Kiểm sát khám nghiệm hiện trường vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ từ thực tiễn thành phố hà nội ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN THỊ NHÂM

KIỂM SÁT KHÁM NGHIỆM HIỆN TRƯỜNG VỤ ÁN VỀ
VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ THAM GIA GIAO THÔNG
ĐƯỜNG BỘ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60.38.01.04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN NGỌC HƯƠNG

HÀ NỘI - 2018


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi, các số liệu ghi trong luận văn là trung thực.Những kết luận
khoa học của luận văn chưa từng công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.

Hà Nội, ngày 28 tháng 3 năm 2018
Tác giả

Trần Thị Nhâm


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KHÁM NGHIỆM HIỆN
TRƯỜNG VÀ CÔNG TÁC KIỂM SÁT VIỆC KHÁM NGHIỆM HIỆN
TRƯỜNG ...................................................................................................................8
1.1. Lý luận chung về công tác khám nghiệm hiện trường .........................................8
1.2. Lý luận chung về công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường .......................19
Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SÁT KHÁM NGHIỆM
HIỆN TRƯỜNG VỤ ÁN VỀ VI PHẠM QUY ĐỊNH THAM GIA GIAO
THÔNG ĐƯỜNG BỘ TỪ THỰC TIỄN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .....................32
2.1. Đặc điểm giao thông đường bộ và tình hình tội phạm vi phạm quy định tham
gia giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội ..........................................................32
2.2.Tổ chức bộ máy hai cấp của Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội kiểm
sát việc khám nghiệm hiện trường vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao
thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................35
2.3 Thực trạng công tác kiểm sát khám nghiệm hiện trường(khám nghiệm tử thi,
khám phương tiện) vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
trên thành phố Hà Nội trong thời gian qua ...............................................................36
2.4. Công tác phối hợp giữa Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội với các cơ
quan liên quan trong công tác giải quyết việc khám nghiệm hiện trường vụ án về vi
phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ .........................................................38
2.5. Đánh giá công tác kiểm sát khám nghiệm hiện trường vụ án (khám nghiệm
tử thi, khám phương tiện) về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ
trên địa bàn thành phố Hà Nội ..................................................................................40
Chương 3: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM SÁT
KHÁM NGHIỆM HIỆN TRƯỜNG VỤ ÁN VỀ VI PHẠM QUY ĐỊNH VỀ
THAM GIA GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ

HÀ NỘI ....................................................................................................................50
3.1. Các giải pháp nâng cao chất lượng kiểm sát khám nghiệm hiện trường vụ án
về vi phạm quy định tham gia giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố hà nội
thời gian tới ...............................................................................................................50
3.2. Một số kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng kiểm sát việc khám nghiệm
hiện trường, khám nghiệm tử thi các vụ án hình sự nói chung, các vụ án về vi
phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ nói riêng .....................................61
KẾT LUẬN ..............................................................................................................77
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................79


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLHS

:

Bộ luật hình sự

BCA

:

Bộ công an

BLTTHS

:

Bộ luật tố tụng hình sự

CQĐT

:

Cơ quan điều tra

ĐTV

:

Điều tra viên

KSĐT

:

Kiểm sát điều tra

KSV

:

Kiểm sát viên

THQCT

:

Thực hành quyền công tố

VAHS

:

Vụ án hình sự

VKS

:

Viện kiểm sát

VKSND

:

Viện kiểm sát nhân dân

VKSNDTC

:

Viện kiểm sát nhân dân tối cao


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong những năm gần đây, tình hình tai nạn giao thông đường bộ diễn
biến phức tạp theo chiều hướng gia tăng, trong đó có nhiều vụ vi phạm

