Giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại từ thực tiễn xét xử tại tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh sơn la ( Luận văn thạc sĩ)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHAN THỊ TRANG

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH THƯƠNG MẠI TỪ
THỰC TIỄN XÉT XỬ TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH SƠN LA

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC

Hà Nội, 2018


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHAN THỊ TRANG

GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH THƯƠNG MẠI
TỪ THỰC TIỄN XÉT XỬ TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN TRÊN ĐỊA
BÀN TỈNH SƠN LA
Ngành:

Luật kinh tế

Mã số:

838 01 07

LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HỒ NGỌC HIỂN

Hà Nội, 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tơi và được sự
hướng dẫn khoa học của TS. Hồ Ngọc Hiển. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa
được công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.Những số liệu trong bài phục vụ cho
việc phân tích, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ
trong phần tài liệu tham khảo.Ngồi ra, trong luận văn cịn sử dụng một số nhận xét,
đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn
và chú thích nguồn gốc. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tơi xin hoàn toàn chịu
trách nhiệm về nội dung luận văn của mình.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Phan Thị Trang


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLTTDS

Bộ luật tố tụng dân sự

KDTM

Kinh doanh thương mại

TAND

Tòa án nhân dân

TTDS

Tố tụng dân sự


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TRANH CHẤP KINH
DOANH, THƯƠNG MẠI VÀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH
DOANH THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN ........................................................... 7
1.1. Những vấn đề lý luận về tranh chấp kinh doanh, thương mại ........................ 7
1.2. Cơ sở pháp lý về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án 12
Chương 2 PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH,
THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN Ở VIỆT NAM VÀ THỰC TIỄN XÉT XỬ
CÁC TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI TẠI TÒA ÁN
NHÂN DÂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA .............................................. 25
2.1. Những nguyên tắc pháp lý cơ bản trong việc giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại tại Tòa án .............................................................................. 25
2.2 Những yêu cầu của việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại
Tòa án .................................................................................................................. 31
2.3. Thực tiễn xét xử các tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án nhân dân
các cấp trên địa bàn tỉnh Sơn La. ........................................................................ 45
Chương 3 MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI

QUYẾT TRANH CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI BẰNG TÒA ÁN
VÀ CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG XÉT XỬ TRANH
CHẤP KINH DOANH, THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH SƠN LA 71
3.1. Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật giải quyết tranh chấp kinh doanh,
thương mại bằng Tòa án ...................................................................................... 71
3.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng xét xử giải quyết tranh chấp kinh doanh,
thương mại tại Tòa án nhân dân các cấp trên địa bàn tỉnh Sơn La......................... 74
KẾT LUẬN ........................................................................................................ 79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 81


DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1: So sánh phương thức giải quyết tranh chấp bằng Tòa án, Trọng tài, Hòa
giải, Thương lượng .............................................................................................. 15
Bảng 2: Phân loại theo loại vụ việc (quan hệ tranh chấp) .................................. 46
Bảng 3: Phân loại theo năm xét xử ..................................................................... 47
Bảng 4: Phân loại theo cấp xét xử ...................................................................... 48
Bảng 5: Số án phúc thẩm đã thụ lý theo loại án như sau: .................................. 48


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hoạt động kinh doanh, thương mại là một hoạt động có từ rất lâu trên thế
giới. Ngay từ thời cổ đại đã xuất hiện các thương gia, các nhà buôn và giữa họ
diễn ra các hoạt động trao đổi hàng hố. Chính các hoạt động này đã góp phần
khơng nhỏ vào sự phát triển kinh tế, sự giao lưu văn hoá giữa các dân tộc. Ngày
nay, khái niệm kinh doanh, thương mại ngày càng được hoàn thiện và mở rộng
hơn để phù hợp với sự phát triển của xã hội, nó khơng chỉ còn là một khái niệm
chung chung mà đã được cụ thể hoá trong các văn bản pháp luật. Hầu hết các

quốc gia đều có các văn bản pháp luật để điều chỉnh, mặc dù có thể tên gọi có
thể khác nhau và có những chuyển biến tích cực, hợp tác và giao lưu thương mại
ngày càng phát triển. Ngày nay nền kinh tế thị trường ở Việt Nam đã tạo điều
kiện cho các quan hệ thương mại hình thành, phát triển đa dạng và phức tạp. Để
điều chỉnh và tạo khung pháp lý cho hoạt động KDTM của các doanh nghiệp,
Việt Nam đã ban hành hệ thống các văn bản pháp luật điều chỉnh hoạt động kinh
doanh, thương mại trong đó có Bộ luật dân sự 2015, Luật Doanh nghiệp 2014,
Luật Thương mại 2005, Luật đầu tư 2014 và Luật trọng tài thương mại 2014…,
bước đầu đã giúp hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp phát triên toàn
diện hơn.
Cùng với sự phát triển đa dạng và phức tạp của các quan hệ kinh doanh,
thương mại thì việc xảy ra các tranh chấp trong quan hệ kinh doanh, thương mại
là điều tất yếu khách quan. Để giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương
mại các bên có thể lựa chọn một phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp dựa
trên các yếu tố như mục tiêu đạt được, mối quan hệ giữa các bên, thời gian và
chi phí…Theo pháp luật Việt Nam quy định thì có các phương thức giải quyết
tranh chấp trong kinh doanh sau: thương lượng, hòa giải, trọng tài thương mại
và tịa án. Theo đó khi xảy ra tranh chấp các bên có thể trực tiếp thương lượng
với nhau để giải quyết, trường hợp không thương lượng được thì có thể thực
hiện với sự trợ giúp của bên thứ ba thơng qua hịa giải, trọng tài hoặc tòa án.
1


