Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững tại khu vực Đông Bắc Bộ, Việt Nam (NCKH)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (936.99 KB, 100 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QTKD
------------*----------
BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI KHOA HỌC& CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC
Tên đề tài:
PHÂN TÍCH NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG TẠI KHU VỰC
ĐÔNG BẮC BỘ, VIỆT NAM
Mã số: ĐH2015 –TN08-14
Chủ nhiệm đề tài: PGS. TS. HOÀNG THỊ THU
THÁI NGUYÊN, NĂM 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QTKD
------------*----------
BÁO CÁO TỔNG KẾT
ĐỀ TÀI KHOA HỌC& CÔNG NGHỆ CẤP ĐẠI HỌC
Tên đề tài:
PHÂN TÍCH NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN
TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG TẠI KHU VỰC
ĐÔNG BẮC BỘ, VIỆT NAM
Mã số: ĐH2015 –TN08-14
Trường Đại học Kinh tế và
QTKD – ĐHTN
Chủ nhiệm đề tài
PGS. TS. HOÀNG THỊ THU
THÁI NGUYÊN, NĂM 2017
THÀNH VIÊN THAM GIA VÀ ĐƠN VỊ PHỐI HỢP CHÍNH
1. Những thành viên tham gia nghiên cứu đề tài
PGS.TS. Trần Quang Huy - Trường ĐH Kinh tế và QTKD
2. Đơn vị phối hợp chính:
Trường ĐH Kinh tế và QTKD, ĐH Thái Nguyên
i
MỤC LỤC
MỤC LỤC ................................................................................................................... i
DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... iv
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ v
THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................vii
INFORMATION ON RESEARCH RESULTS .................................................... xi
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ....................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................. 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................. 2
4. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 3
5. Kết cấu của đề tài ...................................................................................... 4
CHƯƠNG 1................................................................................................................ 5
TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG .............................. 5
VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN
VỮNG ......................................................................................................................... 5
1.1.Khái niệm và đo lường tăng trưởng kinh tế ............................................ 5
1.1.1.Khái niệm Tăng trưởng kinh tế ........................................................ 5
1.1.2. Đo lường tăng trưởng kinh tế ......................................................... 6
1.2. Một số vấn đề chung về tăng trưởng kinh tế bền vững.......................... 6
1.2.1. Khái niệm tăng trưởng kinh tế bền vững ........................................ 6
1.2.2.Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững
trong thời đại ngày nay.............................................................................. 8
1.2.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá tăng trưởng kinh tế bền vững thông
qua các nhân tố ảnh hưởng...................................................................... 12
1.3. Những kinh nghiệm thực tiễn trong nước và quốc tế về các nhân tố ảnh
hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững .................................................... 15
1.3.1.Những kinh nghiệm quốc tế về các nhân tố ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững .......................................................................... 15
1.3.2. Những kinh nghiệm trong nước về các nhân tố ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững .......................................................................... 21
1.3.3. Bài học rút ra cho vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam ........................ 25
ii
CHƯƠNG 2.............................................................................................................. 26
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................................... 26
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................. 26
2.2. Thiết kế nghiên cứu .............................................................................. 26
2.3. Xây dựng mô hình nghiên cứu ............................................................. 27
2.3.1. Cách tiếp cận ................................................................................. 27
2.3.2. Mô hình nghiên cứu của đề tài ...................................................... 27
2.4. Xây dựng phương pháp phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững tại khu vực Đông Bắc Bộ, Việt Nam .................. 29
2.4.1. Phương pháp thu thập số liệu ........................................................ 29
2.4.2. Phương pháp xử lý số liệu............................................................. 30
2.4.3. Phương pháp phân tích.................................................................. 30
