Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD ở các trường THPT huyện chợ đồn, tỉnh bắc kạn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG THỊ CHIÊN

TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CHỢ ĐỒN, TỈNH BẮC KẠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG THỊ CHIÊN

TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CHỢ ĐỒN, TỈNH BẮC KẠN

Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị
Mã số: 8.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ KHƯƠNG

THÁI NGUYÊN - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Khương - giảng viên Khoa Giáo dục Chính
trị - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung
thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi thông
tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Chiên

i


LỜI CẢM ƠN
Luận văn này hoàn thành là nhờ sự nỗ lực, cố gắng của bản thân dưới sự
hướng dẫn khoa học của TS Nguyễn Thị Khương và sự động viên giúp đỡ của
gia đình, người thân, đồng nghiệp và bạn bè.
Trước hết, em xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến cô
giáo
- TS Nguyễn Thị Khương đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em về tri thức,
phương
pháp và kinh nghiệm nghiên cứu trong suốt quá trình thực hiện luận
văn.
Em cũng xin chân thành cảm ơn các nhà khoa học trong Hội đồng đánh
giá luận văn đã có nhiều góp y về mặt khoa học để em hoàn thiện luận văn
được tốt hơn; Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo - Bộ phận sau đại học cùng các

thầy cô giáo khoa Giáo dục Chính trị, trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái
Nguyên đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu tại trường.
Cuối cùng, xin được chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và người
thân đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành tốt khoá học này.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Chiên

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ........................................................................................................ i
Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii
Mục lục ............................................................................................................... iii
Danh mục các ky hiệu, các chữ viết tắt .............................................................. iv
Danh mục các bảng.............................................................................................. v
Danh mục các hình ............................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Ly do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài....................................................................... 3
3. Nhiệm vu nghiên cứu của đề tài ...................................................................... 3
4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................. 3
5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu của đề tài................................................................. 3
7. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4
8. Những đóng góp mới của đề tài ...................................................................... 4
9. Kết cấu của đề tài............................................................................................. 4

NỘI DUNG ......................................................................................................... 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN
MÔN TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC
TRƯỜNG THPT HUYỆN CHỢ ĐỒN - TỈNH BẮC KẠN .......................... 5
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................ 5
1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài ...................................................... 5
1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước ...................................................... 7
1.1.3. Những nội dung luận văn tiếp tục nghiên cứu ........................................ 13
1.2. Cơ sở ly luận của tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn ............................................. 14

iii


1.2.1. Khái niệm về tích hợp, dạy học tích hợp kiến thức liên môn ................. 14
1.2.2. Khái niệm tích hợp kiến thức liên môn và dạy học tích hợp kiến thức
liên môn trong môn GDCD ở THPT ................................................................. 19
1.3. Sự cần thiết, những thuận lợi và khó khăn trong tích hợp kiến thức liên
môn vào dạy học môn GDCD ở Trung học phổ thông ..................................... 22
1.3.1. Sự cần thiết trong tích hợp kiến thức liên môn vào dạy học môn
GDCD ở Trung học phổ thông .......................................................................... 22
1.3.2. Những thuận lợi và khó khăn trong tích hợp kiến thức liên môn vào
dạy học môn GDCD ở Trung học phổ thông .................................................... 26
Kết luận chương 1.............................................................................................. 29
Chương 2: THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ
TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG DẠY HỌC GIÁO
DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN CHỢ ĐỒN, TỈNH BẮC KẠN ......................................................... 30
2.1. Thực trạng tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở các
trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn .................................................... 30

2.1.1. Khái quát và tình hình dạy học môn Giáo dục công dân các trường
THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn................................................................ 30
2.1.2. Thực trạng tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn ............................................. 39
2.2. Quy trình xây dựng và tổ chức dạy học chủ đề tích hợp liên môn trong
dạy học GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn ................ 48
2.2.1. Quy trình xây dựng chủ đề tích hợp liên môn trong dạy học GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn ............................................. 48
2.2.2. Quy trình tổ chức dạy học chủ đề tích hợp liên môn trong dạy học
GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn .............................. 54
Kết luận chương 2.............................................................................................. 56

iv


Chương 3: THỰC NGHIỆM VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN
TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG
THPT HUYỆN CHỢ ĐỒN - TỈNH BẮC KẠN ............................................ 57
3.1. Thực nghiệm sư phạm ................................................................................ 57
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 57
3.1.2. Kế hoạch thực nghiệm ............................................................................. 57
3.1.3. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 57
3.1.4. Đối tượng, thời gian thực nghiệm ........................................................... 58
3.1.5. Kết quả thực nghiệm................................................................................ 58
3.2. Một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả tích hợp kiến thức liên
môn trong dạy học môn GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh
Bắc Kạn ............................................................................................................. 64
3.2.1. Tăng cường công tác chỉ đạo, lãnh đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở
Giáo dục và Đào tạo đối với dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong GDCD

ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn .............................. 64
3.2.2. Tăng cường năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên Giáo dụ c công
dân ở các trường THPT huyện Chợ Đồn........................................................... 67
3.2.3. Bồi dưỡng, nâng cao năng lực tự học cho học sinh đáp ứng yêu cầu dạy
học tích hợp liên môn trong dạy học Giáo dục công dân ở các trường THPT
huyện Chợ Đồn ....................................................................................... 72
Kết luận chương 3.............................................................................................. 76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 77
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN
LUẬN VĂN ..................................................................................................... 79
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 80

v


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH - HĐH

Công nghiệp hoá – Hiện đại hoá

GDCD

Giáo dục công dân

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

PPDH

Phương pháp dạy học

THPT

Trung học phổ thông

SGK

Sách giáo khoa

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU
Bảng 2.1. Thái độ của HS đối với môn Giáo dục công dân .............................. 34
Bảng 2.2. Năng lực nhận thức và phương pháp học tập môn GDCD của HS .. 35
Bảng 2.3. Tình hình sử dụng và đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD... 36
Bảng 2.4. Tình hình dạy học môn GDCD của giáo viên .................................. 38
Bảng 2.5. Các lĩnh vực kiến thức được GV tích hợp trong chương trình
dạy học............................................................................................... 43
Bảng 2.6. Ví du một số chủ đề tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học
môn GDCD ở trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn............ 52
Bảng 3.1. Nhận thức của HS sau khi học xong chủ đề tích hợp kiến thức
liên môn ............................................................................................. 58
Bảng 3.2. Kết quả kiểm tra nhận thức của HS .................................................. 61

v


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong lộ trình đổi mới đồng bộ từ nội dung đến phương pháp dạy học và
kiểm tra, đánh giá ở các trường phổ thông theo định hướng phát triển năng lực
của HS trên tinh thần Nghị quyết 29 - NQ/TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện
giáo dục và đào tạo, việc tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp,
liên môn” là một trong những vấn đề được Bộ Giáo dục và đào tạo ưu tiên,
khuyến khích thực hiện.
Ngày nay, trước yêu cầu hội nhập hóa, toàn cầu hóa, đòi hỏi HS khi giải
quyết một vấn đề trong thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, cần phải vận
dụng tổng hợp các kiến thức liên quan đến nhiều môn học khác nhau. Điều đó,
chỉ có thể thực hiện tốt nhất thông qua tích hợp các kiến thức liên môn trong
quá trình dạy học. Tích hợp trong dạy học, giúp cho HS tránh được tình trạng
phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau;
giúp HS tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống
thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, giáo điều sách vở. Dạy
học theo các chủ đề liên môn còn giúp cho giáo viên không những giảm tải
được việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn có tác
dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên. Dạy học
tích hợp, được thực hiện ở nhiều môn học khác nhau, trong đó có môn GDCD.
Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD là đưa những nội
dung giáo dục có các kiến thức liên quan giữa môn GDCD với các môn học
khác như Văn học, Lịch sử, Địa lý, Sinh học… vào quá trình dạy học như: tích
hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc
gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả,
bảo vệ môi trường tự nhiên, an toàn giao thông, phòng chống xâm hại tình dục
trẻ vị thành niên... Tuy nhiên, với mục tiêu là phát triển năng lực HS, dạy học

1


tích hợp trong môn GDCD, đòi hỏi phải tổ chức được các hoạt động dạy học
tích cực, tự lực và sáng tạo cho HS. Các hoạt động ấy được tổ chức rất da dạng
ở trong lớp, ngoài lớp, trong trường, ngoài trường, ở nhà và cộng đồng và đặc
biệt cần quan tâm đến hoạt động thực hành, ứng dụng kiến thức vào giải quyết
những vấn đề thực tiễn.
Nằm trong xu thế chung của việc đổi mới căn bản và toàn diện của đất
nước, trong những năm qua, ngành giáo dục tỉnh Bắc Kạn nói chung và huyện
Chợ Đồn nói riêng đã chú trọng tới việc đổi mới giáo dục – đào tạo, chuyển
dần từ cách tiếp cần kiến thức là chính sang cách tiếp cận phát triển năng lực
HS. Với đặc thù là một huyện vùng núi phía Đông Bắc địa hình phức tạp, kinh
tế - xã hội còn kém phát triển, quá trình chuyển đổi căn bản và toàn diện giáo
dục ở huyện Chợ Đồn còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, với nỗ lực hết mình,
với mong muốn làm cho giáo dục vùng cao phát triển, các thầy cô giá o dạy học
môn GDCD cấp THPT nơi đây đã tiếp cận và đồng hành với đổi mới toàn diện
trong giáo dục. Trong đó, tích hợp liên môn trong dạy học GDCD đã và đang
được các thầy cô thực hiện theo đúng tinh thần mà Bộ Giáo dục và đào tạo đã
chỉ đạo. Song, do đi từ những điểm xuất phát thấp của cả thầy và trò. Đặc biệt,
chưa có đủ cơ sở ly luận và thực tiễn để soi sáng, việc triển khai tích hợp trong
dạy học môn GDCD cấp THPT ở huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn thật sự chưa
đem lại thành công. Để có được sự thành công trong dạy học tích hợp môn
GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn, cần phải có một cơ
sở ly luận và thực tiễn sát thực soi đường.
Xuất phát từ các ly do trên, tôi quyết định lựa chọn nghiên cứu đề tài
“Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD ở các trường
THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn” làm luận văn thạc sỹ với hy vọng sẽ
đề ra được một số luận cứ làm cơ sở ly luận và thực tiễn để dẫn tới sự thành

công cho việc tích hợp trong dạy học môn GDCD ở THPT huyện Chợ Đồn,
tỉnh Bắc Kạn.

