KHẢO SÁT TÌNH HÌNH NUÔI CÁ KÈO (Pseudapocrytes lanceolatus) TẠI HAI HUYỆN BA TRI VÀ BÌNH ĐẠI BẾN TRE

BӜ GIÁO DӨC VÀ ĈÀO TҤO
TRѬӠNG ĈҤI HӐC NÔNG LÂM TP. HӖ CHÍ MINH

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP

KHҦO SÁT TÌNH HÌNH NUÔI CÁ KÈO (Pseudapocrytes
lanceolatus) TҤI HAI HUYӊN BA TRI VÀ BÌNH ĈҤI - BӂN TRE

Hӑ và tên sinh viên: TRѬѪNG VĂN TѬӠNG
Ngành: NUÔI TRӖNG THӪY SҦN
Niên khóa: 2004 – 2008

Tp.Hӗ Chí Minh
10 / 2008


KHҦO SÁT TÌNH HÌNH NUÔI CÁ KÈO (Pseudapocrytes lanceolatus)
TҤI HAI HUYӊN BA TRI VÀ BÌNH ĈҤI - BӂN TRE

Ngѭӡi thӵc hiӋn

TRѬѪNG VĂN TѬӠNG

Khóa luұn ÿѭӧc ÿӋ trình ÿӇ ÿáp ӭng yêu cҫu cҩp bҵng Kӻ sѭ Nuôi Trӗng Thӫy Sҧn

Giáo viên hѭӟng dүn: NGÔ VĂN NGӐC

Tp.Hӗ Chí Minh
10 / 2008
i

CҦM TҤ
Chúng tôi xin chân thành cҧm tҥ:
* Ban Giám HiӋu Trѭӡng Ĉҥi hӑc Nông Lâm Thành phӕ Hӗ Chí Minh, Ban
chӫ nhiӋm Khoa Thӫy Sҧn, cùng tҩt cҧ Quý Thҫy Cô ÿã truyӅn ÿҥt kiӃn thӭc cho
chúng tôi trong suӕt quá trình hӑc tҥi trѭӡng.
* Thҫy Ngô Văn Ngӑc ÿã hӃt lòng hѭӟng dүn trong suӕt quá trình thӵc tұp
* Kӻ sѭ NguyӉn Thanh Tùng ÿã tҥo mӑi ÿiӅu kiӋn trong quá trình ÿiӅu tra.
* Ông Phan Thanh Trҥng, thuӝc ҩp 8, xã Bҧo Thҥnh, huyӋn Ba Tri ÿã hӃt lòng
giúp ÿӥ và tҥo ÿiӅu kiӋn trong quá trình thӵc tұp
* Các anh công nhân trong trҥi nuôi cá kèo cӫa ông Phan Thanh Trҥng
* Các bҥn bè cӫa lӟp DH04NT ÿã cùng chia xҿ nhӳng vui buӗn trong thӡi gian
hӑc cNJng nhѭ hӃt lòng hӛ trӧ, giúp ÿӥ trong thӡi gian thӵc tұp

ii


TÓM TҲT
ĈӅ tài "Khҧo sát tình hình nuôi cá kèo (Pseudapocrytes lanceolatus) tҥi hai
huyӋn Ba Tri và Bình Ĉҥi - BӃn Tre" ÿѭӧc thӵc hiӋn tӯ tháng 4 – 8 năm 2008. Sau khi
vҩn phӓng trӵc tiӃp 30 hӝ nuôi có sӱ dөng bҧng câu hӓi, ÿҥt ÿѭӧc nhӳng kӃt quҧ sau:
- Tәng diӋn tích ao nuôi trung bình là 10.540 m2. Sӕ hӝ có tәng diӋn tích ao
nuôi trên 20.000 m2 rҩt ít. DiӋn tích cӫa mӛi ao nuôi tӯ 4.000 – 5.000 m2 chiӃm
(56,67%)
- Hình thӭc nuôi thâm canh có mұt ÿӝ thҧ giӕng trên 30 con/m2, nhӳng hӝ nuôi
hình thӭc quãng canh mұt ÿӝ thҧ giӕng khá thҩp 6 con/m2, tӹ lӋ sӕng thҩp (30%).
- Lao ÿӝng tham gia nuôi trӵc tiӃp chӫ yӃu là lao ÿӝng nhàn rӛi trong gia ÿình,
lao ÿӝng thuê không ÿáng kӇ.
- Không chӫ ÿӝng ÿѭӧc thӡi ÿiӇm và thӡi gian thu hoҥch. Hình thӭc thu hoҥch
bҵng lú là cách thu phә biӃn nhҩt.

- Năng suҩt cӫa các hӝ nuôi thâm canh cá kèo là 251 – 287 kg/1.000m2/vө,
năng suҩt cӫa nuôi quãng canh là 7,48 kg/1.000 m2/vө.
- Tәng chi phí ÿҫu tѭ sҧn xuҩt 1.000 m2 ao nuôi thâm canh là 19.130.000 ÿӗng.
- Lӧi nhuұn cӫa mô hình nuôi thâm canh cá kèo mang lҥi là 2.390.000
ÿӗng/1.000m2/vө.

iii


MӨC LӨC
ĈӅ Mөc

Trang

Trang tӵa
Tóm tҳt......................................................................................................................ii
Lӡi cҧm tҥ ................................................................................................................iii
Mөc Lөc................................................................................................................... iv
Phө lөc ....................................................................................................................vii
Danh sách các chӳ viӃt tҳt ......................................................................................vii
Danh sách các bҧng ...............................................................................................viii
Danh sách các hình .................................................................................................. ix
Chѭѫng 1. MӢ ĈҪU............................................................................................... 1
1.1

Ĉһt Vҩn ĈӅ................................................................................................... 1

1.2

Mөc Tiêu ĈӅ Tài .......................................................................................... 1

Chѭѫng 2. TӘNG QUAN TÀI LIӊU.................................................................... 2
2.1

ĈiӅu KiӋn Tӵ Nhiên và HiӋn Trҥng Kinh TӃ Xã Hӝi cӫa HuyӋn Ba Tri .... 2

2.1.1

ĈiӅu kiӋn tӵ nhiên........................................................................................ 2

2.1.1.1 V͓ trí ÿ͓a lý ................................................................................................... 2
2.1.1.2 Khí h̵u và thͥi ti͇t....................................................................................... 3
2.1.1.3 Tài nguyên n˱ͣc và ch͇ ÿ͡ thͯy văn............................................................ 4
2.1.1.4 Ĉ̭t ÿai th͝ nh˱ͩng ...................................................................................... 6
2.1.2

HiӋn trҥng kinh tӃ xã hӝi cӫa huyӋn Ba Tri ................................................. 7

2.1.2.1 M͡t s͙ k͇t qu̫ v͉ phát tri͋n kinh t͇ xã h͡i năm 2007 ................................. 7
2.1.2.2 Tình hình phát tri͋n nông nghi͏p................................................................. 9
2.1.2.3 Tình hình phát tri͋n thͯy s̫n ..................................................................... 10
2.1.2.4 S˯ k͇t ho̩t ÿ͡ng thͯy s̫n 6 tháng ÿ̯u năm 2008 .................................... 11
2.2

Ĉһc ÿiӇm sinh hӑc...................................................................................... 12
iv


2.2.1

Phân loҥi..................................................................................................... 12

2.2.2

Phân bӕ....................................................................................................... 13

2.2.3

Ĉһc ÿiӇm hình thái ..................................................................................... 13

2.2.4

Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng................................................................................. 14

2.2.5

Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng................................................................................. 15

2.2.6

Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn ...................................................................................... 15

2.2.7

Sӵ ҧnh hѭӣng cӫa các yӃu tӕ môi trѭӡng ÿӃn cá kèo ................................ 15

2.2.7.1 Nhi͏t ÿ͡ ...................................................................................................... 15
2.2.7.2 Ĉ͡ m̿n ....................................................................................................... 16
2.2.3.3 Ĉ͡ trong ..................................................................................................... 16
2.2.3.4 pH.............................................................................................................. 17