Mỗi phương thức đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng nhưng nhìn chung
đều hướng tới việc giải quyết xung đột giữa các bên, bảo vệ lợi ích hợp pháp và
chính đáng của các bên khi tham gia vào hoạt động kinh doanh thương mại.
Ở Việt Nam, giải quyết tranh chấp trong kinh doanh, thương mại bằng
con đường toà án đang là phương thức giải quyết thông dụng và phổ biến hiện
nay. Giải quyết tranh chấp trong kinh doanh, thương mại bằng con đường tồ án
mang tính cưỡng chế cao và các bên khơng cần phải có sự thoả thuận trước.

Trong quá trình học tập và kết hợp với thời gian cơng tác tại địa phương
mình thì em thấy được sự cần thiết của việc giải quyết tranh chấp kinh doanh,
thương mại ở nước ta là vô cùng quan trọng, khơng chỉ bảo đảm qùn lợi, lợi
ích giữa các bên mà còn có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của kinh tế
đất nước nói chung và của địa bàn tỉnh Sơn La nói riêng. Giải quyết tranh chấp
kinh doanh thương mại sẽ góp phần lớn lao trong việc xây dựng môi trường
kinh doanh lành mạnh cho sự phát triển riêng của toàn bộ hệ thống tổ chức
doanh nghiệp trên toàn tỉnh.
Trong giai đoạn này, Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Sơn La cũng đã
đạt được những mục tiêu về kết quả nhất định trong công tác giải quyết tranh
chấp kinh doanh, thương mại. Tuy nhiên trên thực tiễn thì cơng tác giải qút
tranh chấp về kinh doanh, thương mại cũng đã gặp phải những vẫn đề vướng
mắc cần phải nghiên cứu và khắc phục. Như thực tiễn áp dụng pháp luật để giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại còn nhiều nhận thức khác nhau; nhiều
văn bản hướng dẫn các quy định về giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương
mại vẫn chưa có sự thống nhất...dẫn đến tình trạng có nhiều vụ án bị kéo dài thời
gian giải quyết, phải giải quyết qua nhiều cấp thẩm quyền; tình trạng bản án bị
sửa đổi, bỏ, hủy càng nhiều.Tình hình trên do nhiều nguyên nhân chủ quan và
nguyên nhân khách quan.
Với ý nghĩa góp phần giải đáp những yêu cầu nói trên, đóng góp những tri
thức lý luận nhằm phục vụ công tác nghiên cứu khoa học về pháp luật dân sự,
thương mại nói chung và nhằm nâng cao nhận thức về vai trò của Tòa án và các
2


quy định của pháp luật điều chỉnh hoạt động giải quyết tranh chấp kinh doanh,
thương mại nói riêng, tác giả chọn đề tài “Giải quyết tranh chấp kinh doanh
thương mại từ thực tiễn xét xử tại Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Sơn La”
làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ Luật Kinh tế của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Thực tế trước đây đã có một số đề tài, cơng trình nghiên cứu khoa học
quan trọng về việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại ở các cấp độ
khác nhau và theo nhiều khía cạnh khác nhau như: do nhà nước thực hiên “
Trọng tài kinh tế Nhà nước” do Bộ Tư pháp chủ trì; Luận văn thạc sĩ Luật học
của Nguyễn Thị Vân Anh về “ Giải quyết tranh chấp công ty bằng Tòa án ở Việt
Nam” ; Luận văn thạc sĩ của Cung Mỹ Anh về “ Giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự”...
Tất cả những cơng trình nêu trên chủ ́u đã tiếp cận được thực trạng về
quá trình giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại từ góc độ luật thực định,
nhưng vẫn còn một vài vấn đề chưa nghiên cứu một cách tồn diện, đầy đủ và có
hệ thống cả trong tố tụng và ngoài tố tụng và đa phần chưa nghiên cứu sâu về
quá trình, trình tự tố tụng để giải quyết tranh chấp trên. KDTM tại các TAND
cịn nhiều lúng túng, chưa có định hướng cụ thể. Vì vậy, rất cần thiết có nhiều
hơn nữa các nghiên cứu chuyên sâu về nội dung này, đặc biệt là những nghiên
cứu mang tính áp dụng thực tế.
Chính vì thế, việc nghiên cứu thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại tại Tòa án nhân dân trên địa bàn tỉnh Sơn La, sẽ đóng góp
định hướng sửa đổi hoàn thiện các quy định pháp luật trong lĩnh vực này để
phục vụ cho công tác của ngành TAND và VKSND, góp phần nâng cao hiệu
quả giải quyết tranh chấp KDTM trên thực tế là thật sự cần thiết và hoàn toàn
phù hợp với yêu cầu mới trong giai đoạn hiện nay. Việc nghiên cứu các vấn đề
thực tiễn giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tòa án - sẽ mang
tới những cái nhìn mới mẻ hơn về thực tiễn giải quyết loại tranh chấp này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3


