Chiếu dời đô soạn theo phương pháp mới

Tuần: 24
Tiết PPCT: 89

Ngày soạn: 23/01/2015
Ngày dạy: 8A- 27/02/2015
8B- 30/1/2015

Văn bản: CHIẾU DỜI ĐÔ (Thiên đô chiếu)
Lí Công Uẩn
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu biết bước đầu về thể chiếu.
- Thấy được khát vọng xây dựng quốc gia cường thịnh, phát triển của Lí Công Uẩn cũng
như của dân tộc ta ở 1 thời kì lịch sử.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG, THÁI ĐỘ
1. Kiến thức:
- Chiếu: Thể văn chính luận trung đại, có chức năng ban bố mệnh lệnh của nhà vua.
- Sự phát triển của quốc gia Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
- Ý nghĩa trọng đại của sự kiện dời đô tự Hoa Lư ra thành Thanh Long và sức thuyết
phục mạnh mẽ của lời tuyên bố quyết định dời đô.
2. Kĩ năng:
- Đọc – hiểu 1 văn bản viết theo thể chiếu.
- Nhận ra, thấy được đặc điểm của kiểu nghị luận trung đại ở một văn bản cụ thể.
3. Thái độ: Tự hào về truyền thống dân tộc.
C. PHƯƠNG PHÁP: Phát vấn, đàm thoại, giảng bình, phương pháp khăn phủ bàn, …
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Đọc thuộc lòng và diễn cảm văn bản phiên âm chữ Hán và bản địch thơ 2 bài
Ngắm trăng và Đi đường . Trình bày ngắn gọn hoàn cảnh sáng tác của mỗi bài thơ
- Qua 2 bài thơ, em nhận rõ hơn tâm hồn của người tù cộng sản như thế nào ?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG BÀI DẠY
A. Hoạt động Khởi động
- Mục đích: Tạo sự tìm tòi, ham hiểu biết ở học sinh. Kích thích sự hưng phấn và lôi cuốn học sinh vào tiết
học.
- Phương pháp: Trực quan, Vấn đáp, Thuyết trình
- Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, Động não.
- Thiết bị dạy học: Máy chiếu.
- Sản phẩm của học tập: HS báo cáo bằng miệng.
- Dự kiến thời gian: 5 phút.
- ? Hai hình ảnh trên gợi cho em biết về địa danh nào của nước ta? ( Cho hs xem 2 bức tranh về Lăng của
Chủ tịch Hồ Chí Minh và bức tranh về Tháp Rùa- Hồ Gươm.
- Thủ đô Hà Nội.
? Hãy cho biết những tên gọi có trong lịch sử của Thủ đô Hà Nội mà em biết?
-Thăng Long, Đông Đô.


? Dựa vào nội dung đoạn video sau, hãy cho biết tại sao Thủ đô Hà Nội của chúng ta trong lịch sử đã từng
mang tên là Thăng Long? ( GV chiếu 1 đoạn video có nội dung như trên cho HS quan sát và trả lời)
-Trả lời dựa vào nội dung có trong đoạn video: Do vua Lí Công Uẩn nằm mơ thấy rồng bay lên từ thành
Đại La nên đã đặt tên là Thăng Long.
* Vậy ngoài lí do trên thì thành Đại La lại có những ưu điểm và lợi thế như thế nào để được chọn là nơi
định đôvà nhà vua đã thuyết phục thần dân của mình ra sao để dờ đô từ Hoa Lư ( Ninh Bình) về thành
Đại La, đặt tên là Thăng Long. Để tả lời cho những câu hỏi đó- chúng ta sẽ tìm hiểu tiết học ngày hôm
nay.
B. Hoạt động hình thành kiến thức.
- Mục đích: HS nắm được
+ Hiểu được hoàn cảnh ra đời bài chiếu. Đặc điểm của thể chiếu.
+ Thấy được cơ sở lịch sử và thực tiễn của việc dời đô và lí do chọn thành Đại La làm kinh đô.
- Phương pháp: Trực quan, Đọc diễn cảm , Vấn đáp, Thuyết trình, Trình bày, Giới thiệu.
- Kĩ thuật: Đặt câu hỏi, Động não.

- Thiết bị dạy học: Máy chiếu.
- Sản phẩm của học tập: HS báo cáo bằng miệng.
- Năng lực cần phát triển cho học sinh: làm chủ bản thân, giao tiếp.
- Dự kiến thời gian: 25 phút.
?. Em hãy cho biết đôi nét về tác giả?
?. Dựa vào phần chú thích em hãy cho biết “Chiếu” là
gì?

