Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh tây ninh giai đoạn hiện nay

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

HÀ MINH DẢO

XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
CHỦ CHỐT CẤP XÃ Ở TỈNH TÂY NINH
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ
XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC

HÀ NỘI - 2014


2

BỘ QUỐC PHÒNG
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ

HÀ MINH DẢO

XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ
CHỦ CHỐT CẤP XÃ Ở TỈNH TÂY NINH
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

CHUYÊN NGÀNH: XÂY DỰNG ĐẢNG VÀ CHÍNH QUYỀN
NHÀ NƯỚC
MÃ SỐ: 60 31 02 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS NGUYỄN

QUANG PHÁT


3

BẢNG KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT
Viết đầy đủ
Chính trị quốc gia

Viết tắt
CTQG

Chủ nghĩa xã hội

CNXH

Công nghiệp hoá, hiện đại hoá
Nhà xuất bản

CNH, HĐH
Nxb

Quốc phòng an ninh

QPAN

Trung học phổ thông

THPT

Trung ương
Xã hội chủ nghĩa

TW
XHCN


4

MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU

03

Chương Những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn xây dựng

13

1:

đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh

1.1. Đội ngũ cán bộ chủ chốt và những vấn đề cơ bản về xây

13

dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
1.2. Thực trạng và một số kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ

34

chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
Chương Yêu cầu, giải pháp tăng cường xây dựng
2:

55

đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây
Ninh trong giai đoạn hiện nay

2.1. Sự phát triển của tình hình, nhiệm vụ và yêu cầu xây dựng

55

đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh trong giai
đoạn hiện nay
2.2. Giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt

63

cấp xã ở tỉnh Tây Ninh trong giai đoạn hiện nay
KẾT LUẬN

91

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

93

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Cơ sở xã, phường, thị trấn là nơi tuyệt đại bộ phận dân cư sinh sống, là


5

đơn vị hành chính cấp cơ sở, cấp thấp nhất trong hệ thống hành chính của nước
ta; là nơi diễn ra mọi hoạt động về kinh tế, văn hóa xã hội, củng cố quốc phòng,
an ninh. Xã là cầu nối trực tiếp giữa hệ thống chính trị với nhân dân, hàng ngày
tiếp xúc trực tiếp với nhân dân, tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường
lối, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, tăng cường đoàn kết các
tầng lớp nhân dân, thực hiện thắng lợi các mục tiêu kinh tế xã hội.
Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã có vị trí, vai trò quan trọng, là cầu nối
giữa đảng với nhân dân ở cơ sở, là những người trực tiếp quán triệt, tổ chức thực
hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng góp phần thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Tiến hành
công tác cán bộ, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở vừa hồng, vừa chuyên, vừa đủ
phẩm chất, năng lực, thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới là nội dung quan
trọng trong công tác tổ chức của Đảng, luôn được đề cập sâu sắc trong các nghị
quyết của Đảng.
Tây Ninh là một tỉnh ở Đông Nam Bộ, nằm ở vị trí cầu nối giữa Thành
phố Hồ Chí Minh và thủ đô PhnômPênh (Vương quốc Campuchia) và là một
trong những tỉnh nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Nhận thức rõ
tầm quan trọng của Tây Ninh, quán triệt sâu sắc quan điểm phát triển kinh tế là
nhiệm vụ trung tâm, xây dựng Đảng là khâu then chốt, trong những năm qua
cùng với việc đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh,
cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương đã luôn
quan tâm chăm lo công tác xây dựng Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp,
đặc biệt xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở, cán bộ chủ chốt cấp xã nói riêng.

Trong những năm gần đây, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt
cấp xã ở Tây Ninh đã có sự đổi mới trên nhiều mặt cả về nội dung, hình thức,
phương pháp, từ khâu tạo nguồn đến đào tạo, tuyển chọn, bồi dưởng, sắp xếp, bố
trí, sử dụng. Nhìn chung đội ngũ cán bộ cơ sở xã, phường, thị trấn có sự chuyển
biến cả về số lượng, cơ cấu và chất lượng đội ngũ bước đầu khẳng định được vị


6

trí, vai trò trách nhiệm trong quản lý điều hành, góp phần thúc đẩy sự phát triển
kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng Tây Ninh ngày càng giàu đẹp.
Song bên cạnh những thành tựu, ưu điểm, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp xã ở Tây Ninh trong những năm qua còn nhiều hạn chế, bất cập; trình
độ, năng lực của đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt nói riêng còn chưa
đáp ứng được yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH. Khả năng cụ thể hóa
những quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng chưa sát; quản lý điều hành
phát triển kinh tế, văn hóa xã hội chưa phù hợp với đặc điểm của từng cơ sở, địa
phương. Ở một số nơi còn tình trạng mất dân chủ, làm giảm sút lòng tin của
nhân dân. Đây là mảnh đất để các thế lực thù địch lợi dụng, lôi kéo quần chúng,
làm mất ổn định chính trị ở cơ sở, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân.
Ngày nay, đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, mở cửa,
hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới, đòi hỏi phải tiếp tục giữ vững ổn định
chính trị, bảo đảm thực hiện thắng lợi mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh”, đồng thời phải luôn đề cao cảnh giác, đánh bại âm mưu
thủ đoạn “diễn biến hòa bình” bạo loạn lật đổ của chủ nghĩa đế quốc và các thế
lực thù địch. Nhiệm vụ to lớn này đòi hỏi phải tăng cường khối đại đoàn kết toàn
dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị,
đặc biệt là phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ, trong đó có đội ngũ cán bộ chủ
chốt. Trong những năm qua, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, quyết sách đúng
đắn, sáng tạo trong xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt. Nghị quyết TW3 (Khóa

VIII) về chiến lược cán bộ trong thời ký CNH, HĐH là cơ sở quan trọng để xây
dựng đội ngũ cán bộ nói chung, đội ngũ cán bộ cơ sở nói riêng. Yêu cầu khách
quan của sự nghiệp CNH, HĐH đòi hỏi tỉnh Tây Ninh phải có bước chuyển biến
mạnh mẽ về phát triển kinh tế xã hội, củng cố an ninh quốc phòng đã và đang đặt
ra yêu cầu cao đối với đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ chủ chốt cấp xã phường,
thị trấn nói riêng.
Vì vậy vấn đề: “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây


7

Ninh giai đoạn hiện nay” vừa có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn, là vấn đề
cấp bách hiên nay để phát triển Tây Ninh giàu đẹp.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Do tầm quan trọng của vấn đề nghiên cứu nên nhiều học giả, các nhà
nghiên cứu cả ở nước ngoài và trong nước đã đi sâu bàn luận nhiều vấn đề liên
quan về xây dựng, phát huy vai trò của cán bộ ở các góc độ khác nhau.
Trong cuốn “Thúc đẩy cải cách, tiến lên trước” của hai nhà nghiên cứu
Tăng Ngọc Thành và Chu La Canh do Phạm Ngọc Hạnh, Trần Văn Bình và
Phạm Văn Lan dịch và giới thiệu, Nxb CTQG xuất bản năm 1997, đã tổng kết
những kinh nghiệm và thành tựu trong công cuộc cải cách, mở cửa của Trung
Quốc. Một trong những vấn đề nghiên cứu được tác giả cuốn sách đề cập là cần
phải quân tâm xây dựng đội ngũ cán bộ cách mạng, năng động, sáng tạo. Một
kinh nghiệm cốt tử là công tác cán bộ phải đặc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đảng
phải chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ cho cả hệ thống chính trị; kiên trì phương
châm “bốn hóa” trong xây dựng đội ngũ cán bộ, bao gồm: Cách mạng hóa, trẻ
hóa, tri thức hóa, chuyên môn hóa. Trung Quốc coi đó là một khái niệm hoàn
chỉnh, trong đó cách mạng hóa là tiền đề quyết định tính chất của phương châm
này. Thực hiện phương châm “bốn hóa” là yêu cầu tất yếu của sự nghiệp cải
cách mở cửa hiện nay. Về tiêu chuẩn cán bộ Trung Quốc duy trì nguyên tắc “tài

đức song toàn” gắn chặt với nguyên tắc “thực tiễn là số một” và nguyên tắc
“được nhân dân công nhận”. Về đánh giá cán bộ, Trung Quốc thực hiện xem xét
một cách toàn diện cả “đức, năng, cần, tích” để quyết định lấy hay không lấy,
dùng hay không dùng. Một trong những kinh nghiệm quý giá mà Trung Quốc
đúc kết là phải coi trong bồi dưỡng cán bộ mới và cốt cán cách mạng, coi việc
bồi dưỡng người kế tục sự nghiệp cách mạng là việc quan trọng trong công tác
cách mạng của Đảng; tập trung cải cách việc dạy và học ở các trường Đảng, Học
viện Hành chính, coi trọng đưa người ra nước ngoài đào tạo (phần lớn là trung,
thanh niên), đa dạng hóa các loại hình đào tạo, tăng cường tính thực tiễn.


8

Thường xuyên quan tâm cải cách chế độ tiền lương và tạo môi trường thuận lợi
cho cán bộ trẻ, ưu tú xuất hiện ngày càng nhiều. Đối với cán bộ hương trấn (như
xã, phường, thị trấn) ngoài việc trả lương từ ngân sách nhà nước, coi trọng việc
khuyến khích cán bộ nâng cao năng lực, trí thức, phát triển sản xuất kinh doanh
và hưởng một phần lợi nhuận từ sản xuất kinh doanh của các xí nghiệp hương
trấn.
Kinh nghiệm trong xây dựng đội ngũ cán bộ của Trung Quốc là những gợi
ý để tác giả luận văn nghiên cứu xây dựng giải pháp trong luận văn của mình.
Đối với các công trình nghiên cứu ở trong nước, những năm qua nhiều
nhà nghiên cứu lý luận và cán bộ chỉ đạo thực tiễn ở các địa phương đã có những
bài viết đi sâu nghiên cứu và đề xuất những giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ
cơ sở xã, phường, thị trấn. Gần đây nhiều công trình, đề tài khoa học, các luận
văn, luận án đề cập vấn đề này ở những góc độ khác nhau.
Trong cuốn “Xác định cơ cấu và tiêu chuẩn cán bộ lãnh đạo chủ chốt
trong hệ thống chính trị đổi mới” do PGS.TS Trần Xuân Sầm chủ biên năm
1998 đã trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xác định tiêu chuẩn cán bộ;
thực trạng việc thực hiện tiêu chuẩn đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt

trong hệ thống chính trị; xác định tiêu chuẩn cán bộ trong những năm tới và
phương hướng, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ theo tiêu chuẩn xác định.
Công trình “Luận cứ khoa học cho việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước” của PGS.TS. Nguyễn Phú
Trọng và PGS.TS. Trần Xuân Sầm đề cập đến cơ sở lý luận của việc sử dụng
tiêu chuẩn cán bộ trong công tác cán bộ; những kinh nghiệm xây dựng tiêu
chuẩn cán bộ của Đảng phù hợp với từng giai đoạn cách mạng; quan điểm,
phương hướng nâng cao chất lượng công tác cán bộ, trong đó có “tiêu chí xây
dựng cán bộ”.
Tài liệu Bồi dưỡng lý luận và nghiệp vụ công tác tổ chức, cán bộ do Ban
Tổ chức Trung ương phối hợp với Học viện CTQG Hồ Chí Minh biên soạn,


9

phần những vấn đề nghiệp vụ, trong đó: Bài 4 - Xây dựng tiêu chuẩn cán bộ trình bày những vấn đề chủ yếu về xây dựng tiêu chuẩn cán bộ và quy trình xây
dựng tiêu chuẩn cán bộ; Bài 5, Bài 6 đề cập đến yêu cầu của việc sử dụng tiêu
chuẩn cán bộ làm cơ sở cho công tác đánh giá, lựa chọn, bổ nhiệm, đánh giá,
điều động, luân chuyển, đào tạo… cán bộ và Bài 9 - đổi mới và nâng cao chất
lượng tổ chức chính quyền và đội ngũ cán bộ cơ sở xã, phường, thị trấn, trong đó
có phần xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở.
Luận văn Thạc sĩ Xây dựng Đảng “xây dựng đội ngũ cấp ủy viên quận,
huyện, của thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn hiện nay” của Trương Thị Bạch
Yến, bảo vệ năm 2006 tại Học viện CTQG Hồ Chí Minh.
Đề tài Luận văn Thạc sĩ Xây dựng Đảng “Xây dựng đội ngũ cán bộ thuộc
diện thành ủy, huyện ủy quản lý ở tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn hiện nay” của
Nguyễn Chí Cường, bảo vệ năm 2007 tại Học viện CTQG Hồ Chí Minh.
Những công trình, đề tài trên đã làm rõ những luận cứ khoa học về xây
dựng đội ngũ cán bộ trong thời kỳ mới, cả ở tầm vĩ mô, cả ở một số địa phương
cụ thể, giúp cho tác giả luận văn có thêm cơ sở khoa học cả lý luận và thực tiển