2.2.3.5 Hàm l˱ͫng oxy hòa tan.............................................................................. 18
Chѭѫng 3. PHѬѪNG PHÁP ĈIӄU TRA........................................................... 19
3.1

Thӡi Gian và Ĉӏa ĈiӇm.............................................................................. 19

3.2

Phѭѫng pháp thu thұp sӕ liӋu..................................................................... 19

3.3

Nӝi dung ÿiӅu tra........................................................................................ 19

3.4

Phѭѫng pháp tính toán hiӋu quҧ kinh tӃ..................................................... 19

Chѭѫng 4. KӂT QUҦ VÀ THҦO LUҰN........................................................... 21
4.1

HiӋn Trҥng Kinh TӃ Xã Hӝi Cӫa Các Hӝ Nuôi Cá Kèo............................ 21

4.1.1

HiӋn trҥng sӱ dөng ÿҩt cӫa các hӝ nuôi cá kèo.......................................... 21

4.1.2

Tình hình nhân khҭu và phân bӕ lao ÿӝng trong các hӝ nuôi .................... 22

4.1.3

Ĉӝ tuәi chӫ hӝ............................................................................................ 23

4.1.4

Trình ÿӝ hӑc vҩn ........................................................................................ 24

4.1.5

Nguӗn hӑc hӓi kӻ thuұt .............................................................................. 25

4.1.6

Kinh nghiӋm nuôi....................................................................................... 26

4.2

Các Ĉһc Trѭng Kӻ Thuұt VӅ Nuôi Cá Kèo .............................................. 27

4.2.1

Ao nuôi cá ................................................................................................. 27
v


4.2.2

DiӋn tích ao ............................................................................................... 28

4.2.3

Mùa vө nuôi .............................................................................................. 29

4.2.4

Cҧi tҥo ao.................................................................................................... 29

4.2.5

Cҩp nѭӟc cho ao nuôi................................................................................. 30

4.2.6

Vҩn ÿӅ vӅ giӕng ........................................................................................ 31

4.2.7

Chăm sóc và quҧn lý ao nuôi .................................................................... 33

4.2.8

Tình hình dӏch bӋnh ................................................................................... 34

4.2.9

Thu hoҥch................................................................................................... 35

4.3

Thuұn lӧi và khó khăn trong nuôi cá kèo................................................... 36

4.4

HiӋu Quҧ Kinh TӃ Cӫa Mô Hình Nuôi ...................................................... 36

4.4.1

Năng suҩt................................................................................................... 36

4.4.2

Phѭѫng thӭc tiêu thө .................................................................................. 36

4.4.3

HiӋu quҧ kinh tӃ ......................................................................................... 36

Chѭѫng 5. KӂT LUҰN VÀ Ĉӄ NGHӎ ............................................................... 41
5.1

KӃt luұn ...................................................................................................... 41

5.2

ĈӅ nghӏ ....................................................................................................... 42

TÀI LIӊU THAM KHҦO
PHӨ LӨC

vi


DANH SÁCH CÁC CHӲ VIӂT TҲT
UBND: Ӫy ban nhân dân
TCPSX: Tәng chi phí sҧn xuҩt
TBP: Tәng biӃn phí
CPCH: Chi phí cѫ hӝi
CPKHĈTCB: Chi phí khҩu hao ÿҫu tѭ cѫ bҧn
ĈH – THCN: Ĉҥi hӑc – trung hӑc chuyên nghiӋp
pH: potential Hydrogen
GDP: Gross Domestic Product

vii


DANH SÁCH CÁC BҦNG

Bҧng

Trang

Bҧng 2.1 NhiӋt ÿӝ trung bình các tháng trong năm cӫa huyӋn Ba Tri

3

Bҧng 2.2 Ĉӝ mһn các tháng trong năm ӣ Ba Tri

5

Bҧng 2.3 Tình hình sӱ dөng ÿҩt ӣ huyӋn Ba Tri

7

Bҧng 2.4 Mӕi quan hӋ giӳa ÿӝ ÿөc vӟi ao nuôi

17

Bҧng 2.5 Ҧnh hѭӣng cӫa pH ÿӃn tôm, cá trong ao nuôi

18

Bҧng 4.1 Tình hình sӱ dөng ÿҩt các hӝ nuôi

21

Bҧng 4.2 Sӕ ao nuôi các hӝ dân

22

Bҧng 4.3 Tình hình nhân khҭu

22

Bҧng 4.4 Lao ÿӝng gia ÿình tham gia nuôi cá

23

Bҧng 4.5 Sӕ nhân công lao ÿӝng thuê

23

Bҧng 4.6 Sӵ phân bӕ ÿӝ tuәi các hӝ nuôi

24

Bҧng 4.7 Trình ÿӝ hӑc vҩn cӫa chӫ trҥi

24

Bҧng 4.8 Nguӗn hӑc hӓi kinh nghiӋm cӫa nông dân

25

Bҧng 4.9 Kinh nghiӋm cӫa ngѭӡi nuôi

26

Bҧng 4.10 DiӋn tích các ao nuôi cá kèo

28

Bҧng 4.11 Các tháng thҧ cá nuôi

29

Bҧng 4.12 Nguӗn cá giӕng thҧ nuôi

32

Bҧng 4.13 Mұt ÿӝ thҧ giӕng ӣ các ao

33

Bҧng 4.14 Hình thӭc thu hoҥch

35

Bҧng 4.15 Chi phí ÿҫu tѭ cѫ bҧn cho 1.000 m2 ao nuôi thâm canh cá kèo

38

Bҧng 4.16 Chi phí ÿҫu tѭ 1.000 m2 ao nuôi thâm canh cá kèo

38

Bҧng 4.17 Khҩu hao chi phí ÿҫu tѭ cѫ bҧn 1.000 m2 ao nuôi thâm canh cá kèo

40

2

Bҧng 4.18 HiӋu quҧ kinh tӃ cӫa 1.000 m ao nuôi thâm canh cá kèo

viii

40

DANH SÁCH CÁC HÌNH

Hình

Trang

Hình 2.1 Bҧn ÿӗ hành chính huyӋn Ba Tri

2

Hình 2.2 Cá kèo Pseudapocrytes lanceolatus

13

Hình 4.1 Ao nuôi cá kèo

27

Hình 4.2 Lѭӟi bao quanh cӕng cҩp thoát nѭӟc ao nuôi

31

ix


Chѭѫng 1
MӢ ĈҪU
1.1 Ĉһt Vҩn ĈӅ
Ӣ ViӋt Nam, nhӳng năm gҫn ÿây nghӅ nuôi thӫy sҧn nói chung, nghӅ nuôi cá
nѭӟc lӧ, nѭӟc mһn nói riêng ÿã và ÿang phát triӇn. Bên cҥnh các ÿӕi tѭӧng nuôi phә