2


2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu ly luận của tích hợp kiến thức liên môn trong dạy
học GDCD ở cấp Trung học phổ thông, đề tài nghiên cứu thực trạng và đề xuất
các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tích hợp kiến thức liên môn trong dạy
học GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
- Làm rõ cơ sở lí luận của tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học
GDCD cấp THPT
- Phân tích thực trạng tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn
- Đề xuất quy trình và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tích hợp
kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn,
tỉnh Bắc Kạn
4. Đối tượng, khách thể và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng, giải pháp tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở
cấp THPT ở huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn
4.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học GDCD ở trường trung học phổ thông
5. Phạm vi nghiên cứu
Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học là một nội dung rộng lớn.
Trong khuôn khổ của đề tài luận văn thạc sỹ, tác giả chỉ tìm hiểu ở phạm vi tích
hợp một số nội dung kiến thức liên môn giữa môn GDCD với các môn Lịch sử,
Địa ly... ở các trường THPT trên địa bàn huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn

6. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Đề tài dựa trên cơ sở ly luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử, các quan điểm về dạy học tích hợp trong và ngoài nước. Ngoài
ra, đề tài sử dụng các phương pháp sau:

3


6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp lôgic – lịch sử
- Phương pháp phân tích – tổng hợp
- Phương pháp so sánh, đối chiếu
6.2. Nhóm phương pháp nghiên thực tiễn
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp điều tra
- Phương pháp phỏng vấn
- Phương pháp quan sát
7. Giả thuyết khoa học
Nếu tích hợp được kiến thức liên môn và áp dụng các chủ đề tích hợp kiến
thức liên môn vào dạy học GDCD ở các trường THPT sẽ góp phần nâng cao
chất lượng dạy học GDCD, phát triển được năng lực HS ở các trường THPT
huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình, sách
giáo khoa môn GDCD nói riêng cũng như đổi mới căn bản toàn diện giáo dục
Việt Nam nói chung trong giai đoạn hiện nay.
8. Những đóng góp mới của đề tài
- Góp phần làm rõ thêm về tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn
GDCD ở các trường THPT.
- Đề xuất được quy trình và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả dạy
học tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở các trường THPT
huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn

- Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các giáo viên dạy học môn
GDCD và những người quan tâm tới dạy học tích hợp trong môn GDCD.
9. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài gồm 3
chương 9 tiết

4


NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG
DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN
CHỢ ĐỒN - TỈNH BẮC KẠN
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài
Tích hợp trong dạy học đã trở thành một trào lưu sư phạm hiện đại được
sử dụng phổ biến trên thế giới từ nửa cuối thế kỷ XX đến nay. Ngay từ những
năm 1960, trên thế giới đã có nhiều hội nghị bàn về việc phát triển chương
trình theo hướng tích hợp. Năm 1968 Hội đồng Liên quốc gia về giảng dạy
khoa học đã tổ chức “Hội nghị tích hợp về việc giảng dạy các khoa học” tại
Varna (Bungari) với sự bảo trợ của UNESCO. Tại đây, các nhà khoa học đã tập
trung bàn luận đến vấn đề vì sao phải dạy học tích hợp và tích hợp các khoa
học là gì. Tuy vậy, tích hợp ở Hội nghị này mang hàm y tích hợp trong khoa
học nhiều hơn là tích hợp với phương diện là một khoa học trong giáo dục.
Tích hợp chỉ trở thành một khái niệm khoa học đầy đủ trong giáo dục là
vào những năm 80 của thế kỷ XX. Năm 1981, một tổ chức quốc tế đã thành lập
để cung cấp các thông tin về các chương trình tích hợp (các môn khoa học)
nhằm thúc đẩy việc áp dụng quan điểm tích hợp trong việc thiết kế chương
trình các môn khoa học trên thế giới.

Ở các nước Phương Tây có nền giáo dục phát triển, đã có một số nghiên
cứu công phu về tích hợp trong dạy học. Trong tổng tập công trình “Các quá
trình tích hợp trong khoa học giáo dục và thực tiễn giáo dục – dạy học chủ
nghĩa cộng sản” xuất bản năm 1983, các nhà khoa học Xô Viết xem tích hợp
như một yếu tố xã hội và khoa học. Với quan điểm như vậy, nó cho phép đưa

