Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội

MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt
GPMB
BT
HT
TĐC
UBND
GCNQSDĐ
GCN
QSD

Diễn giải
Giải phóng mặt bằng
Bồi thường
Hỗ trợ
Tái định cư
Uỷ ban nhân dân
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
Giấy chứng nhận
Quyền sử dụng

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ

Hình 2.1.

Bản đồ quy hoạch sử dụng đất quận Tây Hồ.......Error: Reference source
not found


i

Quận Tây Hồ là một quận nằm ở phía bắc nội thành thủ đô Hà Nội, được
thành lập từ năm 1995 và được xác định là trung tâm dịch vụ – du lịch - văn
hóa, vùng có cảnh quan thiên nhiên của Hà Nội. Theo định hướng phát triển
của thủ đô Hà Nội đến năm 2020, toàn bộ quận Tây Hồ thuộc khu vực phát
triển của Thành phố trung tâm, có điều kiện đặc biệt thuận lợi thu hút các
nguồn lực vốn tài chính, nguồn nhân lực và khoa học công nghệ để thúc đẩy
nhanh sự phát triển kinh tế – xã hội của quận nói riêng và của Hà Nội nói
chung. Do đó quỹ đất Nhà nước cần phải thu hồi để thực hiện các dự án xây
dựng trên địa bàn quận Tây Hồ trong những năm gần đây và sắp tới được thực
hiện với số lượng lớn, nhưng phần lớn lại bị ách tắc ở khâu bồi thường GPMB
cho người bị thu hồi đất dẫn đến tiến độ bồi thường GPMB một số dự án còn
chậm, kéo dài. Nguyên nhân chủ yếu là do chính sách BT, HT, TĐC của Nhà
nước có nhiều điểm chưa hợp lý khi áp dụng trên thực tế, người bị thu hồi đất
thấy mình chưa được bồi thường thoả đáng, đặc biệt là đối với những người
dân trong diện di dời phải thay đổi nghề nghiệp, điều kiện sống, học tập, thay
đổi tập quán và các vấn đề tâm lý, xã hội khác. Do vậy để phần nào thấy được
bức tranh toàn cảnh của công tác bồi thường GPMB đối với các dự án Nhà
nước thu hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ trong thời gian vừa qua, từ đó đề ra
được những giải pháp và kiến nghị thiết thực nhằm khắc phục các vấn đề còn
tồn tại, khó khăn và vướng mắc trong công tác bồi thường GPMB trên địa bàn
quận nhằm đẩy nhanh được tiến độ bồi thường GPMB trong thời gian tới, tôi
xin chọn đề tài “Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận
văn của mình.
Để làm rõ được vấn đề của luận văn, tôi phân bố cục của luận văn làm
3 chương, cụ thể như sau:


ii

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA BỒI THƯỜNG GPMB
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
I. Các vấn đề lý luận trong công tác BT GPMB
1. Các khái niệm: làm rõ các khái niệm về GPMB, thu hồi đất, BT khi
Nhà nước thu hồi đất, HT khi Nhà nước thu hồi đất
2. Sự cần thiết của công tác BT GPMB: trong đó khẳng định vai trò
của công tác BT GPMB trên thực tế bởi đối với bất kỳ loại đất nào khi bị thu
hồi cũng tạo nên những khó khăn nhất định cho người bị thu hồi đất do vậy
công tác BT GPMB là không thể thiếu nhằm đảm bảo ổn định cuộc sống cho
người dân, đảm bảo lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Công tác BT
GPMB nếu được thực hiện tốt sẽ góp phần quan trọng giúp cho việc GPMB
được thực hiện suôn sẻ, rất cần thiết để xây dựng các công trình mới đáp ứng
nhu cầu đổi mới của xã hội; nhằm sử dụng đất đai hợp lý và hiệu quả hơn.
3. Yêu cầu đối với công tác BT GPMB:
- Phải thực hiện theo đúng các quy định của Nhà nước:
- Đảm bảo sự cân đối, hài hoà lợi ích giữa người bị thu hồi đất, chủ đầu
tư và Nhà nước
- Đảm bảo tiến độ thực hiện nhanh chóng, chính xác trong số liệu thống
kê đất đai và tài sản trên đất nhằm đảm bảo quyền lợi cho người bị thu hồi đất
- Đảm bảo được tính dân chủ, tạo điều kiện cho người dân phát huy
quyền làm chủ của mình; công khai trong quá trình thực hiện và thực hiện
công bằng đối với tất cả các đối tượng bị thu hồi đất
4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác BT GPMB:
- Cơ chế chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực BT
GPMB có ảnh hưởng lớn nhất; cần phải có sự thay đổi trong từng giai đoạn
để phù hợp với thực tế.


iii

- Đặc điểm kinh tế, xã hội, trình độ dân trí của từng địa phương khác
nhau nên công tác BT thiệt hại khi GPMB cũng có những đặc trưng riêng ở
từng nơi.
- Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là là phương tiện quan trọng
góp phần đảm bảo công bằng, dân chủ, văn minh trong công tác BT GPMB.
Bất kỳ phương án BT GPMB nào cũng phải dựa trên một quy hoạch và kế
hoạch sử dụng đất để đạt được các yêu cầu về hiệu quả kinh tế xã hội cao nhất
- Công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là căn cứ pháp lý
quan trọng để tiến hành việc BT GPMB, tạo điều kiện thuận lợi, nhanh chóng
cho việc lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tránh được những
khiếu kiện tranh chấp liên quan đến khu đất bị thu hồi
- Công tác định giá đất và tài sản trên đất nếu sát với giá thực tế trên thị
trường sẽ nhận được sự đồng tình, ủng hộ cao của người bị thu hồi đất
- Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của lực lượng cán bộ làm công tác GPMB
- Sự hợp tác, đồng thuận của người bị thu hồi đất
II. Khái quát hệ thống pháp lý trong công tác BT GPMB:
- Hiến pháp năm 1980 và Luật đất đai năm 1988 quy định đất đai thuộc
sở hữu toàn dân, do vậy không được BT về đất khi GPMB mà chỉ được BT
thiệt hại về tài sản trên đất và những thiệt hại do việc thu hồi đất gây nên;
trong trường hợp người bị thu hồi đất cần có đất để sử dụng thì được cấp đất
khác. Sau đó Luật đất đai 1993 ra đời đã đánh dấu sự thay đổi lớn trong chính
sách thu hồi đất và BT GPMB, đã quy định trong trường Nhà nước thu hồi đất
đang sử dụng của người sử dụng đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an
ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thì người bị thu hồi đất được đền bù
thiệt hại
Sau Luật đất đai 1993, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản dưới Luật
nhằm cụ thể hoá các điều luật, quy định chi tiết cụ thể và chặt chẽ hơn về vấn