nghiêm trọng Luật giao thông đường bộ gây hậu quả chết nhiều người, thiệt
hại đến sức khoẻ, tài sản của công dân, của các cơ quan tổ chức... dẫn đến
phải khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử.
Việc điều tra, truy tố, xét xử các vụ tai nạn giao thông có được nghiêm
minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật phụ thuộc rất quan trọng đến công
tác khám nghiện hiện trường, đây là yếu tố quyết định vì nó xác định người
tham gia giao thông có lỗi hay không có lỗi, để quyết định truy cứu trách
nhiệm hình sự hay không và áp dụng mức hình phạt.
Trong việc khám nghiệm hiện trường trách nhiệm chủ yếu thuộc về Cơ
quan điều tra để phát hiện, thu thập dấu vết các phương tiện giao thông, dấu
vết con người, để lại nơi gây tai nạn nhằm làm sáng tỏ các tình tiết của vụ tai
nạn giao thông một cách khách quan, toàn diện, đầy đủ.
Trong quá trình khám nghiệm hiện trường các vụ tai nạn giao thông,
Viện kiểm sát có vai trò quan trọng. Điều 201 Bộ luật tố tụng hình sự năm
2015 đã quy định rõ: “Trước khi tiến hành khám nghiệm hiện trường, Điều tra
viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian, địa điểm
tiến hành khám nghiệm để cử Kiểm sát viên kiểm sát khám nghiệm hiện
trường. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát khám nghiệm hiện
trường....[12]”. Thông qua hoạt động này, Viện kiểm sát có trách nhiệm bảo
đảm cho việc khám nghiệm hiện trường của Cơ quan điều tra được thực hiện
đúng quy định của pháp luật, phản ánh đúng thực tế các tình tiết của vụ tai
nạn xảy ra. Là cơ sở quan trọng để Cơ quan điều tra ra các quyết định tiếp
theo phù hợp với diễn biến tính chất, mức độ của vụ việc hình sự và là căn cứ
vững chắc để Viện kiểm sát phê chuẩn các quyết định của Cơ quan điều tra.
1


Thực tế ở thành phố Hà Nội cho thấy: Có rất nhiều vụ án công tác
khám nghiệm hiện trường do không làm tốt việc thu thập dấu vết, vật chứng
chưa đầy đủ dẫn đến quá trình giải quyết vụ án kéo dài, có những vụ việc mà

điều tra lại cũng không thể khắc phục được, thực tế nhiều vụ án phải sửa, huỷ
không xử lý được.
Trong điều kiện cải cách tư pháp hiện nay, các Nghị quyết của Đảng
nhấn mạnh đến vai trò, trách nhiệm của Viện kiểm sát đối với hoạt động điều
tra trong đó có hoạt động khám nghiệm hiện trường. Nghị quyết số 08 ngày
02/01/2002 của Bộ Chính trị về: “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư
pháp trong thời gian tới” đã chỉ rõ: Viện kiểm sát phải thực hành quyền công
tố ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá trình điều tra nhằm không bỏ
lọt người, lọt tội phạm, không làm oan người vô tội [5];Nghị quyết số 49 ngày
02/06/2005 của Bộ chính trị về: “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020”
đã nêu: Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra [3]; Văn
kiện Đại hội X của Đảng đã khẳng định: Phải xây dựng cơ chế công tố gắn
với hoạt động điều tra. Hoạt động kiểm sát khám nghiệm hiện trường nói
chung và kiểm sát khám nghiệm hiện trường các vụ tai nạn giao thông đường
bộ nói riêng là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Viện
kiểm sát. Do vậy, cần nghiên cứu, đổi mới nhằm nâng cao chất lượng hiệu
quả của công tác này.
Để làm tốt công tác kiểm sát khám nghiệm hiện trường nói chung và
kiểm sát khám nghiệm hiện trường các vụ tai nạn giao thông nói riêng, Kiểm
sát viên phải nhận thức đúng vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của
mình trong hoạt động kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường cũng như nắm
vững các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục, quy trình khi tiến hành
khám nghiệm hiện trường, có những hiểu biết cơ bản, nâng cao về các biện
pháp nghiệp vụ sẽ được sử dụng trong quá trình khám nghiệm đáp ứng các
yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động khám nghiệm hiện trường.
2


Vì các lý do trên, tôi đã lựa chọn đề tài “Kiểm sát khám nghiệm hiện
trường vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ từ thực

