp dạy học “phải nâng cao
và hướng dẫn việc tự học” hoặc “Lấy tự học làm cốt, do thảo luận và chỉ đạo
giúp vào”. Quan điểm này cho thấy muốn mang lại hiệu quả dạy học thì cần

7


8

phải lựa chọn những phương pháp dạy học đề cao năng lực tự học, phát huy
tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của người học .
Trên cơ sở lí luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh, đã có nhiều nhà khoa học, nhà giáo dục Việt Nam nghiên cứu về quá

trình đổi mới phương pháp dạy học như Nguyễn Ngọc Quang, Hoàng Chúng,
Hà Sĩ Hồ, Nguyễn Văn Lê, Hoàng Tâm Sơn, Nguyễn Văn Tường,. . . Mặc dù
mỗi tác giả đi sâu vào những bình diện khác nhau của quá trình đổi mới
phương pháp dạy học nhưng tất cả đều hướng đến việc giải quyết mối quan hệ
giữa giáo viên và nhà quản lí, những nội dung quản lí quá trình đổi mới
phương pháp dạy học.
Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học
tiếng Anh đã có những kết quả đáng ghi nhận. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ
chức chương trình nghiên cứu “Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh”. Một số đề tài nghiên cứu đã
bước đầu xác định được quan niệm, qui trình và điều kiện đổi mới phương
pháp dạy học. Thực tế có không ít giáo viên có tâm huyết với nghề nghiệp,
hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học bộ môn nói chung, bộ môn tiếng
Anh nói riêng, có kiến thức vững vàng, có tay nghề khá và nhạy cảm với
những đòi hỏi mới của xã hội đã có nhiều giờ dạy tốt. Tuy nhiên, vẫn còn một
số giáo viên ở các trường trung học cơ sở vẫn dạy học theo phương pháp
truyền thống “Ngữ pháp - phiên dịch” hoặc vẫn sử dụng phương pháp thuyết
trình, phân tích ngữ pháp có kết hợp với đàm thoại .
Tác giả Đặng Thành Hưng (2001) trong tài liệu tổng thuật về “Quan
niệm và xu thế phát triển phương pháp dạy học trên thế giới” có đề cập đến
những đặc điểm nổi bật trong nghiên cứu và phát triển phương pháp
dạy học. Ông trình bày bốn hướng nghiên cứu đã tồn tại và đang phát triển
từ trước đến nay:

8


9

Một là, nghiên cứu lí thuyết khái quát: các nghiên cứu thực nghiệm

tìm kiếm phương pháp tiếp cận tổng quát đối với quá trình đổi mới
phương pháp dạy học, tạo ra những giai đoạn sáng tạo các phương pháp dạy
học cụ thể, hình thành các mô hình, kiểu dạy học cụ thể.
Hai là, nghiên cứu phương pháp dạy học theo môn học: nét chung của
xu thế này là nghiên cứu, phát triển phương pháp dạy học cụ thể với mục đích
thích ứng các tư tưởng, các mô hình lí thuyết với thực tiễn dạy học.
Ba là, kĩ thuật truyền thống trong quá trình sáng tạo các phương pháp
dạy học tích cực: dùng kĩ thuật truyền thống để tạo ra các phương pháp
dạy học mới, tích cực. Đây là một xu thế phổ biến hiện nay.
Bốn là, kĩ thuật hiện đại hóa trong quá trình sáng tạo các phương pháp
dạy học mới: đây là xu thế tích hợp máy vi tính, công nghệ thông tin trong
quá trình đổi mới phương pháp dạy học, cũng là xu thế thịnh hành và gây
nhiều tranh cãi.
Gần đây có các nghiên cứu về thực trạng và đổi mới phương pháp dạy
học, trong đó có ứng dụng công nghệ thông tin nhằm đổi mới phương pháp
dạy học. Tác giả Ngô Tứ Thành (2008) có bài nghiên cứu về giải pháp đổi
mới phương pháp dạy học. Tác giả chứng minh sự phát triển của công nghệ
thông tin trên toàn thế giới khiến triết lí giáo dục Việt Nam cần phải thay đổi,
từ đó đưa ra một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học. Ông đề xuất đổi
mới phương pháp dạy học cần lấy xu hướng lấy học sinh làm trung tâm chủ
đạo, được cụ thể hoá thành phương pháp 3C (Cách - Chủ động của người
học - Công nghệ thông tin và truyền thông) rất cần thiết trong vấn đề cải thiện
chất lượng dạy và học hiện nay. Nghiên cứu đề xuất ba tiêu chí giáo viên
cần xem xét là ưu tiên hàng đầu trong đổi mới phương pháp dạy học. Đó
là: dạy học phải là dạy cách học, cách nghiên cứu; cần phát huy mạnh mẽ