iv

đề thu hồi đất và bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên với sự phát triển và thay đổi
nhanh chóng của đất nước, đã phát sinh nhiều vấn đề trong quá trình GPMB
mà những quy định của pháp luật hiện hành không thể giải quyết được.
- Luật đất đai 2003 ra đời và các văn bản dưới Luật được ban hành đã
đưa ra được những chính sách thoả đáng, khắc phục được những hạn chế và
ngày càng phù hợp hơn khi áp dụng vào thực tế của nước ta.
Đã có nhiều văn bản dưới luật để bổ sung hoàn thiện cho công tác BT
GPMB như Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004; Nghị định
84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007; Nghị định 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009
của Chính phủ
III. Trình tự, thủ tục tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và
tái định cư: được quy định tại Điều 29, 30, 31 của Nghị định 69/2009/NĐCP; đối với công tác BT GPMB tại Thành phố Hà Nội được quy định chi tiết,
cụ thể tại chương VI Quyết định 108/2009/QĐ-UBND gồm các bước sau,
trong mỗi bước có quy định cụ thể về thời gian và thủ tục thực hiện:
- Thông báo thu hồi đất
- Thành lập Hội đồng BT, HT và TĐC; thành lập Tổ công tác
- Lập, phê duyệt kế hoạch tiến độ chi tiết giải phóng mặt bằng
-Thẩm tra dự toán chi phí tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ
và tái định cư
- Người có đất bị thu hồi thực hiện kê khai hiện trạng nhà đất
- Tổ chức điều tra hiện trạng, xác minh nội dung kê khai
- Lập phương án chi tiết bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
- Niêm yết công khai, lấy ý kiến về phương án BT, HT, TĐC và quy chế
bắt thăm căn hộ, lô đất tái định cư.
- Hoàn chỉnh và thẩm định phương án chi tiết BT, HT, TĐC
- Quyết định thu hồi đất

v

- Quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
-Niêm yết công khai, thông báo và thực hiện chi trả tiền BT, HT, bố trí TĐC
- Người sử dụng đất bàn giao đất bị thu hồi
- Khiếu nại và giải quyết khiếu nại
- Cưỡng chế thi hành quyết định thu hồi đất
IV.Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư:
1. Điều kiện để được bồi thường về đất và những trường hợp thu hồi
đất mà không được bồi thường.
2. Chính sách bồi thường, hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp: trong đó
người bị thu hồi đất nông nghiệp được bồi thường về đất, chi phí hợp lý đầu
tư vào đất còn lại, cây trồng vật nuôi, các công trình xây dựng trên đất, di
chuyển mồ mả; hỗ trợ ổn định đời sống ổn định sản xuất; hỗ trợ chuyển đổi
nghề nghiệp và tạo việc làm.
3. Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất ở: trong đó
người bị thu hồi đất ở được bồi thường bằng giá trị quyền sử dụng đất tính
theo giá đất tại thời điểm quyết định thu hồi đất; được bồi thường nhà và công
trình xây dựng trên đất, được hỗ trợ di chuyển; bố trí tái định cư.

Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG GPMB KHI
NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN TÂY HỒ, HÀ
NỘI
I. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội và tình hình sử dụng
đất quận Tây Hồ:
II. Khái quát về kết quả công tác BT GPMB trên địa bàn quận trong
thời gian vừa qua:
Trong những năm vừa qua trên địa bàn quận Tây Hồ đã triển khai thực
hiện nhiều dự án đầu tư xây dựng, bộ mặt của quận đã được thay đổi đáng kể,

vi

kéo theo đó nhu cầu phải thu hồi đất thực hiện GPMB ngày càng tăng cao.
Ngoài các công trình dân sinh như đường, trường, trạm, nhà văn hóa... có
nhiều dự án lớn, dự án trọng điểm của quận nhằm hướng tới kỷ niệm 1000
năm Thăng Long – Hà Nội như dự án nâng cấp mở rộng đường Lạc Long
Quân, xây dựng đường Nguyễn Hoàng Tôn, xây dựng hạ tầng kỹ thuật xung
quanh Hồ Tây, đường Văn Cao - Hồ Tây, cầu Nhật Tân, đường vành đai II
Trong 3 năm 2008, 2009, 2010 tổng số dự án GPMB triển khai trên địa
bàn quận là 98 dự án, đã hoàn thành 51 dự án; thu hồi 70.1 ha đất.
III. Thực trạng công tác Bồi thường GPMB trên địa bàn quận Tây Hồ:
1. Trình tự thủ tục và tiến độ thực hiện BT GPMB các dự án trên địa
bàn quận:
Công tác BT GPMB trên địa bàn quận được thực hiện theo đúng trình tự,
thủ tục quy định, tuy nhiên trên thực tế vấn đề thời gian thực hiện thường
không được đảm bảo. Trong mỗi bước của công tác BT GPMB khi triển khai
trên thực tế đều vấp phải những khó khăn vướng mắc nhất định dẫn đến toàn
bộ công tác BT GPMB không đảm bảo được tiến độ đề ra, có dự án bị kéo dài
tới 2, 3 năm chưa xong
Khâu khó khăn nhất và mất nhiều thời gian nhất là điều tra kiểm đếm
hiện trạng, xác minh nội dung kê khai của chủ sử dụng đất. Một số dự án phải
tổ chức điều tra khảo sát làm nhiều đợt có thể mất tới hàng năm. Nhiều trường
hợp hộ gia đình chống đối không cho Tổ công tác vào điều tra khảo sát gây
khó khăn cho việc lên phương án BT, HT, TĐC về sau.
Điểm mới trong công tác thành lập Hội đồng BT, HT, TĐC và Tổ công
tác của một số dự án BT GPMB quận Tây Hồ đó là trong thành phần Hội
đồng ngoài các thành viên bắt buộc theo quy định còn có thêm một số thành
viên khác như Trưởng Công an quận, Trưởng Ban chỉ huy quân sự Quận, Chủ
tịch Mặt trận tổ quốc quận….; thành phần Tổ công tác có thêm các thành viên