tiễn thành phố Hà Nội” làm luận văn thạc sỹ của mình nhằm làm rõ hơn về
lý luận cũng như thực tiễn đối với công tác này là yêu cầu cấp thiết, đáp ứng
yêu cầu cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Liên quan đến đề tài này hiện nay có khá nhiều công trình nghiên cứu ở
các mức độ khác nhau. Có thể liệt kê một số công trình nghiên cứu sau:
- Bùi Quang Anh: “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả công
tác khám nghiệm hiện trường các vụ tai nạn giao thông đường bộ trên địa
bàn thành phố Hà Nội”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Cảnh sát nhân
dân, năm 2007 [1].
- Hoàng Đình Ban “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả điều
tra, xử lý tai nạn giao thông đường bộ của Công an thành phố Hà Nội”[4].
- Đoàn Phúc Thịnh “Hoạt động phòng ngừa, điều tra tội vi phạm quy
định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ của Quân đội nhân dân,
thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả”[14]
- Lê Hải Âu: “Tổ chức hoạt động khám nghiệm hiện trường có người
chết chưa rõ nguyên nhân trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh”, Luận văn
thạc sĩ luật học, Học viện Cảnh sát nhân dân, năm 2003 [2].
- Nguyễn Đức Niên: “Tổ chức khám nghiệm hiện trường có người chết
trên địa bàn tỉnh Hà Giang của Cảnh sát điều tra và một số giải pháp nâng cao
hiệu quả”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện Cảnh sát nhân dân, năm 2004 [10]
- Nguyễn Vĩnh Hà: “Các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động khám
nghiệm hiện trường các vụ án vi phạm quy định về điều khiển phương tiện
giao thông đường bộ của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã
hội Công an tỉnh Phú Yên”, Luận văn thạc sĩ luật học, Học viện cảnh sát nhân
dân, năm 2005 [6]
3


- Ngô Xuân Khang, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh: “Kiểm sát

điều tra tại hiện trường trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, Luận văn thạc sĩ luật
học, Học viện Khoa học xã hội, năm2013 [7].
- Vũ Văn Kiền “Tổ chức hoạt động điều tra các vụ án vi phạm quy
định về an toàn giao thông vận tải đường bộ trên địa bàn thành phố Hải
Phòng” [9].
- Phạm Xuân Khoa “Kiểm sát khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm
tử thi trong giải quyết các vụ án xâm phạm trật tự xã hội”, Luận văn thạc sĩ
luật học, Học viện Khoa học xã hội Việt nam, năm 2014 [8].
-Hồ Văn Lai “Điều tra, khám phá các vụ vi phạm quy định về điều
khiển phương tiện giao thông đường bộ” [18].
-Trần Văn Sơn “Phòng ngừa và điều tra tội phạm vi phạm quy định về
điều khiển phương tiện giao thông đường bộ trên tuyến quốc lộ 1A của Cảnh
sát nhân dân công an tỉnh Hà Tĩnh” [19].
-Cục cảnh sát đường bộ, đường sắt…chuyên đề: “Tai nạn giao thông,
nguyên nhân và giải pháp phòng ngừa” [20].
Đề tài cấp Bộ “Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng thực hành
quyền công tố và kiểm sát điều tra các vụ án vi phạm quy định về điều khiển
phương tiện giao thông đường bộ, trên địa bàn thành phố Hà Nội trong tình
hình hiện nay” Viện kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội, năm 2014 [15].
Nhìn chung các công trình nghiên cứu kể trên ở các mức độ khác nhau
đã đề cập đến đề tài này. Tuy nhiên, mới chỉ đề cập đến những vấn đề chung
nhất, phân tích, tìm hiểu các quy định của pháp luật hoặc nghiên cứu dưới
dạng đơn lẻ, giới hạn trong từng loại án giết người, giao thông ở một số địa
bàn khác…đến nay chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu một cách có
hệ thống công tác“Kiểm sát khám nghiệm hiện trường vụ án về vi phạm quy
định về tham gia giao thông đường bộ từ thực tiễn thành phố Hà Nội”.

4

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài là nghiên cứu một cách có hệ thống những quy
định của pháp luật về công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường trong
giải quyết các vụ án về vi phạm quy định tham gia giao thông đường bộ từ
thực tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm bổ sung, hoàn
thiện các quy định của pháp luật về công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện
trường trong giải quyết các vụ án về vi phạm quy định tham gia giao thông
đường bộ từ thực tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội.
3.2.Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ sau đây:
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về công tác khám nghiệm hiện
trường và công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường trong giải quyết
các vụ án về vi phạm quy định tham gia giao thông đường bộ từ thực tiễn trên
địa bàn thành phố Hà Nội.
- Đánh giá đúng thực trạng của công tác kiểm sát việc khám nghiệm
hiện trường từ đó chỉ ra được những ưu điểm, hạn chế, tồn tại, tìm ra nguyên
nhân của những hạn chế, tồn tại để đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm
nâng cao hiệu quả công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường trong giải
quyết các vụ án về vi phạm quy định tham gia giao thông đường bộ từ thực
tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc
khám nghiệm hiện trường trong giải quyết các vụ án về vi phạm quy định
tham gia giao thông đường bộ từ thực tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội.