2.5. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ......................................................... 32
CHƯƠNG 3.............................................................................................................. 34
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TĂNG
TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG CỦA VÙNG ĐÔNG BẮC BỘ, VIỆT NAM34
3.1.Giới thiệu khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội vùng Đông
Bắc Bộ ......................................................................................................... 34
3.1.1.Điều kiện tự nhiên .......................................................................... 34
3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội .............................................................. 38
3.2. Đánh giá thực trạng ảnh hưởng của các nhân tố sản suất đến tăng
trưởng kinh tế bền vững vùng Đông Bắc Bộ .............................................. 41
3.2.1. Đánh giá ảnh hưởng đến tăng trưởng về kinh tế ........................... 41
3.2.2. Đánh giá ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế gắn với các vấn đề xã
hội ............................................................................................................ 49
3.2.3. Đánh giá ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế gắn với các vấn đề
môi trường ............................................................................................... 53
3.3. Kết luận về nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của
vùng Đông Bắc Bộ ...................................................................................... 54
CHƯƠNG 4.............................................................................................................. 57
GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG ĐÓNG GÓP CỦA CÁC NHÂN TỐ ẢNH
HƯỞNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG CỦA VÙNG ĐÔNG
BẮCBỘ, VIỆT NAM .............................................................................................. 57
iii
4.1. Quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về đổi mới mô hình tăng
trưởng kinh tế và Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng trung
du và miền núi phía Bắc đến năm 2020 ...................................................... 57
4.1.1. Quan điểm đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế của Đảng và Nhà
nước ......................................................................................................... 57
4.1.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng trung du và
miền núi phía Bắc đến năm 2020 ............................................................ 58
4.1.2.2. Mục tiêu phát triển kinh tế ......................................................... 59
4.1.2.3. Phương hướng phát triển các ngành và lĩnh vực ....................... 59
4.2. Giải pháp nhằm tăng cường đóng góp của các nhân tố ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế bền vững vùng Đông Bắc Bộ ...................................... 63
4.2.1. Nhóm giải pháp kinh tế vĩ mô....................................................... 64
4.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực ......... 66
4.2.3. Giải pháp về phát triển cơ sở hạ tầng kiến trúc và bảo vệ tài
nguyên ..................................................................................................... 71
4.2.4. Giải pháp giải quyết các vấn đề liên quan đến phúc lợi xã hội .... 72
4.3. Kiến nghị .............................................................................................. 76
4.3.1. Kiến nghị với Quốc hội ................................................................. 76
4.3.2. Kiến nghị với các Tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Bộ ........................ 77
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 80
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 83
iv
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ Thiết kế nghiên cứu .......................................................................26
Bảng 3.1: Tốc độ tăng trưởng GDP vùng Đông Bắc Bộ (ĐVT: %) .........................41
Bảng 3.2: Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế của vùng Đông Bắc Bộ (ĐVT: %) ....42
Bảng 3.3: Chuyển dịch cơ cấu khu vực kinh tế của vùng Đông Bắc Bộ (ĐVT: %).43
Bảng 3.4: Hiệu quả sử dụng lao động của vùng Đông Bắc Bộ.................................43
Bảng 3.5: Bảng so sánh năng suất LĐ của Vùng Đông Bắc Bộ và Việt Nam .........44
Bảng 3.6: Hiệu quả sử dụng vốn của vùng Đông Bắc Bộ ........................................45
Bảng 3.7: So sánh Tỷ lệ vốn đầu tư trên GDP và Hệ số ICOR của Việt Nam và
Đông Bắc Bộ............................................................................................46
Bảng 3.8: Tốc độ tăng của GDP, vốn, lao động và TFP của vùng Đông Bắc Bộ ....47
Bảng 3.9: Đóng góp của vốn, lao động và TFP trong tăng trưởng GDP của vùng
Đông Bắc Bộ............................................................................................48
