Giáo án Vật lý 12 bài 23: Nguyên tắc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến

Trường THPT Nguyễn Chí Thanh

GV: Đặng Hoàng Hải

NGUYÊN TẮC THÔNG TIN LIÊN LẠC BẰNG SÓNG VÔ TUYẾN
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức
- Nêu được những nguyên tắc cơ bản của việc thông tin liên lạc bằng sóng vô tuyến.
- Vẽ được sơ đồ khối của một máy phát và một máy thu sóng vô tuyến đơn giản.
- Nêu rõ được chức năng của mỗi khối trong sơ đồ của một máy phát và một máy thu
sóng vô tuyến đơn giản.
2. Về kĩ năng
- Vận dụng các công thức đã học vào giải bài tập trong SGK
3. Về thái độ
- Rèn thái độ tích cực tìm hiểu, học tập, tự lực nghiên cứu các vấn đề mới trong khoa học
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Hình ảnh phóng to sơ đồ khối của máy phát thanh và máy thu thanh
2. Học sinh
- Ôn tập kiến thức lien quan
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
3. Bài mới
* Vào bài
- Hằng ngày ta có thể dùng ti vi hoặc radio để xem và nghe các tin tức. Như vậy thì sóng
điện từ làm thế nào có thể truyền từ nơi này đến nơi khác được. Ta sẽ tìm hiểu vấn đề này qua
bài “NGUYÊN TẮC THÔNG TIN LIÊN LẠC BẰNG SÓNG VÔ TUYẾN”
* Tiến trình giảng dạy
Hoạt động 1 (10 phút): Tìm hiểu nguyên tắc chung của việc thông tin liên lạc bằng sóng vô
tuyến

Hoạt động của GV
Hoạt động của hs
Nội dung
- Ta chỉ xét chủ yếu sự - Nó ít bị không khí hấp thụ. I. Nguyên tắc chung của việc thông tin
truyền thanh vô tuyến.
Mặt khác, nó phản xạ tốt trên liên lạc bằng sóng vô tuyến
- Tại sao phải dùng các sóng mặt đất và tầng điện li, nên
1. Phải dùng các sóng vô tuyến có bước
ngắn?
có thể truyền đi xa.
sóng ngắn nằm trong vùng các dải sóng vô
+ Dài: λ = 103m, f =
tuyến.
5
- Những sóng vô tuyến dùng để tải các
3.10 Hz.
2
thông tin gọi là các sóng mang. Đó là các
+ Trung: λ = 10 m,
6
- Hãy nêu tên các sóng này
sóng điện từ cao tần có bước sóng từ vài
f = 3.10 Hz (3MHz).
1
và cho biết khoảng tần số + Ngắn: λ = 10 m,
m đến vài trăm m.
7
của chúng?
f = 3.10 Hz (30MHz).
+ Cực ngắn: vài mét,

2. Phải biến điệu các sóng mang.
f = 3.108Hz
- Dùng micrô để biến dao động âm thành
(300MHz).
- HS ghi nhận cách biến điện dao động điện: sóng âm tần.
- Dùng mạch biến điệu để “trộn” sóng âm
các sóng mang.
- Âm nghe được có tần số từ
tần với sóng mang: biến điện sóng điện từ.
16Hz đến 20kHz. Sóng
mang có tần số từ 500kHz


Trường THPT Nguyễn Chí Thanh

GV: Đặng Hoàng Hải

đến 900MHz → làm thế nào - Trong cách biến điệu biên
để sóng mang truyền tải độ, người ta làm cho biên độ
được thông tin có tần số âm. của sóng mang biến thiên
theo thời gian với tần số
bằng tần số của sóng âm.
- Sóng mang đã được biến
điệu sẽ truyền từ đài phát → - Cách biến điệu biên độ
được dùng trong việc truyền
máy thu.
thanh bằng các sóng dài,
E
trung và ngắn.

t
(Đồ thị E(t) của sóng mang
chưa bị biến điệu)

3. Ở nơi thu, dùng mạch tách sóng để tách
sóng âm tần ra khỏi sóng cao tần để đưa ra
loa.

4. Khi tín hiệu thu được có cường độ nhỏ,
ta phải khuyếch đại chúng bằng các mạch
khuyếch đại.

E

t
(Đồ thị E(t) của sóng âm
tần)

E

t
(Đồ thị E(t) của sóng mang đã
được biến điệu về biên độ)
Hoạt động 2 (10 phút): Tìm hiểu sơ đồ khối của một máy phát thanh vô tuyến đơn giản
- Y/c HS đọc Sgk và cho biết sơ đồ - HS đọc Sgk và thảo luận để II. Sơ đồ khối của một máy phát
khối của một máy phát thanh vô đưa ra sơ đồ khối.
thanh vô tuyến đơn giản
tuyến đơn giản.
- Hãy nêu
1 tên các bộ phận trong sơ (1): Micrô.

đồ khối (5)?
(2): Mạch phát sóng điện từ
- Hãy trình bày
tác
dụng
của
mỗi
cao tần.
5
3
4
bộ phận trong sơ đồ khối (5)?
(3): Mạch biến điệu.
(1): Tạo 2ra dao động điện từ âm (4): Mạch khuyếch đại.
tần.
(5): Anten phát.
(2): Phát sóng điện từ có tần số cao
(cỡ MHz).


Trường THPT Nguyễn Chí Thanh

GV: Đặng Hoàng Hải

(3): Trộn dao động điện từ cao tần
với dao động điện từ âm tần.
(4): Khuyếch đại dao động điện từ
cao tần đã được biến điệu.
(5): Tạo ra điện từ trường cao tần
lan truyền trong không gian.

Hoạt động 3 ( 10 phút): Tìm hiểu sơ đồ khối của một máy thu thanh đơn giản
- Y/c HS đọc Sgk và cho biết sơ đồ
- HS đọc Sgk và thảo luận
III. Sơ đồ khối của một máy
khối của một máy thu thanh vô tuyến
để đưa ra sơ đồ khối.
thu thanh đơn giản
đơn giản.
- Hãy nêu tên các bộ phận trong
sơ đồ (1): Anten thu.
5
khối (5)?
(2): Mạch khuyếch đại dao
4
3
- Hãy trình 1bày 2tác dụng
của mỗi bộ
động điện từ cao tần.
phận trong sơ đồ khối (5)?
(3): Mạch tách sóng.
(1): Thu sóng điện từ cao tần biến điệu. (4): Mạch khuyếch đại dao
(2): Khuyếch đại dao động điện từ cao động điện từ âm tần.
tần từ anten gởi tới.
(5): Loa.
(3): Tách dao động điện từ âm tần ra
khỏi dao động điện từ cao tần.
(4): Khuyếch đại dao động điện từ âm
tần từ mạch tách sóng gởi đến.
(5): Biến dao động điện thành dao
động âm.

IV. CỦNG CỐ VÀ BTVN (5phút)
1. Củng cố
1. Trong các dụng cụ nào dưới đây có cả một máy phát và máy thu sóng vô tuyến
A. máy thu thanh
B. máy thu hình
C. Chiếc điện thoại di động
D. cái điều khiển ti vi
2. BTVN
- Làm tất cả các bài tập trong SGK trang 119 và SBT trang 35, 36, 37