Nghiên cứu giải pháp giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––

TRẦN ĐÌNH THÌN

NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU
THEO TIÊU CHÍ NGHÈO ĐA CHIỀU
TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
––––––––––––––––––––––

TRẦN ĐÌNH THÌN

NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP GIẢM NGHÈO ĐA CHIỀU
THEO TIÊU CHÍ NGHÈO ĐA CHIỀU
TẠI HUYỆN ĐỒNG HỶ, TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số: 8.62.01.15

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đinh Ngọc Lan

THÁI NGUYÊN - 2018


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong đề tài:
“Nghiên cứu giải pháp giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều tại
huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên” là trung thực và chưa hề được sử dụng để
bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này
đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được chỉ
rõ nguồn gốc.
Thái Nguyên, ngày

tháng

Tác giả

Trần Đình Thìn

năm 2017


ii
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên cho phép tôi được trân trọng cảm ơn tới các thầy, cô giáo
trong Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý Đào tạo sau đại học, Khoa Kinh tế và
Phát triển nông thôn, các thầy, cô giáo Trường Đại học Nông lâm Thái
Nguyên đã tận tụy giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận
văn tốt nghiệp.

Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Đồng Hỷ, phòng Nông
nghiệp huyện Đồng Hỷ, cán bộ giảm nghèo huyện, xã và các hộ gia đình được
tiến hành điều tra, khảo sát đã giúp đỡ tôi trong việc cung cấp số liệu, trong
quá trình điều tra, khảo sát tại địa phương để tôi hoàn thành luận văn tốt
nghiệp của mình.
Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới
PGS.TS. Đinh Ngọc Lan đã tận tình hướng dẫn và chỉ bảo tôi trong suốt thời
gian tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày

tháng

Tác giả

Trần Đình Thìn

năm 2017


iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC HÌNH VẼ ................................................................................. viii

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2
3. Ý nghĩa của đề tài .......................................................................................... 3
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ............................................................ 4
1.1. Cơ sở lý luận về giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều ......... 4
1.1.1. Lý luận về nghèo ..................................................................................... 4
1.1.2. Lý luận về nghèo đa chiều .................................................................... 12
1.1.3. Lý luận về giảm nghèo đa chiều ........................................................... 22
1.2. Cơ sở thực tiễn về giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều .... 25
1.2.1. Kinh nghiệm giảm nghèo đa chiều trên thế giới ................................... 25
1.2.2. Kinh nghiệm giảm nghèo ở một số địa phương của Việt Nam ............ 29
1.2.3. Bài học kinh nghiệm giảm nghèo đa chiều cho huyện Đồng Hỷ,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 31
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU ............................................................................................... 32
2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 32
2.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 32
2.3. Nội dung nghiên cứu .................................................................................. 32
2.4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 33


iv
2.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu ............................................................... 33
2.4.2. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu ................................................ 35
2.5. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 35
2.5.1. Nhóm chỉ tiêu phản ánh hiện trạng và đặc điểm của hộ nghèo ............ 35
2.5.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh về thực trạng nghèo ....................................... 36
2.5.3. Chỉ tiêu phản ánh thực hiện chính sách giảm nghèo ............................ 36
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................ 37

3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 37
3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên huyện Đồng Hỷ....................................... 37
3.1.2. Đặc điểm điều kiện kinh tế - xã hội của huyện Đồng Hỷ ..................... 39
3.2. Thực trạng nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều tại huyện
Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ............................................................................ 41
3.2.1. Tỷ lệ hộ nghèo huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.............................. 41
3.2.2. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghèo của huyện Đồng Hỷ, tỉnh
Thái Nguyên .................................................................................................... 54
3.2.3. Thực trạng chính sách giảm nghèo đa chiều tại huyện Đồng Hỷ,
tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................. 55
3.2.4. Thực trạng kết quả giảm nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều của
huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 57
3.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới giảm nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều
của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 58
3.3.1. Cơ chế chính sách của nhà nước, của địa phương ................................ 58
3.3.2. Sự phối hợp của các ban ngành, các doanh nghiệp, các tổ chức
chính trị xã hội trong tổ chức thực hiện giảm nghèo bền vững ...................... 59
3.3.3. Nguồn lực xóa đói giảm nghèo ............................................................. 59
3.4. Đánh giá chung công tác giảm nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều
của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên .......................................................... 60
3.4.1. Kết quả đạt được ................................................................................... 60
3.4.2. Mặt tồn tại, hạn chế ............................................................................... 61