5


khái niệm tích hợp vào hệ thống phạm trù của giáo dục học cũng như các khoa
học khác [18, tr. 3].
Đóng góp đáng kể cho việc hình thành hệ thống ly luận về dạy học tích
hợp phải kể đến cụm đề tài “Xây dựng quá trình dạy học trên cơ sở tích hợp”.
Ở đây, các nhà khoa học giáo dục Xô Viết đã tiến hành nghiên cứu chương
trình tích hợp một cách có hệ thống. Họ đã tiến hành xác lập các phương thức
xây dựng chương trình tích hợp trong giáo dục, đưa ra cách phân loại các
phương thức đó, hình thành các khái niệm về các sự kiện tích hợp và cần được
tích hợp.
Trong cuốn “Tám đổi mới để trở thành người giáo viên giỏi”, tác giả
Giselle O. Martin Kniep khẳng định: Tích hợp chương trình là một phương
diện cần thiết để tạo ra sự kết dính, tạo thành khối thống nhất trong hoạt động
của HS. Tác giả cũng đưa ra bốn ly do cơ bản giải thích vì sao phải tích hợp
chương trình trong giáo dục [13].
Năm 1996, nhà sư phạm lỗi lạc Xavier Roegiers người Pháp đã tổng hợp
các vấn đề liên quan đến tích hợp và cho xuất bản cuốn “Khoa sư phạm tích
hợp hay làm thế nào để phát triển các năng lực ở nhà trường”. Trong cuốn
sách này tác giả Xavier Roegiers đã phân tích những căn cứ để dẫn tới việc tích
hợp trong dạy học như lí thuyết về các quá trình học tập, lí thuyết về quá trình
dạy học, các phương pháp xây dựng chương trình dạy học theo quan điểm tích
hợp, định nghĩa, mục tiêu của khoa sư phạm tích hợp, ảnh hưởng của cách tiếp

cận này tới việc xây dựng chương trình giáo dục, tới thiết kế mô hình dạy học
và việc đánh giá kết quả của HS. Về thực chất, cuốn sách của Xavier Roegiers
nhấn mạnh bản chất của khoa sư phạm tích hợp, đó là hình thành những năng
lực cần thiết cho HS trong tương lai [30].
Năm năm sau, trong cuốn sách với nhan đề “Des situations pour integrer
les acquis scolaires” (Các tình huống tích hợp trong dạy học), xuất bản năm
2011, tác giả Xavier Roegiers đã phân tích cu thể các tình huống tích hợp

6


trong dạy học, cuốn sách gồm 6 chương đề cập đến phương thức tiếp cận bằng
các kỹ năng cơ bản, chủ yếu dựa trên các nghiên cứu của De Ketele vào cuối
những năm 1980, dựa trên khái niệm về mục đích tích hợp cuối cùng và dựa
trên các nguyên tắc về tích hợp kiến thức, nhất là thông qua việc khai thác các
tình huống tích hợp, cuốn sách bày tỏ quan điểm giáo dục tích hợp nhằm mục
đích mang lại một hệ thống giáo dục hiệu quả, giải quyết hậu quả của nạn mù
chữ [31].
1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước
Ở Việt Nam, vấn đề dạy học tích hợp được quan tâm vào cuối thế kỷ XX
chủ yếu đối với cấp Tiểu học và Trung học cơ sở trên nền tảng tích hợp ở mức
độ thấp như liên hệ, phối hợp các kiến thức, kỹ năng thuộc một môn học hay
các phân môn khác nhau để giải quyết một vấn đề giảng dạy. Trong thời điểm
những năm 1990 và sau năm 2000, trong xu hướng đổi mới chương trình, sách
giáo khoa các kiến thức về Địa ly, Lịch sử, Khoa học tự nhiên đã được tích hợp
thành môn Khoa học Tự nhiên – xã hội ở bậc Tiểu học. Riêng bậc Trung học
cơ sở và Trung học phổ thông việc dạy học các môn khoa học xã hội và khoa
học tự nhiên vẫn chưa được áp dụng. Vì vậy, tâm thế của giáo viên và HS và
toàn xã hội đối với dạy học tích hợp cũng chưa được sẵn sàng. Thời điểm đó,
dạy học tích hợp còn là thuật ngữ khá mới mẻ với số đông người làm công tác

dạy học và giáo dục.
Cho đến đầu thế kỷ XXI, dạy học tích hợp đã được quan tâm nghiên cứu ở
mức độ sâu hơn với phạm vi rộng mở hơn tới các cấp, bậc học khác nhau. Có
một vài hướng nghiên cứu chính sau đây:
1.1.2.1. Các nghiên cứu về dạy học tích hợp
Hội thảo khoa học “Dạy học tích hợp, dạy học phân hóa ở trường trung
học đáp ứng yêu cầu chương trình và sách giáo khoa sau năm 2015” của Viện
nghiên cứu giáo dục thuộc trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong Hội thảo, các nhà khoa học, các giảng viên của các trường đại học trong