5

4.2. Phạm vi nghiên cứu
Những vấn đề lý luận và thực tiễn công tác kiểm sát việc khám nghiệm
hiện trường trong giải quyết các vụ án về vi phạm quy định tham gia giao
thông đường bộ từ thực tiễn trên địa bàn thành phố Hà Nội. Với thời điểm 05
năm (từ 2013 đến 2017)
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Để đạt được mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn dựa trên quan
điểm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta, của ngành
Kiểm sát nhân dân về công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường.
Luận văn sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu cụ thể như:
các phương pháp phân tích, hệ thống, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa, thống
kê, đối chiếu, chứng minh, khảo sát thực tiễn, diễn giải, quy nạp, trao đổi
chuyên gia…
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Ở một mức độ nhất định, kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử
dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ yêu cầu nâng cao chất lượng công tác
kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường trong giải quyết các vụ án về vi phạm
quy định tham gia giao thông đường bộ nói chung trên địa bàn thành phố Hà
Nội nói riêngcho đội ngũ Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân các cấp khi
được giao nhiệm vụ thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra các vụ án về
vi phạm các quy định tham gia giao thông đường bộ trong giai đoạn hiện nay
và sắp tới. Bên cạnh đó, luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ
cho công tác nghiên cứu và giảng dạy các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ
chuyên đề về công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường tại Trường
Đại học Kiểm sát Hà Nội và tại Trường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm
sát Thành phố Hồ Chí Minhcũng như các khóa tập huấn chuyên sâu của
ngành Kiểm sát nhân dân.
6

Ngoài ra, kết quả nghiên cứu của luận văn còn có thể được sử dụng để
xây dựng các kỹ năng nghề nghiệp, các thao tác nghiệp vụ để phục vụ công
tác thực tiễn tại các Viện kiểm sát nhân dân.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 03 chương:
Chương 1. Lý luận chung về công tác khám nghiệm hiện trường và
công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường vụ án về vi phạm quy định về
tham gia giao thông đường bộ.
Chương 2. Thực trạng công tác kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường
vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ từ thực tiễn
thành phố Hà Nội.
Chương 3.Các giải pháp nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc
khám nghiệm hiện trường vụ án về vi phạm quy định về tham gia giao thông
đường bộ từ thực tiễn thành phố Hà Nội trong thời gian tới

7


Chương 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC KHÁM NGHIỆM HIỆN TRƯỜNG
VÀ CÔNG TÁC KIỂM SÁT VIỆC KHÁM NGHIỆM HIỆN TRƯỜNG
1.1. Lý luận chung về công tác khám nghiệm hiện trường
1.1.1. Khái niệm hiện trường, khái niệm khám nghiệm hiện trường
và phân loại hiện trường
1.1.1.1. Khái niệm hiện trường, khái niệm khám nghiệm hiện trường
Hiện nay khái niệm hiện trường được nghiên cứu dưới nhiều góc độ và
quan điểm khác nhau.

Theo Từ điển Tiếng Việt, Viện ngôn ngữ học, năm 2001: “Hiện trường
là nơi xảy ra sự việc”[17]. Khái niệm này đã chỉ rõ được không gian của hiện
trường mà việc định vị được hiện trường có ý nghĩa quan trọng trong việc tổ
chức khám nghiệm hiện trường để thu thập dấu vết hình sự. Tuy nhiên, phạm
vi của khái niệm này quá rộng và không chỉ rõ được tính chất của sự việc xảy
ra đó là sự việc gì. Nội dung của khái niệm đã chỉ ra bản chất của hiện trường:
Hiện trường phải là “nơi”, tức là phải có sự tồn tại của một địa điểm
nhất định trong không gian. Sự việc xảy ra phải được tồn tại ở một địa điểm
nào đó trong không gian và phải có một thời gian nhất định cho sự việc xảy
ra.Bởi lẽ, mọi sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan không thể vận
động, tồn tại ngoài không gian và thời gian.
Phải có sự việc xảy ra.Trong khái niệm này sự việc xảy ra có thể là sự
việc mang tính bất kỳ.Từ khái niệm này có thể khẳng định rằng mỗi sự việc,
hiện tượng trong hiện thực khách quan thì đều có hiện trường. Vì vậy, trong
thực tiễn cuộc sống thuật ngữ này được sử dụng rất phổ biến trong nhiều lĩnh
vực. Khái niệm này chưa chỉ rõ được tính chất của sự việc, hiện tượng xảy ra
nên nó mang tính khái quát cao và chưa làm rõ được bản chất của hiện trường
trong khoa học hình sự.
8


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full