9


10

tính chủ động của học sinh; công cụ cần khai thác triệt để là công nghệ thông
tin và truyền thông.
Có rất ít nghiên cứu trong lĩnh vực nghiên cứu đổi mới phương pháp
dạy học tiếng Anh ở Việt Nam. Consortium for Global Education (CGE)
(2006), một tập đoàn giáo dục toàn cầu, đưa ra sáu bài học cho giáo viên Việt
Nam dựa trên những nghiên cứu về đổi mới phương pháp dạy học ngôn ngữ.
Bài học đầu tiên khuyến cáo giảng dạy tiếng Anh phải tôn trọng những khía
cạnh văn hoá của người học. Bài học thứ hai đề cập đến việc học sinh học
bằng nhiều cách khác nhau. Giáo viên nên tôn trọng các phong cách học tập
ngoại ngữ khác nhau. Bài học thứ ba nói về đổi mới phương pháp dạy học
ngoại ngữ. CGE khuyên giáo viên nên chú ý đến những yếu tố mà họ có thể
thúc đẩy động lực và nỗ lực học của người học như cung cấp phản hồi
thường xuyên cho học sinh, luôn khuyến khích học sinh, cho học sinh tự do
lựa chọn, quan tâm và hiểu rõ hoàn cảnh xuất thân và khả năng của học
sinh… giúp học sinh tự chịu trách nhiệm với việc học ngoại ngữ của mình
bằng cách nhấn mạnh các yếu tố ngôn ngữ như một phương tiện giao tiếp,
ngôn ngữ cần phải được thực hành, phải nói, cho học sinh thấy từng thành
tựu, tiến bộ dù rất nhỏ. Bài học thứ tư nói về sự kết hợp các kĩ năng và
giảng dạy kĩ năng nghe. CGE trình bày các kĩ năng không nên dạy riêng lẽ
mà kết hợp với nhau. Bài học thứ năm nhấn mạnh về giảng dạy kĩ năng viết
cho người học.
Tác giả Nguyễn Thị Thuý Hồng (2009) nêu lên một số suy nghĩ về
đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh. Tác giả trình bày hai vấn đề trung
tâm tại sao phải đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh và nên thay đổi
như thế nào. Bà đưa ra những nhận xét về tình hình học tập tiếng Anh của
học sinh không đồng đều và có những phẩm chất gây trở ngại cho việc học
ngôn ngữ như thụ động, không thích cộng tác. Tác giả giới thiệu một số xu

10

11

thế các nước phát triển đang sử dụng hiệu quả như thực hành giao
tiếp(CLT: communivative Language Teaching), lấy học sinh làm trung tâm
(Learner -centered learning) và đề nghị giáo viên Việt Nam nên tìm hiểu
cũng như áp dụng chúng. Bà đề xuất thêm các bổ trợ nhằm giúp học sinh
khắc phục những đặc điểm gây cản trở quá trình học ngoại ngữ như cho
học sinh thực hành theo nhóm, theo cặp, xen kẽ các trò chơi trong các giờ
dạy, thiết kế các bài tập theo hướng tạo tính chủ động sáng tạo, tăng bài tập
về nhà…
Tác giả Nguyễn Thị Mỹ Phượng (2006) nghiên cứu một số chiến lược
nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh. Tác giả đề cập đến những
khó khăn của học sinh trong việc học tiếng Anh và đưa ra những chiến lược
liên quan đến chất lượng dạy học, phương pháp và giáo trình giảng dạy nhằm
đáp ứng nhu cầu cấp bách của xã hội trong hiện tại và tương lai. Tác giả cũng
đề xuất các giáo viên vận dụng các chiến lược lấy học sinh làm trung tâm, tôn
trọng học sinh và sử dụng các hoạt động vui nhộn (như trò chơi) nhằm gây sự
chú ý của học sinh. Đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh phải tăng cường
cho học sinh thực hành giao tiếp và gắn liền với bối cảnh thật.
Từ đó bản thân tôi xác định vấn đề đặt ra là tìm hiểu thực trạng quản lí
quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ
sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh và từ đó đề xuất những biện pháp quản lí
phù hợp, mang tính khả thi để góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học tiếng
Anh trong nhà trường trung học cơ sở.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lí luận, thực tiễn và đề xuất biện pháp quản lí quá trình
đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận

10, thành phố Hồ Chí Minh.