vii

như đại diện công an phường, cán bộ tư pháp phường, chủ nhiệm hoặc phó
chủ nhiệm Hợp tác xã và các đội trưởng quản lý đất nông nghiệp bị thu hồi….
2. Thực trạng BT, HT đối với đất nông nghiệp:
- Đơn giá BT đất nông nghiệp theo quy định được căn cứ theo khung giá
đất nông nghiệp được UBND Thành phố công bố hàng năm. Tuy nhiên từ
năm 2008 đến nay giá BT đất nông nghiệp vẫn ở mức là 252.000 đồng/m2.
Vì Tây Hồ có địa giới hành chính cấp quận nên việc thu hồi đất nông
nghiệp của hộ gia đình, cá nhân tại các phường thuộc quận ngoài việc được
bồi thường theo giá đất nông nghiệp còn được hỗ trợ bằng 30% giá đất ở
trung bình của khu vực
- Việc thu hồi đất nông nghiệp tại các dự án trên địa bàn quận gặp phải sự
bất hợp tác của người dân nguyên nhân chính là do phương án chuyển đổi
nghề nghiệp, tạo việc làm cho người dân chưa được chủ đầu tư chú trọng,
người bị thu hồi đất e ngại và lo sợ những vấn đề về mặt xã hội sau này khi họ
không còn đất sản xuất, không có việc làm.
3. Thực trạng BT, HT, TĐC đối với đất ở:
Việc thu hồi đất ở tại các dự án trên địa bàn quận Tây Hồ trong thời gian
vừa qua gặp rất nhiều khó khăn; người dân chống đối, khiếu kiện, không chịu
bàn giao mặt bằng cho dự án. Nguyên nhân chính nằm ở 2 vấn đề lớn đó là
đơn giá bồi thường đất ở và chính sách tái định cư.
- Hiện nay do thực trạng chung tại các quận, huyện chưa có cơ quan thẩm
định giá tại thời điểm thu hồi đất mà vẫn chủ yếu áp dụng theo bảng giá đất ở
được công bố hàng năm của Thành Phố. Mà đơn giá bồi thường theo bảng giá
đất của Thành phố lại thấp hơn rất nhiều so với giá chuyển nhượng thực tế trên
thị trường nên vấp phải sự chống đối đòi tăng đơn giá BT đất của người dân.
- Chính sách tái định cư cho các dự án cũng gặp nhiều vấn đề bất cập. Do

quỹ đất ở của quận Tây Hồ hạn chế nên không thể bố trí TĐC tại chỗ bằng đất


viii

ở cho người bị thu hồi đất mà phải bố trí TĐC bằng chung cư cao tầng. Phần
lớn dự án thu hồi đất tại quận không được bố trí được TĐC tại chỗ do quỹ đất
và quỹ nhà tại quận không đủ nên các dự án phải xin Thành phố cấp quỹ nhà
TĐC ở các quận, huyện khác. Công tác chuẩn bị quỹ nhà TĐC của một số dự
án chưa đi trước một bước đã gây không ít khó khăn cho công tác bồi thường
GPMB. Ngoài ra chất lượng các khu nhà TĐC cũng là một vấn đề quan trọng
khiến cho người bị thu hồi đất không chịu di dời đến nơi ở mới do phần lớn
các khu nhà này có chất lượng thấp, cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, yếu mọi
mặt, không được quản lý chặt chẽ; chưa được quy hoạch chi tiết, đồng bộ; hạ
tầng kỹ thuật chưa gắn liền với hạ tầng xã hội như nhà trẻ, trường học, chợ,
khu vui chơi, giải trí....
Vì vậy để góp phần khắc phục phần nào những vấn đề khó khăn trong
công tác thu hồi đất ở, UBND quận đã kịp thời đề xuất xin UBND Thành phố
tăng đơn giá bồi thường lên thêm 50%. Ngoài ra đối với mỗi dự án GPMB cụ
thể, UBND quận có những đề xuất với Thành phố phê duyệt một số chính
sách ưu đãi trong vấn đề tái định cư nhằm có lợi hơn cho người bị thu hồi đất,
khuyến khích họ bàn giao mặt bằng đúng tiến độ.

Chương III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG CÔNG TÁC
BỒI THƯỜNG GPMB KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN
ĐỊA BÀN QUẬN TÂY HỒ, HÀ NỘI
Công tác BT GPMB trên địa bàn quận Tây Hồ tuy đạt được những kết
quả quan trọng nhưng vẫn còn nhiều bất cập, khó khăn, vướng mắc trong quá
trình thực hiện. Các cấp chính quyền đã có nhiều chính sách và giải pháp để
đưa công tác này vào nề nếp và tổ chức triển khai thực hiện. Thực tiễn chứng

minh những chính sách và giải pháp đã có tác dụng tích cực tuy nhiên cùng
với nhịp độ phát triển cao, các công trình xây dựng với quy mô lớn ngày càng


ix

nhiều nên công tác bồi thường GPMB ngày càng phức tạp và nặng nề mà các
quy định hiện hành chưa thể giải quyết nổi. Đứng trên phương diện cấp quận
sau đây là một số giải pháp UBND quận Tây Hồ nên áp dụng một cách đồng
bộ nhằm góp phần khắc phục, dần đi đến giải quyết các vấn đề còn khó khăn,
vướng mắc trong công tác BT GPMB.
- Thực hiện công khai hóa, dân chủ hóa trong công tác BT GPMB:
thể hiện ở việc công khai quy hoạch, chủ trương thu hồi đất GPMB, công khai
phương án BT, HT, TĐC. Tổ chức các cuộc họp, gặp gỡ giữa các chủ sử dụng
đất có đất bị thu hồi với chủ đầu tư, các cấp ban ngành liên quan để lắng nghe
ý kiến, nguyện vọng của dân từ đó điều chỉnh phương án BT nhằm đem lại lợi
ích chính đáng, thiết thực và hợp lý hơn
- Hoàn thiện hệ thống hồ sơ địa chính: thiết lập và hoàn thiện hệ thống
hồ sơ địa chính một cách đầy đủ, chính xác; thường xuyên theo dõi chỉnh lý
biến động kịp thời. Việc lưu trữ, bảo quản hồ sơ qua các thời kỳ cũng là vấn
đề quan trọng, tránh thất lạc, mất mát về sau. Đồng thời hoàn thiện việc cấp
GCNQSD đất là cơ sở quan trọng đảm bảo quyền lợi của người dân khi bị thu
hồi đất; cung cấp số liệu chính xác, ngăn chặn được tình trạng lấn chiếm đất
trái phép gây khiếu kiện phức tạp
- Thực hiện tốt công tác điều tra, kiểm đếm hiện trạng: Việc lập hồ sơ
kiểm đếm diện tích đất đai, tài sản, hiện trạng công trình, cây cối hoa màu…
phải trung thực; căn cứ vào kết quả đo đạc cụ thể, chi tiết có đối chiếu với sơ
đồ thửa đất, hồ sơ địa chính, sổ bộ thuế, hồ sơ giao ruộng, giấy chứng nhận
QSD đất… và sự xác nhận của chính quyền địa phương. Đội ngũ tổ công tác
làm nhiệm vụ điều tra, kiểm đếm phải được đào tạo chuyên sâu, có trình độ

chuyên môn vững vàng, đồng thời phải có trách nhiệm với công việc được
giao
- Giải quyết tốt vấn đề việc làm cho người bị thu hồi đất: Song song
với việc tạo điều kiện cho người bị thu hồi đất vào làm việc tại các dự án, cần


