Phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông thông qua dạy học hóa học (Luận án tiến sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

PHẠM THỊ KIM NGÂN

Ph¸t triÓn n¨ng lùc t×m tßi nghiªn cøu khoa häc
CHO häc sinh Trung häc phæ th«ng
th«ng qua d¹y häc Hãa häc
Chuyên ngành: LL&PPDH bộ môn Hoá học
Mã số: 9140111

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: 1.TS. CAO THỊ THẶNG
2. PGS.TS. LÊ THỊ HỒNG HẢI

HÀ NỘI – 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án chưa từng được ai
công bố trong bất cứ công trình nào khác.
Hà Nội, tháng 7 năm 2018
Tác giả

Phạm Thị Kim Ngân


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận án, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám hiệu

Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Phòng Sau đại học, Ban chủ nhiệm khoa Hóa
học, các thầy giáo, cô giáo Bộ môn Phương pháp giảng dạy Hóa học, Khoa Hóa
học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội và các phòng ban chức năng của nhà
trường đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành nhất tới Sở Giáo dục và Đào tạo
tỉnh Lạng Sơn, Trường THPT chuyên Chu Văn An, Tổ Sinh Hóa trường THPT
chuyên Chu Văn An, các bạn bè, thầy cô giáo, cán bộ nhân viên trong hội đồng
giáo dục nhà trường, đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi về vật chất, tinh thần
và thời gian cho tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, ngưỡng mộ và biết ơn sâu sắc, em xin
trân trọng gửi lời tri ân tới TS. Cao Thị Thặng, PGS.TS Lê Thị Hồng Hải–
những người đã tận tâm, tận tình hướng dẫn, động viên và giúp đỡ em trong
suốt quá trình thực hiện luận án.
Con xin cảm ơn bố mẹ hai bên, các anh, chị, em trong gia đình đã động
viên con, chăm sóc các con của con trong những ngày con phải tập trung cho
luận án. Em cảm ơn anh, cảm ơn các con đã luôn ở bên em, hỗ trợ, chia sẻ, tạo
điều kiện tốt nhất để em có thể yên tâm hoàn thành luận án.
Hà Nội, tháng 7 năm 2018
Tác giả

Phạm Thị Kim Ngân


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ....................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................. 3

6. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
8. Những đóng góp mới của luận án ............................................................................. 4
9. Cấu trúc của luận án .................................................................................................. 5
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC TÌM TÒI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHO HỌC SINH
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG .................................................................................... 6
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu về việc phát triển năng lực tìm tòi nghiên
cứu khoa học trên thế giới và ở Việt Nam ................................................................ 6
1.1.1. Trên thế giới ...............................................................................................................................6
1.1.2. Ở Việt Nam ...............................................................................................................................7
1.2. Năng lực và năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học......................................... 11
1.2.1. Quan điểm về năng lực, năng lực của học sinh Trung học phổ thông.............................11
1.2.2. Quan điểm về năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học.........................................................14
1.3. Một số phương pháp dạy học tích cực có thể sử dụng để phát triển năng
lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông ................... 18
1.3.1. Cơ sở khoa học của các phương pháp dạy học tích cực ....................................................18
1.3.2. Phương pháp dạy học dự án...................................................................................................20
1.3.3. Phương pháp “Bàn tay nặn bột”............................................................................................22
1.3.4. Hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học ..........................................................................25
1.4. Đánh giá năng lực của học sinh Trung học phổ thông ................................... 27
1.4.1. Đổi mới phương pháp hình thức kiểm tra đánh giá hiện nay ....................... 27
1.4.2. Nguyên tắc đánh giá năng lực học sinh ........................................................ 28