11


12

Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là, nghiên cứu cơ sở lí luận của quản lí quá trình đổi mới phương
pháp dạy học tiếng Anh trong ở các trường trung học cơ sở.
Hai là, đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân ưu điểm, hạn chế trong
quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường trung
học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Ba là, đề xuất và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp
tăng cường quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các
trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
4. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu
Quá trình đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở
quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Đối tượng nghiên cứu
Quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường
trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Phạm vi nghiên cứu
Về phạm vi nội dung, đề tài giới hạn nội dung nghiên cứu vào quản lí
quá trình đổi mới phương pháp dạy học bộ tiếng Anh ở các trường trung
học cơ sở theo chương trình và sách giáo khoa qui định của Bộ Giáo dục và
Đào tạo.
Về phạm vi không gian, thực hiện nghiên cứu trên địa bàn quận 10,
thành phố Hồ Chí Minh. Thực nghiệm trên 12 trường trung học cơ sở - bao

gồm 8 trường công lập và 4 trường dân lập.
Về phạm vi thời gian, thực hiện khảo sát thực trạng cán bộ quản lí,
giáo viên và học sinh trung học cơ sở trong thời gian 5 năm, từ năm 2008 trở
lại đây.

12


13

5. Giả thuyết khoa học
Quá trình đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học cơ sở
luôn có quan hệ mật thiết với các yếu tố cấu thành quá trình dạy học và phải
được tiến hành bởi giáo viên và học sinh. Nếu các chủ thể quản lý thống nhất
được nhận thức và quyết tâm của cán bộ quản lí, giáo viên và học sinh về đổi
mới phương pháp dạy học; có đề án và kế hoạch đổi mới nội dung và phương
pháp dạy học một cách cụ thể; làm tốt công tác bồi dưỡng, tập huấn giáo viên;
tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và phát triển phương tiện kĩ thuật
dạy học; thực hiện nghiêm túc công tác kiểm tra, đánh giá trong dạy học,.. thì
sẽ quản lí chặt chẽ được quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở
các trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận nghiên cứu
Đề tài được nghiên cứu dựa trên các quan điểm về giáo dục, quản lí giáo
dục của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của
Đảng cộng sản Việt Nam; luật giáo dục và đào tạo; nghị định, thông tư, qui chế
và kế hoạch về giáo dục và đào tạo; tài liệu về phương pháp dạy học tiếng Anh.
Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Đọc và khái quát hóa các tài liệu lí luận chuyên ngành có liên quan đến

quản lí phương pháp dạy học.
Thu thập các tạp chí, sách báo, tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Nghiên cứu Nghị quyết của Đảng, các văn bản về chủ trương chính
sách của Nhà nước và các văn bản của ngành giáo dục.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp quan sát: Dự giờ giáo viên dưới nhiều hình thức báo trước
và đột xuất nhằm quan sát quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh.

13


14

Tổ chức họp rút kinh nghiệm các chuyên đề, các tiết dạy cấp quận về
đổi mới phương pháp dạy học trong các buổi sinh hoạt chuyên môn nhằm xác
định rõ các biện pháp chỉ đạo phù hợp quá trình đổi mới phương pháp dạy
học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Phương pháp điều tra: Khảo sát bằng phiếu ở các trường trung học cơ
sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh nhằm thu thập số liệu để đánh giá thực
trạng công tác quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh và đề
xuất các giải pháp thông qua việc thiết lập bảng hệ thống các câu hỏi, phiếu
thăm dò và lấy ý kiến của nhiều đối tượng: lãnh đạo Phòng giáo dục và đào
tạo; cộng tác viên thanh tra và cán bộ bồi dưỡng bộ môn tiếng Anh; hiệu
trưởng, hiệu phó chuyên môn; tổ trưởng chuyên môn, giáo viên tiếng Anh và
học sinh ở 12 trường trên địa bàn quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Trò truyện và trưng cầu ý kiến các đối tượng khảo sát bằng phiếu thông
qua các loại hình thức: phỏng vấn có chuẩn bị trước; phỏng vấn không chuẩn
bị trước; trao đổi trực tiếp; trao đổi qua điện thoại hoặc qua thư điện tử.
Phương pháp thống kê toán học: Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý
kiến, dựa vào kết quả điều tra, tác giả xử lí số liệu, tính tần số xuất hiện và tỉ

lệ phần trăm các nội dung trong phiếu hỏi nhằm đánh giá thực trạng và định
hướng nâng cao hiệu quả công tác quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy
học tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
Phương pháp khảo nghiệm: Khảo nghiệm sự cần thiết và khả thi của
các biện pháp quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các
trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
7. Ý nghĩa của đề tài
Luận văn hoàn thành sẽ góp phần làm sáng tỏ thêm cơ sở khoa học về
quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các trường trung
học cơ sở.