x

khuyến khích họ tự chuyển sang các nghề khác thông qua việc tạo điều kiện
về vốn, hỗ trợ kỹ thuật, tìm thị trường….Cần có sự phối hợp chặt chẽ của các
Ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức xã hội, đặc biệt là Phòng lao động thương
binh xã hội trong việc giải quyết việc làm cho người bị thu hồi đất, ưu tiên
đào tạo nghề và giới thiệu việc làm cho những người trong độ tuổi lao động bị
ảnh hưởng bởi dự án.
- Chính sách Tái định cư: Chuẩn bị quỹ nhà tái định cư phải đi trước 1
bước với đủ điều kiện hạ tầng cho các hộ gia đình di chuyển đến nơi ở mới
ngay khi xây dựng lập phương án BT GPMB. Có chế độ ưu tiên những vị trí
thuận lợi cho người dân có đất bị thu hồi mà họ có vị trí thuận lợi tại nơi ở cũ
nhằm đảm bảo công bằng về mặt lợi ích. Tiếp đến ưu tiên các hộ gia đình sớm
bàn giao mặt bằng, chấp hành tốt chủ trương, chính sách GPMB; ưu tiên các
hộ gia đình chính sách.
- Kịp thời đề xuất UBND Thành phố phê duyệt tăng mức bồi thường,
hỗ trợ cho từng dự án cụ thể: Để hạn chế mức chênh lệch về giá bồi thường
UBND quận cần phải kịp thời có văn bản đề nghị UBND Thành phố phê
duyệt điều chỉnh tăng đơn giá bồi thường đất ở, đặc biệt tại các dự án khó, có
nhiều kiến nghị của người dân. Tùy thuộc vào tình hình thực tế của từng dự
án, Hội đồng BT GPMB quận tiếp thu mọi ý kiến phản ánh của người dân về
cơ chế, chính sách, mức hỗ trợ để thẩm định trình UBND quận phê duyệt
hoặc xin UBND Thành phố phê duyệt tăng mức 1 số loại hỗ trợ, có thêm 1 số
ưu đãi trong chính sách tái định cư

- Tăng cường thực hiện tuyên truyền vận động người bị thu hồi đất và
nâng cao vai trò của tổ chức quần chúng nhân dân trong công tác tuyên
truyền vận động: Thường xuyên tổ chức tuyên truyền vận động, phổ biến chế
độ, chính sách liên quan trong công tác BT GPMB. Đẩy mạnh công tác tuyên
truyền vận động, phổ biến chính sách pháp luật tới từng tổ dân phố, mọi tầng
lớp nhân dân, coi trọng tuyên truyền vận động cá biệt tới từng người dân.


xi

- Phát huy vai trò của các Hội trong công tác tuyên truyền vận động
quần chúng nhân dân như: Mặt trận Tổ quốc, Hội cựu chiến binh, Hội phụ nữ,
Hội nông dân, Hội người cao tuổi…Phối hợp tốt giữa các ngành, khối dân vận
từ quận đến phường; tăng cường phối hợp với cơ quan báo, đài ở Trung ương
và địa phương để tuyên truyền chính sách, đăng tải kịp thời thông tin về dự
án, về công tác BT GPMB. Thành lập các tổ tuyên truyền vận động, thông tin
hàng ngày trên hệ thống loa của phường về tiến độ nhận tiền BT, HT, thực
hiện bàn giao mặt bằng; biểu dương các hộ gương mẫu chấp hành; nhắc nhở
các hộ chậm trễ, vi phạm, kể cả các đối tượng là cán bộ, Đảng viên thiếu
gương mẫu.
- Đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác BT GPMB: Coi trọng công tác
đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn; trách nhiệm,
phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ làm công tác BT GPMB. Ngoài ra
UBND quận nên đề ra những quy định cụ thể về chế độ khen thưởng phù hợp
để khuyến khích động viên ý thức trách nhiệm của người cán bộ. Đồng thời
cũng phải có những quy định nghiêm khắc để xử lý những trường hợp cán bộ
công chức lợi dụng quyền hạn, chức vụ, lợi dụng những kẽ hở của chính sách
và pháp luật để mưu lợi riêng; hoặc những trường hợp cán bộ thiếu ý thức
trách nhiệm, ỷ lại làm thiệt hại công sức tiền của của Nhà nước và nhân dân
trong việc thực hiện công tác BT GPMB.

* Một số kiến nghị nhằm đầy nhanh công tác Bồi thường GPMB trên
địa bàn quận trong thời gian tới
Kiến nghị đối với UBND Thành phố Hà Nội
- Xây dựng bảng giá đất ở hàng năm sát hơn với thị trường, tăng đơn giá
bồi thường đất nông nghiệp
- Quy định thành lập thêm Hội đồng thẩm định giá cho từng dự án thu
hồi đất


xii

- Xây dựng khu tái định cư tập trung đảm bảo về chất lượng công trình,
đầy đủ hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội.
- Sửa đổi, bổ sung một số chính sách BT GPMB:
+ Đối với những trường hợp bị thu hồi đất ở tại vị trí 1 ngoài bồi thường
về đất nên tăng mức hỗ trợ cho họ bởi những người ở vị trí này có thu nhập
lớn nhờ vào việc cho thuê hoặc mở cửa hàng kinh doanh hơn nhiều so với đất
ở vị trí còn lại.
+ Quy định cụ thể, rõ ràng hơn về việc đào tạo nghề, hướng nghề và bố
trí việc làm cho người bị thu hồi đất nông nghiệp, đưa chủ trương này là bắt
buộc đối với các dự án thu hồi đất.
+ Khi xem xét bố trí TĐC ngoài tiêu chuẩn về diện tích đất, số nhân
khẩu, cần tính đến diện tích sàn xây dựng.
+ Nên sửa đổi quy định khi thu hồi đất, chỉ những người dân ăn ở tại nơi
GPMB và không có chỗ ở khác mới được bố trí TĐC bởi hiện có nhiều gia
đình có nhà mặt phố chấp nhận đi thuê chỗ ở khác để cho thuê cửa hàng nhằm
có thêm thu nhập cải thiện đời sống.
Kiến nghị đối với Chính phủ
Cần sửa đổi Nghị định 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính
phủ về phương pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất. Theo đó

không nên quy định khung giá đất tối đa và tối thiểu mà chỉ nên quy định
phương pháp định giá đất, UBND cấp tỉnh sẽ dựa trên các phương pháp định
giá này mà xây dựng bảng giá đất của địa phương.