1.4.3. Một số công cụ đánh giá năng lực của học sinh Trung học phổ thông
trong dạy học hoá học ............................................................................................. 29
1.5. Thực trạng phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh
Trung học phổ thông ở Việt Nam ............................................................................... 30
1.5.1. Chương trình và sách giáo khoa hóa học Trung học phổ thông hiện

hành với vấn đề phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học ......................... 30
1.5.3. Điều tra thực trạng của việc phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa
học trong dạy học hóa học ...................................................................................... 32
Tiểu kết chương 1 ...................................................................................................... 40
Chương 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TÌM TÒI
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC HÓA
HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................................. 41
2.1. Năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học của học sinh Trung học phổ thông ......... 41
2.1.1. Khái niệm năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học của học sinh Trung
học phổ thông ......................................................................................................... 41
2.1.2. Cấu trúc năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học ............................................ 42
2.1.3. Biểu hiện của năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học của học sinh trong
dạy học hóa học ...................................................................................................... 44
2.2. Thiết kế bộ công cụ đánh giá năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học ................ 45
2.2.1. Tiêu chí và mức độ đánh giá năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học ........... 45
2.2.2. Cơ sở khoa học để thiết kế công cụ đánh giá năng lực tìm tòi nghiên
cứu khoa học ........................................................................................................... 47
2.2.3. Thiết kế công cụ đánh giá năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học ............... 47
2.3. Một số biện pháp phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho
học sinh Trung học phổ thông trong dạy học hóa học .......................................... 56
2.3.1. Biện pháp 1: Vận dụng phương pháp dạy học dự án theo định hướng phát
triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông ............57
2.3.2. Biện pháp 2: Vận dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” theo định hướng phát
triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông .......................77


2.3.3. Biện pháp 3: Phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học của học sinh thông
qua tổ chức cho học sinh tìm tòi nghiên cứu khoa học ................................................................95
Tiểu kết chương 2 .................................................................................................... 110
Chương 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM.............................................................. 111

3.1. Mục đích và nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm ........................................ 111
3.1.1. Mục đích của thực nghiệm sư phạm.................................................................................. 111
3.1.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm................................................................................. 111
3.2. Chuẩn bị trước thực nghiệm sư phạm ........................................................... 111
3.2.1. Địa bàn thực nghiệm ............................................................................................................ 111
3.2.2. Đối tượng thực nghiệm........................................................................................................ 112
3.2.3. Giáo viên thực nghiệm......................................................................................................... 112
3.3. Tiến hành thực nghiệm sư phạm .................................................................... 113
3.3.1. Thiết kế thực nghiệm ........................................................................................................... 113
3.3.2. Thực nghiệm thăm dò (năm học 2014-2015) .................................................................. 114
3.3.3. Thực nghiệm sư phạm vòng 1 (năm học 2015-2016) .................................................... 114
3.3.4. Thực nghiệm sư phạm vòng 2 (năm học 2016-2017) .................................................... 115
3.4. Kết quả thực nghiệm ....................................................................................... 117
3.4.1. Xử lí đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm................................................................... 117
3.4.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm............................................................................................ 120

Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 147
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 149
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN....151
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 152
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

CHỮ VIẾT TẮT

ĐỌC LÀ

1

Bộ GD&ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

2

BTNB

Bàn tay nặn bột

3

CHNC

Câu hỏi nghiên cứu

4

DA

Dự án

5

DHDA

Dạy học dự án

6

ĐC

Đối chứng

7

ES

Giá trị mức độ ảnh hưởng

8

GTNC

Giả thuyết nghiên cứu

9

HS

Học sinh

10

HT

Hiện tượng

11

KHBH

Kế hoạch bài học

12

KHKT

Khoa học kỹ thuật

13

KHTN

Khoa học tự nhiên

14

KL

Kim loại

15

NCKH

Nghiên cứu khoa học

16

NL

Năng lực

17

NXB

Nhà xuất bản

18

PATN

Phương án thực nghiệm

19

PK

Phi kim

20

PP

Phương pháp

21

PPDH

Phương pháp dạy học

22

SGK

Sách giáo khoa

23

STT

Số thứ tự

24

SV

Sinh viên

25

TB

Trung bình

26

THPT

Trung học phổ thông

27

TN

Thực nghiệm

28

TNTT

Thực nghiệm tìm tòi

29

TNSP

Thực nghiệm sư phạm

30

TT

Tìm tòi

31

TTNC

Tìm tòi nghiên cứu


DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1.
Bảng 1.2.
Bảng 1.3.
Bảng 1.4.