biӃn nhѭ tôm sú (Penaeus monodon), cá chӁm (Lates calcarifer), cá măng (Chanos
chanos)…thì cá kèo (Pseudapocrytes lanceolatus) ÿang là ÿӕi tѭӧng ÿѭӧc nhiӅu ngѭӡi
quan tâm ÿҫu tѭ nghiên cӭu ÿӇ ӭng dөng vào nuôi trӗng. Góp phҫn ÿa dҥng giӕng loài
nuôi, nâng cao và әn ÿӏnh năng suҩt, gia tăng thu nhұp cho ngѭӡi nuôi ӣ vùng ÿӗng
bҵng sông Cӱu Long.
Hѫn nӳa, do cá có chҩt lѭӧng thӏt thѫm ngon, giá trӏ dinh dѭӥng cao, không có
xѭѫng dâm, dӉ ăn và dӉ chӃ biӃn nhiӅu món ăn ÿӝc ÿáo. Vì vұy, trong nhӳng năm gҫn
ÿây nguӗn lӧi cá kèo trong tӵ nhiên ngày càng suy giҧm. HiӋn nay, nhu cҫu tiêu thө cá
kèo nӝi ÿӏa và xuҩt khҭu chӫ yӃu phө thuӝc vào nguӗn cá tӵ nhiên, dүn ÿӃn nguӗn cá
kèo thѭѫng phҭm không ÿӫ cung cҩp cho thӏ trѭӡng nhҩt là vào nhӳng ngày nѭӟc kém
hoһc nhӳng dӏp lӉ, tӃt. Cho nên viӋc nuôi cá kèo thѭѫng phҭm theo hѭӟng công nghiӋp
ÿang ÿѭӧc nhiӅu ngѭӡi quan tâm ÿҫu tѭ.
Trѭӟc thӵc trҥng ÿó, ÿѭӧc sӵ chҩp thuұn cӫa Khoa Thӫy Sҧn, Trѭӡng Ĉҥi Hӑc
Nông Lâm Tp.Hӗ Chí Minh, chúng tôi thӵc hiӋn ÿӅ tài "Khҧo sát tình hình nuôi cá kèo
(Pseudapocrytes lanceolatus) tҥi hai Ba Tri và Bình Ĉҥi - BӃn Tre".
1.2 Mөc Tiêu ĈӅ Tài
ĈӅ tài thӵc hiӋn nhҵm các mөc tiêu:
- Khҧo sát tình hình nuôi cá kèo ӣ hai Ba Tri và Bình Ĉҥi;
- Tìm hiӇu ÿһc ÿiӇm kӻ thuұt nuôi, nhӳng thuұn lӧi và khó khăn cӫa nghӅ nuôi
cá kèo thѭѫng phҭm;
- Ĉánh giá hiӋu quҧ kinh tӃ và tiӅm năng cӫa mô hình nuôi thâm canh cá kèo
bҵng thӭc ăn viên công nghiӋp.

1


Chѭѫng 2
TӘNG QUAN TÀI LIӊU
2.1 ĈiӅu KiӋn Tӵ Nhiên và Kinh TӃ Xã Hӝi cӫa Ba Tri
2.1.1 ĈiӅu kiӋn tӵ nhiên

2.1.1.1 V͓ trí ÿ͓a lý
Ba Tri là mӝt trong 7 huyӋn cӫa tӍnh BӃn Tre, nҵm vӅ hѭӟng Ĉông vӟi diӋn tích
tӵ nhiên vào khoҧng 355 km2, chiӃm 15,33% diӋn tích cӫa toàn tӍnh (2.315,08 km2 ).
lӷ là Thӏ trҩn Ba Tri, cách thӏ xã BӃn Tre khoҧng 30 km vӅ hѭӟng Ĉông Nam.

Hình 2.1: Bҧn ÿӗ hành chính Ba Tri (Nguӗn )
Chú thích:

vùng khҧo sát

2


Phía Ĉông tiӃp giáp vӟi biӇn Ĉông, vӟi chiӅu dài bӡ biӇn gҫn 10 km.
Phía Tây cӫa tiӃp giáp vӟi Giӗng Trôm.
Phía Nam là con sông Hàm Luông, làm ranh giӟi vӟi Thҥnh Phú.
Phía Bҳc là con sông Ba Lai, làm ranh giӟi vӟi Bình Ĉҥi.
2.1.1.2 Khí h̵u và thͥi ti͇t
a / Nhi͏t ÿ͡
Ba Tri là mӝt huyӋn nҵm trong miӅn khí hұu nhiӋt ÿӟi gió mùa cұn xích ÿҥo. Vì
vұy, nhiӋt ÿӝ trung bình hàng năm khá cao, ít biӃn ÿәi nhiӅu trong năm. NhiӋt ÿӝ trung
bình hàng năm vào khoҧng 26 – 27oC.
Bҧng 2.1: NhiӋt ÿӝ trung bình các tháng trong năm cӫa Ba Tri
Tháng

Năm 2006

Năm 2007

Năm 2008

1

24,7

26,1

26,2

2

26,1

27

26,5

3

27

27,2

27

4

28,8

29

29,1

5

29

28

27,6

6

28,1

28,3

27,7

7

26,6

27

27,3

8

27,4

28

9

27,1

27,1

10

27,2

26,9

11

26,8

26

12

25,4

25,3

27,02

27,16

Trung bình

( Nguӗn : Phòng Thӕng Kê Ba Tri)
c / Quang năng
Quanh năm ÿӅu có nҳng, nhѭng tháng 4 và tháng 5 hàng năm là thӡi ÿiӇm có
lѭӧng bӭc xҥ cao nhiӅu nhҩt. Sӕ giӡ nҳng trung bình trong mùa khô tӯ 7 ÿӃn 8
giӡ/ngày. Còn trong mùa mѭa, sӕ giӡ nҳng trung bình tӯ 4 – 5 giӡ/ngày. Tәng sӕ giӡ
nҳng trong năm khoҧng 2.630 giӡ. Lѭӧng bӭc xҥ khá dӗi dào, trung bình khoҧng 160
3


kcal/cm2. Tӯ tháng 4 ÿӃn tháng 12 là thӡi kǤ khô hҥn do phҧi chӏu ҧnh hѭӣng cӫa gió
mùa Ĉông Bҳc. Ĉây cNJng là thӡi kǤ khó khăn vӅ nguӗn nѭӟc sinh hoҥt, chăn nuôi và
trӗng trӑt cӫa ngѭӡi dân trong huyӋn, nhҩt là các xã ven biӇn nhѭ Bҧo Thҥnh, Bҧo
Thuұn, Tân Xuân…
c / M˱a
Mùa mѭa bҳt ÿҫu tӯ tháng 5 ÿӃn tháng 11 hàng năm do chӏu ҧnh hѭӣng cӫa chӃ
ÿӝ gió mùa Tây Nam. Lѭӧng mѭa trung bình hàng năm ÿҥt tӯ 1.250 – 1.500 mm.
Lѭӧng mѭa tұp trung nhiӅu nhҩt vào tháng 6 – 7, lѭӧng mѭa trung bình tӯ 175 – 250
mm. Trong hai tháng này, mӛi tháng có tӯ 13 ÿӃn 14 ngày có mѭa. Vào mùa khô thì
lѭӧng mѭa rҩt thҩp, chӍ bҵng 2 – 6% so vӟi tәng lѭӧng mѭa cӫa cҧ năm.
2.1.1.3 Tài nguyên n˱ͣc và ch͇ ÿ͡ thͯy văn
a/ Tài nguyên n˱ͣc
+ N˱ͣc m̿t:
Nѭӟc mѭa: là nguӗn nѭӟc mһt quan trӑng cung cҩp cho sinh hoҥt và hoҥt ÿӝng
xҧn xuҩt nông nghiӋp. Nѭӟc mѭa còn là nguӗn nѭӟc ngӑt dӵ trӳ quan trӑng dành ÿӇ
uӕng ÿӕi vӟi vùng nhiӉm mһn quanh năm mà nguӗn nѭӟc máy không ÿáp ӭng ÿѭӧc.
Nѭӟc kênh rҥch: Vӕn là mӝt huyӋn ven biӇn, nѭӟc mһn, ÿӗng chua nên chӍ thích
hӧp vӟi cây chà là gai phát triӇn, thiӃu nguӗn nѭӟc ngӑt nghiêm trӑng. Nhѭng vӟi sӵ

cӕ gҳn cӫa huyӋn trong viӋc cung cҩp nѭӟc ngӑt phөc vө sҧn xuҩt và tiêu dùng cho
nhân dân, nên ÿӃn nay có khoҧng 3/4 diӋn tích ÿҩt nông nghiӋp ӣ ÿѭӧc cung cҩp nѭӟc
ngӑt. Chѭa tính hӋ thӕng thӫy lӧi ven sông Hàm Luông ÿang thi công, ÿӃn nay huyӋn
có hӋ thӕng kênh chính dài 46,7 km, và các hӋ thӕng kênh tѭӟi gӗm kênh Láng Sen,
BӃn Than, Vàm Hӗ, An Bình Tây, Rҥch Nò – Bà HiӅn, và kênh Giӗng Quít. Ngoài ra,
Ba Tri còn có hӋ thӕng ÿê ngăn mһn dài 42,85 km.
+ N˱ͣc ng̯m:
Nguӗn nѭӟc ngҫm chӫ yӃu khai thác ӣ ÿӝ sâu 100 – 200 m, có trӳ lѭӧng lӟn. Ĉây
là nguӗn nѭӟc có chҩt lѭӧng tӕt ÿӕi vӟi nuôi trӗng thӫy sҧn. Tuy nhiên, ngѭӡi dân nѫi
ÿây chӍ sӱ dөng nguӗn nѭӟc kênh rҥch cho viӋc nuôi trӗng thӫy sҧn, còn nѭӟc ngҫm
chӍ sӱ dөng vào hoҥt ÿӝng sinh hoҥt hàng ngày.