để hoàn thiện luận văn.
Nhóm công trình đề cập đến vai trò của đội ngũ cán bộ cơ sở gồm có:
“Vai trò cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã trong việc giữ gìn ổn định chính
trị - xã hội ở nông thôn nước ta hiện nay”. Đây là công trình nghiên cứu của TS
Mai Đức Ngọc, Nxb CTQG, Hà Nội, năm 2008. Bằng lý luận và thực tiễn tác
giả đã chứng minh cán bộ cấp xã có vai trò rất quan trọng trong việc giữ gìn ổn
định chính trị ở nông thôn nước ta. Tác giả cuốn sách đã đi sâu luận giải tính cấp
thiết và vai trò cán bộ chủ chốt trong giữ vững ổn định ở nông thôn. Tác giả cho
rằng “Ổn định chính trị xã hội ở nông thôn là tiền đề để phát triển xã hội. Không
có sự ổn định chính trị xã hội không thể phát triển”. Đồng thời, tác giả khẳng
định cán bộ cấp xã, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt là chủ thể trực tiếp quyết
định thực hiện có hiệu quả chức năng của hệ thống chính trị cơ sở, bảo đảm cho


10

đướng lối chính sách của Đảng và Nhà nước được thực hiện một cách sinh động,
sáng tạo ở cơ sở. Hoạt động của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã góp phần trực
tiếp phát triển kinh tế xã hội, xây dựng đời sống văn hóa, củng cố khối đại đoàn
kết toàn dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Trên cơ sở đó tác
giả đã kiến nghị một số giải pháp để nâng cao vai trò cán bộ lãnh đạo chủ chốt
trong giữ vững ổn định chính trị ở nông thôn hiện nay như: Tạo nguồn cán bộ cơ
sở, tăng cường giáo dục rèn luyện, phát huy vai trò của nhân dân trong kiểm tra
giám sát cán bộ, hoàn thiện thể chế, môi trường làm việc. Cuốn sách đã cung cấp
cho tác giả luận án những cơ sở lý luận và thực tiễn có sức thuyết phục để xác
định vai trò của đội ngũ cán bộ cơ sở xã, phường, thị trấn ở Tây Ninh hiện nay.
Sách chuyên khảo “Luận cứ khoa học và một số biện pháp xây dựng đội
ngũ cán bộ lãnh đạo phường hiện nay” do TS Nguyễn Duy Hùng chủ biên, nhà
xuất bản CTQG, Hà Nội, năm 2008. Tác giả đã đi sâu tổng kết thực tiễn, phân
tích, làm rõ những căn cứ khoa học để khẳng định vai trò đội ngũ lãnh đạo

phường. Khẳng định xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo phường có vai trò đặc
biệt quan trọng trong giai đoạn hiện nay đối với sự nghiệp CNH, NĐH đất nước.
Nhóm công trình về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ cơ sở:
Luận án tiến sĩ lịch sử “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã nông
thôn Đồng bằng sông Cửu Long” của Phạm Công Khâm bảo vệ tại Học viện
CTQG Hồ Chí Minh năm 2002 là công trình nghiên cứu công phu của tác giả,
đề cập rất sâu sắc vai trò, thực trạng, chỉ ra những mục tiêu, giải pháp xây dựng
đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở Đồng bằng sông Cửu Long. Một trong các giải
pháp được tác giả luận án đặc biệt quan tâm là nâng cao chất lượng đào tạo, bồi
dưỡng cán bộ chủ chốt cấp xã. Theo tác giả cần đổi mới mạnh mẽ nội dung, đa
dạng hóa các loại hình đào tạo, vận dụng linh hoạt các hình thức, tạo môi trường
thuận lợi cho cán bộ chủ chốt cấp xã phấn đấu rèn luyện đáp ứng yêu cầu sự
nghiệp CNH, HĐH ở Đồng bằng sông Cửu Long.
“Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ chính quyền cơ sở vấn đề và giải pháp”. Tác


11

giả Lê Chí Mai; Tạp chí cộng sản số 20/2002. Bài viết đánh giá khá rõ nét thực
trạng ưu khuyết điểm về đề xuất những giải pháp vừa mang tính cấp thiết, vừa
mang tính lâu dài để đào tạo bồi dưỡng cán bộ chính quyền cơ sở có chất lượng,
hiệu quả phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Đề tài khoa học cấp bộ “Đổi mới chính sách đối với cán bộ chính quyền
cơ sở đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính” (2001) do TS Trần Hữu Thắng làm
chủ nhiệm đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận thực tiễn, thực trạng của việc thực
hiện chính sách đối với cán bộ chính quyền cơ sở. Trên cơ sở đó các tác giả đề
cập khá sâu sắc những giải pháp nhằm tiếp tục đổi mới chính sách đối với cán bộ
chính quyền cơ sở, đáp ứng yêu cầu cải cách nền hành chính Nhà nước hiện nay.
Trong sách chuyên khảo “Pháp luật về cán bộ công chức chính quyền
cấp xã ở Việt Nam hiện nay – Những vấn đề lý luận và thực tiễn”, Nxb CTQG