Bảng 1.5.
Bảng 1.6.
Bảng 1.7.
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 2.3.
Bảng 2.4.
Bảng 2.5.
Bảng 2.7.
Bảng 2.8.
Bảng 2.9.
Bảng 2.10.
Bảng 2.11.
Bảng 2.12.
Bảng 2.13.
Bảng 2.14.

Bảng 2.15.
Bảng 3.1.

Hiểu biết của GV về vấn đề NL TT NCKH của HS THPT .......... 33
Kết quả điều tra nhận thức của GV về các tiêu chí thuộc NL
TT NCKH của HS ......................................................................... 34
Kết quả điều tra việc sử dụng một số PPDH tích cực hiện nay .... 34
Kết quả điều tra việc tiếp cận và nhận định vai trò của PP
BTNB, PP DHDA, hướng dẫn HS NCKH trong việc phát
triển NL TT NCKH cho HS .......................................................... 35
Kết quả điều tra việc GV vận dụng PP DHDA theo định
hướng phát triển NL TT NCKH cho HS ....................................... 36
Kết quả điều tra GV vận dụng PP DHDA theo định hướng
phát triển NL TT NCKH cho HS .................................................. 37
Kết quả điều tra GV vận dụng quy trình hướng dẫn HS NCKH
theo định hướng phát triển NL TT NCKH cho HS ....................... 38
Tiêu chí và mức độ đánh giá năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa
học ................................................................................................. 45
Bảng kiểm quan sát NL TT NCKH của HS .................................. 49
Phiếu GV đánh giá NL TT NCKH của HS ................................... 50
Phiếu HS tự đánh giá NL TT NCKH ............................................ 50
Phiếu đánh giá sản phẩm dự án ..................................................... 51
Ma trận đề kiểm tra lớp 10 ............................................................ 54
Ma trận đề kiểm tra lớp 11 ............................................................ 55
So sánh quy trình TT NCKH và quy trình DHDA........................ 57
Một số chủ đề nội dung DHDA..................................................... 64
So sánh quy trình TT NCKH và quy trình dạy học BTNB ........... 77
Một số chủ đề TTNC có thể áp dụng PP BTNB ........................... 83
So sánh quy trình TT NCKH và quy trình NCKH nói chung ....... 95
Một số đề tài NCKH dành cho HS THPT ................................... 101

Thống kê thông tin kế hoạch bài học minh họa .......................... 109
Thống kê thông tin trường thực nghiệm...................................... 112


Bảng 3.2.
Bảng 3.3.
Bảng 3.4.
Bảng 3.5.
Bảng 3.6.
Bảng 3.7.
Bảng 3.8.
Bảng 3.9.
Bảng 3.10.
Bảng 3.11.
Bảng 3.12.
Bảng 3.13.
Bảng 3.14.
Bảng 3.15.
Bảng 3.16.
Bảng 3.17.
Bảng 3.18.
Bảng 3.19.

Thống kê thông tin nội dung thực nghiệm .................................. 113
Thống kê thông tin thực nghiệm thăm dò ................................... 114
Thống kê thông tin thực nghiệm sư phạm vòng 1....................... 115
Thống kê thông tin thực nghiệm sư phạm vòng 2....................... 116
Thí dụ minh họa thiết kế thực nghiệm 2 ..................................... 117
Tổng hợp kết quả bảng kiểm quan sát các tiêu chí đánh giá NL
TT NCKH lớp 10 (vòng 1) ............................................................ 135