1

LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Giải phóng mặt bằng (GPMB) là điều kiện tiên quyết, là yếu tố quyết
định thành công cho sự phát triển của một quốc gia hay một địa phương.
Muốn phát triển thì phải tiến hành cải tạo, đầu tư, xây dựng các công trình
theo hướng đồng bộ và hiện đại; nhưng với quỹ đất như hiện nay thì công
việc trước tiên cần phải tiến hành là GPMB. Tuy nhiên tiến độ của công tác
GPMB lại phụ thuộc phần lớn vào khâu bồi thường GPMB, đây là vấn đề
phức tạp mang tính chất kinh tế, xã hội tổng hợp; không chỉ thể hiện bản chất
kinh tế các mối quan hệ về đất đai mà còn thể hiện các mối quan hệ về chính
sách, xã hội. Thực tế hiện nay, công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận
vẫn chưa thực hiện tốt, gây nhiều bức xúc trong dư luận, dẫn đến tình trạng
người bị thu hồi đất khiếu kiện, chống đối, không hợp tác với các cơ quan
chức năng, không nhận tiền bồi thường; thậm chí có lúc, có nơi xảy ra vụ việc
phức tạp, kéo dài.
Quận Tây Hồ là một quận nằm ở phía bắc nội thành thủ đô Hà Nội, được
thành lập từ các phần của quận Ba Đình và huyện Từ Liêm theo Nghị định số
69/CP ngày 28 tháng 10 năm 1995 của Chính phủ Việt Nam và được xác định
là trung tâm dịch vụ – du lịch - văn hóa, vùng có cảnh quan thiên nhiên của
Hà Nội. Theo định hướng phát triển của thủ đô Hà Nội đến năm 2020, toàn bộ
quận Tây Hồ thuộc khu vực phát triển của Thành phố trung tâm, có điều kiện
đặc biệt thuận lợi thu hút các nguồn lực vốn tài chính, nguồn nhân lực và
khoa học công nghệ để thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế – xã hội của quận

nói riêng và của Hà Nội nói chung. Do đó quỹ đất Nhà nước cần phải thu hồi
để thực hiện các dự án xây dựng trên địa bàn quận Tây Hồ trong những năm
gần đây được thực hiện với số lượng lớn, nhưng phần lớn lại bị ách tắc ở khâu
bồi thường GPMB cho người bị thu hồi đất; tiến độ bồi thường GPMB một số


2

dự án còn chậm, kéo dài, gây tổn hại về kinh tế và ảnh hưởng trật tự trị an xã
hội, mất nhiều thời gian và công sức giải quyết. Nguyên nhân chủ yếu là do
người dân không chấp nhận phương án bồi thường hỗ trợ, họ thấy mình chưa
được bồi thường thoả đáng, đặc biệt là đối với những người dân trong diện di
dời phải thay đổi nghề nghiệp, điều kiện sống, học tập, thay đổi tập quán và
các vấn đề tâm lý, xã hội khác.
Chính những bất cập trong công tác Bồi thường GPMB trên địa bàn quận
Tây Hồ là nguyên nhân chính gây chậm tiến độ GPMB, ảnh hưởng đến thời
gian thi công xây dựng công trình, gây thiệt hại nhiều cho Nhà nước và sự
nghiệp phát triển của Thủ đô nói chung của quận Tây Hồ nói riêng. Vì vậy có
thể nói công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận Tây Hồ hiện nay đang là
vấn đề trọng tâm, cần được quan tâm giải quyết, từng bước khắc phục các vấn
đề còn vướng mắc, tăng cường sự hợp tác của người bị thu hồi đất với các cơ
quan chức năng nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện.
Do vậy để phần nào thấy được bức tranh toàn cảnh của công tác bồi
thường GPMB đối với các dự án Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận Tây
Hồ trong thời gian vừa qua và sắp tới, từ đó đề ra được những giải pháp và
kiến nghị thiết thực nhằm khắc phục các vấn đề còn tồn tại, khó khăn và
vướng mắc trong công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận hiện nay
nhằm đẩy nhanh được tiến độ bồi thường GPMB trong thời gian tới, tôi xin
chọn đề tài “Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng khi Nhà nước thu
hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn

của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Công tác bồi thường GPMB trong những năm vừa qua tuy đã đạt được
nhiều thành tựu nhưng bên cạnh đó nhiều dự án GPMB không thực hiện được
hoặc tiến độ chậm trễ gây thiệt hại cho nhà nước và xã hội mà nguyên nhân


3

chủ yếu không đâu khác chính là do ách tắc ở khâu bồi thường GPMB. Tuy
công tác bồi thường GPMB hiện nay còn nhiều bất cập, vướng mắc, khó khăn
khi thực hiện nhưng hầu như chưa có đề tài nào nghiên cứu tổng quan về thực
trạng của công tác này trên địa bàn thành phố Hà Nội cũng như các địa
phương của thành phố. Phần lớn các ấn phẩm sách và đề tài nghiên cứu mới
chỉ dừng ở việc phân tích, tuyên truyền các văn bản chính sách pháp luật
trong lĩnh vực bồi thường GPMB; hoặc cũng mới chỉ đánh giá được tình hình
công tác bồi thường GPMB ở một vài dự án cụ thể của một vài quận huyện.
Vì vậy trong luận văn này tôi sẽ tập trung mô tả bức tranh toàn cảnh của
công tác BT GPMB trong thời gian vừa qua trên địa bàn quận Tây Hồ, quận
đã thực hiện công tác BT GPMB như thế nào, những vấn đề còn tồn tại vướng
mắc trong phần lớn các dự án để từ đó có được những giải pháp thiết thực cho
công tác BT GPMB trong thời gian sắp tới của quận.
3. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
- Hệ thống hoá cơ sở khoa học về công tác bồi thường GPMB.
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác bồi thường GPMB trên địa
bàn quận Tây Hồ trong thời gian vừa qua.
- Đứng trên phương diện cấp quận đề xuất các giải pháp, kiến nghị
nhằm khắc phục những vấn đề còn khó khăn, vướng mắc, tồn tại trong công
tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận.
4. Phạm vi nghiên cứu

Luận văn nghiên cứu công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận Tây
Hồ - Hà Nội đối với các dự án được Nhà nước thu hồi đất.
Thời gian phân tích trong giai đoạn từ năm 2008 đến 2011 trong đó tập
trung chủ yếu vào năm 2010 và 2011.
Loại đất bị thu hồi tập trung chủ yếu phân tích đất nông nghiệp và đất ở
của hộ gia đình cá nhân bị thu hồi đất.


