Bai giang TBDH o truong THCS

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC

KHOA KHOA HỌC SỰ SỐNG
Bài giảng

THIẾT BỊ DẠY HỌC BỘ MÔN SINH HỌC
ở trường THCS

THÁI NGUYÊN - 2016


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
I. Khái niệm thiết bị dạy học
1. Hệ thống cơ sở vật chất trường học
CSVC

Hạ tầng
kỹ thuật

Trường sở

Trang bị chung

Phương tiện
dạy học

Thiết bị dùng
chung

Vật thật, Các

phương tiện miêu
tả đối tượng, Các
phương tiện tái
tạo hiện tượng,
các phương tiện
miêu tả, Các
phương tiện kỹ
thuật để chuyển
tải thông tin

Thiết bị dạy
học


NỘI DUNG
PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG TÁC THIẾT BỊ DẠY
HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
PHẦN 2. PHÒNG TBDH VÀ PHÒNG THÍ NGHIỆM SINH HỌC
PHẦN 3. TỔNG QUAN MÔN SINH HỌC Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ
PHẦN 4. THIẾT BỊ DẠY HỌC MÔN SINH HỌC Ở TRUNG HỌC CƠ SỞ


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2. Thiết bị dạy học
Tên gọi?
Thiết bị giáo dục
Thiết bị trường học
Đồ dùng dạy học
Thiết bị dạy học

Dụng cụ dạy học
Phương tiện dạy học
Học cụ, Học liệu

Định nghĩa?

Những
phương tiện
lao động sư
phạm

Một vật thể
hoặc tập hợp
đối tượng vật
chất người
GV, HS sử
dụng

Điều kiện
đảm bảo cho
hoạt động
dạy học

TBDH là một bộ phận của csvc trường học, bao gồm những đối
tượng vật chất được thiết kế sư phạm mà GV sử dụng để điều khiển
hoạt động nhận thức của học sinh, đồng thời là nguồn tri thức, là
phương tiện giúp học sinh lĩnh hội tri thức, hình thành kỹ năng
đảm bảo cho việc thực hiện mục tiêu dạy học

PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
3. Chức năng của hệ thống TBDH
Chức năng hệ thống
TBDH

Công cụ
đặc thù
của lao
động sư
phạm

Cung cấp
thông tin
chính
xác, đầy
đủ

Nâng cao
hiệu quả DH,
tăng cường
nhịp độ trình
bày, chuyển
tải thông tin

Thỏa mãn
nhu cầu và
sự say mê
học tập
của HS

Giảm nhẹ
cường độ
lao động
sư phạm
của GV,
HS

Nâng cao
tính trực
quan cho
quá trình
dạy học


VD: Tế bào thực vật


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC

Mức độ ảnh hưởng của TBDH đối với việc tiếp thu của học sinh
(Quotes on education, www.edu/dsimanek/eduquote.htm

)


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
4. Yêu cầu của hệ thống thiết bị dạy học

Yêu cầu hệ thống
TBDH

Đảm bảo
tính hệ
thống
(đầy đủ,
đồng bộ)

Đảm
bảo tính
khoa
học,
hiệu quả

Đảm bảo
tính sư
phạm

Đảm bảo
tính an
toàn

Đảm
bảo
tính mỹ
thuật

Đảm bảo tính
dùng chung tối

ưu cho một bộ
môn, nhiều bộ
môn, nhiều
hoạt động


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
II. Công tác thiết bị dạy học

Là hệ thống công việc và quá trình thực hiện các nhiệm vụ về lĩnh vực TBDH
1. Công tác quản lý và điều hành vĩ mô của Bộ GD&ĐT:
* Xây dựng kế hoạch chiến lược về phát triển TBDH và ban hành chỉ đạo,
hướng dẫn về công tác TBDH
* Ban hành quy chuẩn kỹ thuật phòng bộ môn, phòng thực hành và quy
chuẩn kỹ thuật đối với từng bộ TBDH
* Ban hành các Quyết định danh mục tối thiểu TBDH các ngành học, cấp
học, bậc học
* Ban hành quy định về công tác thiết bị giáo dục phổ thông
* Hướng dẫn địa phương mua sắm TBDH


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2. Công tác quản lý và điều hành của các tỉnh, thành phố:
* Xây dựng kế hoạch phát triển TBDH và ban hành văn bản chỉ đạo, hướng
dẫn về công tác TBDH ở địa phương
* Xây dựng kế hoạch, chuẩn bị kinh phí đầu tư xây dựng phòng bộ môn,
phòng thực hành và mua sắm TBDH hằng năm
* Hướng dẫn các cơ sở giáo dục mua sắm TBDH hằng năm

* Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, viên chức TBDH về công tác quản
lý, sử dụng, bảo quản, bảo dưỡng TBDH
* Tổ chức kiểm tra việc thực hiện các nhiệm vụ của cơ sở giáo dục về công
tác TBDH
* Tổ chức và điều hành phong trào tự làm thiết bị dạy học


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
3. Công tác thiết bị dạy học ở các cơ sở giáo dục:
* Tổ chức xây dựng kế hoạch về công tác TBDH của nhà trường
* Tổ chức mua sắm, bổ sung, sửa chữa TBDH của nhà trường
* Tổ chức khai thác sử dụng TBDH phục vụ hoạt động dạy học và các hoạt
động khác
* Tổ chức sắp xếp, giữ gìn, bảo quản, bảo dưỡng hệ thống TBDH hiện có
* Tổ chức kiểm tra quá trình thực hiện kế hoạch về công tác TBDH trong
nhà trường
* Tổ chức nghiên cứu, thiết kế, tự làm TBDH
* Tổ chức bồi dưỡng giáo viên, viên chức TBDH về công tác quản lý, sử
dụng, bảo quản, bảo dưỡng TBDH


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
III. Vị trí, vai trò và mối quan hệ của công tác TBDH
trong cơ sở giáo dục
Bản chất của
TBDH

1. Bản chất

Phản ánh
đối tượng
nghiên
cứu, quá
trình dạy
và học

Chứa
đựng di
sản vật
chất, phi
vật chất
của thế
hệ trước

Chứa
đựng
thông
tin về
các đối
tượng
nhận
thức

Biểu
trưng
văn hóa
của một
nền giáo

dục

Phương
tiện tái
hiện kiến
thức và
phương
pháp NC
của các
nhà khoa
học

Phương
tiện rút
ngắn quá
trình
nhận thức
và tạo
niềm tin
khoa học

Hàm
chứa
nội
dung và
phương
pháp
dạy học

PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2. Chức năng

Chức năng
thông tin
- Chứa đầy
đủ thông tin
về nội dung
dạy học
- Chứa thông
tin về phương
pháp dạy học

Chức năng phản
ánh
Phản ánh các sự
vật, hiện tượng,
các quá trình, quy
luật khách quan
của xã hội, của tự
nhiên và tư duy

Chức năng của
TBDH

Chức năng giáo dục
-Làm quá trình GD thành quá
trình tự GD, quá trình nhận
thức thành tự nhận thức, quá

trình dạy học thành tự học
- Hàm chứa tư duy của nhà
khoa học
- Hàm chứa quá trình phát triển
của nền văn minh nhân loại

Chức năng
phục vụ
Phương tiện
phục vụ
trực tiếp
cho GV, HS
trong quá
trình dạy
học


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
3. Vị trí, mối quan hệ trong QTDH
Quá trình dạy
học

Mục
tiêu

Nội
dung

Phương

pháp

Phương
tiện

Tổ
chức

Đánh
giá


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
4. Vai trò của TBDH

Nâng
cao
tính
trực
quan

Hướng
dẫn
hoạt
động
nhận
thức

Giúp HS phát

triển khả
năng tự lực
nắm vững
kiến thức, kỹ
năng

Đối với phương
pháp DH

Ảnh hưởng
trực tiếp tới
mức độ tiếp
thu kiến
thức và kỹ
năng của HS

Rèn luyện
tính kiên
trì, cẩn
thận, khéo
léo, cần cù,
trung thực

Có tầm quan
trọng đặc
biệt trong
đổi mới
phương
pháp dạy
học

PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
4. Vai trò của TBDH
Đối với nội
dung dạy học

Đảm bảo thực hiện
mục tiêu từng đơn vị
kiến thức, từng bài
học

Đảm bảo phục vụ trực
tiếp cho GV, HS cùng
nhau tổ chức quá trình
dạy học

Đảm bảo khả
năng truyền đạt
của GV và lĩnh
hội của HS


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
IV. Cơ cấu hệ thống thiết bị dạy học ở trường PT
TBDH

Sách và tài liệu học

tập cho GV, HS

Phương tiện
nghe nhìn

Các phương tiện và
tài liệu trực quan

Phương tiện
trực quan khác

Máy móc

Các phương tiện thực
hành, thí nghiệm

Dụng cụ

Hóa chất


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
Vật liệu nghe nhìn

PT nghe
nhìn
Máy móc
nghe nhìn

-Phim
- Slide
- Băng ghi hình, ghi âm
- Đĩa CD
-Ti vi
- Đầu DVD, VCD
-Amply, loa, micro
- OverHead
- Projector
- Máy chiếu vật thể
- Máy photocopy
- Máy vi tính
- Máy ảnh kỹ thuật số
- Máy quay phim kỹ thuật số
- Máy chiếu
- Hệ thống mạng máy tính