Tổng hợp kết quả bảng kiểm quan sát các tiêu chí đánh giá NL
TT NCKH lớp 11 (vòng 1) ............................................................ 136
Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng kết quả bảng kiểm quan
sát sau 2 vòng TNSP ................................................................... 137
Bảng tổng hợp kết quả GV đánh giá mức độ phát triển NL TT
NCKH sau 2 vòng TNSP............................................................. 138
Bảng tổng hợp kết quả HS tự đánh giá mức độ phát triển NL
TT NCKH sau 2 vòng TNSP....................................................... 139
Tổng hợp kết quả GV đánh giá sản phẩm dự án lớp 10TN ........ 140
Tổng hợp kết quả GV đánh giá sản phẩm dự án lớp 11TN ........ 141
Bảng tổng hợp kết quả đánh giá sản phẩm tìm tòi nghiên cứu
khoa học lớp 10TN ...................................................................... 142
Bảng phân bố tần suất kết quả điểm kiểm tra của lớp 10
(vòng 1) ....................................................................................... 143
Bảng phân bố tần suất lũy tích kết quả điểm kiểm tra của lớp
10 (vòng 1) .................................................................................. 144
Bảng phân bố tần suất kết quả điểm kiểm tra của lớp 11
(vòng 1) ....................................................................................... 145
Bảng phân bố tần suất lũy tích kết quả điểm kiểm tra của lớp
11 (vòng 1) .................................................................................. 146
Bảng tổng hợp các tham số đặc trưng kết quả điểm kiểm tra
sau 2 vòng TNSP ......................................................................... 147


DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1.

Sơ đồ quy trình thiết kế bộ công cụ đánh giá NL TT NCKH ....... 48

Hình 2.2.

Sơ đồ phát triển ý tưởng nghiên cứu của tiểu chủ đề “Mưa
axit” ............................................................................................... 58

Hình 2.3:

Sơ đồ tiến trình dạy học PP DHDA theo định hướng phát triển
NL TT NCKH cho HS................................................................... 61

Hình 2.4:

Sơ đồ tư duy nghiên cứu tìm hiểu về ngành công nghiệp silicat ....... 71

Hình 2.5.

Sơ đồ tư duy nghiên cứu tìm hiểu về xi măng ............................... 73

Hình 2.6.

Sơ đồ tư duy nghiên cứu tìm hiểu về thủy tinh ............................. 74

Hình 2.7.

Sơ đồ tư duy nghiên cứu tìm hiểu về đồ gốm ............................... 76

Hình 2.8:

Sơ đồ tiến trình dạy học PP BTNB theo định hướng phát triển
NL TT NCKH cho HS................................................................... 80

Hình 2.9.

Sơ đồ tư duy kết luận về tính chất hóa học của HNO3.................. 95

Hình 2.10. Sơ đồ quy trình tổ chức cho học sinh tìm tòi nghiên cứu khoa học ... 99
Hình 3.1.

Biểu đồ tần suất biểu diễn kết quả điểm kiểm tra của lớp 10
(vòng 1) ....................................................................................... 143

Hình 3.2.

Đường lũy tích biểu diễn kết quả điểm kiểm tra của lớp 10
(vòng 1) ....................................................................................... 144

Hình 3.3.

Biểu đồ tần suất biểu diễn kết quả điểm kiểm tra của lớp 11
(vòng 1) ....................................................................................... 145

Hình 3.4.

Đường lũy tích biểu diễn kết quả điểm kiểm tra của lớp 11
(vòng 1) ....................................................................................... 146