14


15

Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ quản lí giáo dục
thông qua cung cấp một số thực trạng; rút ra những mặt mạnh và những hạn
chế; đề xuất một số biện pháp nhằm ứng dụng và góp phần nâng cao hiệu quả
công tác quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh ở các
trường trung học cơ sở quận 10, thành phố Hồ Chí Minh.
8. Cấu trúc luận văn
Luận văn được cấu trúc gồm: Phần mở đầu, 3 chương (10 tiết); kết
luận, kiến nghị; danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục

15


16

Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA QUẢN LÍ QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG ANH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC CƠ SỞ
1.1. Khái niệm công cụ của đề tài
1.1.1. Phương pháp dạy học tiếng Anh
Nói đến phương pháp dạy học có rất nhiều quan điểm khác nhau. Nếu
quan niệm dạy học là truyền thụ và thu nhận kiến thức thì phương pháp dạy
học là cách thức truyền đạt và thu nhận kiến thức. Nếu quan niệm dạy học là
quá trình trợ giúp người học chiếm lĩnh nội dung học thì phương pháp dạy
học gắn liền với qui trình, cách thức tổ chức quá trình nhận thức cho người
học. Phương pháp không có mục đích tự thân mà “Phương pháp là con đường
dõi theo sau một đối tượng”. Theo GS, TS Thái Duy Tuyên thì phương pháp
dạy học là một khái niệm được hiểu ở các bình diện khác nhau không thống
nhất với nhau.
Mặc dù chưa có ý kiến thống nhất về định nghĩa phương pháp dạy học,
các tác giả đều thừa nhận rằng phương pháp dạy học có những dấu hiệu đặc
trung sau đây:
Một là, nó phản ảnh sự vận động của quá trình nhận thức của học sinh
nhằm đạt được mục đích đặt ra.
Hai là, phản ảnh sự vận động của nội dung đã được nhà trường qui định.
Ba là, phản ảnh cách thức thông tin giáo viên và học sinh.
Bốn là, phản ảnh cách thức điều khiển hoạt động nhận thức: kích thích
và xây dựng động cơ, tổ chức hoạt động nhận thức và kiểm tra, đánh giá kết
quả hoạt động.

16


17

Nhìn chung, phương pháp dạy học là tổ hợp các cách thức hoạt động
của giáo viên và học sinh trong sự phối hợp, thống nhất dưới vai trò chủ đạo
của giáo viên nhằm thực hiện được những nhiệm vụ dạy học.
Phương pháp dạy học tiếng Anh là cách thức phối hợp hoạt động của
giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học bộ môn tiếng Anh, nhằm thực
hiện các mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đã xác định.
Phương pháp dạy học tiếng Anh là phương pháp dạy học bộ môn, là
phạm trù cơ bản trong giáo học pháp. Chủ thể sử dụng phương pháp dạy học
tiếng Anh là giáo viên và học sinh. Giáo viên sử dụng phương pháp dạy trong
hoạt động dạy. Học sinh sử dụng phương pháp học trong hoạt động học. Theo
quy luật dạy học thì cả hoạt động dạy và hoạt động học phải thống nhất với
nhau, phối hợp cùng nhau, hỗ trợ cho nhau.
Đối tượng tác động chung của phương pháp dạy và phương pháp học
tiếng Anh là nội dung, chương trình môn học. Ngoài đối tượng tác động
chung, mỗi loại hoạt động lại có đối tượng tác động riêng. Hoạt động dạy có
đối tượng tác động riêng là quá trình nhận thức của học sinh. Hoạt động học
có đối tượng tác động riêng là quá trình nhận thức của chính bản thân mình.
Phương pháp dạy học tiếng Anh có nghĩa hẹp hơn: là mô hình tổng hợp
hóa quá trình dạy học dựa trên một trong các hướng tiếp cận cụ thể, điển hình
cho các phương hướng cụ thể, có thể là việc sử dụng tài liệu giảng dạy, lựa
chọn thủ pháp giảng dạy, phương thức tương tác giữa giáo viên và học sinh.
Dựa trên khái niệm của Anthony (1963) Richards và Rodgers (1986) nhìn
nhận phương pháp như một cái ô bao trùm ba cấp độ: lí thuyết (approach - lối
tiếp cận), xử lí (design - thiết kế) và ứng dụng thực tế (procedure - qui trình).
Các tác giả trên đã giúp chúng ta định hình được cấu trúc của phương pháp
dạy học tiếng Anh bao gồm vai trò giáo viên và học sinh, loại hình chương
trình, đặc trưng tổ chức quá trình dạy học và các ngữ liệu giảng dạy.