4


Bҧng 2.2: Ĉӝ mһn các tháng trong năm ӣ Ba Tri
Tháng

Năm 2007

Năm 2008

1

18

17

2

18,1

21,8

3

22

26,5

4

21,5

27

5

22,1

27,2

6

25

26

7

24,5

24,3

8

22

9

21.5

10

20

11

16

12

15

Trung bình

19.94

( Nguӗn: Phòng Thӕng Kê Ba Tri)
b/ Ch͇ ÿ͡ thͯy văn

Ba Tri có hai hӋ thӕng sông lӟn là sông Hàm Luông và sông Ba Lai, cùng vӟi lӧi
thӃ nҵm kӅ vӟi biӇn Ĉông. Vì vұy, Ba Tri không nhӳng ÿѭӧc tiӃp nhұn nguӗn nѭӟc tӯ
BiӇn Hӗ ÿә vӅ, mà còn ÿѭӧc tiӃp nhұn nguӗn nѭӟc do thӫy triӅu tӯ biӇn Ĉông.
ChӃ ÿӝ thӫy triӅu cӫa vùng biӇn BӃn Tre thuӝc loҥi bán nhұt triӅu không ÿӅu,
trong ngày có 2 lҫn nѭӟc lên và 2 lҫn nѭӟc xuӕng. Khoҧng cách chênh lӋch giӳa ÿӍnh
triӅu và chân triӅu nhӳng ngày triӅu lӟn có thӇ tӯ 2,5 tӟi 3,5 m. Sӵ chênh lӋch này
nhӳng ngày triӅu kém thѭӡng dѭӟi hoһc xҩp xӍ 1 m.
Trong mӛi tháng ÿӅu có hai ÿӧt triӅu cѭӡng vào các ngày 15 – 16 và ngày 29 –
30. KǤ nѭӟc cѭӡng thѭӡng xҧy vào các ngày trăng tròn.

5


2.1.1.4 Ĉ̭t ÿai th͝ nh˱ͩng
Phù sa cӫa Ba Tri là do hai con sông Ba Lai và Hàm Luông bӗi tө nên, còn nҵm
kӅ biӇn Ĉông nên ÿҩt ÿai ӣ Ba Tri chӫ yӃu là ÿҩt ruӝng và ÿҩt giӗng, không có vѭӡn
cây trù phú nhѭ các huyӋn phía Tây. Vào cuӕi thӃ kӹ XVII ÿҫu thӃ kӹ XIX, nѫi ÿây là
rӯng hoang và ÿҫm lҫy, nѫi ngӵ trӏ cӫa nhӳng loài thú dӳ nhѭ heo rӯng, cá sҩu…
Tәng diӋn tích ÿҩt tӵ nhiên cӫa huyӋn Ba Tri là 355 km2 ÿѭӧc chia thành 2 vùng
chính, vùng chӏu ҧnh hѭӣng cӫa nѭӟc mһn và vùng không chӏu ҧnh hѭӣng cӫa nѭӟc
mһn.
Vùng chӏu ҧnh hѭӣng cӫa nѭӟc mһn bao gӗm các xã tiӃp giáp vӟi biӇn và các xã
nҵm dӑc theo hai con sông Ba Lai và sông Hàm Luông. Vӟi ÿһc ÿiӇm cӫa nѭӟc mһn,
lӧ thì nguӗn thu nhұp cӫa ngѭӡi dân vùng này chӫ yӃu dӵa vào nghӅ nuôi, khai thác
thӫy sҧn và nghӅ làm muӕi, mӝt ít tӯ nông nghiӋp. DiӋn tích nuôi thӫy sҧn nѭӟc mһn,
nѭӟc lӧ cӫa huyӋn tұp trung chӫ yӃu ӣ các xã này, vӟi tәng diӋn tích nuôi thӫy sҧn
năm 2007 là 4.282 ha chiӃm 89,43% diӋn tích nuôi thuӹ sҧn cӫa toàn huyӋn. Tәng sӕ
tàu thuyӅn ÿánh bҳt là 1.361 chiӃc. Trong ÿó, có 536 chiӃc ÿánh bҳt xa bӡ.
Vùng không chӏu ҧnh hѭӣng cӫa nѭӟc mһn bao gӗm các xã còn lҥi trong huyӋn.
Thu nhұp cӫa các hӝ nông dân trong vùng này rҩt ÿa dҥng tӯ cây lúa, cây ăn quҧ, chăn

nuôi. DiӋn tích trӗng lúa cҧ ba vө cӫa là 37.325 ha (2007), sҧn lѭӧng là 115.422 tҩn.
Ĉһc biӋt, diӋn tích nuôi cá nѭӟc ngӑt là 580 ha. Trong ÿó, có 19,5 ha nuôi cá da trѫn,
năng suҩt ÿҥt ÿѭӧc 150 tҩn/ha.

6


Bҧng 2.3: Tình hình sӱ dөng ÿҩt ӣ huyӋn Ba Tri
Loҥi ÿҩt

Năm 2006 (ha)

Năm 2007 (ha)

1. Ĉҩt nông nghiӋp:

19.443,32

21.442,36

- Cây hàng năm

15.602,91

17.602,75

Lúa

13.370,4

15.516,67

Ĉӗng cӓ chăn nuôi

101.25

101.23

Cây hàng năm khác

2.131,26

1.984,85

3.840,41

3.839,43

2. Ĉҩt lâm nghiӋp:

625.86

625.86

Rӯng phòng hӝ

625.86

625.86

3. Ĉҩt nuôi thӫy sҧn

4.693

4.788

4. Ĉҩt phi nông nghiӋp

7.190,03

7.370,72

5. Ĉҩt làm muӕi

1.300,86

1.302,95

6. Ĉҩt chѭa sӱ dөng

2.300

2.336

7. Ĉҩt sӱ dөng mөc ÿích khác

31.944,93

25.517,97

355.000

355.000

- Cây lâu năm

Tәng diӋn tích

2.1.2 HiӋn trҥng kinh tӃ xã hӝi cӫa Ba Tri
2.1.2.1 M͡t s͙ k͇t qu̫ v͉ phát tri͋n kinh t͇ xã h͡i năm 2007
Trong năm 2007, UBND huyӋn Ba Tri tұp trung chӍ ÿҥo phát triӇn kinh tӃ xã hӝi
theo kӃ hoҥch cӫa UBND tӍnh BӃn Tre. Vì vұy, huyӋn ÿã ÿҥt ÿѭӧc nhӳng kӃt quҧ ÿáng
phҩn khӣi và có ý nghƭa quan trӑng, tҥo tiӅn ÿӅ cho mөc tiêu phát triӇn năm 2008.
Dѭӟi ÿây là mӝt sӕ kӃt quҧ phát triӇn kinh tӃ xã hӝi năm 2007 cӫa huyӋn Ba Tri.
VӅ dân sӕ, trong năm 2007 toàn huyӋn có 206.188 ngѭӡi. Trong ÿó, sӕ ngѭӡi
nam chiӃm 50,64% (104.413 ngѭӡi). Sӕ ngѭӡi ÿang trong ÿӝ tuәi lao ÿӝng là 124.649
ngѭӡi chiӃm 60,26% dân sӕ toàn huyӋn. Qua ÿó, có thӇ thҩy ÿѭӧc Ba Tri có lӵc lѭӧng
lao ÿӝng dӗi dào. Ĉây là nguӗn lӵc quan trӑng cho quá trình phát triӇn kinh tӃ cӫa
huyӋn. CNJng trong năm 2007, sӕ trҿ em ÿѭӧc sinh ra trong toàn huyӋn là 2.422 trҿ,
giҧm 162 trҿ so vӟi năm 2006 (2584 trҿ).