?. “Chiếu dời đô” được viết trong thời gian, hoàn cảnh
nào? Dùng để làm gì?
- Học sinh đọc lại đoạn “từ đầu …. dời đô”
?. Theo em, luận điểm trong văn Nghị luận thường được
triển khai như thế nào? – bằng một số luận cứ (lí lẽ + DC)
?. Trong phần đầu của bài chiếu vừa đọc, em thấy luận
điểm nào được nêu ra?
“Lí do phải dời đô”
?. Tác giả đó đưa ra những lí lẽ và những chứng cứ nào
để làm rõ luận điểm (1) ?
- Nhà Thương năm lần dời đô, nhà Chu 3 lần dời đô.
Viện sử sách nói về việc dời đô của vua thời xưa TQ.

I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Tác giả Lí Công Uẩn (974- 1028) tức Lí Thái
Tổ
- Ông là vị vua thông minh nhân ái.
2. Tác phẩm
- Hoàn cảnh sáng tác: năm 1010, Lí Công Uẩn viết
bài “chiếu dời đô”để bày tỏ ý định dời đô về Thăng
Long.
- Thể chiếu: là thể văn viết bằng văn vần, văn biền

ngẫu hoặc văn xuôi, do vua dùng để ban bố mệnh
lệnh
II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc – Tìm hiểu từ khó:
2. Tìm hiểu văn bản:
a. Bố cục: 2 phần
b. Phương thức biểu đạt : nghị luận
c. Phân tích :

c1. Lí do dời đô:


?. Mục đích, kết quả của việc dời đô ấy như thế nào?
- Mưu toan nghiệp lớn, xây dựng Vương Triều Phồn
Thịnh, tính kế lâu dài cho các thế hệ sau. Việc dời đô
thuận theo mệnh trời (quy luật khách quan) thuận theo ý
dân.
- Kết quả: Làm cho đất nước vững bền, phát triển Thịnh
Vượng
?. Em có nhận xét gì về việc dẫn số liệu cụ thể về các lần
dời đô của 2 triều Thương và Chu?
- Để khẳng định rằng:
+ Dời đô là điều thường xuyên xảy ra trong các triều đại
lịch sử phù hợp với quy luật tự nhiên.
?. Tại sao hai triều Đinh, Lê không thực hiện dời đô?
?. Kết quả của việc định đô ở nơi này?
(Hai triều đại này chưa đủ mạnh về thế, lực nên phải
dựa vào vùng núi rừng hiểm trở để đóng quân)
+ Nhà Đinh và Lê của ta không dời đô, chỉ ở một chỗ là
một hạn chế.

- Gv kết luận: Đây chính là 2 luận cứ được dùng làm cơ sở
để sáng tỏ luận điểm:
?. Em có đánh giá ntn về việc tác giả viện dẫn lí lẽ và dẫn
chứng để đưa ra lí do cần phải dời đô?
=> Số liệu cụ thể, suy luận chặt chẽ. Như vậy việc dời
đô đã có tiền lệ, không có gì bất thường, vừa phù hợp
với đạo trời, vừa thuận lòng dân.
- Gv. LCU muốn noi gương sáng, không chịu thua các
triều đại hưng thịnh đi trước, muốn đưa đất nước ta đến
hùng mạnh lâu dài.
Gọi hs đọc đoạn 2
?. Đoạn trích tập trung vào sự việc chính nào?
?. Thành Đại La có những lợi thế gì để chọn làm kinh
đô của đất nước?
- Về địa lí: là trung tâm đất trời, mở ra 4 hướng Nam
Bắc Đông Tây.
H. Về chính trị văn hoá có lợi thế gì?
- Là đầu mối giao thông, chốn hội tụ của 4 phương, là
mảnh đất hưng thịnh muôn vật cũng rất mực phong phú
tốt tươi.
?. Từ những lợi thế trên Đại La có xứng đáng là nơi
đóng đô không?
?. Tại sao kết thúc bài Chiếu, Lí Thái Tổ không ra mệnh
lệnh mà đặt ra câu hỏi “ các khanh nghĩ thế nào?” Cách
kết thúc như vật có tác dụng gì?

* Lịch sử Trung Hoa:
- Nhà Thương: 5 lần dời đô Vâng mệnh trời, thuận
- Nhà Chu: 3lần dời đô.
ý dân

- Mục đích: mưu toan nghiệp lớn, tính kế muôn
đời cho con cháu
- Kết quả: Khiến cho vận nước lâu dài, phong tục
phồn vinh
Nêu gương sử sách để làm tiền đề cho lí lẽ:
Việc dời đô không có gì khác thường, trái với quy
luật.
*Lịch sử trong nước:
- Nhà Đinh không
Không theo mệnh trời,
- Nhà Lê
chịu dời đô không học người xưa.
-Hậu quả: Khiến cho triều đại không được lâu bền,
trăm họ phải hao tổn, muôn vật không được thích
nghi.
- Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không
dời đổi.
Lập luận giàu tính thuyết phục, có lý, có tình.
Kinh đô cũ Hoa Lư không còn phù hợp, không thể
phát triển đất nước về mọi mặt.
Dời đô là việc làm tất yếu, vì nước, vì dân.

c2. Ý chí định đô mới:
a,Lợi thế thành Đại La:
*Lịch sử: kinh đô cũ của Cao Vương
*Vị trí địa lí : là nơi trung tâm trời đất, có thế rồng
cuộn hổ ngồi, đúng ngôi nam bắc đông tây, tiện
hướng nhìn sông dựa núi.
* Về vị thế chính trị, văn hóa: Địa thế rộng mà
bằng ; cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn

khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt
tươi.