7


cả nước đều khẳng định rằng dạy học tích hợp là một quan niệm, một cách tiếp
cận chứ không phải là một kỹ thuật dạy học. Dạy học tích hợp được thiết kế
dựa vào các mục tiêu mong đợi về năng lực mà HS cần đạt được chứ không
phải dựa vào kiến thức môn học. Có nhiều loại tích hợp trong dạy học như: tích
hợp kiến thức từ truyền thống tới xuyên môn, liên môn, nội môn, dựa vào vấn
đề và dựa vào chủ đề… Các bài viết cũng nhận thức rằng bất cứ môn học nào
cũng có thể tích hợp theo kiểu lồng ghép. Song điều quan trọng là biết dạy học
bằng những phương pháp thích hợp. Ngoài ra một số bài viết còn đưa ra quan
điểm cần phải đào tạo và bồi dưỡng giáo viên như thế nào để đáp ứng yêu cầu
dạy học tích hợp trong chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015 [28].
Trong bài viết “Nghiên cứu dạy học tích hợp liên môn: những yêu cầu đặt
ra trong việc xây dựng, lựa chọn nội dung và tổ chức dạy học”, tác giả Đỗ
Hương Trà đã trình bày các nguyên tắc của dạy học tích hợp liên môn cũng như
việc xây dựng và lựa chọn chủ đề dạy học để đưa người học vào hoạt động tìm
tòi nghiên cứu nhằm đảm bảo cho người học có được kiến thức sâu sắc, bền
vững và có thể chuyển đổi được. Trong bài viết, tác giả khẳng định để dạy học
tích hợp tốt cần thực hiện đồng bộ ba nguyên tắc: tích hợp, hợp tác và tổng

hợp, ba nguyên tắc này tạo nên khung quan niệm của dạy học tích hợp liên
môn, nó bổ sung cho nhau và củng cố lẫn nhau. Khi thiết kế tiến trình dạy học
tích hợp liên môn đòi hỏi phải chuyển được ba nguyên tắc này vào dạy học và
đề xuất cho được một tình huống cho phép sự huy động kiến thức của nhiều
môn học, cho phép thực hiện sự hợp tác giữa các giáo viên thuộc các lĩnh vực
các môn học khác nhau và cho phép thực hiện sự tổng hợp mang tính tích hợp
các môn học [25].
Tác giả Huỳnh Thanh Vinh trong luận văn thạc sỹ “Xây dựng và sử dụng
các chủ đề tích hợp trong dạy học hóa học 10 THPT theo định hướng phát triển
năng lực HS” đã phân tích cu thể các nội dung như: Dạy học theo định hướng
phát triển năng lực, tác giả đưa ra khái niệm dạy học tích hợp, vai trò và ly do

8


của dạy học tích hợp, các mức độ tích hợp trong dạy học tích hợp, tổ chức hoạt
động trong dạy học tích hợp, qui trình xây dựng chủ đề tích hợp và tổ chức dạy
học tích hợp, thực trạng dạy học tích hợp trong chương trình hóa học phổ thông
ở trường trung học phổ thông, xây dựng một số chủ đề tích hợp trong chương
trình hóa học 10 THPT…[29].
Trong sách chuyên khảo “Tích hợp trong dạy học sinh học”, trên cơ sở
phân tích một số vấn đề chung về vận dụng quan điểm tích hợp trong dạy học,
PGS Nguyễn Phúc Chỉnh đã đề xuất các nội dung tích hợp trong dạy học sinh
học với các chủ đề: Tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường trong dạy học sinh
học; Tích hợp về vệ sinh an toàn thực phẩm trong dạy học sinh học; Tích hợp
giáo dục dân số - sức khỏe sinh sản trong dạy học sinh học; Tích hợp giáo dục
hướng nghiệp trong dạy HS học. Đó là những chủ đề cần thiết trong dạy học
sinh học nói riêng và trong dạy học nói chung ở nước ta hiện nay [9].
1.1.2.2. Các nghiên cứu về dạy học tích hợp kiến thức liên môn và tích hợp kiến
thức liên môn trong dạy học môn GDCD

Có thể nói, cho đến nay có rất ít các công trình nghiên cứu một cách công
phu, có hệ thống về dạy học tích hợp trong môn GDCD và tích hợp kiến thức
liên môn trong dạy học môn GDCD. Trong quá trình sưu tầm tài liệu, tác giả
thấy có một số các công trình nghiên cứu sau đây:
Khóa luận tốt nghiệp đại học “Tổ chức dạy học tích hợp trong giảng dạy
môn GDCD ở THPT hiện nay” của tác giả Trịnh Thị Mừng, trên cơ sở phân
tích cơ sở ly luận về dạy học tích hợp đã chỉ ra thực trạng tổ chức dạy học tích
hợp trong giảng dạy môn GDCD ở các trường THPT trên địa bàn Thành phố
Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay. Để nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp
môn GDCD tác giả đã đưa ra ba giải pháp: giải pháp đối với các cấp quản ly,
các nhà hoạch định chiến lược, giải pháp đối với giáo viên và giải pháp đối với
sinh viên [17].