2009, Tiến sĩ Nguyễn Minh Sản đã luận giải cơ cở lý luận hoàn thiện hệ thống
pháp luật về cán bộ công chức chính quyền cấp xã, đánh giá và phân tích khá rõ
về vị trí vai trò cán bộ, công chức cấp xã nêu lên phương hướng yêu cầu và
những giải pháp hoàn thiện pháp luật về công chức chính quyền cấp xã ở nước ta
hiện nay.
Sách chuyên khảo “Tiếp tục hoàn thiện chế độ chính sách đối với cán bộ,
công chức cơ sở” do ThS Nguyễn Thế Vịnh và ThS Đinh Ngọc Giang đồng chủ
biên (Nxb CTQG 2009 gồm 3 chương đề cập khá sâu sắc những vấn đề cơ bản về
cán bộ, công chức cấp xã, thực trạng thực hiện chế độ chính sách đối với cán bộ
công chức cấp xã trong thời gian gần đây. Tác giả cho rằng những năm gần đây
việc thực hiện các chế độ chính sách đối với cán bộ cơ sở đã có nhiều chuyển biến
tiến bộ, chuyển từ việc hưởng chế độ phụ cấp theo chức danh sang hưởng lương từ
ngân sách nhà nước. Điều này đã góp phần nâng cao trách nhiệm, xây dựng đội ngũ
cán bộ cơ sở. Tuy nhiên các tác giả cũng chỉ ra nhiều bất hợp lý trong các chế độ
chính sách đã ban hành. Trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp tiếp tục hoàn thiện
chế độ chính sách đối với cán bộ công chức cơ sở. Đáng chú ý là các giải pháp như


12

thực hiện tốt chính sách đãi ngộ, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật
có liên quan, hoàn thiện chế độ bầu cử, tuyển dụng, sử dụng công chức…vv.
Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến xây dựng đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp xã ở các cấp độ khác nhau, từ vĩ mô đến từng vùng, từng địa phương,
góp phần làm rõ vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, một số công
trình đã đề xuất những giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ xã ở các mức độ khác
nhau.
Ngoài ra nhiều bài viết trên các tạp chí đã đề cập xây dựng đội ngũ cán bộ
cơ sở xã, phường, thị trấn ở những mức độ khác nhau, tiêu biểu như:
“Vấn đề đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở”, Tác giả

Vũ Đức Đán, Tạp chí quản lý Nhà nước số 5/2002, đã làm rõ thực trạng vấn đề
đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính quyền cấp cơ sở, đề xuất các giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ chính quyền cơ sở
hiện nay; “Đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền cấp xã, phường” tác
giả Thái Vĩnh Thắng, Tạp chí nghiên cứu lập pháp số 4/2003 đã luận giải yêu
cầu cấp thiết đổi mới hoạt động của chính quyền cấp xã, phường và kiến nghị
những giải pháp đổi mới hoạt động của chính quyền cấp xã, phường trong thời
kỳ CNH, HĐH đất nước.
“Bầu trực tiếp Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn, thực hiện
quyền làm chủ trực tiếp của nhân dân” Bài viết của Lê Tư Duyến, Tạp chí Tổ
chức Nhà nước, Số 4-2005. Bài báo bàn khá toàn diện về cơ chế, cách thức để
phát huy quyền làm chủ của nhân dân, bầu cử trực tiếp Chủ tịch UBND cấp xã.
Tác giả Thúy Hằng trong bài “Xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở là giải
pháp “trước mắt” và “lâu dài” cho quá trình đô thị hóa nông thôn Điện Bàn”,
(đăng trên Báo Điện Bàn ngày 31/3/2013) đã đề cập trực tiếp đến vấn đề phát
huy hiệu quả nguồn lực cán bộ cấp xã thông qua việc xây dựng quy hoạch, kế
hoạch, rà soát, luân chuyển đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã, đồng thời có cơ chế,
chính sách sử dụng hợp lý đội ngũ này.


13

Luận văn Thạc sĩ “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Cà
Mau hiện nay” (Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh - 2012)
đã đi sâu nghiên cứu về đặc điểm, quan niệm, vị trí, vai trò và thực trạng đội ngũ
cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Cà Mau, từ đó xác định mục tiêu và các giải
pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã ở tỉnh Cà Mau đến năm
2015…
Các công trình nghiên cứu trên tuy đã đề cập vấn đề xây dựng đội ngũ cán
bộ các cấp dưới các góc độ khác nhau, song chưa có công trình nào nghiên cứu,

đề cập một cách cụ thể, có hệ thống về xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã
trên địa bàn tỉnh Tây Ninh, một vùng đất có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng
về kinh tế, chính trị, quốc phòng, an ninh của vùng và của đất nước. Luận văn
của tác giả đã kế thừa kết quả nghiên cứu của những công trình đã công bố để
phân tích, luận giải những vấn đề cơ bản về xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở xã ở
địa bàn Tây Ninh hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu góp phần làm rõ một số vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn,
xác định yêu cầu, đề xuất giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ chủ
chốt cấp xã ở Tây Ninh, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới.
Nhiệm vụ nghiên cứu
- Làm rõ những vấn đề cơ bản về cán bộ chủ chốt cấp xã và xây dựng đội
ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh.
- Đánh giá thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân của những ưu, khuyết điểm và
rút ra một số kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh.
- Xác định yêu cầu, đề xuất giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở Tây


14

Ninh là đối tượng nghiên cứu của luận văn.
Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu những hoạt động cơ bản trong công tác
xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã trên địa bàn Tây Ninh; điều tra khảo
sát chủ yếu ở các huyện thuộc tỉnh Tây Ninh; tư liệu, số liệu từ năm 2010 đến
nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu

Cơ sở lý luận
Đề tài được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về cán bộ và công tác cán bộ thời
kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước; các nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành
Trung ương, Bộ Chính trị, nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Tây Ninh về công tác
cán bộ.
Cơ sở thực tiễn
Thực tiễn công tác xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây
Ninh trong những năm gần đây, thông qua điều tra xã hội học, nghiên cứu các
báo cáo, tổng kết về xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở ở các địa phương của tỉnh và
trao đổi, tọa đàm với cán bộ chủ trì cấp huyện, thành phố và cơ quan chức năng
thuộc tỉnh Tây Ninh.
Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, chú trọng vận
dụng các phương pháp chuyên ngành và liên ngành, chủ yếu là các phương pháp
phân tích, tổng hợp, kết hợp lôgic - lịch sử, tổng kết thực tiễn, điều tra, thống kê
và sử dụng phương pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa của luận văn
Kết quả nghiên cứu của luận văn cung cấp thêm cơ sở khoa học giúp cấp
ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể ở Tây Ninh vận dụng trong quá trình
xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã; góp phần xây dựng Tây Ninh vững
mạnh về kinh tế, chính trị, an ninh, quốc phòng.