1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

Phát triển năng lực (NL) cho học sinh (HS) là mục tiêu quan trọng của Giáo
dục phổ thông trên thế giới hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học (PPDH) với
phương châm dạy học hướng vào người học đã và đang được triển khai ở Việt Nam.
Nghị quyết số 29 của Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo [1] nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp (PP) dạy và học theo
hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ
năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập
trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật
và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực”. Nghị quyết đặt ra yêu cầu với các
trường phổ thông cần phải đổi mới giáo dục chú trọng phát triển NL, phát huy tính chủ
động sáng tạo của người học. Định hướng quan trọng trong đổi mới PPDH là phát
huy tính tích cực, tự lực, sáng tạo, phát triển NL tự chủ và tự học, NL giao tiếp và
hợp tác, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo.
Phát triển NL là một định hướng quan trọng của việc phát triển chương trình và
sách giáo khoa (SGK) phổ thông mới. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể [5] (72017) của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) nhấn mạnh: Thực hiện các Nghị quyết
của Đảng và Quốc hội, chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định
hướng phát triển phẩm chất và năng lực, tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp
người học phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự
tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và
NL cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động có văn hóa, cần
cù, sáng tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển của cá nhân và yêu cầu của sự nghiệp xây dựng,
bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới.
NL nghiên cứu khoa học (NCKH) là một trong những NL rất quan trọng cần
phát triển cho HS phổ thông đặc biệt là HS Trung học phổ thông (THPT) là cơ sở
quan trọng để phát triển các NL chung cho HS đã được Bộ Giáo dục xác định trong


2
chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể 7- 2017 (NL tự chủ và tự học; NL giao
tiếp và hợp tác; NL giải quyết vấn đề và sáng tạo) và NL chuyên môn trong môn Hóa

học đã được Bộ Giáo dục xác định trong chương trình THPT môn Hóa học 2018 (NL
nhận thức kiến thức khoa học hóa học; NL năng lực tìm tòi, khám phá thế giới tự
nhiên dưới góc độ hoá học; NL vận dụng kiến thức hóa học vào thực tiễn).
Mặt khác, từ năm 2012 Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức cuộc thi sáng tạo
khoa học kỹ thuật (KHKT) (ngày nay gọi là cuộc thi KHKT) dành cho HS Trung
học, đồng thời Bộ GD&ĐT tạo đã kết hợp với hội đồng Anh tổ chức triển khai và đánh
giá PP giáo dục STEM (phát triển cho HS kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến
các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và Toán học) tại một số trường THPT.
Điều này khẳng định tầm quan trọng việc phát triển NL NCKH cho HS THPT của Bộ
GD&ĐT hiện nay.
Hóa học là một trong những môn Khoa học tự nhiên (KHTN) có sự kết hợp
chặt chẽ giữa lí thuyết với thực nghiệm (TN). Hoá học nghiên cứu về thành phần cấu
trúc, tính chất và sự biến đổi của chất, đồng thời Hoá học là cầu nối các ngành
KHTN như Vật lí, Sinh học, Địa chất học. Vì vậy, thông qua việc tổ chức các hoạt
động học tập của HS trong dạy học hoá học có thể phát triển tốt NL NCKH cho HS.
Đối với HS THPT thì NL NCKH ở mức độ chưa cao như NL NCKH của các
nhà khoa học, nhà sáng chế,… mà chủ yếu ở mức độ tìm tòi (TT) NCKH.
Thực trạng đổi mới dạy học hóa học phổ thông cho thấy: hầu hết các GV hóa
học trường THPT còn gặp khó khăn trong việc phát triển NL TT NCKH cho HS.
Năng lực TT NCKH của đa số HS hiện nay còn rất hạn chế.
Do đó đề tài nghiên cứu “Phát triển năng lực tìm tòi nghiên cứu khoa học
cho học sinh Trung học phổ thông thông qua dạy học hóa học” là một vấn đề cấp
thiết về lí luận và thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới của giáo dục hiện nay.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ biểu hiện của NL TT NCKH, thiết kế bộ công cụ đánh giá
và đề xuất một số biện pháp nhằm phát triển NL TT NCKH cho HS THPT trong dạy
học hóa học, góp phần thực hiện đổi mới dạy học hóa học theo định hướng phát triển
NL người học, nâng cao chất lượng dạy học hóa học nói riêng và chất lượng dạy học ở
trường THPT nói chung.