17

18

Khi đề cập về phương pháp dạy học tiếng Anh, ắt hẳn mỗi giáo viên
đều biết đến nhiều phương pháp dạy học khác nhau như phương pháp ngữ
pháp - dịch, phương pháp trực tiếp, phương pháp nghe - nói, phương pháp
nghe - nhìn, phương pháp gợi mở… Mỗi phương pháp ra đời sau đều được
coi như một cố gắng kế thừa những thành tựu và khắc phục nhược điểm của
phương pháp ra đời trước nó. Nếu như với phương pháp dạy ngoại ngữ truyền
thống (phương pháp ngữ pháp - dịch) chú trọng nhiều vào việc học và rèn
luyện thành thạo các cấu trúc ngữ pháp, thì với cách tiếp cận giao tiếp tức dạy
ngoại ngữ theo phương pháp thực hành giao tiếp việc hình thành ở học sinh
năng lực sử dụng ngôn ngữ thành thạo lại là trọng tâm của quá trình dạy học.
Khác với phương pháp nghe nói (Audio-lingual) với sự nhấn mạnh đến vai trò
của luyện tập thành thục các mẫu cấu trúc có sẵn, cách giảng dạy theo phương
pháp thực hành giao tiếp nhấn mạnh đến khả năng tương tác của học sinh
trong bối cảnh giao tiếp, trong đó mỗi hành vi ngôn ngữ của học sinh sẽ thay
đổi tùy thuộc vào những phản ứng và câu trả lời trước đó của những người
cùng tham gia.
1.1.2. Đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh
Trong xu thế nâng cao chất lượng giáo dục hiện nay vấn đề đổi mới
phương pháp dạy học trở thành một trong những vấn đề trọng tâm hàng đầu.
Giáo viên vừa là người hướng dẫn, người định hướng, người trọng tài cố vấn
cho học sinh đồng thời phải là người nghiên cứu, tìm tòi phát hiện cái mới
trong đó, mở rộng và làm phong phú sâu sắc hơn những tri thức khoa học mà
bộ môn giảng dạy để không ngừng tự biến đổi mình. Quá trình đó không chỉ
bó hẹp ở một khía cạnh tích luỹ kiến thức, tìm tòi kiến thức mới mà rộng hơn
là cả về phương pháp dạy học.
Phương pháp dạy học là một phạm trù của khoa học giáo dục. Quá trình

đổi mới phương pháp dạy học cần dựa trên những cơ sở khoa học giáo dục và

18


19

thực tiễn. Khoa học giáo dục là lĩnh vực rất rộng lớn và phức hợp, có nhiều
chuyên ngành khác nhau. Vì vậy quá trình đổi mới phương pháp dạy học cũng
được tiếp cận dưới rất nhiều cách tiếp cận khác nhau.
Một phương pháp dạy học tiếng Anh cố định không thể là chìa khoá
chung cho mọi giáo viên mà phải tùy thuộc từng hoàn cảnh lớp học, đối tượng
học, nội dung học để mỗi giáo viên cần điều chỉnh quá trình dạy học hợp lí
như nhà bác học Newton đã từng nói “Những điều ta biết chỉ là giọt nước,
những điều chưa biết đó là đại dương. Trên con đường chiếm lĩnh tri thức thì
không có đâu là bến bờ. Và trên con đường chiếm lĩnh đỉnh cao của tri thức
thì mỗi người lại có những phương pháp khác nhau”. Chúng ta không thể có
một phương pháp cụ thể cứng nhắc áp dụng cho tất cả các đối tượng mà phải
phụ thuộc vào trình độ nhận thức, năng khiếu, sở thích, niềm say mê với môn
học mà giáo viên và học sinh chọn cho mình phương pháp riêng để học tập và
giảng dạy.
Như vậy, đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh là một nhu cầu tất
yếu khách quan. Đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh phải dựa trên cơ sở
của lý luận giáo dục hiện đại và lý luận phương pháp dạy học bộ môn ngoại
ngữ. Đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh có nhiều cách tiếp cận khác
nhau, nhưng chung quy là phải phát huy cao độ tính tích cực chủ động của
học sinh, đưa họ vào vị trí trung tâm của hoạt động nhận thức.
Đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh là quá trình chuyển đổi từ
phương pháp dạy học truyền thống, theo kiểu truyền thụ và lĩnh hội kiến thức
sang phương pháp dạy học hiện đại, theo kiểu tổ chức cho người học tự tìm

kiếm kiến thức.
Theo phương pháp dạy học tiếng Anh truyền thống, quá trình học
thường được coi như một quá trình truyền thụ kiến thức từ giáo viên sang học
sinh. Theo quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh, việc sử dụng