3.1 Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở kế thừa có chọn lọc những thành quả của các đề tài, công
trình nghiên cứu đi trước, luận văn hướng tới mục đích nghiên cứu sâu sắc

thêm về mặt lý luận và thực tiễn áp dụng của các quy định của pháp luật về
việc giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại thông qua việc nghiên cứu,
đánh giá việc giải quyết loại tranh chấp này trên địa bàn tỉnh Sơn La, từ đó đề
ra các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác xét xử các tranh chấp
kinh doanh, thương mại.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
Để làm sáng tỏ các mục đích nghiên cứu trên, luận văn đi vào thực hiện
những nhiệm vụ sau:
Nghiên cứu những vấn đề lý luận chung của pháp luật Việt Nam về giải
quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại.
Nghiên cứu về thực tiễn xét xử các tranh chấp kinh doanh, thương mại tại
TAND trên địa bàn tỉnh Sơn La trong giai đoạn 4 năm (từ năm 2014 đến năm
2017).
Đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết tranh chấp
kinh doanh, thương mại và phương hướng hoàn thiện pháp luật tố tụng hiện nay
ở Việt Nam để phục vụ tốt hơn trong quá trình hội nhập kinh tế.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tượng nghiên cứu
Giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại từ thực tiễn xét xử tại
TAND trên địa bàn tỉnh Sơn La.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Những vấn đề lý luận và thực tiễn trong việc giải quyết tranh chấp kinh
doanh, thương mại tại TAND trên địa bàn tỉnh Sơn La trong giai đoạn 04 năm,
từ năm 2014 đến năm 2017.
Do điều kiện nghiên cứu và quá trình thực hiện còn hạn chế, luận văn
chỉ tập trung vào nghiên cứu thủ tục và trình tự giải quyết tranh chấp KDTM ở
4


giai đoạn sơ thẩm tại TAND trên địa bàn tỉnh Sơn La.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn giải quyết các nội dung khoa học của đề tài dựa trên cơ sở
phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng của Triết học Mác – Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh; các đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng; các văn
bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành; các đề tài, cơng trình nghiên
cứu khoa học trước đó và các tài liệu tham khảo chuyên ngành. Đồng thời, luận
văn cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành như: phương pháp
phân tích tổng hợp; phương pháp thống kê số liệu, phương pháp so sánh đối
chiếu, phương pháp logic, thực tiễn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học của tác giả dưới góc độ luật
dân sự, thương mại, có ý nghĩa về mặt lý luận cũng như thực tiễn đối với công
tác giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại trên địa bàn tỉnh Sơn La nói
riêng và trên phạm vi cả nước nói chung.
Về mặt lý luận, luận văn là cơng trình nghiên cứu góp phần hiểu rõ hơn về
việc giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại bằng phương thức Tòa án,
đồng thời luận văn còn có ý nghĩa góp phần làm phong phú thêm nguồn tài liệu
tham khảo nhằm phục vụ công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học pháp luật
dân sự, thương mại.
Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu thể hiện trong luận văn là tư liệu góp
phần giúp đỡ các cơ quan THTT và người THTT trên địa bàn tỉnh Sơn La cũng
như trên phạm vi toàn quốc áp dụng đúng các quy định của pháp luật về việc
giải quyết tranh chấp kinh doanh, thương mại trong thực tiễn, đóng góp cho việc
nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tranh chấp KDTM và thống nhất áp dụng
pháp luật.
7. Cơ cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
được cơ cấu thành ba chương:
5

Chương 1: Những vấn đề lý luận về tranh chấp kinh doanh, thương mại
và giải quyết tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án nhân dân.
Chương 2: Pháp luật về giải quyết tranh chấp, thương mại bằng Tòa án ở
Việt Nam và thực tiễn xét xử các tranh chấp kinh doanh thương mại tại Tòa án
nhân dân trên địa bàn tỉnh Sơn La.
Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về giải quyết tranh chấp
kinh doanh, thương mại bằng Tòa án và các giải pháp nâng cao chất lượng xét
xử tranh chấp kinh doanh, thương mại trên địa bàn tỉnh Sơn La.

6


Luận vận đậy đu ở file:Luận vận Full