15

Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu, giảng dạy tại
các trường chính trị tỉnh, trung tâm bồi dưỡng chính trị các quận, huyện, thành
phố thuộc tỉnh.
7. Kết cấu của luận văn

Gồm phần mở đầu, tổng quan tình hình nghiên cứu, 2 chương (4 tiết), kết
luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.


16

Chương I
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN XÂY DỰNG
ĐỘI NGŨ CÁN BỘ CHỦ CHỐT CẤP XÃ Ở TỈNH TÂY NINH
1.1. Đội ngũ cán bộ chủ chốt và những vấn đề cơ
bản về xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh
Tây Ninh
1.1.1. Quan niệm, đặc điểm, vai trò đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
* Vài nét về tỉnh Tây Ninh
Tây Ninh là một tỉnh ở Đông Nam Bộ, nằm ở vị trí cầu nối giữa Thành phố
Hồ Chí Minh và Thủ đô PhnômPênh (Campuchia) và là một trong những tỉnh
nằm trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Phía Đông giáp tỉnh Bình
Dương và Bình Phước, phía Nam và Đông Nam giáp thành phố Hồ Chí
Minh và tỉnh Long An, phía Bắc và Tây Bắc giáp 2 tỉnh Svay Riêng và Kampong
Cham của Campuchia với 02 Cửa khẩu Quốc tế Mộc Bài và Xa Mát, các cửa
khẩu quốc gia: Chàng Riệc, Kà Tum, Phước Tân và Tống Lê Chân và nhiều cửa
khẩu tiểu ngạch Tỉnh có Thành phố Tây Ninh nằm cách Thành phố Hồ Chí
Minh khoảng 99 km theo đường quốc lộ 22, cách biên giới Campuchia 40 km về
phía Tây Ninh.
Vùng đất Tây Ninh từ thời xưa vốn là một vùng đất thuộc Thủy Chân
Lạp, với tên gọi là Romdum Ray, có nghĩa là "Chuồng Voi" vì nơi đây chỉ có
rừng rậm với muôn thú dữ như cọp, voi, beo, rắn... cư ngụ. Những người thổ
dân ở đây sống rất thiếu thốn, cơ cực cho đến khi người Việt đến khai hoang
thì vùng đất này mới trở nên phát triển. Sau hơn 25 năm đổi mới bộ mặt xã,

phường, thị trấn ở Tây Ninh đã có những thay đổi về nhiều mặt. Kinh tế có bước
tăng trưởng, tình hình chính trị xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh được giữ
vững, đời sống nhân dân được cải thiện. Hiện nay Tây Ninh có 08 huyện, 01


17

Thành Phố, 95 xã, phường, thị trấn, trong đó có 05 huyện, 20 xã biên giới tiếp
giáp với 03 tỉnh, 07 huyện, 20 xã của Vương quốc Campuchia với 240 km
đường biên giới.
Về phân loại đơn vị hành chính cấp xã theo Nghị định 159/2009/NĐ-CP:
95/95 xã, phường, thị trấn của Tây Ninh đã được phân loại, trong đó xã loại 1:
63, xã loại 2: 29 và xã loại 3: 3.
Tính đến thời điểm 30/12/2013, tỉnh Tây Ninh có 533 ấp, khu phố (trong
đó có 469 ấp và 64 khu phố; tăng 29 ấp, 9 khu phố so với thời điểm 31/12/2011).
Tỉnh Tây Ninh có địa hình tương đối bằng phẳng, rất thuận lợi cho phát
triển toàn diện nông nghiệp, công nghiệp và xây dựng. Khí hậu Tây Ninh tương
đối ôn hoà, nhiệt độ tương đối ổn định, có địa hình cao núp sau dãy Trường Sơn,
chính vì vậy ít chịu ảnh hưởng của bão và những yếu tố thuận lợi khác. Với lợi
thế đó là những điều kiện thuận lợi để phát triển nền nông nghiệp đa dạng. Tây
Ninh có hồ Dầu Tiếng giúp cân bằng sinh thái, phục vụ tưới tiêu trong nông
nghiệp, cung cấp nước cho nuôi trồng thuỷ sản, sinh hoạt tiêu dùng và cho sản
xuất công nghiệp. Nguồn nước ngầm ở Tây Ninh phân bố rộng khắp trên địa
bàn, bảo đảm chất lượng cho sản xuất và đời sống của người dân.
* Quan niệm về đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
Từ trước đến nay, trong công tác cán bộ, trong các văn bản, nghị quyết
của Đảng đề cập nhiều đến khái niệm cán bộ lãnh đạo chủ chốt. Tuy nhiên, chưa
có một quan niệm thống nhất và những tiêu chí cụ thể để xác định trong bộ máy
tổ chức của xã thì ai được gọi là cán bộ chủ chốt và ai không phải là cán bộ chủ
chốt. Để nhận thức một cách đúng đắn vấn đề cán bộ chủ chốt, cần nghiên cứu

một số khái niệm cán bộ, cán bộ chủ chốt, đội ngũ cán bộ chủ chốt.
Về cán bộ, Đại từ điển Tiếng Việt do tác giả Nguyễn Như Ý chủ biên có
đưa ra khái niệm cán bộ như sau: Cán bộ là “Người làm việc trong cơ quan nhà
nước”; “Người giữ chức vụ, phân biệt với người bình thường, không giữ chức
vụ trong các cơ quan, tổ chức nhà nước đó” [50, tr.249].


18

Theo Từ điển Tiếng Việt, cán bộ là “Người làm công tác có nghiệp vụ
chuyên môn trong cơ quan nhà nước”; “Người làm công tác có chức vụ trong
một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người thường không có chức vụ” [49,
tr.109].
Từ điển Bách khoa toàn thư (tại Website www.bachkhoatoanthu.gov.vn)
định nghĩa: Cán bộ là thuật ngữ thường dùng ở Việt Nam và một số nước trên
thế giới, chỉ “những người được bầu hoặc được bổ nhiệm giữ chức vụ trong các
tổ chức (đảng, nhà nước, đoàn thể nhân dân) thuộc hệ thống chính trị của quốc
gia, ở các cấp từ trung ương tới cơ sở”.
Từ đó, có hai cách hiểu cơ bản về cán bộ:
Một là, Cán bộ bao gồm những người trong biên chế nhà nước, làm việc
trong các cơ quan đảng, nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội, các doanh nghiệp
nhà nước và các lực lượng vũ trang nhân dân từ Trung ương đến cơ sở.
Hai là, Cán bộ là những người giữ chức vụ trong một tổ chức hay một cơ
quan, để phân biệt với người không có chức vụ.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu lên một định nghĩa về cán bộ hết sức giản dị
và dễ hiểu: “Cán bộ là người đem chính sách của Đảng, của chính phủ giải thích
cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời, đem tình hình dân chúng báo cáo
cho Đảng, cho chính phủ hiểu rõ để đặt chính sách cho đúng” [28, tr.269].
Về cán bộ chủ chốt, Theo Từ điển tiếng Việt - 2000, ”Chủ chốt” có nghĩa
là “quan trọng nhất, có tác dụng làm nòng cốt” [49, tr.174].