19


20

phương pháp thực hành giao tiếp trong quá trình dạy và học giờ đây được
nhìn nhận như một quá trình khám phá, trong đó học sinh dần sử dụng ngôn
ngữ tiếng Anh phù hợp với những mục đích giao tiếp cụ thể. Đây là mô hình
dạy học lấy người học làm trung tâm, trong đó cả giáo viên và học sinh đều
cùng chia sẻ trách nhiệm dạy và học. Song song với việc nhấn mạnh vào mục
tiêu phát triển năng lực giao tiếp ở học sinh, việc lựa chọn các hoạt động học
tập sao cho có ích, phù hợp với nhu cầu của học sinh và phải đặt vào trong
những bối cảnh thật mà học sinh có nhiều khả năng sẽ gặp phải trong cuộc
sống hàng ngày luôn được đề cao.
Muốn tạo được một môi trường học tập năng động và hấp dẫn trong đó
có sự phối hợp tích cực của giáo viên và học sinh. Với vai trò là người điều
khiển trong quá trình dạy học, giáo viên phải tạo ra mọi tình huống, mọi khả
năng để hướng dẫn các hoạt động của học sinh trong giờ học. Giáo viên cần
vận dụng mọi thao tác và phương tiện, cử chỉ điệu bộ để tăng cường thúc đẩy
các hoạt động giao tiếp. Các phương tiện dạy học được phát huy triệt để.
Học tiếng Anh là quá trình nhận biết các kiến thức và rèn luyện các kĩ
năng, vì vậy trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh, giáo
viên cần thiết kế, phân bố thời gian hợp lí giữa các khâu giảng, giữa thời
lượng truyền đạt kiến thức mới và thời lượng cho học sinh thực hành. Tăng
cường thực hành theo nhóm, theo cặp nhằm tạo điều kiện cho học sinh phát

triển các kĩ năng ngôn ngữ, giảm được tâm lí ngại ngùng, tăng tính chủ động,
tính hợp tác giữa học sinh với nhau; học sinh học tập lẫn nhau và luyện được
cách học tập, làm việc đồng đội, tập thể. Giáo viên với vai trò là người đạo
diễn đồng thời là diễn viên, tham gia như một thành viên của quá trình dạy
học. Cần thiết kế các dạng bài tập theo hướng tạo tính chủ động sáng tạo cho
học sinh và tùy theo trình độ của học sinh. Đối với học sinh có trình độ thấp
thì tăng cường đưa bài tập thực hành theo hướng “ nhận biết - bắt chước - tư

20


21

duy sáng tạo”. Đối với học sinh có trình độ cao thì áp dụng thực hành theo
hướng “nhận biết - liên hệ - tư duy sáng tạo”. Nên đa dạng hóa các hoạt động
dạy học bằng cách xen kẽ các trò chơi nhằm tạo hứng thú học tập cho học
sinh, mỗi giáo viên cần có những thủ thuật động viên khích lệ tính chủ động
suy nghĩ của học sinh. Cần theo dõi quá trình học tập của học sinh và có
những phản hồi kịp thời nhằm giúp học sinh phát huy những điểm mạnh và
hạn chế, sửa chữa những điểm yếu, giúp học sinh cảm thấy tự tin muốn học
và không cảm thấy tiếng Anh là một môn học khó. Giáo viên phải biết kết hợp
uyển chuyển trong vai trò là người truyền tải kiến thức mới, là người giúp đỡ
giảm độ khó cho học sinh, là người hướng dẫn và củng cố kiến thức toàn bài.
Tóm lại, đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh chính là đổi mới cách
thức tổ chức giảng dạy, là phải lấy học sinh làm trung tâm, cách dạy mới phải
phù hợp với khả năng tiếp thu và nhu cầu của học sinh, làm cho học sinh yêu
thích môn học nhằm đảm bảo hiệu quả truyền đạt cao nhất cho học sinh.
1.1.3. Quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh
Quản lí là một quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể
quản lí bằng việc vận dụng các chức năng quản lí, nhằm sử dụng có hiệu quả

nhất các tiềm năng và có cơ hội tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra. Đối với
giáo dục nhà trường, quản lí thực chất là sự tác động một cách khoa học của
chủ thể quản lí đến hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ thống vận hành đến
một trạng thái mới có chất lượng cao hơn.
Quản lí phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở chính là quá
trình tác động có tổ chức, có hướng đích của cán bộ quản lí nhà trường đến
cách thức làm việc của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học.
Phương pháp dạy học luôn được đặt trong mối quan hệ giữa Mục tiêu –
Nội dung - Phương pháp - Phương tiện - Hình thức - Kết quả, đặc biệt là mối
quan hệ của giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học. Vì vậy, quản lí