9


Luận văn thạc sỹ khoa học “Tích hợp giáo dục đạo đức gia đình trong dạy
học môn GDCD cho HS trường THPT Việt Trì – Phú Thọ”, tác giả Hoàng Thị
Lan Anh đã phân tích cơ sở ly luận, thực trạng và giải pháp góp phần nâng cao
hiệu quả của tích hợp giáo dục đạo đức gia đình trong dạy học môn GDCD cho
HS trường THPT Việt Trì – Phú Thọ hiện nay [1].
Luận văn thạc sỹ khoa học giáo dục “Tích hợp nội dung giáo dục truyền
thống cách mạng trong dạy học môn GDCD tại Trung tâm Giáo dục nghề
nghiệp – Giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên”, tác giả
Phạm Huyền Thương trên cơ sở kế thừa các công trình đã có đã làm rõ nội hàm
các khái niệm tích hợp, dạy học tích hợp và vai trò của dạy học tích hợp; phân
tích nội dung, thực trạng tích hợp giáo dục truyền thống cách mạng ở Trung
tâm giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên huyện Đại Từ, tỉnh Thái
Nguyên và đề xuất các giải pháp về dạy học tích hợp nội dung giáo dục truyền
thống cách mạng ở Trung tâm giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên

huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên [24].
Ngoài các công trình dưới dạng khóa luận, luận văn thạc sỹ trên còn có
một số sáng kiến kinh nghiệm của giáo viên GDCD hiện đang công tác tại các
trường phổ thông. Theo hướng này có các công trình tiêu biểu như: Tích hợp
giáo dục ý thức bảo vệ môi trường trong dạy học môn GDCD ở trường THCS
của tác giả Hoàng Thị Nguyệt; Lồng ghép tư tưởng Hồ Chí Minh trong dạy học
GDCD 9 của tác giả Nguyễn Thị Hồng Trang; Biện pháp tích hợp giáo dục bảo
vệ môi trường trong môn GDCD ở cấp trung học cơ sở của tác giả Ngô Thị
Diễm Hồng, Phương pháp dạy học theo chủ đề tích hợp trong môn GDCD lớp
10 của tác giả Nguyễn Thị Hằng; Dạy học tích hợp liên môn theo chủ đề “Công
dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” môn GDCD lớp 10 của tác giả
Lê Thị Hà…
Bằng các phương pháp nghiên cứu khác nhau, các đề tài và sáng kiến trên
đều nhận thức được rằng: Bước sang thế kỉ XXI, với sự phát triển như vũ bão

10


của khoa học và công nghệ cùng với sự bùng nổ thông tin, lượng tri thức của
nhân loại phát minh ngày càng nhiều, kiến thức giữa các lĩnh vực có liên quan
mật thiết với nhau. Đồng thời, do yêu cầu của xã hội, do nhu cầu thực tế đang
đòi hỏi con người phải giải quyết rất nhiều tình huống trong cuộc sống. Khi
giải quyết các vấn đề đó, kiến thức của một lĩnh vực chuyên môn sẽ không thể
thực hiện được mà cần phải vận dụng kiến thức liên ngành một cách sáng tạo.
Bên cạnh đó, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Hội nghị lần thứ 8
Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH - HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã mở ra cơ hội cho dạy học
tích hợp trong môn GDCD [11].
Ngoài ra, các nghiên cứu trên đều khẳng định, trong chương trình giáo dục

phổ thông hiện nay, môn GDCD giữ vai trò quan trọng trong việc giáo dục HS
y thức, hành vi, nghĩa vu của công dân, phát triển tâm lực và nhân cách con
người. Môn GDCD đem đến cho người học những giá trị, chuẩn mực của xã
hội để họ trở thành những con người toàn diện, biết sống và biết tôn trọng
người khác, thành công dân có ích cho cộng đồng, xã hội. Việc nâng cao chất
lượng giảng dạy môn GDCD ở trường phổ thông là hết sức cần thiết để góp
phần đào tạo ra những con người có tri thức, có phẩm chất đạo đức; có bản lĩnh
chính trị, có kĩ năng sống, năng động, sáng tạo… Để đáp ứng được những đòi
hỏi của đổi mới giáo dục và nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD,
cần phải vận dụng các kiến thức các môn học Ngữ văn, Lịch sử. Địa lí, Sinh
học... vào quá trình dạy học môn GDCD.
Với tinh thần đó, các nghiên cứu trên đã chỉ rõ những ưu điểm của việc
dạy học tích hợp theo chủ đề trong môn GDCD: các giáo viên các môn học
khác nhau sẽ có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau
trong dạy học; vừa giúp giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức liên
môn trong môn học của mình, vừa có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức

11


và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ
môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên
môn, tích hợp; dạy học môn GDCD theo chủ đề tích hợp liên môn làm cho quá
trình học tập có y nghĩa hơn và từ đó HS xác định rõ mục tiêu, các mối quan hệ
của quá trình học; các chủ đề tích hợp liên môn có tính thực tiễn, các kiến thức
gắn liền với kinh nghiệm sống của HS nên sinh động, hấp dẫn đối với HS, có
ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho HS. HS được tăng
cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít
phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc; giúp cho HS không phải học lại
nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, giảm sự căng