Mỗi cơ quan, tổ chức, dù ở cấp trung ương, địa phương hay cơ sở đều có
người lãnh đạo quản lý, có tổ chức có tập thể lãnh đạo, nhưng trong tập thể
lãnh đạo đó có một người đứng đầu. Người đứng đầu đó là người lãnh đạo chủ
chốt, có quyền ra quyết định về các chủ trương, có trách nhiệm và quyền điều
hành một đơn vị, một tổ chức, một tập thể… để thực hiện nhiệm vụ của đơn vị,
tổ chức, tập thể đó.
Vậy, cán bộ chủ chốt được hiểu là người có chức vụ cao, nắm giữ các vị


19

trí quan trọng nhất, có quyền quyết định, điều hành, chịu trách nhiệm chính của
một tổ chức, đơn vị hoặc một địa phương… với tư cách là nhân tố then chốt,
chủ yếu, có tác dụng làm nòng cốt trong việc thực hiện nhiệm vụ của tổ chức,
đơn vị, địa phương đó.
Việc xác định cán bộ chủ chốt hay không chủ chốt cần căn cứ vào chức
trách cụ thể của mỗi người cán bộ và được đặt trong mối quan hệ với hệ thống tổ
chức. Có cán bộ ở cương vị này và trong tổ chức này là chủ chốt, nhưng trong
mối quan hệ khác, vị trí khác thì không còn là chủ chốt nữa. Vì vậy, nói cán bộ
chủ chốt chỉ là tương đối.
Về đội ngũ: Theo Sách tra cứu các mục từ về tổ chức, đội ngũ là “Nhóm
đông người được tập hợp lại thành một lực lượng để thực hiện một công việc
nào đó” (chẳng hạn như: đội ngũ binh sĩ tập luyện quân sự tại thao trường hoặc
chiến đấu chống quân thù tại mặt trận). Đội ngũ cũng được quan niệm là “Tập
hợp gồm số đông người có chung lý tưởng, mục tiêu phấn đấu, hoặc cùng nghề
nghiệp, giai cấp, tầng lớp xã hội…” (ví dụ: đội ngũ đảng viên, đội ngũ đoàn
viên, đội ngũ những người viết báo, đội ngũ giai cấp công nhân, đội ngũ trí
thức).
Như vậy, đội ngũ cán bộ chủ chốt của một địa phương, một đơn vị… là
tập hợp số đông cán bộ lãnh đạo chủ chốt (không phải một vài chức danh riêng

lẻ) của các tổ chức trụ cột trong một hệ thống bộ máy tổ chức của địa phương,
đơn vị đó, cùng nhau lãnh đạo, điều hành tổ chức của mình để hoàn thành nhiệm
vụ chung.
Hiện nay có khá nhiều quan niệm khác nhau khi xác định về đội ngũ cán
bộ lãnh đạo chủ chốt phường, xã, thị trấn:
Loại ý kiến thứ nhất: xác định đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã gồm một số
chức danh chính trong hệ thống chính trị. Đó là những cán bộ lãnh đạo, nhưng là
lãnh đạo toàn diện, có trọng trách nặng nề nhất, có quyền thay mặt tập thể lãnh
đạo giải quyết các vấn đề và chịu trách nhiệm trước tập thể. Do đó, “đội ngũ cán


20

bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã gồm: bí thư đảng ủy, chủ tịch uỷ ban nhân dân, chủ
tịch hội đồng nhân dân, phó bí thư thường trực đảng ủy, chủ tịch hội nông dân (ở
xã) hay chủ tịch liên đoàn lao động (ở phường)”.
Loại ý kiến thứ hai: xác định đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã gắn với
chức năng lãnh đạo, thường gọi là cán bộ lãnh đạo chủ chốt, vì vậy bao gồm
các ủy viên ban thường vụ đảng ủy xã. Ý kiến này cho rằng: lãnh đạo chính
trị là chức năng riêng biệt của Đảng, những cán bộ trong tổ chức đảng (ủy
viên ban chấp hành, ủy viên ban thường vụ đảng ủy) chính là đội ngũ cán bộ
lãnh đạo chính trị. Trong điều kiện Đảng cầm quyền, cán bộ lãnh đạo chủ chốt
của Đảng cũng là cán bộ lãnh đạo chủ chốt của hệ thống chính trị, là những
người giữ vị trí then chốt nhất, quan trọng nhất vừa trong phạm vi tổ chức
đảng vừa trong các tổ chức của hệ thống chính trị, đó chính là các ủy viên ban
thường vụ đảng ủy. Do đó, “cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã là ban thường vụ
đảng ủy xã, trong đó ít nhất gồm có các chức danh bí thư đảng ủy, phó bí thư
đảng ủy, chủ tịch hội đồng nhân dân và uỷ ban nhân dân, chủ tịch mặt trận, xã
đội trưởng, trưởng công an”.
Khác với hai loại ý kiến trên, còn có ý kiến xuất phát từ quan niệm hệ

thống chính trị để xác định cán bộ chủ chốt.
Theo quan niệm chung nhất, hệ thống chính trị là một tổng thể những tổ
chức, thiết chế chính trị - xã hội và các mối quan hệ giữa chúng với nhau, hợp
thành thể chế chính trị của một chế độ xã hội. Thể chế đó bảo đảm việc thực
hiện quyền lực chính trị của giai cấp thống trị trong quan hệ với các giai cấp,
tầng lớp và các nhóm xã hội khác. Hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam thể hiện theo cơ chế: Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân lao
động làm chủ. Đảng Cộng sản Việt Nam là một tổ chức nằm trong hệ thống
chính trị, có sứ mệnh lãnh đạo toàn xã hội thông qua Nhà nước và các đoàn
thể nhân dân. Bộ máy nhà nước do nhân dân lao động làm chủ là Nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân có chức năng quản lý