4

5. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch
sử; và các phương pháp nghiên cứu cụ thể như phương pháp thống kê, phân
tích, tổng hợp; phương pháp dự báo, phương pháp chuyên gia và một số
phương pháp khác để nghiên cứu và giải quyết các vấn đề đặt ra.
6. Ý nghĩa đóng góp của luận văn
Đây là luận văn nghiên cứu về thực trạng công tác bồi thường GPMB
trên địa bàn quận Tây Hồ - một trong những quận đang ngày càng phát triển
của thủ đô Hà Nội, nhu cầu cần bồi thường GPMB trong tương lai là rất lớn.
Luận văn sẽ góp phần giúp cho các ban ngành chức năng thấy được toàn cảnh
công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận trong thời gian vừa qua, những
kết quả đã đạt được cũng như những hạn chế, vướng mắc trong công tác này.
Những giải pháp mà luận văn đưa ra sẽ giúp khắc phục được phần nào những
hạn chế trong công tác bồi thường GPMB trên địa bàn quận để công tác này
trong thời gian tới đạt hiệu quả hơn, đảm bảo yêu cầu đề ra.
Ngoài ra những nghiên cứu trong luận văn về tình hình công tác bồi
thường GPMB trên địa bàn quận Tây Hồ cũng cho thấy được một vài nét về
tình hình chung của công tác bồi thường GPMB trên toàn địa bàn thành phố
Hà Nội. Những giải pháp và kiến nghị của luận văn đối với quận Tây Hồ cũng
có thể áp dụng đối với các quận huyện khác của Thành phố.

7. Kết cấu của luận văn
Chương 1: Cơ sở khoa học của Bồi thường GPMB khi Nhà nước
thu hồi đất
Chương 2: Thực trạng công tác Bồi thường GPMB khi Nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ - thành phố Hà Nội
Chương 3: Một số giải pháp trong công tác Bồi thường GPMB khi
Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận Tây Hồ


5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA BỒI THƯỜNG GPMB
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
1.1. Tính tất yếu của công tác bồi thường GPMB
1.1.1 Các khái niệm
- Giải phóng mặt bằng là quá trình thực hiện các công việc liên quan đến
việc di dời nhà cửa, cây cối, các công trình xây dựng và một bộ phận dân cư
trên một diện tích đất nhất định để thực hiện việc cải tạo, mở rộng hoặc xây
dựng một công trình mới. Quá trình giải phóng mặt bằng được tính từ khi bắt
đầu thành lập Hội đồng giải phóng mặt bằng đến khi giải phóng xong và giao
cho chủ đầu tư mới. Đây là quá trình đa dạng và phức tạp thể hiện sự khác
nhau giữa các dự án và liên quan trực tiếp đến các bên tham gia và toàn xã hội.
- Thu hồi đất là việc Nhà nước ra quyết định hành chính để thu lại quyền
sử dụng đất hoặc thu lại đất đã giao cho tổ chức, UBND xã, phường, thị trấn
quản lý theo quy định của Luật đất đai. (Khoản 5 Điều 4 Luật đất đai 2003).
- Bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trả lại giá trị
quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho người bị thu hồi đất.
(Khoản 6 Điều 4 Luật đất đai 2003).
- Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước giúp đỡ người bị
thu hồi đất thông qua đào tạo nghề mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí để

di dời đến địa điểm mới. (Khoản 6 Điều 4 Luật đất đai 2003).
- Theo Điều 5 Nghị định 197/2004/NĐ-CP, Điều 17 Nghị định
69/2009/NĐ-CP thì bồi thường, hỗ trợ cho người bị thu hồi đất bao gồm:
+ Bồi thường hoặc hỗ trợ đối với toàn bộ diện tích đất Nhà nước thu hồi;
+ Bồi thường hoặc hỗ trợ về tài sản có gắn liền với đất và các chi phí
đầu tư vào đất bị Nhà nước thu hồi.
+ Hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ ổn định đời sống, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi
nghề và các hỗ trợ khác cho người bị thu hồi đất;


6

+ Hỗ trợ để ổn định sản xuất và đời sống tại khu tái định cư.
Vậy có thể thấy bản chất của công tác GPMB, BT, HT và TĐC khi Nhà
nước thu hồi đất hiện nay không chỉ đơn thuần là việc BT trả lại về giá trị vật
chất mà còn đảm bảo lợi ích chính đáng cho người có đất bị thu hồi. Nhà
nước sẽ đảm bảo cho họ có một cuộc sống mới ổn định, một điều kiện sống
tốt hơn hoặc ít nhất bằng với điều kiện sống nơi ở cũ, HT chuyển đổi nghề
nghiệp và tạo việc làm…..để họ yên tâm sinh sống, sản xuất, làm việc và cống
hiến cho xã hội ngày càng tốt hơn.
1.1.2. Sự cần thiết của công tác bồi thường GPMB
Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu; Nhà
nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng thông qua hình thức giao đất,
cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất đối với người đang sử dụng đất ổn
định. Người được Nhà nước trao quyền sử dụng đất có các quyền và nghĩa vụ
gắn với mảnh đất của mình, trong đó có quyền được bồi thường khi Nhà nước
thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi
ích công cộng, phát triển kinh tế.
Mặt khác khi được giao đất để sử dụng, người dân đã thực hiện việc
khai thác, sử dụng đất đai để phục vụ cho cuộc sống của mình. Con người đã

chủ động lựa chọn cho mình phương thức sử dụng đất mang lại hiệu quả
kinh tế cao, họ sẵn sàng đầu tư sức lao động, tiền của để cải tạo mảnh đất
nhằm mang lại nhiều lợi ích, tăng giá trị của đất. Thực tế có nhiều hộ gia
đình đã chuyển đổi mục đích sử dụng và cải tạo hàng trăm ha đất trồng lúa
năng suất thấp thành đất vườn, đất trồng màu, đất trồng cây lâu năm; đất
trồng lúa nhiễm mặn ven biển thành mặt nước nuôi trồng thuỷ sản; đất đồi
trọc thành đất rừng, đất trồng cây ăn quả đem lại hiệu quả kinh tế cao. Vì
vậy khi Nhà nước thực hiện việc thu hồi đất của người dân cần phải bồi
thường cân xứng với công đầu tư cải tạo đất và khả năng sinh lời của mảnh
đất đó.