7


Tӕc ÿӝ tăng trѭӣng kinh tӃ cӫa huyӋn năm 2007 là 11,49% vѭӧt so vӟi kӃ hoҥch
ÿӅ ra là 2,29%. Thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi trong năm 2007 ÿҥt 10.632.000
ÿӗng/ngѭӡi tăng 1.034.000 ÿӗng/ngѭӡi so vӟi mӭc thu nhұp bình quân năm 2006.
Cѫ cҩu GDP chuyӇn tӯ khu vӵc nông – lâm – thӫy sҧn sang khu vӵc dӏch vө. Tӹ
lӋ ÿóng góp cӫa khu vӵc nông – lâm – thӫy sҧn vào cѫ cҩu GDP cӫa huyӋn tӯ 66,58%
cӫa năm 2006 giҧm xuӕng còn 63% vào năm 2007. Tӹ lӋ ÿóng góp cӫa khu vӵc dӏch

vө ÿã tăng lên tӯ 21,82% vào năm 2006, ÿӃn năm 2007 là 24%.
Giá trӏ ÿóng góp cӫa khu vӵc công nghiӋp – xây dӵng cNJng tăng tӯ 11,6% vào
năm 2006 lên 13% năm 2007.
Giá trӏ sҧn xuҩt cӫa ngành công nghiӋp – tiӇu thӫ công nghiӋp(CN – TTCN)
trong năm 2007 ÿҥt 355,26 tӹ ÿӗng, ÿҥt 102,27% so vӟi kӃ hoҥch ÿã ÿӅ ra, tăng
21,26% so vӟi kӃt quҧ ÿҥt ÿѭӧc cӫa năm 2006. Các mһt hàng chӫ yӃu cӫa ngành CN –
TTCN nhѭ thӫy sҧn các loҥi, bӝt cá, nѭӟc ÿá, thӭc ăn gia súc, ÿóng mӟi tàu thuyӅn,
muӕi…
VӅ giao thông, tәng chiӅu dài ÿѭӡng bӝ trҧi nhӵa là 174 km, không bao gӗm
nhӳng ÿѭӡng vào các xóm ҩp.
HӋ thӕng ÿiӋn quӕc gia phӫ khҳp 23 xã, thӏ trҩn, có ÿӃn 25.918 hӝ dân sӱ dөng
mҥng lѭӟi cӫa ÿiӋn quӕc gia, chiӃm 65,27% sӕ hӝ dân trong . Tәng sӕ máy ÿiӋn thoҥi
bàn ÿang hoҥt ÿӝng trong toàn huyӋn năm 2006 là 2.726 máy.
Trong năm 2007 xây dӵng mӟi ÿѭӧc 3 chӧ, góp phҫn thúc ÿҭy tӕc ÿӝ luân
chuyӇn hàng hóa trong dân.
Tәng sӕ tiӅn thu ngân sách nhà nѭӟc trên ÿӏa bàn toàn huyӋn năm 2007 ÿҥt
38.616 tӹ ÿӗng ÿҥt 143,69% so vӟi kӃ hoҥch ÿã ÿӅ ra. Tәng sӕ vӕn ÿҫu tѭ xây dӵng cѫ
bҧn trong huyӋn năm qua là 335.000 triӋu ÿӗng, trong ÿó nguӗn vӕn ngân sách cӫa
huyӋn chiӃm 18,79% (62.939 triӋu ÿӗng), sӕ còn lҥi do nhân dân ÿóng góp.
2.1.2.2 Tình hình phát tri͋n nông nghi͏p
Tәng diӋn tích cây lúa trên toàn huyӋn trong cҧ ba vө là vө mùa, vө ÿông xuân,
vө hè thu năm 2007 là 37.325 ha ÿҥt 98,74% kӃ hoҥch ÿӅ ra. Năng suҩt trung bình là
41,64 tҥ/ha. Tәng sҧn lѭӧng thóc thu ÿѭӧc sau 3 vө canh tác cӫa huyӋn 155.422 tҩn.
Theo sӕ liӋu cӫa Phòng Thӕng Kê, chúng tôi nhұn thҩy diӋn tích trӗng lúa vө Hè Thu
lӟn nhҩt nhѭng năng suҩt lҥi kém hѫn vө Ĉông Xuân. Nguyên nhân chính do vө Hè
8


Thu chӏu ҧnh hѭӣng thӡi tiӃt không thuұn lӧi và sâu bӋnh phát triӇn gây hҥi ÿӃn năng
suҩt gieo trӗng cӫa vө.

DiӋn tích cây mía tiӃp tөc giҧm tӯ 669 ha năm 2006 xuӕng còn 598 ha năm 2007.
Nguyên nhân chính dүn ÿӃn diӋn tích trӗng mía giҧm là do giá mía nguyên liӋu không
әn ÿӏnh nên không kích thích ngѭӡi dân ÿҫu tѭ sҧn xuҩt.
VӅ cây dӯa, diӋn tích vѭӡn dӯa ÿѭӧc tăng lên tӯ 924 ha năm 2006 lên 1.022,3 ha
năm 2007. Do nhӡ có sӵ chӍ ÿҥo cӫa UBND huyӋn, ÿã kӏp thӡi triӇn khai các biӋn
pháp hѭӟng dүn ngѭӡi dân chăm sóc, khôi phөc diӋn tích bӏ thiӋt hҥi sau cѫn bão sӕ 9
vӯa qua và do giá dӯa nguyên liӋu liên tөc tăng nên kích thích ngѭӡi dân ÿҫu tѭ nhiӅu
hѫn cho vѭӡn dӯa cӫa mình.
Vùng trӗng cây ăn trái chuyên canh ÿѭӧc ngѭӡi dân ÿҫu tѭ mӣ rӝng nhҩt là mӝt
sӕ cây ÿһc sҧn. DiӋn tích vѭӡn cây ăn trái ÿѭӧc mӣ rӝng tӯ 450 ha năm 2006 lên
467,17 ha cuӕi năm 2007.
CNJng trong năm 2007, công tác phòng chӕng, quҧn lý dӏch bӋnh trên ÿàn gia súc,
gia cҫm ÿѭӧc chú ý nhiӅu hѫn. Ĉã kӏp thӡi triӇn khai thӵc hiӋn nhӳng biӋn pháp phòng
chӕng nên ÿã ngăn chһn và xӱ lý ÿѭӧc tình hình dӏch bӋnh xҧy ra trong huyӋn. Vì vұy,
ÿàn gia cҫm tӯng bѭӟc ÿѭӧc khôi phөc, ÿӃn năm 2007 tәng sӕ ÿàn gia cҫm trên toàn
là 700.000 con.
Ĉàn gia súc có xu hѭӟng phát triӇn chұm, do giá cҧ thӭc ăn tăng cao và tình hình
dӏch bӋnh duyӉn biӃn phӭc tҥp. Nhӳng gia súc ÿѭӧc nuôi phә biӃn nhҩt ӣ các hӝ dân
trong huyӋn nhѭ heo là 19.205 con (2007), trâu ÿѭӧc 1.252 con (2007), bò chiӃm sӕ
lѭӧng nhiӅu nhҩt là 61.160 con do ngѭӡi dân tұn dөng nguӗn rѫm dѭ thӯa sau mӛi vө
thu hoҥch lúa.
2.1.2.3 Tình hình phát tri͋n thͯy s̫n
Năm 2007 diӋn tích nuôi thӫy sҧn cӫa huyӋn Ba Tri là 4.788 ha, ÿҥt 98,27% kӃ
hoҥch ÿã ÿӅ ra, tăng 2,02% so vӟi kӃt quҧ ÿҥt ÿѭӧc cùng kǤ năm trѭӟc. Bao gӗm diӋn
tích nuôi nѭӟc mһn, nѭӟc lӧ và diӋn tích nuôi nѭӟc ngӑt.
DiӋn tích nuôi nѭӟc mһn, nѭӟc lӧ là 4.208 ha, ÿҥt 98,27% kӃ hoҥch, tăng 2,31%
so vӟi cùng kǤ năm trѭӟc. Bao gӗm diӋn tích nuôi tôm 3.238 ha, trong ÿó 918 ha diӋn
tích nuôi tôm công nghiӋp, ÿҥt 99,14% kӃ hoҥch, còn lҥi 970 ha diӋn tích nuôi nghêu,
9