21


22

phương pháp dạy học cần quản lí đồng bộ các thành tố trong quá trình dạy
học, tạo được động lực của quá trình dạy học.
Quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh là hệ thống
những tác động có mục đích, có tổ chức của chủ thể quản lí đến quá trình đổi
mới phương pháp dạy học tiếng Anh, nhằm đảm bảo cho quá trình đổi mới
diễn ra đúng qui trình và đạt được kết quả cao nhất.
- Mục đích của quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học là tổ
chức, điều khiển các hoạt đông đổi của giáo viên và học sinh diễn ra theo qui
luật. Quản lí sự thay đổi lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo
phương pháp dạy học tích cực nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự
giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, tinh thần
hợp tác, kĩ năng vận dụng kiến thức ngôn ngữ vào các tình huống khác nhau
trong học tập và trong thực tiễn giao tiếp tiếng Anh, tạo niềm tin, niềm vui,
hứng thú trong học tập.

- Chủ thể quản lí của quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng
Anh là cán bộ quản lí nhà trường và giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn
tiếng Anh. Đối tượng quản lí là quá trình đổi mới phương pháp dạy học
tiếng Anh ở các trường trung học cơ sở. Vì thế, việc đổi mới phương pháp
dạy học tiếng Anh của giáo viên trực tiếp giảng dạy đóng vai trò hết sức
quan trọng và cần thiết.
Nói tóm lại, quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh
là một trong những nội dung cốt lõi trong hệ thống quản lí của nhà trường.
Nói đến quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh là nói đến
việc thực hiện đồng bộ các hoạt động quản lí mục tiêu dạy học, nội dung dạy
học, đội ngũ sư phạm; quản lí cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; quản lí
điều kiện và môi trường sử dụng tiếng Anh; quản lí cơ chế hoạt động chuyên

22


23

môn, kiểm tra và đánh giá, phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài
nhà trường.
1.2. Nội dung quản lí quá trình đổi mới phương pháp dạy học tiếng
Anh ở các trường trung học cơ sở
1.2.1. Quản lí mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh
trung học cơ sở
Mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học tiếng Anh trung học cơ sở phải
cung cấp nhận thức (Cognitive), tác động thái độ (Affective) và hình thành kĩ
năng (Psychomotor). Học sinh có thể sử dụng tiếng Anh như một công cụ
giao tiếp ở mức độ cơ bản dưới các dạng nghe, nói, đọc, viết; có kiến thức cơ
bản, tương đối hệ thống và hoàn chỉnh về tiếng Anh, phù hợp với trình độ, đặc
điểm tâm lí lứa tuổi; có hiểu biết khái quát về đất nước, con người và nền văn

hóa của một số nước nói tiếng Anh, từ đó có tình cảm và thái độ tốt đẹp đối
với đất nước, con người, nền văn hóa và ngôn ngữ của các nước đó, biết tự
hào, yêu quí và tôn trọng nền văn hóa và ngôn ngữ của dân tộc mình. Điều
này có nghĩa, sau khi hoàn thành chương trình, học sinh phải có khả năng
giao tiếp bằng tiếng Anh, sử dụng được vốn từ được học để hỗ trợ cho việc
học tập các môn học khác, phát triển trí tuệ cần thiết để tiếp tục học lên hoặc
đi vào cuộc sống lao động nghề nghiệp sau này.
Để quản lí tốt hoạt động này, ban giám hiệu nhà trường cần căn cứ vào
mục tiêu chung của ngành, vào tình hình cụ thể của nhà trường, đặc điểm học
sinh và địa phương mà định hướng và chỉ đạo giáo viên xây dựng mục tiêu dạy
học theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học. Cần kiểm tra việc xây
dựng mục tiêu dạy học theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học của giáo
viên, thể hiện qua kế hoạch giảng dạy năm học và kế hoạch bài học (Lesson
plan). Cần quản lí nội dung bài dạy của giáo viên để kiểm tra sự chính xác,
khoa học của nội dung dạy học. Đồng thời phải đối chiếu mục tiêu đổi mới