Bảng 3.10: Thu nhập và Chi tiêu bình quân đầu người của Vùng Đông Bắc Bộ .....50
Bảng 3.11: Tỷ lệ thất nghiệp vùng Đông Bắc Bộ và Việt Nam (ĐVT: %) ..............51
Bảng 3.12: Tỷ lệ hộ nghèo vùng Đông Bắc Bộ và Việt Nam (ĐVT: %) .................52
Bảng 3.13: Thu nhập bình quân đầu người/ 1 tháng của Vùng Đông Bắc Bộ .........52
Bảng 3.14: Hệ số Gini của Vùng Đông Bắc Bộ và Việt Nam ..................................53
Bảng 3.15: Một số chỉ tiêu gắn với bảo vệ môi trường của Vùng Đông Bắc Bộ .....53
v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
CHỮ VIẾT TẮT
AFTA
CHỮ NGUYÊN NGHĨA
ASEAN Free Trade Area
(Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN)
2
APEC
Asia-Pacific Economic Cooperation
(Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương)
3
ASEAN
Association of South East Asian Nations
(Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á)
4
CNH, HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
5
ĐBSH
Đồng bằng Sông Hồng
6
EU
European Union (Liên minh châu Âu)
7
FDI
Foreign Direct Investment
(Đầu tư trực tiếp nước ngoài)
8
GATT
General Agreement on Tariffs and Trade
(Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại)
9
GDP
Gross Domestic Products (Tổng sản phẩm quốc nội)
10
GNP
Gross National Products (Tổng thu nhập quốc gia)
11
GRDP
Gross Regional Domestic Product (Tổng sản phẩm
trên địa bàn)
12
ICOR
Incremental Capital-Output Ratio
(Chỉ số Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư)
13
IMF
International Monetary Fund (Quỹ Tiền tệ quốc tế)
14
K
Vốn
15
KTTĐ
Kinh tế trọng điểm
16
L
Lao động
vi
17
NGO
Non-governmental organization
(Tổ chức phi chính phủ)
18
NSNN
Ngân sách nhà nước
19
ODA
Official Development Assistance
(Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức)
20
OECD
Organization for Economic Co-operation and
Development
(Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế)
21
TFP
Total Factor Productivity
(Năng suất các nhân tố tổng hợp)
22
USD
Đồng Đô la, Đơn vị tiền tệ của nước Mỹ
23
WB
World Bank (Ngân hàng Thế giới)
24
WTO
World Trade Organization
(Tổ chức Thương mại Thế giới)
25
XHCN
Xã hội chủ nghĩa
vii
THÔNG TIN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
1. Thông tin chung
- Tên đề tài: Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững
tại khu vực Đông Bắc Bộ, Việt Nam
- Mã số: ĐH2015 –TN08-14
- Chủ nhiệm đề tài: PGS. TS. Hoàng Thị Thu
- Tổ chức chủ trì: Trường ĐH Kinh tế và QTKD
- Thời gian thực hiện: 09/2015 – 03/2018
2. Mục tiêu
2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về các nhân tố ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ và đề xuất giải pháp tăng
cường đóng góp của các nhân tố ảnh hưởng vào tăng trưởng kinh tế bền vững của
vùng Đông Bắc Bộ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về tăng trưởng kinh tế bền vững và các
yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững một vùng kinh tế.
- Nghiên cứu kinh nghiệm trong nước và quốc tế về các yếu tố ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế bền vững vùng và rút ra bài học cho vùng Đông Bắc Bộ.
- Phân tích thực trạng đóng góp của các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững khu vực Đông Bắc Bộ thông qua cách tiếp cận năng suất
nhân tố tổng hợp (TFP) và mô hình hàm hồi quy.
- Đề xuất các giải pháp và kiến nghị chính sách nhằm tăng cường đóng góp
của các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ
đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030.
3. Tính mới và sáng tạo
Đề tài tổng hợp, phân tích và đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng
kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam. Nhgiên cứu về yếu tố ảnh
hưởng đến tăng trưởng kinh tế thì đã có một số nghiên cứu đã thực hiện trước đây.
Tuy nhiên, nghiên cứu về yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững tại
viii
vùng Đông Bắc Bộ của Việt Nam trong giai đoạn 2012-2016 thì chưa có nhà nghiên
cứu nào thực hiện trước đây.
4. Kết quả nghiên cứu
Thông qua cơ sở lý luận và thực tiễn về các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng
kinh tế bền vững và nội dung về các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền
vững của vùng Đông Bắc Bộ,Việt Nam, nghiên cứu đã tìm hiểu:
- Giới thiệu một cách cơ bản về khái niệm và đặc điểm của tăng trưởng kinh tế
bền vững, các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững và hệ thống các
chỉ tiêu đánh giá tăng trưởng kinh tế bền vững thông qua các nhân tố ảnh hưởng.
- Phân tích những kinh nghiệm quốc tế và trong nước trong tăng cường vai trò
các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững và bài học rút ra cho các
tỉnh thuộc Đông Bắc Bộ, Việt Nam.
- Phân tích điều kiện, tự nhiên kinh tế xã hội của vùng Đông Bắc Bộ làm tiền
đề để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của Vùng.
Qua phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững tại khu vực
Đông Bắc Bộ, Việt Nam giai đoạn 2012-2016, nghiên cứu cho thấy có nhiều yếu tố
ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam.