sò. Nhìn chung, vө nuôi tôm năm qua ÿҥt ÿѭӧc kӃt quҧ khá, do ít gһp phҧi dӏch bӋnh
và giá tôm thѭѫng phҭm әn ÿӏnh, giúp ngѭӡi nuôi có lӧi nhuұn.
DiӋn tích nuôi thӫy sҧn nѭӟc ngӑt trong năm 2007 là 580 ha, ÿҥt 100% kӃ hoҥch
ÿӅ ra, diӋn tích này không tăng so vӟi năm trѭӟc. Trong ÿó, diӋn tích nuôi cá da trѫn
chiӃm 195 ha, năng suҩt cá thӏt ÿҥt ÿѭӧc trong năm 2007 là 150 tҩn/ha. Sҧn lѭӧng thӫy
sҧn nuôi ÿҥt ÿѭӧc 12.165,5 tҩn, ÿҥt 84,24% kӃ hoҥch ÿӅ ra
Thӵc hiӋn nghiêm chӍnh chӍ thӏ cӫa UBND tӍnh vӅ kiӇm tra ÿӏnh kǤ các cѫ sӣ sҧn
xuҩt giӕng và kiӇm dӏch giӕng trѭӟc khi xuҩt trҥi. Trong năm qua, lѭӧng tôm giӕng
ÿѭӧc thҧ nuôi trên 170 triӋu con tôm sú (Penaeus monodon). Trong năm 2007 diӋn
tích nghêu giӕng ÿѭӧc thҧ ÿҥt 30%, do giá nghêu giӕng quá ÿҳt lҥi khan hiӃm nên toàn
huyӋn chӍ thҧ nuôi ÿѭӧc 850 ha.
Phòng Thӫy Sҧn phӕi hӧp vӟi Sӣ Thӫy Sҧn cùng vӟi Ĉài TruyӅn Hình BӃn Tre
ÿã tә chӭc thành công cuӝc hӝi thҧo vӅ kӻ thuұt chăm sóc tôm nuôi ÿҫu vө. Phòng
Thӫy Sҧn ÿã mӣ 4 cuӝc hӝi thҧo, 5 lӟp tұp huҩn kӻ thuұt nuôi tôm sú (Penaeus
monodon) cho nông dân và 1 lӟp tұp huҩn kӻ thuұt nuôi cá sһc rҵng (Trichogaster
pectoralis) ӣ xã Phú LӉ, 4 lӟp tұp huҩn nuôi cá cho các xã ven sông Hàm Luông.
VӅ lƭnh vӵc khai thác, toàn huyӋn có 1.361 tàu ÿҥt 101,72% kӃ hoҥch, tăng 64
tàu. Trong ÿó, có 536 tàu ÿánh bҳt xa bӡ, tăng 16 tàu so vӟi năm trѭӟc. Tәng sҧn
lѭӧng thӫy sҧn khai thác ÿѭӧc là 37.540 tҩn, ÿҥt 107% kӃ hoҥch.
2.1.2.4 S˯ k͇t ho̩t ÿ͡ng thͯy s̫n 6 tháng ÿ̯u năm 2008
a/ Tình hình nuôi thͯy s̫n
Trong 6 tháng ÿҫu năm 2008 tình hình nuôi thӫy sҧn không thuұn lӧi so vӟi cùng
kǤ năm 2007. ĈӃn nay, diӋn tích thӫy sҧn nuôi bӏ thiӋt hҥi do mҳc phҧi dӏch bӋnh ÿӕm
trҳng là 45 ha, chӫ yӃu ӣ các xã An Hòa Tây, An Thӫy, An Ĉӭc.
DiӋn tích nuôi tôm thâm canh cӫa năm 2007 là 1.095 ha, ÿҥt 117,7% kӃ hoҥch.
Trong ÿó, diӋn tích nuôi tôm sú (Penaeus monodon) là 120 ha, ÿҥt 100% kӃ hoҥch.
Ngoài ra, phҫn diӋn tích ao mӟi chuyӇn sang nuôi tôm thâm canh là 172 ha, chӫ yӃu ӣ
các xã An Ĉӭc, Vƭnh An, ÿa sӕ diӋn tích nuôi này chuyӇn tӯ diӋn tích nuôi tôm quãng
canh hoһc nuôi tôm lúa sang nuôi tôm thâm canh.

DiӋn tích nuôi tôm quãng canh là 1.701 ha, ÿҥt 88,4% kӃ hoҥch. Còn diӋn tích
nuôi tôm ven rӯng là 497 ha, ÿҥt 100% kӃ hoҥch.
10


Tәng sҧn lѭӧng tôm nuôi trong 6 tháng ÿҫu năm là 388,9 tҩn, ÿҥt 6,65% kӃ
hoҥch. Nguyên nhân dүn ÿӃn sҧn lѭӧng tôm nuôi thҩp là do thӡi tiӃt ÿҫu vө nuôi mѭa
lӟn kéo dài làm cho ÿӝ mһn và nhiӋt ÿӝ thay ÿәi ÿӝt ngӝt, làm giҧm sӭc ÿӅ kháng cӫa
tôm nuôi. Ngoài ra, còn gһp dӏch bӋnh ÿӕm trҳng. Vì vұy, diӋn tích nuôi bӏ thiӋt hҥi
nhiӅu so vӟi cùng kǤ năm trѭӟc.
Ӣ các hӝ nuôi tôm có ao nuôi bӏ mҳc bӋnh ÿӕm trҳng, ÿã xӱ lý theo quy trình cӫa
Sӣ Thӫy Sҧn ÿã ÿѭa ra.
DiӋn tích nuôi nghêu, sò là 980 ha, ÿҥt 85% kӃ hoҥch. Trong tháng 2 vӯa rӗi do
ÿiӅu kiӋn thӡi tiӃt thay ÿәi dүn ÿӃn hiӋn tѭӧng nghêu chӃt nhiӅu tҥi hӧp tác xã thӫy sҧn
Bҧo Thuұn và mӝt sӕ hӝ nuôi nghêu khác. Ѭӟc tính diӋn tích thiӋt hҥi khoҧng 15 –
20%.
DiӋn tích nuôi cá nѭӟc ngӑt 601 ha, trong ÿó diӋn tích nuôi cá da trѫn chiӃm 33
ha, sҧn lѭӧng thu hoҥch ÿѭӧc 2.000 tҩn chiӃm 53,65% tәng sҧn lѭӧng cá nѭӟc ngӑt
(3.727,6 tҩn).
b/ Tình hình khai thác thͯy s̫n
Phӕi hӧp vӟi Ĉӗn biên phòng 588, Phòng Thӫy Sҧn Ba Tri tә chӭc tuyên truyӅn
luұt quy ÿӏnh cӫa nѭӟc ngoài vӅ xâm phҥm lãnh hҧi khi ÿang khai thác thӫy sҧn cho
các thuyӅn trѭӣng nҳm rõ.
Tәng sӕ tàu thuyӅn trong huyӋn là 1.458 chiӃc, trong ÿó sӕ tàu ÿánh bҳt xa bӡ
634 chiӃc. Do giá dҫu tăng cao, làm cho các hӝ khai thác không có lӧi nhuұn nên mӝt
sӕ chӫ tàu không ra khѫi. Tәng sҧn lѭӧng thӫy sҧn khai thác ÿѭӧc là 19.842 tҩn, ÿҥt
50,8% kӃ hoҥch, trong ÿó sҧn lѭӧng tôm khai thác ÿѭӧc là 1.160 tҩn, cá 16.650 tҩn,
thӫy sҧn khác là 2.032 tҩn.
CNJng trong 6 tháng ÿҫu năm 2008 trên ÿӏa bàn huyӋn ÿã xҧy ra mӝt vө tai nҥn
chìm tàu tҥi cӱa Hàm Luông, ÿѭӧc sӵ hӛ trӧ cӫa lӵc lѭӧng biên phòng nên không có