23


24

phương pháp dạy học mà giáo viên xây dựng với mục tiêu được yêu cầu của bộ
môn tiếng Anh và nội dung từng bài học để có sự điều chỉnh hợp lí.
1.2.2. Quản lí việc thực hiện chương trình và sách giáo khoa tiếng
Anh trung học cơ sở
Chương trình môn tiếng Anh bậc trung học cơ sở được xây dựng theo
sáu chủ điểm, lặp lại có mở rộng từ lớp 6 đến lớp 9. Kĩ năng giao tiếp là mục
tiêu của quá trình học, kiến thức ngôn ngữ là phương tiện để hình thành và
phát triển các kĩ năng giao tiếp. Học sinh là chủ thể tích cực, chủ động, sáng
tạo của quá trình dạy học, còn giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn quá trình

dạy học. Nội dung dạy học được lựa chọn và trình bày theo hệ thống chủ
điểm, vừa đảm bảo tính giao tiếp cao, vừa đảm bảo tính cơ bản, chính xác và
hiện đại của ngôn ngữ. Chương trình là cơ sở cho việc biên soạn sách giáo
khoa, quản lí quá trình dạy học, kiểm tra kiến thức ngôn ngữ, kĩ năng giao
tiếp, đánh giá kết quả học tập và chất lượng giảng dạy.
Để quản lí tốt việc thực hiện chương trình tiếng Anh trung học cơ sở,
ban giám hiệu nhà trường cần căn cứ vào tình hình cụ thể của nhà trường để
định hướng cho giáo viên xây dựng chương trình theo định hướng đổi mới
phương pháp dạy học cho phù hợp nhưng phải đảm bảo tiến độ giảng dạy và kế
hoạch giảng dạy chung. Quản lí việc thực hiện chương trình theo định hướng
đổi mới phương pháp dạy học là quản lí việc thực hiện đúng, đủ các bài, đủ số
giờ qui định của môn học (theo kế hoạch của nhà trường); dạy học đúng tiến
độ, kiểm tra đánh giá đúng thời gian qui định của giáo viên. Vì vậy, ban giám
hiệu nhà trường phải thường xuyên theo dõi việc soạn bài, lên lớp, tiến độ thực
hiện chương trình dạy học của giáo viên để có sự điều tiết phù hợp.
1.2.3. Quản lí việc sử dụng phương pháp dạy dạy học tiếng Anh
trung học cơ sở

24


25

Để hình thành và phát triển các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết thông
qua luyện tập các kiến thức ngôn ngữ như ngữ âm, ngữ pháp, từ vựng…
cần quán triệt các nguyên tắc về phương pháp dạy học cơ bản. Trước hết,
giáo viên tổ chức và hướng dẫn học sinh tham gia tích cực vào quá trình
học tập thông qua các hoạt động cá nhân, theo cặp và nhóm. Giáo viên cần
kết hợp hài hòa các phương pháp và kĩ thuật dạy học, sử dụng hiệu quả các
thiết bị, đồ dùng dạy học và các tài liệu hỗ trợ nhằm tạo hứng thú học tập

cho học sinh. Giáo viên cần sử dụng tiếng Việt một cách hợp lí và có hiệu
quả trong quá trình dạy học. Với tư cách là người cố vấn, giáo viên phải tạo
điều kiện tối đa cho quá trình giao tiếp giữa học sinhvới nhau; giảm thiểu
tối đa thời gian nói trên lớp, tăng thời gian sử dụng ngôn ngữ cho học sinh.
Dạy học theo phương pháp gợi mở, nghĩa là giáo viên chỉ gợi mở và dẫn
dắt để học sinh tự tìm ra lời giải đáp hoặc con đường đi của mình. Học sinh
là chủ thể của hoạt động học tập. Học sinh tham gia học tập và hoạt động
giao tiếp tích cực, chủ động, sáng tạo và với tinh thần hợp tác cao. Vận
dụng tất cả kiến thức có sẵn về văn hóa, xã hội cũng như ngôn ngữ của học
sinh trong quá trình luyện tập. Không chỉ chú ý đến sản phẩm cuối cùng
của bài luyện tập (Product) mà còn chú trọng cả quá trình (Process) luyện
tập và phương pháp học tập của học sinh.
Để quản lí tốt việc sử dụng hiệu quả các phương pháp dạy học tiếng
Anh theo đổi mới phương pháp dạy học, người cán bộ quản lí nhà trường cần
phải định hướng đổi mới phương pháp dạy học cho giáo viên, đồng thời tạo
môi trường cho giáo viên có điều kiện tiếp cận và sử dụng các phương pháp
dạy học mới, đặc biệt là các phương pháp dạy học có đi kèm với ứng dụng
công nghệ thông tin. Phải quán triệt tinh thần dạy học tích cực, phát huy tính
tích cực, chủ động của học sinh trong mỗi tiết học, lấy đó làm một trong
những tiêu chí đánh giá, phân loại giáo viên. Thường xuyên dự giờ, thăm lớp

25