21

mọi mặt của đời sống xã hội. Các đoàn thể nhân dân được đề cập ở đây là các
tổ chức chính trị - xã hội, thành viên của Mặt trận Tổ quốc và là bộ phận hợp
thành của hệ thống chính trị, gồm: Mặt trận Tổ quốc, Hội Liên hiệp Phụ nữ,
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh
và Liên đoàn Lao động; có chức năng tập hợp các tầng lớp xã hội thực hiện
quyền làm chủ của nhân dân, tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội.
Từ cách tiếp cận trên, đối chiếu với tình hình thực tế, bước đầu xác định:
Đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã là tập hợp những người đứng đầu quan trọng nhất
của các tổ chức thuộc hệ thống chính trị ở xã; đó là những người có trọng trách
giải quyết hoặc góp phần giải quyết các mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp
nhân dân trong cộng đồng xã hội. Trong đó, quan trọng nhất là mối quan hệ giữa
Đảng, Nhà nước và nhân dân trong quá trình lãnh đạo giải quyết các mối quan hệ
ở cơ sở, quản lý kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc
phòng-an ninh ở địa phương, góp phần xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam và bảo vệ vững chắc xã hội chủ nghĩa. Đội ngũ này vừa tiêu biểu cho hệ

thống tổ chức đảng, tổ chức chính quyền ở cấp xã, vừa có quyền thay mặt tập thể
lo toan, định đoạt giải quyết các nhiệm vụ, tình huống diễn ra có quan hệ đến tổ
chức, lĩnh vực mà họ đứng đầu, không trái với pháp luật, trái với chủ trương của
tổ chức.
Từ những căn cứ trên, đặc biệt là quán triệt Nghị quyết Hội nghị lần thứ
năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về đổi mới và nâng cao chất
lượng hệ thống chính trị ở cơ sở xã, phường, thị trấn; Nghị định 114/2003/NĐCP ngày 10/10/2003 của Chính phủ về cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn và
xuất phát từ tình hình thực tế ở tỉnh Tây Ninh, có thể quan niệm: Đội ngũ cán bộ
chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh là tập hợp những cán bộ đứng đầu tổ chức
đảng, chính quyền, mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội của hệ
thống chính trị cấp xã và tương đương, có quyền quyết định, chi phối việc lãnh
đạo, quản lý điều hành thực hiện chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách,


22

pháp luật của Nhà nước, có vai trò then chốt trong xây dựng, củng cố hệ thống
chính trị, phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh trên
địa bàn tỉnh Tây Ninh. Trong đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
bao gồm các chức danh: Bí thư, Phó bí thư Đảng ủy, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội
đồng nhân dân, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân, Trưởng Cộng an, Xã
Đội trưởng, Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc, Bí thư Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ
Chí Minh, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ, Chủ tịch Hội Nông dân, Chủ tịch Hội
Cựu Chiến binh.
* Đặc điểm, vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
* Đặc điểm của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
Một là, đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh mang đậm phong
cách người miền Đông Nam Bộ luôn khảng khái, phóng khoáng, năng động
nhạy bén trong sản xuất kinh doanh, song thường dể dãi, nể nang trong ứng xử,
đôi lúc giản đơn, thiếu cẩn trọng trong công việc.

Là những người sinh ra, lớn lên và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của bản sắc
văn hóa, mang đậm phong cách của người Miền Đông Nam Bộ khảng khái,
chuộng nghĩa, khinh tài, bộc trực, hồ hởi, lạc quan, phóng khoáng, hay gánh vác
việc đời, vì đại sự dám bỏ tư gia, ít bị suy tính thông thường ràng buộc là nếp
sống tinh thần được năm tháng khắc họa, là luân lý dân gian, là tiêu chuẩn đánh
giá phong cách người miền Đông Nam Bộ. Chính phong cách đó đã làm cơ sở
cho việc tạo nên những người cán bộ trung thành với Đảng, với dân, biết đặt lợi
ích chung lên trên lợi ích riêng, sẵn sàng chấp nhận hy sinh, gian khổ để hoàn
thành nhiệm vụ, mạnh dạn đấu tranh phê phán sự yếu hèn, chủ nghĩa cá nhân.
Tuy nhiên, những tính cách tốt đẹp đó cũng dễ bị thể hiện thái quá thành những
tính không tốt như: hào phóng quá mức dễ dẫn đến lãng phí trong giao tiếp,
trong chi tiêu; trọng nghĩa anh em gắn bó trong gian khó dễ dẫn đến cục bộ, bè
phái, nễ nang; lạc quan quá mức dễ dẫn đến khinh xuất, thiếu cẩn trọng trong
công việc.


23

Ngoài những tính cách chung của người Đông Nam bộ, do đan xen và kết
tụ nhiều phong tục, tập quán của miền Bắc, miền Trung, của người Việt, người
Hoa, cùng với sự hình thành lâu đời, sự xuất hiện sớm của sản xuất hàng hóa nên
nhu cầu mở rộng giao tiếp, tinh thần dám nghĩ, dám làm, mạnh dạn tiếp thu cái
mới, nhạy bén với thị trường, năng động trong cách làm ăn,.. đã được dần hình
thành rõ nét phong cách con người Tây Ninh. Nó tạo điều kiện cho sự xuất hiện
những cán bộ năng động, tháo vát, biết quản lý, nhạy bén với cơ chế thị trường.
Dù mỗi cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã gắn với một tổ chức và chức danh
cụ thể, nhưng họ có điểm chung, đó là những người rất tiêu biểu trong các tầng
lớp dân cư, có vai trò quyết định, chịu trách nhiệm chính trong việc cụ thể hóa,
triển khai, tổ chức thực hiện mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà
nước và của cấp trên, có uy tín cao trong phạm vi địa phương, tổ chức của mình;