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
Phương tiện trực
quan khác

Mô hình

Mẫu Vật

Tranh ảnh

Bản đồ,

lược đồ


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
V. Phân loại, đặc điểm, hình thức sử dụng các loại hình TBDH
1. Phân loại

Theo
điều
kiện sử
dụng

Nhóm không sử dụng
năng lượng điệu
(TBDH truyền thống)

Nhóm sử dụng năng
lượng điệu (TBDH
hiện đại)

-Tranh ảnh, biểu đồ giáo khoa
- Bản đồ, lược đồ
- Bảng biểu
- Mô hình, mẫu vật
- Dụng cụ

- Phim đèn chiếu
- Băng đĩa ghi âm
- Băng đĩa ghi hình

- Phần mềm dạy học


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
V. Phân loại, đặc điểm, hình thức sử dụng các loại hình TBDH

Theo tính
năng công
nghệ và
quá trình
chế tạo, sử
dụng

Nhóm 1: thiết bị thông
thường, có nguồn gốc tự
nhiên hoặc cấu tạo, tính
năng kỹ thuật đơn giản

Nhóm 2: Thiết bị kỹ thuật
sản xuất công nghiệp, có
tính chất chuyên nghiệp
và kỹ thuật phức tạp

-Tự nhiên, nguyên mẫu
- Dụng cụ giảng dạy và học tập
- Tài liệu giáo khoa

- Các thiết bị nghe nhìn
-Các máy móc kỹ thuật

thực hành, thực nghiệm,
thí nghiệm
- Các phương tiện tương
tác mạnh


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2. Đặc điểm, hình thức sử dụng
2.1. Nhóm TBDH truyền thống
* Đặc điểm:
-Có từ lâu đời
- Sử dụng rộng rãi trong các

* Ưu điểm
-Thông tin trên thiết bị được khai
thác trực tiếp
- Rẻ tiền do đó có thể trang bị đại
trà, đầy đủ
- Có thể tự thiết kế, tự làm

nhà trường
- Dưới sự hướng dẫn của GV,
HS sẽ tiếp thu được kiến
thức, kỹ năng cần phải đạt

* Hạn chế
-Phần lớn cồng kềnh, tốn diện tích
cất giữ
- chỉ có thể mô tả, biểu diễn được

các hình ảnh tĩnh


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2.2. Nhóm TBDH hiện đại
* Đặc điểm:
-Cần phải sử dụng năng lượng
điện
- Muốn khai thác thông tin cần

* Ưu điểm
-Mang lượng lớn các thông tin cần thiết cho
việc dạy và học
- có thể trình bày thông tin một các cụ thể,
trực quan, dễ hiểu, dễ tiếp thu
- Gọn nhẹ, dễ bảo quản, sủ dụng nhiều lần
- Hỗ trợ đắc lực cho đổi mới phương pháp
giảng dạy

có máy móc tương ứng
- Cấu tạo gồm 2 khối: chứa
thông tin và chuyển tải thông
tin

* Hạn chế
-Phải có lưới điện ổn định
- Đắt tiền, không thể trang bị đại trà
- Bảo quản cẩn thận, cần có phòng riêng
-Người sử dụng cần có trình độ và được

huấn luyện


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
VI. Nguyên tắc và quy trình sử dụng TBDH
1. Nguyên tắc

Đúng
mục đích

Nguyên tắc sử
dụng?

Đúng lúc

Đúng chỗ

Đúng liều
lượng

Kết hợp
trong nhà
trường và
ngoài xã hội


PHẦN 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CÔNG
TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở CƠ SỞ GIÁO DỤC
2. Quy trình

Bước
Bước1:1:
-Xác
-Xácđịnh
địnhmục
mụcđích,
đích,
yêu
cầu
yêu cầu
- -Liệt
Liệtkê
kêcác
cácdụng
dụng
cụ
cần
thiết
cụ cần thiết
- -Xác
Xácđịnh
địnhthứ
thứtựtự
các
cácthao
thaotác
tác
-Xác
-Xácđịnh
địnhcác

cáckỹ
kỹ
thuật
chú
ý
thuật chú ý

Bước
Bước2:2:
Tổ
Tổchức
chứcthực
thực
hiện
các
thao
hiện các thao
tác
tácđã
đãxác
xácđịnh
định

Quy trình
sử dụng
Bước
Bước4:4:
Nhận
Nhậnxét
xétvà

và
rút
kinh
rút kinh
nghiệm
nghiệmchung
chung

Bước
Bước3:3:
Xác
Xácđịnh
địnhkết
kết
quả
sử
dụng
quả sử dụng
thiết
thiếtbịbị
-Ghi
-Ghinhận
nhậncác
các
tưtưliệu
liệu
- -Nhận
Nhậnxét
xét
bình

luận
bình luậncác
các
kết
quả
kết quả