7

Đối với các dự án thu hồi đất nông nghiệp, người dân bị thu hồi đất
chủ yếu là nông dân, họ sinh sống chủ yếu dựa vào diện tích đất nông nghiệp
đó, vì vậy khi bị mất đất sản xuất buộc phải chuyển đổi nghề nghiệp cho họ.
Tuy nhiên đối tượng người nông dân trình độ phần lớn là thấp, khả năng
chuyển đổi nghề khó khăn, do vậy cùng với việc bồi thường GPMB phải
thực hiện việc hỗ trợ giúp đỡ họ ổn định cuộc sống đặc biệt quan tâm đến
việc hỗ trợ đào tạo nghề nghiệp mới, bố trí việc làm nhằm đảm bảo cuộc
sống lâu dài cho người bị thu hồi đất.
Đối với các dự án thu hồi đất ở thì việc BT GPMB có khó khăn hơn
do đất ở có giá trị lớn hơn, gắn bó lâu dài với đời sống và sinh hoạt của
người dân gây nên tâm lý ngại di chuyển chỗ ở. Khi đó cùng với chính sách
bồi thường, hỗ trợ thoả đáng thì việc bố trí tái định cư là vô cùng quan trọng,
có ảnh hưởng lớn đến công tác GPMB. Yêu cầu của khu tái định cư phải có
điều kiện hơn hoặc bằng khu ở cũ để tránh thiệt thòi cho người bị thu hồi
đất, giúp họ nhanh chóng ổn định cuộc sống.
Như vậy có thể thấy đối với bất kỳ loại đất nào khi bị thu hồi cũng tạo

nên những khó khăn nhất định cho người bị thu hồi đất do vậy công tác BT
GPMB là không thể thiếu nhằm đảm bảo ổn định cuộc sống cho người dân,
đảm bảo lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất. Công tác BT GPMB nếu
được thực hiện tốt sẽ góp phần quan trọng giúp cho việc GPMB được thực
hiện suôn sẻ, rất cần thiết để xây dựng các công trình mới đáp ứng nhu cầu
đổi mới của xã hội; nhằm sử dụng đất đai hợp lý và hiệu quả hơn.
1.1.3. Yêu cầu đối với công tác bồi thường GPMB
- Phải thực hiện theo các quy định của Nhà nước:
Công tác GPMB nói chung, BT GPMB nói riêng được thực hiện trong
một khoảng thời gian tương đối dài, có nhiều dự án có thể lên đến vài năm;
trải qua nhiều khâu, nhiều giai đoạn khác nhau; tác động đến nhiều đối tượng


8

do vậy việc BT GPMB cần phải tiến hành theo đúng trình tự, thủ tục pháp lý
theo quy định của Nhà nước. Có như vậy mới hạn chế được sự khiếu kiện của
người bị thu hồi đất, đẩy nhanh tiến độ GPMB; tạo điều kiện thuận lợi cho
việc quản lý, giám sát, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật.
- Đảm bảo hài hoà lợi ích hợp pháp của các đối tượng liên quan
Đây là yêu cầu quan trọng trong BT GPMB vì công tác này tác động
trực tiếp tới lợi ích của nhiều đối tượng: người bị thu hồi đất, chủ đầu tư và
Nhà nước. Đối với người bị thu hồi đất tuy góp phần đóng góp cho sự phát
triển chung của đất nước nhưng họ lại bị thiệt thòi do việc thu hồi đất ảnh
hưởng trực tiếp tới cuộc sống. Trong khi đó chủ đầu tư là người được Nhà
nước giao đất, cho thuê đất để thực hiện dự án và họ phải chịu chi phí BT
GPMB theo quy định. Nhà nước là người có thẩm quyền thực hiện việc thu
hồi đất, tiến hành BT GPMB, ban hành các quy định có tính chất pháp lý cho
việc BT GPMB. Do vậy việc BT GPMB cần thực hiện đảm bảo sự cân đối,
hài hoà lợi ích giữa các bên, tránh tình trạng mất cân đối lợi ích ảnh hưởng tới

tiến độ thực hiện dự án gây ra những thiệt hại lớn cho cá nhân và xã hội.
- Đảm bảo đúng tiến độ thực hiện và chính xác:
Tiến độ thực hiện BT GPMB quyết định phần lớn tiến độ GPMB; tiến
độ thực hiện dự án dó đó ảnh hưởng tới lợi ích kinh tế, xã hội của dự án đầu
tư. Công tác BT thiệt hại được thực hiện nhanh chóng, kịp thời sẽ đảm bảo
tiến độ bàn giao mặt bằng cho chủ dự án, tránh lãng phí, đẩy nhanh việc thực
hiện xây dựng công trình và đưa vào khai thác sử dụng theo đúng kế hoạch.
Ngoài ra cần đảm bảo tính chính xác, đầy đủ của số liệu thống kê đất
đai và các tài sản trên đất vì đó là cơ sở thực hiện việc BT GPMB, đảm bảo
quyền lợi cho người có đất bị thu hồi.
- Đảm bảo thực hiện dân chủ, công khai, công bằng:
Dân chủ trong công tác BT GPMB có nghĩa là tạo điều kiện thuận lợi
để người dân phát huy quyền làm chủ của mình, được tham gia nhiều khâu


9

của quá trình BT GPMB, đóng góp ý kiến và được trả lời các vấn đề còn chưa
rõ nhằm tạo sự đồng thuận và thống nhất cao với những người bị thu hồi đất.
Qúa trình thực hiện BT thiệt hại khi GPMB cần phải tiến hành công
khai; các văn bản pháp lý, các chế độ chính sách BT và HT, phương án BT và
HT phải niêm yết công khai để người dân biết và tin tưởng vào chủ trương thu
hồi đất của cấp có thẩm quyền. Có như vậy mới tạo được niềm tin trong nhân
dân và khiến người bị thu hồi đất tự giác thực hiện.
Việc BT GPMB được thực hiện với nhiều đối tượng, do đó phải đảm
bảo công bằng giữa tất cả các đối tượng; không thiên vị, ưu tiên đối tượng
nào; tránh tình trạng khiếu kiện gây bất bình trong nhân dân.
1.1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác bồi thường GPMB
Trong thời gian vừa qua công tác BT GPMB ở nước ta có nhiều vấn đề
bất cập, Nhà nước đã có nhiều chính sách và giải pháp để tháo gỡ các khó

khăn vướng mắc trong khâu BT cho người bị thu hồi đất tuy nhiên đây vẫn là
vấn đề hết sức nhạy cảm và phức tạp, tác động tới mọi mặt đời sống kinh tế,
xã hội, tới mỗi người dân và cộng đồng dân cư. Chỉ cần một yếu tố tác động
tới công tác BT GPMB được thực hiện không đúng sẽ dẫn tới những bế tắc
trong quá trình thực hiện, gây chậm trễ khiếu kiện phức tạp, kéo dài trong
nhân dân, các yếu tố đó bao gồm:
1.1.4.1. Cơ chế chính sách trong BT GPMB và tổ chức thực hiện
Đất đai là đối tượng quản lý phức tạp, luôn biến động theo sự phát triển
của nền kinh tế - xã hội do vậy để thực hiện tốt chức năng quản lý Nhà nước
đòi hỏi các văn bản pháp luật liên quan đến lĩnh vực này phải mang tính ổn
định cao và phù hợp với tình hình thực tế. Ở nước ta, do đặc điểm lịch sử,
kinh tế xã hội của đất nước trong mấy thập kỷ qua có nhiều biến động lớn,
nên các chính sách về đất đai cũng theo đó không ngừng được sửa đổi, bổ
sung trong đó chính sách BT GPMB cũng luôn được Chính phủ không ngừng
hoàn thiện, sửa đổi nhằm phù hợp với yêu cầu thực tế.