v
3.4.2. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 63
3.5. Giải pháp giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí tiếp cận đa chiều tại
huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ................................................................. 64
3.5.1. Mục tiêu giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí tiếp cận đa chiều ............. 64
3.5.2. Các giải pháp giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí tiếp cận đa chiều

tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ............................................................ 65
KẾT LUẬN .................................................................................................... 71
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 74


vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BLĐTBXH Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội
BTXH

Bảo trợ xã hội

CP

Chính phủ

CS

Chính sách

DTTS

Dân tộc thiểu số

ESCAP

Ủy ban Kinh tế xã hội khu vực Châu Á - Thái Bình Dương

FAO

Tổ chức nông lương liên hợp quốc

HDI

Chỉ số phát triển cong người

ILO

Tổ chức lao động quốc tế

MPI

Chỉ số nghèo đa chiều

NCC

Người có công

NĐ

Nghị định

NQ

Nghị quyết

QĐ

Quyết định

QH

Quốc hội

TS

Tổng số

TV

Thành viên

TW

Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân

UN

Liên hợp quốc

WB

Ngân hàng thế giới

XĐGN

Xóa đói giảm nghèo


vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Quy định về chuẩn nghèo đói (theo tiêu chuẩn quốc gia) ................ 9
Bảng 1.2. Các tiêu chí sử dụng đo lường trong MPI ...................................... 18
Bảng 2.1. Phân bổ mẫu điều tra ..................................................................... 34
Bảng 3.1. Tình hình dân số và lao động huyện Đồng Hỷ ............................... 40
Bảng 3.2. Tỷ lệ hộ nghèo huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên theo tiếp cận
đơn chiều và tiếp cận đa chiều năm 2016 ....................................... 42
Bảng 3.3. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên
theo địa bàn hoạt động .................................................................... 43
Bảng 3.4. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên
theo địa bàn hoạt động năm 2016 ................................................... 45
Bảng 3.5. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên
theo mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản năm 2016 .......... 47
Bảng 3.6. Nghèo đa chiều theo giáo dục......................................................... 48
Bảng 3.7. Nghèo đa chiều theo y tế ................................................................ 49
Bảng 3.8. Nghèo đa chiều theo nhà ở ............................................................. 51
Bảng 3.9. Nghèo đa chiều theo điều kiện sống ............................................... 52
Bảng 3.10. Nghèo đa chiều theo tiếp cận thông tin ........................................ 53
Bảng 3.11. Nguyên nhân đói nghèo ................................................................ 54
Bảng 3.12. Kết quả thực hiện chính sách trợ cấp khó khăn cho hộ nghèo
huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên ................................................. 56
Bảng 3.13. Kết quả giảm nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều của huyện
Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2014 - 2016 ....................... 57

viii
DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 3.1. Bản đồ hành chính huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.................. 37