Cách kết thúc mang tính chất đối thoại, trao đổi, tự sự,
đồng cảm giữa lệnh vua và lòng dân. → thuyết phục
người nghe bằng lập luận chặt chẽ và tình cảm chân
thành. Nguyện vọng dời đô của Lí Thái Tổ phù hợp với
nguyện vọng của ND
?. Em hiểu thế nào là kinh đô bậc nhất của các đế
vương?Điều khẳng định này có cơ sở thực tiễn không?
Gv lấy ví dụ về sự hưng thịnh của các triều đại pk
chứng minh.
?. Chứng minh “ Chiếu dời đô” có sức thuyết phục giữa
lí và tình?
Kết cấu: trình tự lập luận chặt chẽ, bên cạnh tính chất
mệnh lệnh là tính chất tâm tình: Ông bày tỏ nổi lòng của
mình rất chân thành, xúc động; lời nói mang tính chất
đối thoại tâm tình chứ không còn là mệnh lệnh của thể
chiếu nữa -> Sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình làm cho
văn bản có sức thuyết phục mạnh mẽ)
?. Vì sao nói: việc Chiếu dời đô ra đời phản ánh ý chí
độc lập, tự cường và sự lớn mạnh của dân tộc Đại Việt?
triều Lí đủ sức chấm dứt nạn PK cát cứ, thế và lực của
dt Đại Việt đủ sức sánh ngang hàng phương Bắc, thể
hiện nguyện vọng của ND xây dựng đất nước độc lập,
tự
cường.
?. Qua bài “Chiếu dời đô” em cảm nhận được nội dung
gì?

-> Lối văn biền ngẫu, nhịp nhàng.
Đại La xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế
vương muôn đời.
b,Quyết định của nhà vua.
Chọn Đại La làm kinh đô.

Bình luận: Khát vọng sự thống nhất đất nước, hi
vọng về sự bền vững của quốc gia, khát vọng về
đất nước hùng mạnh.

* Ghi nhớ/51

C. Hoạt động Luyện tập
- Mục đích:
+ Củng cố kiến thức vừa học
+ HS vận dụng kiến thức vào BT thực hành
- Phương pháp: Nêu vấn đề, Vấn đáp, Đọc diễn cảm..
- Kĩ thuật dạy học: Động não, Trình bày.
- Phương thức hoạt động: Cá nhân
- Thiết bị, học liệu sử dụng: Máy chiếu
- Báo cáo: Bằng miệng, bằng giấy
- Dự kiến thời gian: 4 phút.
Câu 1: Từ bài “Chiếu dời đô”, em trân trọng những III. Luyện tập
phẩm chất nào của LCU?
Câu 1:
+ Lòng yêu nước cao cả, biểu hiện ở chí dời đô về
thành Đại La để mở mang, phát triển đất nước.

Câu 2: Màu sắc tình cảm thể hiện trong bài chiếu khá
rõ nét. Em hãy chỉ ra những câu văn thể hiện tình cảm
của người viết trong văn bản này?

+ Tầm nhìn sáng suốt về vận mệnh đất nước
+ Lòng tin mãnh liệt ở tương lai.
Câu 2: + Trẫm rất đau xót… dời đổi
+ Trẫm muốn… nghĩ thế nào?

Câu 3: Chứng minh “Chiếu dời đô” có kết cấu chặt
chẽ, giàu sức thuyết phục
Câu 3:
- Nêu dẫn chứng xưa
- Phân tích nguyên nhân, kết quả, ý nghĩa của dẫn
chứng, ưu điểm của vùng đất định chọn làm kinh
đô mới.
- Quyết định dời đô.
* Hoạt động Vận dụng và Tìm tòi, mở rộng
Mục đích:
+ Thể hiện tình yêu dành cho Thủ đô Hà Nội.
- Phương pháp: nêu vấn đề
- Kĩ thuật dạy học: động não
- Phương thức hoạt động: Cá nhân
- Thiết bị, học liệu sử dụng: máy tính,máy chiếu
- Báo cáo: Bằng miệng
- Dự kiến thời gian: 10 phút.
GV yêu cầu:
- Trình bày một bài hát viết về Hà Nội mà em biết.
- Sưu tầm một bài thơ viết về Hà Nội mà e biết
hoặc đã học.

GV nhận xét, kết luận
Dặn dò: 1' Về nhà
- Bài chiếu dời đô phản ánh điều gì?
- “Chiếu” là gì?
- Về học bài


- Soạn bài: Câu phủ định.
+ Đặc điểm hình thức và chức năng
+ Luyện tập: Xem trước các bài tâp SGK/53, 54.