Tăng trưởng kinh tế của vùng Đông Bắc Bộ chủ yếu dựa vào sự gia tăng của vốn và
lao động, trong khi yếu tố TFP (năng suất nhân tố tổng hợp) đóng góp thấp. Mặc dù
vậy, sự đóng góp của các yếu tố nguồn lực vật chất bắt đầu giảm dần, dẫn tới sự
đóng góp của yếu tố năng suất nhân tố tổng hợp TFP tăng lên. Sự chuyển dịch cơ
cấu kinh tế có xảy ra nhưng còn thấp và chưa rõ nét. Hiệu suất đầu tư còn thấp và
chưa tương xứng với tiềm năng. Năng suất lao động bình quân chưa đáp ứng được
với yêu cầu trong quá trình phát triển kinh tế. Tăng trưởng kinh tế có tác động lan
tỏa tích cực đến xóa đói giảm nghèo và tiến bộ xã hội cho con người vùng Đông
Bắc Bộ. Thu nhập bình quân đầu người của người dân trong Vùng tăng, trong giai
đoạn 2012 - 2016. Tỷ lệ đói nghèo trong vùng đã giảm dần qua các năm. Tuy nhiên,
mức độ bất bình đẳng trong phân phối thu nhập của người dân sinh sống tại Vùng
Đông Bắc Bộ đã bắt đầu sang đến mức khá cao. Tăng trưởng kinh tế cao của vùng
đã ảnh hưởng lớn đến môi trường sinh thái của Vùng với tỷ lệ người dân được cấp
nước sạch đạt yêu cầu vệ sinh và tỷ lệ người dân dùng nguồn nước hợp vệ sinh cho
ăn uống ngày càng cao, tỷ lệ thu gom và sử lý rác thải của vùng Đông Bắc Bộ đã
ix
được cải thiện. Tuy nhiên mức độ ô nhiễm môi trường của các khu vực dân cư và
các khu công nghiệp cần xử lý trong thời gian tới.
Từ những thực trạng nghiên cứu ở trên, kết hợp với mục tiêu tăng trưởng và
phát triển kinh tế bền vững của Vùng Đông Bắc Bộ trong thời gian tới, nghiên cứu
đã đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường đóng góp của các nhân tố ảnh hưởng
đến tăng trưởng kinh tế bền vững vùng Đông Bắc Bộ như nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn đầu tư của từng khu vực kinh tế; nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân
lực chất lượng cao; nâng cao năng lực khoa học công nghệ và giáo dục đào tạo; giải
quyết việc làm phù hợp cho người lao động và cải thiện môi trường sinh thái của
vùng. Vấn đề tăng trưởng kinh tế bền vững của Vùng chỉ có thể thực hiện được khi
các tỉnh thuộc Vùng Đông Bắc Bộ cải thiện thể chế, môi trường đầu tư và cải tiến
thủ tục hành chính.
5. Sản phẩm
5.1. Sản phẩm khoa học
1.Hoàng Thị Thu, Trần Quang Huy (2017), “Tác động của các yếu tố đầu vào
đến tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên”, Tạp chí Kinh tế & Phát
triển,10/2017 (244), tr. 58 -65.
2. Hoàng Thị Thu, Trần Quang Huy (2017), “Nhận diện yếu tố ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thái Nguyên”, Tạp chí Kinh tế &Quản trị kinh doanh,
9/2017(03), tr. 23 -28.
3. Trần Quang Huy (2017), “Thực trạng phát triển bền vững kinh tế ở tỉnh
Thái Nguyên”, Tạp chí Nguyên cứu kinh tế, số 5(468), 5/2017, tr. 82 -91.
4. Trần Quang Huy, Đinh Hồng Linh (2017), “Tăng trưởng kinh tế và phát
triển nông nghiệp tại một số quốc gia trong ASEAN”, Tạp chí Kinh tế & Chính trị
thế giới, số 6(254), 6/2017, tr. 22 -28.
5. Trần Quang Huy (2017), “ Tăng trưởng kinh tế và xuất khẩu sản phẩm nông
nghiệp thô tại nhóm 4 quốc gia ASEAN đang phát triển”, Tạp chí Kinh tế và Quản
lý, 9/2017 (23), tr. 70-76.
6. Trần Quang Huy, Trần Xuân Kiên (2017), “Phát triển kinh tế với các vấn đề
xã hội ở tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2008-2015 và những khuyến nghị”, Tạp chí
Kinh tế & Phát triển, 9/2017 (238), tr. 67 -73.
x
5.2. Sản phẩm đào tạo
1. Hoàn thành hướng dẫn 01 nhóm sinh viên nghiên cứu khoa học năm 2016
Nguyễn Thảo Linh (2016), Phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững tại Tỉnh Thái Nguyên. Mã số: SV2016 –BF – 50. Kết quả
nghiệm thu: Khá.
2. Hoàn thành hướng dẫn 01 học viên cao học làm luận văn thạc sỹ.
Hoàng Thị Phương Mai (2016), Tác động của đầu tư đến tăng trưởng kinh tế của
tỉnh Thái Nguyên. Học viên đã bảo vệ luận văn và tốt nghiệp ra trường năm 2016.
5.3. Sản phẩm ứng dụng
1. Bản kiến nghị đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường vai trò của các yếu
tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam.
6. Phương thức chuyển giao, địa chỉ ứng dụng, tác động và lợi ích mang lại của
kết quả nghiên cứu
- Kết quả nghiên cứu là tài liệu tham khảo bổ ích cho HĐND, UBND các tỉnh
thuộc vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam trước khi đưa ra các quyết định về giải pháp
tăng trưởng kinh tế bền vững của từng tỉnh.
- Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học
của Thầy và Trò trong các trường Đại học, Học viện, Cao đẳng và Trung học
chuyên nghiệp đào tạo về kinh tế và tài chính ngân hàng.
- Kết quả nghiên cứu có thể hỗ trợ thông tin cho các cơ quan quản lý Nhà
nước (Chính phủ, Bộ, Cục, Vụ, Viện nghiên cứu trong và ngoài nước) nhằm nghiên
cứu, thiết lập và điều chỉnh kịp thời các chính sách về tăng trưởng kinh tế bền vững
của các tỉnh thuộc Vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam.
Ngày ..... tháng ..... năm 2018
Tổ chức chủ trì
Chủ nhiệm đề tài
(ký, họ và tên, đóng dấu)
(ký, họ và tên)
Hoàng Thị Thu
xi
INFORMATION ON RESEARCH RESULTS
1. General information
- Project title: Analyzing the factors affecting sustainable economic growth in the
Northeast region, Vietnam
- Code number: ĐH2015 –TN08-14
- Coordinator: Assoc. Prof. Dr. Hoang Thi Thu
- Implementing institution: University of Economics and Business Administration
- Duration: from September, 2015 to March, 2018
2. Objectives
2.1. General Objective
By studying the factors affecting the sustainable economic growth of the
North East of Vietnam, the topic proposes some solutions to enhance the role of
factors affecting sustainable economic growth in the Northeastern region of
Vietnam and help its increase the economic growths in the future.
2.2. Specific objectives
- To systematize some theoretical issues on sustainable economic growth and
factors affecting sustainable economic growth in an economic region.
- To study domestic and international experiences on factors affecting
sustainable regional economic growth and lessons for the Northeast region.
- To analyze and evaluate the characteristics of sustainable economic growth
and the current contribution of major factors affecting sustainable economic growth
in the Northeast region through the TFP and the regression model.
- To propose solutions and policy recommendations to enhance the
contribution of factors affecting the sustainable economic growth of the Northeast
region by 2020 and a vision to 2030.
3. Creativeness and innovativeness
This project aims at synthesizing, analyzing and evaluating factors affecting
the sustainable economic growth of the Northeast of Vietnam. Research on factors
affecting economic growth has already been done. However, research on the factors
xii
affecting sustainable economic growth in the Northeast of Vietnam in the period
2012-2016, no researcher has previously conducted.
4. Research results
Based on the theoretical and practical studies on factors affecting sustainable
economic growth and the content of factors affecting the sustainable economic
growth of the Northeast, Vietnam, the study find out:
- Introduction to the concept and characteristics of sustainable economic
growth, the factors affecting sustainable economic growth and the system of
indicators for sustainable economic growth through impact factor.
- Analyze international and national experiences in enhancing the role of
factors affecting sustainable economic growth and lessons learned for the North
East provinces of Vietnam.
- Analyzing the socio-economic conditions of the North East as a prerequisite
for analyzing the factors affecting the sustainable economic growth of the region.
By analyzing the factors affecting sustainable economic growth in the North East
region, Vietnam in the period 2012-2016, the study shows that there are many
factors that affect the sustainable economic growth of the North East region.
Sustainable economic growth in the North East is based on an increase in capital
and labor, while TFP (aggregate factor productivity) contributes little. Despite this,
the contribution of the physical resource factors begins to decline, leading to an
increase in the TFP. The economic restructuring has occurred but is still low and
unclear. Investment efficiency is low and not commensurate with potential. Average
labor productivity has not met the demand in the process of economic development.
Economic growth has a positive spillover effect on poverty reduction and social
progress for the people of the Northeast. Per capita income of the people in the
region increases, in the period 2012-2016. The poverty rate in the region has been
decreasing over the years. However, the level of inequality in the distribution of
income of people living in the Northeast Region has started to reach a fairly high
level.
The high economic growth of the region has had a great impact on the
ecological environment of the region, with the proportion of people having access to
safe water and the proportion of people using improved water sources for food, The
rate of collection and treatment of waste in the North East has improved. However,
xiii
the level of environmental pollution of residential areas and industrial zones need to
be treated in the coming time.
From the above research situations, combined with the objective of economic
growth and sustainable development of the North East region in the coming time,
the research has proposed some solutions to enhance the role of individuals
Affecting the sustainable economic growth in the Northeast region such as
improving the efficiency of using investment capital of each economic sector;
improving the efficiency of using high quality human resources; raise the capacity
of science and technology and education and training; create jobs suitable for
laborers and improve the ecological environment of the region. The issue of
sustainable economic growth in the region is only possible when there are provinces
in the North East of Vietnam to improve their institutions, investment environment
and improve administrative procedures.