là người tiếp xúc trực tiếp với quần chúng nhân dân thường xuyên nhất; họ vừa
giải quyết các mối quan hệ theo chiều dọc với Trung ương - tỉnh - huyện, đồng
thời giải quyết mối quan hệ theo chiều ngang với mọi đối tượng trong phường
(xã) mình và với các phường (xã) khác trong tỉnh. Song do cán bộ chủ chốt chủ
yếu là người địa phương nên quan hệ thâm tình anh em, họ hàng luôn chi phối,
dẫn đến giản đơn, dễ dãi trong ứng xử, đôi khi không cẩn trọng trong công việc.
Hai là, đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh sinh ra, trưởng
thành trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng, song chủ yếu xuất thân từ
nông dân, gắn bó với nông thôn và sản xuất nông nghiệp.
Đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh sinh ra, trưởng thành
trên mảnh đất giàu truyền thống cách mạng, kiên cường, bất khuất… Cho nên,
họ thừa hưởng những giá trị tốt đẹp đó, luôn chú trọng giữ gìn và phát huy trong
công tác cũng như rèn luyện phẩm chất đạo đức của mình. Trong cuộc kháng
chiến chống Pháp, chống Mỹ, cán bộ, đảng viên của Tây Ninh luôn thể hiện rõ ý
chí kiên cường, bất khuất. Ngày nay kế thừa và phát huy truyền thống cách
mạng, đội ngũ cán bộ chủ chốt ở Tây Ninh luôn gương mẫu đi đầu trong các


24

phong trào cách mạng của quần chúng, một lòng, một dạ hy sinh phấn đấu, tích
cực hăng hái trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước.
Tuy nhiên, phần lớn đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã đều là người ở địa
phương, có nguồn gốc xuất thân chủ yếu từ nông dân, dân nghèo thành thị, bộ
đội xuất ngũ,… sống và làm việc gắn bó với nông thôn và sản xuất nông nghiệp.
Cho nên, một mặt họ vừa là lực lượng thể hiện sinh động của mối quan hệ giữa
các yếu tố trong liên minh công - nông - trí, vừa là lượng trực tiếp chịu ảnh
hưởng ít nhiều những hạn chế của giai cấp nông dân, tiểu tư sản của thói quen
sản xuất nhỏ,… sự tác động của phong tục tập quán và thói quen lạc hậu.
Cán bộ chủ chốt cấp xã trực tiếp tiếp xúc, giải quyết các công việc hằng

ngày với nông dân, nông thôn và sản xuất nông nghiệp không chỉ với tư cách
vừa là người lãnh đạo, quản lý vừa là người đại diện cho nhân dân, do nhân dân
“ủy thác” trách nhiệm… mà còn có quan hệ thân tộc, xóm giềng lâu đời, chứa
đựng cả những tập quán tốt, lẫn những thói quen lạc hậu. Mặt khác, trong quan
hệ gần gũi ở địa phương, mọi người rất hiểu về nhau, nhân dân hiểu rõ về cán
bộ, cho nên, việc phát huy vai trò của nhân dân nhất là nông dân ở các vùng
nông thôn tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ củng có những thuận lợi.
Ba là, đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh hầu hết trưởng thành từ
cán bộ thôn, bản và phong trào quần chúng ở địa phương, ít có điều kiện đào
tạo cơ bản theo đúng chuyên ngành công tác, đời sống vật chất, tinh thần còn
nhiều khó khăn.
Đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh đa số là người trưởng
thành từ cán bộ thôn, bản và cán bộ đoàn thể quần chúng ở địa phương. Đội ngũ
này từng bước được rèn luyện, thử thách qua thực tiễn, nên ngày càng trưởng
thành, có tính năng động, sáng tạo, nhiệt tình, có tư duy đổi mới, được quần chúng
nhân dân quý mến. Họ có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động thực tiễn, gắn bó và
am hiểu tình hình thực tế của địa phương. Tuy nhiên, về mặt trình độ chuyên môn
nghiệp vụ, trình độ lý luận chính trị, quản lý nhà nước, quản lý kinh tế của đội ngũ


25

cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh không đồng đều; ít có điều kiện đào
tạo cơ bản chuyên sâu. Đa số được đào tạo tại chức, vừa học vừa làm, được tuyển
dụng làm trước rồi đào tạo sau.
Đời sống vật chất và tinh thần của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã
mặt dù được nâng lên so với trước đây, nhưng nhìn chung vẫn còn nhiều khó
khăn. Là những người công tác ở cấp cơ sở trong nền hành chính bốn cấp ở nước
ta, nhưng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt phường, xã, thị trấn vẫn chưa được
xem là công chức nhà nước. Vì vậy, về mặt chế độ, chính sách đãi ngộ còn thiếu

đồng bộ và nhiều bất cập, chưa tương xứng, chưa thể sống nổi bằng thu nhập từ
lương. Mặt khác, địa phương cơ sở ở Tây Ninh còn nhiều khó khăn, cán bộ chủ
chốt cấp xã vừa là người lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị cơ sở, vừa là
người trực tiếp tham gia lao động, sản xuất, buôn bán,… để có thêm thu nhập ở
gia đình (có khi là lao động chính trong hộ gia đình ở nông thôn); cho nên, ít
nhiều ảnh hưởng đến chất lượng quản lý, lãnh đạo cũng như tính “chuyên nghiệp”
của đội ngũ này.
* Vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp xã ở tỉnh Tây Ninh
Đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã ở Tây Ninh là lực lượng quan
trọng giữ vai trò then chốt trong lãnh đạo, điều hành hoạt động của hệ thống
chính trị cấp xã ở Tây Ninh; vừa thể hiện vai trò lãnh đạo của Đảng, vừa thực hiện
quản lý nhà nước ở địa phương, phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở.
Vai trò quan trọng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt cấp xã trước hết
là xuất phát từ vị trí và vai trò của cán bộ trong sự nghiệp cách mạng. Cán bộ
cách mạng là người lãnh đạo, phát động quần chúng đấu tranh cách mạng; là lực
lượng tổ chức điều hành công việc, là hạt nhân của hệ thống tổ chức, là nòng cốt
của các phong trào. Vì thế, ở bất kỳ thời kỳ cách mạng nào, ở bất kỳ lĩnh vực
nào, địa phương nào, "cán bộ cũng là cái gốc của mọi công việc".
C.Mác và Ph.Ăngghen là người đầu tiên đưa ra quan điểm khoa học về vai
trò của cán bộ lãnh đạo, theo hai ông “Muốn thực hiện tư tưởng thì cần có những