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong một thời gian khá dài chúng ta thường nói về nghèo như là một
bộ phận dân chúng, những người có mức thu nhập trung bình thấp hơn 1
USD/ ngày vào những năm 90 của thế kỷ 20 và hiện giờ là nhỏ hơn 2USD/
ngày/ người theo tiêu chuẩn của Ngân hàng Thế giới (WB). Như vậy, rõ ràng
chúng ta chỉ nhìn vào các con số để đánh giá nghèo mà đã vô tình quên đi các
nguyên nhân gây ra nghèo, trong đó quan trọng nhất là “sự bất bình đẳng” và
“chênh lệch quyền lực” giữa các cá nhân và giữa các nhóm người trong xã
hội. Dựa trên quan điểm này, khái niệm “nghèo đa chiều” đã ra đời trong đó
xác định rõ nghèo không hẳn chỉ là đói ăn, thiếu uống hoặc thiếu các điều
kiện sống, sinh hoạt khác mà nghèo đói còn được gây ra bởi các rào cản về xã
hội và các tác nhân khác ngăn chặn những cá nhân hoặc cộng đồng tiếp cận
các điều kiện sức khỏe, giáo dục và mức sống.
Ở Việt Nam, lần đầu tiên khái niệm và chuẩn nghèo đa chiều được đề
ra và triển khai tổ chức thực hiện sau khi có quyết định số 59/2015/QĐ-TTg
ngày 19 tháng 11 năm 2015 của Thủ tướng Chính phủ về chuẩn nghèo tiếp
cận đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020. Đây được xem là dấu mốc
quan trọng để chương trình giảm nghèo của nước ta tiếp cận được với các
nước trên thế giới và khu vực.
Trong những năm gần đây huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên đã áp
dụng nhiều các giải pháp giảm nghèo nhằm phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội

và đạt được những thành tựu nhất định. Tỷ lệ người dân được tiếp cận với các
dịch vụ xã hội cơ bản, cơ sở hạ tầng được cải thiện rõ rệt, đời sống người
nghèo được nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo giảm đáng kể. Kết quả giảm nghèo cụ
thể trong 05 năm giai đoạn từ 2011 đến hết năm 2015 có 4.090 hộ thực thoát
nghèo với tỷ lệ giảm là 14,85%, đưa tỷ lệ hộ nghèo của huyện đầu kỳ 21,99%
xuống còn 9,53% cuối kỳ, tỷ lệ hộ nghèo giảm trung bình hàng năm là 2,49%


2
năm tướng ứng với khoảng trên 1200 hộ thoát nghèo. Kết quả giảm nghèo tuy
đạt được những mục tiêu đề ra nhưng chưa thực sự bền vững. Tỷ lệ hộ cận
nghèo, hộ phát sinh còn lớn, tư tưởng trông chờ, ỷ lại không muốn thoát
nghèo còn diễn ra phổ biến ở một bộ phận người dân, chênh lệch người nghèo
giữa các vùng và giữa các đối tượng còn lớn, số hộ đã thoát nghèo nhưng mức
thu nhập nằm sát với mức chuẩn nghèo, nguy cơ tái nghèo cao. Đặc biệt,với
chuẩn nghèo mới tỷ lệ nghèo của huyện còn cao so với mức bình quân chung
của tỉnh Thái Nguyên.
Do vậy, huyện Đồng Hỷ cần có một chương trình thoát nghèo một
cách khoa học. Sớm đổi mới cách nhìn nghèo chỉ với một khía cạnh đó là
theo thu nhập và không xem nghèo là một hiện tượng đơn lẻ mà là hiện tượng
đa khía cạnh, phức tạp, chồng chéo bao gồm nhiều yếu tố khác nhau. Phải
sớm chuyển đổi phương pháp đo lường nghèo từ đơn chiều (theo thu nhập)
sang đa chiều để tăng độ bao phủ chính sách tới các đối tượng. Việc tiến hành
nghiên cứu, phân tích, đánh giá nghèo theo cách tiếp cận mới một cách đúng
đắn, từ đó đưa ra các giải pháp để phát huy các thế mạnh và hạn chế các điểm
yếu, nhằm thực hiện tốt chương trình giảm nghèo của huyện Đồng Hỷ theo
hướng bền vững là việc làm cần thiết.
Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi thực hiện đề tài: “Giải pháp giảm nghèo đa
chiều theo tiêu chí nghèo đa chiều tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về giảm nghèo đa chiều theo
tiêu chí nghèo đa chiều.
- Đánh giá thực trạng nghèo theo tiêu chí nghèo đa chiều tại huyện
Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.
- Đề xuất các giải pháp giảm nghèo đa chiều theo tiêu chí nghèo đa
chiều tại huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên thời gian tới.


Luận văn đủ ở file: Luận văn full