5. Products
5.1. Scientific products
1. Hoang Thị Thu, Tran Quang Huy (2017), “Affecting of resource factors to
economic growth in Thai Nguyen province”, Journal of Economics and
Development, 10/2017 (244), pp. 58 -65.
2. Hoang Thị Thu, Tran Quang Huy (2017), “Indentifying the factors affacting
the economic grwoth in Thai Nguyen province”, Journal of Economics and
Business Administration, 9/2017 (03), pp. 23 -28.
3. Tran Quang Huy (2017), “Situation of sustainable economic development in
Thai Nguyen province”, Economic Studies, no 5(468), 5/2017, pp. 82 -91.
4. Tran Quang Huy, Dinh Hong Linh (2017), “Economic growth and
agricultural development in several ASEAN countries”, Review of world economic
and political issues, no 6(254), 6/2017, pp. 22 -28.
5. Tran Quang Huy (2017), “Economic growth and exports of raw agricultural
products in the group of four ASEAN developing countries”, Economiy and
management review, 9/2017(23), pp. 70-76.
6. Tran Quang Huy, Tran Xuan Kien (2017), “The relationship between
economic development and social issues in Thai Nguyen from 2008 to 2015 and
recommendations”, Journal of Economics and Development, 9/2017 (238), pp. 67 -73.
xiv
5.2. Training products
1. Complete guide 01 group of students to do the scientific research in 2016
Nguyen Thao Linh (2016). Analysis of factors affecting sustainable economic
growth in Thai Nguyen Province. (Code: SV2016 -BF-50). Acceptance test: Good.
2. Complete guide 01 graduate students doing her master's thesis..
Hoang Thi Phuong Mai (2016), Impact of investment on economic growth of
Thai Nguyen province. Students defended their thesis and graduated in 2016..
5.3. Applicational products
1. The petition proposes solutionsto enhance the role of factors affecting
sustainable economic growth in the North East, Vietnam.
6. Transfer alternatives, application institutions, impacts and benefits
reserach results
of
- The research results are useful references for the People's Committees of the
Northeastern provinces of Vietnam before making decisions on solutions for
sustainable economic growth in each province.
- Research results can be applied in teaching and scientific research in
universities, institutes, colleges and vocational schools training in economics and
finance - banking and politics.
- The findings can support information for the State management agencies
(government, ministries, departments, research institutes) to study, establish and
promptly adjust the policies on sustainable economic growth of the provinces in the
North East Region, Vietnam.
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu
Theo Quyết định số 1064/QĐ-TTg ngày 8/7/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê
duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội vùng Trung du và Miền núi phía
Bắc đến năm 2020, vùng Đông Bắc Bộ là một tiểu vùng của vùng Trung du
và miền núi Phía Bắc và gồm 10 tỉnh, thành phố trực thuộc tỉnh là Lào Cai, Yên bái,
Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang và
Bắc Giang.
Vùng Đông Bắc Bộ có tổng diện tích tự nhiên: 65.326 km², chiếm khoảng 20%
diện tích cả nước, là vùng thưa dân cư và hạn chế về lao động nhất là lao động lành
nghề. Theo GSO (2016), tổng dân số của vùng năm 2016 là 8951,6 nghìn người, mật
độ dân số trung bình là 186 người/km² thấp hơn nhiều so với bình quân của cả nước là
280 người/km². Năm 2016, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của vùng Đông Bắc
Bộ là 5641,6 nghìn người, chiếm 10,36% tổng số lao động, trong đó tổng số lao động
từ 15 tuổi trở lên đang làm việc trong nền kinh tế đã qua đào tạo của vùng Đông Bắc
Bộ chiếm 17,7% tổng số lao động của vùng, thấp hơn tỷ lệ trung bình của cả nước
(20,6%).
Mặc dù vùng Đông Bắc Bộ có địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của cả nước; có tiềm năng và lợi thế phát
triển về nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy điện, khoáng sản, du lịch và kinh tế của khẩu;
nhưng khu vực Đông Bắc Bộ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của Việt Nam chỉ với
một tỷ trọng nhỏ. Năm 2016, GDP của vùng Đông Bắc Bộ đạt 310132,53 tỉ đồng,
bằng 6,89% GDP cả nước. GDP bình quân đầu người trên tháng thấp, đạt 2718,3
nghìn đồng/ người vào năm 2016, bằng 67,15% mức bình quân của cả nước.