3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc phát triển năng lực tìm tòi
nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông trong dạy học hóa học
- Lịch sử vấn đề phát triển NL TT NCKH trên thế giới và Việt Nam.
- Khái niệm NL và NL TT NCKH.
- Một số PPDH tích cực có thể áp dụng để phát triển NL TT NCKH cho HS
THPT: PP “Bàn tay nặn bột” (BTNB) và PP dạy học dự án (DHDA), nghiên cứu PP
hướng dẫn HS NCKH.
- Vấn đề đánh giá NL của HS THPT.
- Thực trạng phát triển NL TT NCKH cho HS THPT ở Việt Nam.
3.2. Nghiên cứu đề xuất một số biện pháp phát triển năng lực tìm tòi nghiên
cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông trong dạy học hóa học
- Đề xuất khái niệm NL TT NCKH của HS THPT, cấu trúc NL TT NCKH,
biểu hiện của NL TT NCKH trong dạy học hóa học.
- Thiết kế bộ công cụ đánh giá NL TT NCKH của HS THPT.
- Đề xuất một số biện pháp phát triển NL TT NCKH: vận dụng PP BTNB, PP
DHDA, hướng dẫn HS NCKH. Thiết kế các kế hoạch bài học (KHBH) minh họa cho
3 biện pháp phát triển NL TT NCKH.
3.3.Tiến hành thực nghiệm sư phạm (TNSP) ở một số trường Trung học
phổ thông để kiểm chứng tính đúng đắn của giả thuyết khoa học đã đề ra, xác
định tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đã đề xuất
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học hóa học ở trường THPT.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
- NL TT NCKH của HS THPT.
- Các biện pháp phát triển NL TT NCKH cho HS THPT.
5. Phạm vi nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu phát triển NL TT NCKH cho HS thông qua dạy
học hóa học lớp 10 và lớp 11 THPT.


4
6. Giả thuyết khoa học
Nếu làm rõ biểu hiện của NL TT NCKH, thiết kế bộ công cụ đánh giá NL TT
NCKH, vận dụng PP DHDA, PP BTNB kết hợp với việc hướng dẫn HS nghiên cứu một
số chủ đề Hóa học có nội dung thực tiễn trong dạy học một cách hợp lí và hiệu quả sẽ
phát triển được NL TT NCKH cho HS THPT, góp phần thực hiện đổi mới dạy học hóa
học theo định hướng phát triển NL người học.
7. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng phối hợp các nhóm PP nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí thuyết
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hoá các văn bản, tài liệu lí luận về
NL, NCKH, NL TT NCKH.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp điều tra: Khảo sát, điều tra thực trạng của việc phát triển NL
TT NCKH cho HS trong dạy học hóa học.
+ Phương pháp chuyên gia: Trao đổi với chuyên gia để xin ý kiến về các biện
pháp phát triển NL TT NCKH cho HS trong dạy học hóa học.
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tiến hành TNSP nhằm kiểm chứng
tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đã đề xuất.
7.3. Phương pháp thống kê toán học:
Thiết kế, đo lường thu thập dữ liệu, phân tích dữ liệu TN.
8. Những đóng góp mới của luận án
8.1. Hệ thống hóa và làm rõ các cơ sở lí luận có liên quan đến năng lực tìm
tòi nghiên cứu khoa học cũng như thực trạng, sự cần thiết phải phát triển năng
lực tìm tòi nghiên cứu khoa học cho học sinh Trung học phổ thông trong dạy học
hóa học

8.2. Đề xuất mới
- Khái niệm NL TT NCKH của HS THPT, cấu trúc NL TT NCKH, biểu hiện
của NL TT NCKH trong dạy học hóa học. Từ đó thiết kế bộ công cụ đánh giá NL TT
NCKH của HS THPT trong dạy học hóa học.
- Ba biện pháp phát triển NL TT NCKH cho HS THPT trong dạy học hoá học,
bao gồm:


Luận án đủ ở file: Luận án full