thẳng, mệt mỏi, nhàm chán, học quá tải cho HS…
Các nghiên cứu còn đưa ra những khó khăn mà cả thầy và trò phải đương
đầu, như: Giáo viên phải mất nhiều thời gian để tìm hiểu sâu hơn những kiến
thức thuộc các môn học khác, để thiết kế bài dạy; để dạy tốt phải có điều kiện
cơ sở vật chất (thiết bị thông tin ,truyền thông) đầy đủ; nhiều HS chưa có thói
quen về tư duy phản biện nên khi được chuyển giao nhiệm vu học tập thường
làm việc hình thức, không phát huy được khả năng hợp tác khi giáo viên giao
nhiệm vu trong nhóm…
Các nghiên cứu cũng chỉ ra các giải pháp để để khắc phục các khó khăn
trong dạy học tích hợp liên môn đối với môn GDCD, đó là: cần có nhiều văn
bản hướng dẫn, chỉ đạo cu thể trong dạy học tích hợp liên môn; cung cấp cho
giáo viên các tài liệu tham khảo, các giáo án mẫu về dạy học tích hợp trong
môn GDCD; tạo điều kiện về thời gian, cơ sở vật chất, kinh phí… trong việc
triển khai và thực hiện các chủ đề tích hợp; giáo viên phải tích cực tìm hiểu các
kiến thức có liên quan đến nội dung bài học, vận dụng kiến thức liên môn cho
hài hoà tránh tích hợp một cách khiên cưỡng, máy móc làm mất đi nội dung
kiến thức của bài học…

12


Như vậy, dạy học tích hợp nói chung và dạy học tích hợp kiến thức liên
môn trong môn GDCD là một trong những yếu tố quan trọng, nền tảng giúp
quá trình đổi mới giáo dục được thực hiện nhanh hơn. Do vậy, cần phải có một
cách nhìn tổng thể và phải có một nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này.
1.1.3. Những nội dung luận văn tiếp tục nghiên cứu
Trên thế giới, ở các nước có nền giáo dục phát triển như Mỹ, Úc… đã rất
thành công trong dạy học tích hợp. Với việc tích hợp các môn học và đưa vào
chương trình nhà trường các môn Khoa học Tự nhiên, Khoa học Xã hội đã làm
cho các nội dung kiến thức được sử dụng một cách có y nghĩa hơn. Tuy nhiên,

để thực hiện tích hợp theo hướng này cần có những thay đổi căn bản về quan
điểm trong việc thiết kế chương trình và biên soạn sách giáo khoa, đòi hỏi phải
có một cuộc cách mạng trong giáo dục mang tính hệ thống. Ở nước ta, trong
Dự thảo Chương trình phổ thông mới mà Bộ Giáo dục và đào tạo ban hành đã
kế thừa quan điểm của các nước phát triển về dạy học tích hợp và đưa vào
chương trình phổ thông mới những môn học tích hợp như Khoa học Tự nhiên
và Khoa học Xã hội. Để thực hiện những yêu cầu đặt ra trong Chương trình
phổ thông mới, cần phải có những nghiên cứu chuyên sâu về dạy học tích hợp
kiến thức liên môn trong đó có môn GDCD.
Qua việc tìm hiểu những công trình nghiên cứu đã có liên quan đến đề tài
luận văn, tác giả nhận thấy, ở nước ta chưa có một công trình nghiên cứu
chuyên sâu về tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD cho HS
THPT ở huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Do vậy, việc tác giả lựa chọn nghiên
cứu đề tài này là không trùng lặp về nội dung cũng như hình thức. Dựa trên cơ
sở các kết quả nghiên cứu đã có liên quan đến đề tài, đề tài tiếp tục nghiên cứu
để làm rõ những nội dung sau:
- Tiếp tục làm rõ cơ sở ly luận của tích hợp kiến thức liên môn trong dạy
học môn GDCD ở các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn.
- Phân tích thực trạng tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn.

13


- Tiến hành thực nghiệm sư phạm và nêu ra một số giải pháp góp phần
nâng cao hiệu quả tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học môn GDCD ở các
trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn.
1.2. Cơ sở lý luận của tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học GDCD ở
các trường THPT huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn
1.2.1. Khái niệm về tích hợp, dạy học tích hợp kiến thức liên môn

1.2.1.1. Khái niệm về tích hợp
Quan điểm tích hợp đang trở thành xu hướng tất yếu trong giáo dục ngày
nay. Mỗi môn học, ngành học có những hướng tích hợp khác nhau. Trong đó
tích hợp dạy học là cơ bản nhất.
Trong tiếng Anh tích hợp được gọi là Integration có nguồn gốc từ tiếng
Latinh mang hàm y là xác lập cái chung, cái toàn thể, cái thống nhất trên cơ sở
những bộ phận riêng lẻ. Theo từ điển Anh - Việt, từ Intergate nghĩa là tích hợp
lại thành một, bổ sung cho nhiều lên [20, tr. 591].
Trong từ điển Tiếng Việt, tích hợp được hiểu là sự kết hợp những hoạt
động, chương trình hoặc các thành phần khác nhau thành một khối chức năng.
Tích hợp có nghĩa là sự thống nhất, sự hòa hợp, sự kết hợp
Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng
nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác
nhau trong cùng một kế hoạch dạy học” [14].
PGS.TS Nguyễn Phúc Chỉnh quan niệm “tích hợp là sự kết hợp một cách
có hệ thống các kiến thức giáo duc và kiến thức môn học thành một nội dung
thống nhất, gắn bó chặt chẽ với nhau, dựa trên cơ sở các mối liên hệ về lí luận
và thực tiễn được đề cập trong bài học. Trong mức độ này, nội dung chủ yếu
của bài học hay một phần nội dung môn học có sự trùng hợp với nội dung giáo
dục” [9, tr. 24].
Ngoài các quan niệm trên, có quan niệm còn đồng nhất tích hợp với “sự
hợp nhất hay nhất thể hóa các bộ phận khác nhau để đưa tới một đối tượng mới