Nhằm giúp khu vực Đông Bắc Bộ tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống
người dân, Chính phủ đã có các chính sách như đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng; ưu đãi
về thuế, vốn và đất đai để khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài và nhà đầu tư trong
nước tham gia đầu tư và phát triển khu vực và các chính sách khác. Mặc dù vậy, tăng
trưởng kinh tế của vùng Đông Bắc Bộ vẫn đang là một vấn đề khó khăn và cần được
đưa ra nghiên cứu.
Đối với khu vực kinh tế Đông Bắc Bộ của Việt Nam, việc lựa chọn các giải pháp
cho mục tiêu tăng trưởng kinh tế bền vững cần được tính toán cân nhắc với các giải
pháp phù hợp nhằm sử dụng và phối hợp hiệu quả các nguồn lực tạo tăng trưởng kinh
tế bền vững của vùng. Vì vậy việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng
2
kinh tế bền vững của khu vực Đông Bắc Bộ của Việt Nam sẽ góp phần đề xuất chính
sách cho vấn đề sử dụng hiệu quả các nguồn lực đảm bảo mục tiêu tăng trưởng bền
vững dài hạn.
2. Mục tiêu nghiên cứu
* Mục tiêu chung:
Nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về các nhân tố ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ và đề xuất giải pháp tăng cường đóng
góp của các nhân tố ảnh hưởng vào tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc
Bộ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
* Mục tiêu cụ thể:
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về tăng trưởng kinh tế bền vững và các yếu
tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững một vùng kinh tế.
- Nghiên cứu kinh nghiệm trong nước và quốc tế về các yếu tố ảnh hưởng đến
tăng trưởng kinh tế bền vững vùng và rút ra bài học cho vùng Đông Bắc Bộ.
- Phân tích thực trạng đóng góp của các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững khu vực Đông Bắc Bộ thông qua cách tiếp cận năng suất nhân
tố tổng hợp (TFP) và mô hình hàm hồi quy.
- Đề xuất các giải pháp và kiến nghị chính sách nhằm tăng cường đóng góp của
các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ đến
năm 2020, tầm nhìn đến 2030.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu: các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững của
Vùng Đông Bắc Bộ
* Phạm vi nghiên cứu:
- Phạm vi không gian: Khu vực Đông Bắc Bộ của Việt Nam bao gồm 10 tỉnh và
thành phố cấp tỉnh là Lào Cai, Yên bái, Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Phú Thọ,
Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà Giang và Bắc Giang. Tuy nhiên, trong nghiên cứu không
sử dụng thông tin của 2 tỉnh thành là Cao Bằng và Lạng Sơn do thông tin của hai tỉnh
này không được công bố đầy đủ. Đề tài sử dụng thông tin của các tỉnh thuộc vùng
Đông Bắc Bộ, Việt Nam để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế
bền vững của cả Vùng Đông Bắc Bộ nhưng không đi sâu vào từng tỉnh của vùng.
3
- Phạm vi nội dung: Tập trung nghiên cứu các yếu tố đầu vào ảnh hưởng đến tăng
trưởng kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam và các đóng góp của các
yếu tố đó trong tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng nghiên cứu.
- Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu ảnh hưởng của các nhân tố đầu vào đến
tăng trưởng kinh tế bền vững của Vùng Đông Bắc Bộ với số liệu thực tế trong giai
đoạn từ năm 2012 đến năm 2016 (riêng những số liệu được thu thập từ kết quả khảo
sát mức sống dân cư Việt Nam được thu thập chủ yếu từ 2008 đến 2016). Các đề xuất
đến năm 2020 và tầm nhìn 2030.
4. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
* Phương pháp thu thập số liệu:
Nghiên cứu sử dụng thông tin thứ cấp trong tìm hiểu và phân tích vấn đề. Các
thông tin thứ cấp được thu thập từ những tài liệu trong và ngoài nước, từ các sách báo,
tạp chí chuyên ngành, các báo cáo tổng kết của các tỉnh thành, các hội thảo từ cơ quan
chức năng, tổ chức kinh tế xã hội, các cơ quan nghiên cứu, các văn bản chính sách, các
báo cáo của Tổng cục Thống kê của các tỉnh thuộc khu vực Miền núi phía Bắc và của
Việt Nam. Các tài liệu sẽ được tổng hợp, phân loại và sắp xếp theo từng nhóm phù hợp
với nội dung nghiên cứu.
* Phương pháp xử lý số liệu:
Số liệu sau khi tập hợp thông qua phần mềm Microsoft Excel theo từng nội dung sẽ
được xử lý và phân tích thông qua phần mềm Eviews. Các kết quả nghiên cứu từ phần
mềm sẽ được phân tích và tổng hợp, tạo cơ sở cho việc đưa ra các nhận xét đánh giá.