10

Với những đổi mới về pháp luật đất đai nói chung, trong công tác BT
GPMB nói riêng, thời gian qua công tác GPMB đã đạt những kết quả đáng
khích lệ, cơ bản đáp ứng được yêu cầu trong thực tế. Tuy nhiên bên cạnh đó,
do tính chưa ổn định, chưa thống nhất của chính sách BT GPMB qua các thời
kỳ mà công tác bồi thường GPMB gặp nhiều khó khăn và cản trở.
Ngoài ra việc tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật trong công tác
BT GPMB trên thực tế cũng có những nhược điểm như số lượng văn bản
nhiều, mức độ phức tạp cao, không thuận lợi trong sử dụng, gây lúng túng
trong xử lý và tạo kẽ hở trong thực thi pháp luật. Nhận thức về các quy định
của pháp luật nói chung ở cấp cơ sở còn yếu, từ đó dẫn tới tình trạng có nhầm
lẫn trong việc áp dụng pháp luật. Trong khi đó việc tuyên truyền, phổ biến

pháp luật của các cơ quan có trách nhiệm cho người dân chưa được thực hiện
nghiêm túc, sát sao.
Vậy để đạt được kết quả cao trong công tác BT GPMB thì cơ chế
chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực này cần không
ngừng thay đổi trong từng giai đoạn để phù hợp với thực tế. Nếu cơ chế
chính sách BT đã lạc hậu, không còn phù hợp nữa mà vẫn thực hiện sẽ dẫn
đến việc kéo dài thời gian thực hiện BT, cản trở dự án gây tổn thất lớn về
mặt vật chất cho Nhà nước. Vì vậy vấn đề đặt ra là Nhà nước cần xây dựng
cơ chế, chính sách BT vừa phù hợp với thời cuộc, vừa đảm bảo lợi ích chính
đáng của người dân, đồng thời phù hợp với tình hình phát triển kinh tế xã
hội của đất nước.
1.1.4.2. Đặc điểm kinh tế xã hội của nơi có đất bị thu hồi
Điều kiện kinh tế, xã hội của địa phương nơi có đất bị thu hồi có ảnh
hưởng tới công tác BT GPMB. Dựa vào các quy định của Nhà nước mỗi địa
phương tự xây dựng cho mình một chính sách BT GPMB phù hợp nhất với
điều kiện thực tế của địa phương mình, nhưng phải đảm bảo tính thống nhất,


11

không trái với các quy định của Nhà nước. Chính do đặc điểm kinh tế, xã
hội, trình độ dân trí của từng địa phương khác nhau nên công tác BT thiệt
hại khi GPMB cũng có những đặc trưng riêng ở từng nơi.
1.1.4.3. Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
Quy hoạch sử dụng đất không chỉ là công cụ tạo cung đất đai cho thị
trường mà còn là phương tiện quan trọng góp phần đảm bảo công bằng, dân
chủ, văn minh trong công tác BT GPMB. Bất kỳ phương án BT GPMB nào
cũng phải dựa trên một quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất để đạt được các
yêu cầu về hiệu quả kinh tế xã hội cao nhất. Khi xây dựng quy hoạch phải có
tầm nhìn xa, hiện đại, đồng bộ từ cấp cơ sở đến cả nước, phải gắn quy hoạch

sử dụng đất với quy hoạch tổng thể và quy hoạch chi tiết có như vậy mới có
được sự đồng tình ủng hộ của người dân khi thực hiện thu hồi đất GPMB.
Việc xây dựng kế hoạch sử dụng đất nếu không gắn với kế hoạch phát triển
kinh tế xã hội và các dự án đầu tư xây dựng sẽ ảnh hưởng tới tiến độ GPMB
tái định cư khi có dự án.
Ngoài ra cần công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trước nhân
dân để lấy ý kiến đóng góp tại ra sự thống nhất trong tổ chức thực hiện đối
với người dân vùng có quy hoạch. Khi quy hoạch sử dụng đất đã được phê
duyệt phải tiến hành thu hồi đất và triển khai dự án ngay nhằm tránh tình
trạng để lâu khiến người dân trong phạm vi quy hoạch sống trong cảnh tạm
bợ, không ổn định.
1.1.4.4. Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thống kê, kiểm kê
đất đai
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là căn cứ pháp lý quan trọng để
tiến hành việc BT GPMB, đặc biệt trong việc xác định diện tích cần phải BT.
Công tác giao đất, cho thuê đất, cấp GCN QSDĐ đã xác định tính pháp
lý cho việc sử dụng đất của người dân, thiết lập và bảo vệ quyền lợi, nghĩa vụ


12

của các chủ sử dụng đất. Nếu các công tác này được tiến hành đầy đủ và tuân
thủ theo đúng các quy định của pháp luật sẽ tạo điều kiện thuận lợi, nhanh
chóng cho việc lập phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tránh được
những khiếu kiện tranh chấp liên quan đến khu đất bị thu hồi.
Công tác thống kê đất đai được tiến hành hàng năm và công tác kiểm
kê đất đai được thực hiện 5 năm một lần nếu được thực hiện đầy đủ, chính xác
sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho công tác BT GPMB.
1.1.4.5. Công tác định giá đất và tài sản trên đất để thực hiện BT GPMB
Thực tế việc định giá đất, giá BĐS để BT GPMB là vấn đề hết sức nan

giải, là nguyên nhân chính làm chậm tiến độ BT GPMB của các dự án, gây
khiếu kiện trong công tác GPMB. Hàng năm Nhà nước ban hành một khung
giá đất mới đối với từng khu vực và địa phương trong cả nước, tuy nhiên
khung giá này không đáp ứng được trước những thay đổi diễn ra liên tục
trên thị trường BĐS. Định giá đất của ta hiện nay còn nhiều bất cập, chưa
phản ánh được quan hệ cung cầu của thị trường tại thời điểm định giá nên
khung giá của Nhà nước đưa ra hàng năm đều thấp hơn nhiều so với giá đất
thực tế trên thị trường. Chính điều này làm ảnh hưởng lớn tới công tác BT
GPMB vì không nhận được sự đồng tình, chấp nhận của người bị thu hồi đất
khi họ thấy mình được BT với giá quá thấp.
1.1.4.6. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của lực lượng cán bộ làm công tác
GPMB
Đội ngũ cán bộ làm công tác GPMB nói chung, bồi thường GPMB
nói riêng đóng vai trò không nhỏ góp phần đảm bảo tiến độ GPMB. Nếu
coi nhẹ việc đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cho họ thì sẽ phát sinh những
việc làm sai khi tổ chức thực hiện do cách hiểu các quy định khác nhau,
hoặc cũng có thể do cách hiểu méo mó của những người thực thi pháp luật.