thiӋt hҥi vӅ ngѭӡi.
c/ Công tác chuy͋n giao khoa h͕c
Trong 6 tháng ÿҫu năm 2008 Phòng Thӫy Sҧn Ba Tri ÿã phӕi hӧp vӟi Sӣ Thӫy
BӃn Tre tә chӭc hӝi thҧo chăm sóc tôm nuôi ÿҫu vө, có tәng sӕ 50 ngѭӡi tham dӵ.
Phӕi hӧp vӟi các công ty thӭc ăn mӣ 5 cuӝc hӝi thҧo, có 400 ngѭӡi ÿӃn tham dӵ.
Ngoài ra, còn phӕi hӧp vӟi Trung Tâm KhuyӃn Ngѭ mӣ 2 lӟp tұp huҩn kӻ thuұt nuôi
11


tôm thҿ chân trҳng (Penaeus vannamei) và cá chӁm (Lates calcarifer), có khoҧng 100
ngѭӡi ÿӃn tham dӵ.
Xây dӵng mô hình nuôi tôm – lúa kӃt hӧp ӣ xã An HiӋp, mӣ mӝt lӟp kӻ thuұt
nuôi tôm - lúa cho nông dân xã An HiӋp, có 50 ngѭӡi ÿӃn tham dӵ. Xây dӵng mô hình
nuôi cá rô ÿӗng (Anabas testudineus) cho nhân dân xã An Phú Ĉông và mô hình nuôi
cua biӇn ӣ xã Bҧo Thҥnh.
2.2 Ĉһc ĈiӇm Sinh Cá Kèo
2.2.1 Phân loҥi
Ngành : Chordata
Ngành phө : Vertebrata
Lӟp : Osteichthyes
Lӟp phө : Actinopterygii
Bӝ : Perciformes
Hӑ : Gobioidea
Giӕng : Pseudapocrytes
Loài: Pseudapocrytes lanceolatus Block và Schneider, 1801

Hình 2.2: Cá kèo Pseudapocrytes lanceolatus

12

2.2.2 Phân bӕ
Cá kèo (Pseudapocrytes lanceolatus Block & Schneider, 1801) phân bӕ rӝng ӣ
Ҩn Ĉӝ, Malaysia, Indonesia, Singapore, Trung Quӕc, Thái Lan, Nhұt Bҧn….
Ӣ ViӋt Nam, cá kèo phân bӕ chӫ yӃu ӣ ÿӗng bҵng sông Cӱu Long. Ĉһc biӋt,
chúng hiӋn diӋn nhiӅu ӣ Sóc Trăng, Bҥc Liêu, Cà Mau, Kiên Giang…
Nhӳng ghi nhұn ban ÿҫu cho thҩy, trong quá trình sӕng cá kèo thѭӡng làm hang
ӣ các bãi bùn và có thӇ trѭӡn lên bãi bӗi tìm thӭc ăn khi thӫy triӅu cҥn.
Cá sӕng chӫ yӃu ӣ vùng nѭӟc mһn và nѭӟc lӧ, nhѭng chúng cNJng có thӇ sӕng ӣ
nѭӟc ngӑt. Thӵc tӃ cho thҩy, cá kèo là loài cá có tұp tính di cѭ sinh sҧn. Khi ÿӃn giai
ÿoҥn trѭӣng thành chúng di cѭ ngѭӧc dòng ra biӇn tìm nѫi thích hӧp cho viӋc sinh sҧn.
2.2.3 Ĉһc ÿiӇm hình thái
Theo mô tҧ cӫa Mai Ĉình Yên (1992) thì cá kèo có thân hình trө, thon dài, hѫi
dҽp bên. Mõm tù, hѭӟng xuӕng. MiӋng trѭӟc hҽp. Rҥch miӋng ngang, kéo dài ÿӃn bӡ
sau mҳt. Răng hàm trên mӝt hàng, răng cӱa hàm dѭӟi to, ÿӍnh tù, răng trong nhӓ mӏn.
Răng hàm dѭӟi mӝt hàng mӑc xiên, thѭa, ÿӍnh tù và có mӝt ÿôi răng chó. Lѭӥi cҳt
ngang. Không có râu. Trѭӟc mõm có hai nӃp da nhӓ phӫ lên môi trên. Mҳt nhӓ tròn
nҵm ӣ mһt lѭng cӫa ÿҫu, gҫn mõm hѫn ÿiӇm cuӕi nҳp mang. Khoҧng cách hai mҳt
hҽp, nhӓ hѫn hoһc bҵng mӝt phҫn hai ÿѭӡng kính mҳt. Lӛ mang hҽp. Màng mang phát
triӇn, phҫn dѭӟi dính vӟi eo mang. Khҳp thân thân phӫ vҭy tròn rҩt bé. Cá không có cѫ
quan ÿѭӡng bên.
Hai vây lѭng rӡi nhau khoҧng cách giӳa chúng lӟn hѫn chiӅu dài gӕc vây lѭng
nhҩt. Khӣi ÿiӇm vây hұu môn tѭѫng ÿѭѫng hoһc sau khӣi ÿiӇm vây lѭng thӭ hai,
nhѭng kӃt thúc ngang nhau. Khӣi ÿiӇm vây ngӵc phía sau khӣi ÿiӇm vây bөng. Hai
vây bөng dính nhau tҥo thành dҥng hình phӉu, miӋng phӉu hình bҫu dөc. Vây ÿuôi dài,
nhӑn. Thân màu xám ÿen, bөng nhҥt. Phҫn ÿҫu ӣ phía sau nҳp mang có màu xám thҭm
hѫn. Nӳa trên cӫa thân có khoҧng 7 – 8 sӑc ÿen hѭӟng vӅ phía trên, các sӑc này rõ gҫn
vӅ phía ÿuôi. Các vây ngӵc, vây bөng màu vàng ÿұm và có lӕm ÿӕm chҩm. Vây lѭng,
vây ÿuôi vàng xám có nhiӅu hàng chҩm cҳt ngang qua các tia vây.