14


như là một thể thống nhất trên những trên những nét bản chất nhất của các
thành phần đối tượng, chứ không phải phép cộng đơn giản những thuộc tính
của các thành phần ấy” [trích theo 24, tr. 10].
Như vậy, nói đến tích hợp là nói sự liên kết hay hợp nhất các thành phần,

đối tượng khác nhau vào cùng một đối tượng, làm cho đối tượng ban đầu có sự
thay đổi nhất định. Tích hợp có hai tính chất cơ bản, liên hệ mật thiết với nhau
và quy định lẫn nhau, đó là tính liên kết và tính toàn vẹn. Tính liên kết có thể
tạo ra một thực thể toàn vẹn, tính toàn vẹn dựa trên sự thống nhất nội tại các
thành phần liên kết chứ không phải sự sắp đặt các thành phần bên cạnh nhau.
Không thể gọi là tích hợp nếu các tri thức, kĩ năng không có sự liên kết, phối
hợp với nhau trong lĩnh hội nội dung hoặc giải quyết một vấn đề tình huống.
Trong dạy học, tích hợp được hiểu là sự liên kết, tổng hợp kiến thức, kĩ
năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vu học tập,
đời sống; thông qua đó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới; phát triển
được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập
và trong thực tiễn cuộc sống.
Liên quan đến khái niệm tích hợp trong dạy học, còn có các khái niệm kết
hợp, liên hệ.
Kết hợp, còn gọi là lồng ghép giáo dục trong nội dung môn học: chương
trình môn học được giữ nguyên, các vấn đề giáo dục được lựa chọn rồi lồng
ghép vào chương trình môn học ở chỗ thích hợp sau mỗi bài, mỗi chương trình
hay hình thành một chương riêng.
Còn liên hệ trong dạy học là hình thức mà có các loại kiến thức - thường
là thực tiễn - không được đưa vào sách giáo khoa, khi dạy học giáo viên có thể
bổ sung kiến thức đó bằng cách lấy những ví dụ thực tế để phân tích, giảng giải
giúp cho HS hiểu bài sâu sắc hơn.
Dựa trên các quan niệm trên, tác giả luận văn quan niệm tích hợp là một
hoạt động mà ở đó cần phải kết hợp, liên hệ, huy động nhiều yếu tố khác nhau

15


nhưng có nội dung gần nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải
quyết, làm rõ một vấn đề nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

Tích hợp là cần thiết, do chỗ mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã
hội đều có mối liên hệ với nhau, thậm chí có nhiều sự vật, hiện tượng có những
điểm tương đồng và cùng một nguồn cội. Tích hợp, vì thế, sẽ giúp chủ thể hiểu
biết, giải quyết đúng đắn các sự vật, hiện tượng, đem lại lợi ích thiết thực.
1.2.1.2. Khái niệm và các mức độ dạy học tích hợp
* Khái niệm dạy học tích hợp
Thực tiễn ở nhiều nước đã chứng tỏ rằng, việc thực hiện quan điểm tích
hợp trong dạy học sẽ giúp phát triển những năng lực giải quyết những vấn đề
phức tạp và làm cho việc học tập của HS trở nên y nghĩa hơn. Dạy học tích hợp
còn giúp đào tạo ra những con người có đầy đủ phẩm chất và năng lực để giải
quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại. Tùy theo góc độ nghiên cứu khác
nhau mà khái niệm dạy học tích hợp được hiểu khác nhau, dưới đây là một
trong những quan niệm đó.
Hiểu theo nghĩa dạy học tích hợp các khoa học, UNESCO định nghĩa “là
một cách trình bày các khái niệm và nguyên ly khoa học cho phép diễn đạt sự
thống nhất cơ bản của tư tưởng khoa học, tránh nhấn mạnh hay quá sớm sự sai
khác giữa các lĩnh vực khoa học khác nhau”. Định nghĩa này của UNESCO
thiên về cách tiếp cận các khái niệm và nguyên ly khoa học chứ không phải là
sự tích hợp các nội dung khoa học lại với nhau [27].
Trên cơ sở quan niệm dạy học tích hợp là quá trình HS dưới sự chỉ đạo
của giáo viên thực hiện việc chuyển đổi liên tiếp các thông tin từ ngôn ngữ môn
học này sang ngôn ngữ môn học khác, HS học cách sử dụng phối hợp những
kiến thức, kỹ năng và thao tác để giải quyết một tình huống phức hợp, một số
nhà khoa học quan niệm “Dạy học tích hợp là hành động liên kết một cách hữu
cơ, có hệ thống các đối tượng nghiên cứu, học tập của một vài lĩnh vực môn
học khác nhau thành nội dung thống nhất, dựa trên cơ sở các mối liên hệ về ly

16