13


2.2.4 Ĉһc ÿiӇm dinh dѭӥng
Có mӝt sӵ liên hӋ giӳa chiӅu dài ruӝt vӟi tính ăn cӫa cá. Các loài cá ăn thӵc vұt
và mùn bã hӳu có ruӝt dài nhҩt kӃ ÿó là cá ăn tҥp và cá ăn thӏt có chiӅu dài ruӝt ngҳn
nhҩt.
Theo Nicolski (1963), tӹ lӋ giӳa chiӅu dài ruӝt và chiӅu dài chuҭn (Li/Lo) có liên
quan ÿӃn tính ăn cӫa cá. TӍ lӋ này nhӓ hѫn 1 thì cá ăn thiên vӅ ÿӝng vұt, tӍ lӋ này lӟn
hѫn 3 thì cá ăn thiên vӅ thӵc vұt còn tӍ lӋ này nҵm trong khoҧng 1 – 3 là cá ăn tҥp.
NguyӉn Văn Luұn (2005) ÿã khҧo sát tӍ lӋ ÿѭӧc Li/Lo cӫa cá kèo dao ÿӝng tӯ
2,55 ÿӃn 2,97cm. Sau ÿó, kӃt luұn rҵng cá kèo là loài ăn tҥp thiên vӅ phiêu sinh ÿӝng
vұt. Trҫn Ĉҳc Ĉӏnh (2002) tìm ÿѭӧc tӍ lӋ Li/Lo trung bình cӫa cá kèo là 3,27cm. KӃt
hӧp vӟi phân tích thӭc ăn có trong dҥ dày thҩy có nhiӅu mùn bã hӳu cѫ, thӵc vұt nәi
và kӃt luұn rҵng cá kèo là loài ăn thiên vӅ thӵc vұt. Còn Võ Thành Toàn (2005) ÿã tiӃn
hành khҧo sát trong ӕng tiêu hóa cӫa cá kèo, thì thҩy có nhӳng thành phҫn sau: tҧo
khuê 83,1%, tҧo lam 1,9%, mùn bã hӳu cѫ 14,9% và mӝt ít Copepoda 0,06%,
Cladocera 0,03%. Theo Johnston (1903) khҧo sát và miêu tҧ rҵng trong ӕng tiêu hóa
cӫa cá kèo có 70% là tҧo silic, 30% tҧo sӧi, mӝt ít tӍ lӋ nhӓ giáp xác, quҫn hӧp lablab
và mùn bã hӳu cѫ.
Ngoài ra, hiӋn nay chúng còn ÿѭӧc nuôi thâm canh bҵng thӭc ăn viên và bә sung
thêm phân hӳu cѫ giúp tăng cѭӡng thӭc ăn tӵ nhiên cho cá.
2.2.5 Ĉһc ÿiӇm sinh trѭӣng
Tӕc ÿӝ sinh trѭӣng cӫa cá phө thuӝc vào ÿiӅu kiӋn dinh dѭӥng và môi trѭӡng
sӕng cӫa chúng. Môi trѭӡng sӕng có mùn bã hӳu cѫ, nguӗn thӭc ăn tӵ nhiên phù hӧp
thì tӕc ÿӝ sinh trѭӣng cӫa cá nhanh, ngѭӧc lҥi thì tӕc ÿӝ sinh trѭӣng cӫa cá chұm hѫn.
Tӕc ÿӝ sinh trѭӣng cӫa cá kèo còn phө thuӝc vào giai ÿoҥn phát triӇn cӫa cá, lúc nhӓ
cá tăng trѭӣng nhanh vӅ chiӅu dài hѫn tăng trѭӣng vӅ trӑng lѭӧng, khi trѭӣng thành thì
cá tăng trѭӣng chӫ yӃu vӅ trӑng lѭӧng. Cá kèo có hình dҥng thon dài, tӕc ÿӝ tăng
trѭӣng tѭѫng ÿӕi, khi chѭa ÿӃn giai ÿoҥn thành thөc cá có chiӅu dài nhӓ hѫn 20,7 cm.

Ӣ vùng Selangor cӫa Malaysia, Khaironizam và Norma – Rashid (2002) ÿã khҧo
sát và diӉn tҧ mӕi tѭѫng quan giӳa chiӅu dài và trӑng lѭӧng cӫa cá kèo bӣi phѭѫng
trình W = 0,00002541L2,81 vӟi cӥ cá tӯ 2,01 ÿӃn 13,4 cm. Ӣ Bҥc Liêu, Trҫn Ĉҳc Ĉӏnh
(2002) ÿã khҧo sát ÿѭӧc chiӅu dài trung bình cӫa cá tӯ 10,1 – 20,3 cm, vӟi phѭѫng
14


trình tѭѫng quan W = 0,2468L1,5567. Ӣ Cà Mau, Lê Thӏ Xuân (2004) ÿã khҧo sát cӥ có
chiӅu dài tӯ 4,9 – 20,7cm thì mӕi tѭѫng quan giӳa chiӅu dài và trӑng lѭӧng là W =
0,0047L2,8138.
2.2.6 Ĉһc ÿiӇm sinh sҧn
HiӋn nay, các nhà khoa hӑc chѭa nghiên cӭu thành công trong viӋc sinh sҧn nhân
tҥo cho cá kèo. Nguӗn giӕng ÿѭӧc khai thác chӫ yӃu ngoài tӵ nhiên. Do ÿó, sӕ lѭӧng
và chҩt lѭӧng giӕng thѭӡng không әn ÿӏnh. Ĉây là khó khăn lӟn nhҩt, ҧnh hѭӣng ÿӃn
viӋc nuôi cá kèo.
Ngoài tӵ nhiên, mùa sinh sҧn cӫa chúng thѭӡng bҳt ÿҫu tӯ tháng 4 - 9 hàng năm.
Vào khoҧng thӡi gian này, ngѭӡi dân thҩy xuҩt hiӋn cá kèo con ӣ các bãi bӗi ven biӇn
Bҥc Liêu, Sóc Trăng, và khu rӯng ngұp mһn.
Theo Võ Thành Toàn và Trҫn Ĉҳc Ĉӏnh (2005), cá kèo sinh sҧn hai lҫn trong
năm, mӛi lҫn cách nhau 6 tháng. Thӡi gian cá kèo con xuҩt hiӋn nhiӅu nhҩt là tӯ tháng
5 – 12. Ĉһc biӋt, khoҧng thӡi gian tӯ tháng 9 ÿӃn tháng 10 thì thҩy cá kèo con xuҩt
hiӋn nhiӅu hѫn các tháng trѭӟc.
Cá kèo ÿӵc và cá kèo cái khi thành thөc sinh dөc sӁ tách ÿàn vѭӧt các chѭӟng
ngҥi vұt ÿӇ tìm ÿӃn các vùng biӇn thích hӧp cho sinh sҧn.
2.2.7 Sӵ ҧnh hѭӣng cӫa các yӃu tӕ môi trѭӡng ÿӃn cá kèo
2.2.7.1 Nhi͏t ÿ͡
NhiӋt ÿӝ là yӃu tӕ quan trӑng ҧnh hѭӣng ÿӃn sӵ sӕng và sӵ phát triӇn cӫa cá.
Trѭӟc hӃt nhiӋt ÿӝ ҧnh hѭӣng ÿӃn năng suҩt tӵ nhiên cӫa hӋ sinh thái ao hӗ, nó cNJng
ҧnh hѭӣng trӵc tiӃp hay gián tiӃp ÿӃn hҫu hӃt các thông sӕ ÿһc trѭng cho chҩt lѭӧng
nѭӟc nhѭ hàm lѭӧng oxy hòa tan, ÿӝ mһn…

NhiӋt ÿӝ nѭӟc cӫa ao nuôi ÿѭӧc cung cҩp tӯ các nguӗn nhѭ bӭc xҥ nhiӋt tӯ mһt
trӡi, sӵ tӓa nhiӋt tӯ ÿҩt, tӯ các phҧn ӭng hóa hӑc, sӵ phân hӫy các chҩt hӳu cѫ trong
nѭӟc và nӅn ÿáy ao. Nhѭng năng lѭӧng sinh ra bӣi các quá trình oxy hóa này không
ÿáng kӇ so vӟi năng lѭӧng do mһt trӡi cung cҩp. Ngoài ra, nhiӋt ÿӝ nѭӟc ao còn phө
thuӝc vƭ ÿӝ, ÿӝ cao, sӕ giӡ chiӃu sáng trong ngày,…Thѭӡng thì nhiӋt ÿӝ cӫa nѭӟc
trong các thӫy vӵc thҩp nhҩt vào sáng sӟm, cao nhҩt vào xӃ buәi chiӅu
Mӛi loài sinh vұt ÿӅu có biên ÿӝ giӟi hҥn vӅ nhiӋt ÿӝ khác nhau. Nhìn chung
nhiӋt ÿӝ thích hӧp cho sӵ phát triӇn cӫa các loài cá nhiӋt ÿӟi khoҧng 20 – 28oC. Cá kèo
15