* Phương pháp phân tích:
- Phương pháp so sánh: Phương pháp này dùng để phân tích, đối chiếu các chỉ
tiêu, các hiện tượng kinh tế có tính chất tương tự nhau đã được lượng hóa theo thời
gian, theo loại hình, theo cơ cấu, tỷ lệ và cách phân loại.
- Phương pháp thống kê mô tả: Thống kê mô tả là phương pháp nghiên cứu các
hiện tượng kinh tế xã hội bằng việc mô tả thông qua các số liệu thu thập được. Phương
pháp này được sử dụng để phân tích tình hình kinh tế, chính trị, xã hội vùng Đông Bắc
Bộ của Việt Nam và đánh giá định tính về tăng trưởng kinh tế của vùng Đông Bắc Bộ
của Việt Nam thông qua các số liệu thứ cấp.
4
- Phương pháp hồi quy: Nghiên cứu sử dụng các mô hình hồi quy để đo lường
ảnh hưởng của các yếu tố đến tăng trưởng kinh tế bền vững của vùng kinh tế Đông
Bắc Bộ.
5. Kết cấu của đề tài
Ngoài lời mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, đề tài nghiên cứu gồm có ba
phần chính sau:
Chương 1: Tổng quan về tăng trưởng kinh tế bền vững và các nhân tố ảnh
hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Kết quả nghiên cứu các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến tăng trưởng
kinh tế bền vững của vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam.
Chương 4: Giải pháp nhằm tăng cường đóng góp của các nhân tố ảnh hưởng
đến tăng trưởng kinh tế bền vững vùng Đông Bắc Bộ, Việt Nam
5
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG
VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ BỀN VỮNG
1.1.Khái niệm và đo lường tăng trưởng kinh tế
1.1.1.Khái niệm Tăng trưởng kinh tế
Tăng trưởng kinh tế có nhiều cách định nghĩa khác nhau.
Theo cách định nghĩa của Ngân hàng thế giới trong World Development Report
1991 cho rằng: tăng trưởng kinh tế chỉ là sự gia tăng về lượng của những đại lượng
chính đặc trưng cho một trạng thái kinh tế, trước hết là tổng sản phẩm xã hội, có tính
đến mối liên quan với dân số. [32]
Trong tác phẩm "Kinh tế học của các nước đang phát triển", nhà kinh tế học E.
Wayne Nafziger cho rằng: tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng về sản lượng hoặc sự tăng
lên về thu nhập bình quân đầu người của một nước. [31]
Có một số quan điểm cho rằng: tăng trưởng kinh tế là sự tăng thêm (hay gia tăng)
về quy mô sản lượng của nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định.
Như vậy, có nhiều cách định nghĩa khác nhau, song có thể định nghĩa một cách
khái quát như sau: Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng về lượng kết quả đầu ra hoạt
động của nền kinh tế trong một thời gian nhất định.
Kết quả đầu ra hoạt động của một nền kinh tế thể hiện bằng tổng sản phẩm quốc
nội hoặc tổng sản lượng quốc gia hoặc tổng sản phẩm bình quân đầu người hoặc thu
nhập bình quân đầu người.Nói một cách khác, tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng của
GDP hoặc GNP hoặc thu nhập bình quân đầu người trong một thời gian nhất định.
Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Products, GDP) hay tổng sản phẩm
trong nước là giá trị tính bằng tiền của tất cả sản phẩm và dịch cuối cùng được sản
xuất, tạo ra trong phạm vi một nền kinh tế trong một thời gian nhất định (thường là
một năm tài chính).
Tổng sản phẩm quốc gia (Gross National Products, GNP) là giá trị tính bằng tiền
của tất cả sản phẩm và dịch vụ cuối cùng được tạo ra bởi công dân một nước trong một
thời gian nhất định (thường là một năm). Tổng sản phẩm quốc dân bằng tổng sản
phẩm quốc nội cộng với thu nhập ròng.
Tổng sản phẩm bình quân đầu người là tổng sản phẩm quốc nội chia cho dân số.
Tổng thu nhập bình quân đầu người là tổng sản phẩm quốc gia chia cho dân số.
6
Tuy nhiên, cần phân biệt sự khác nhau giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển kinh
tế. Tăng trưởng kinh tế chưa phải là phát triển kinh tế, nhưng tăng trưởng kinh tế là
yếu tố cơ bản nhất của phát triển kinh tế. Nếu không có tăng trưởng kinh tế thì sẽ
không có phát triển kinh tế. Phát triển kinh tế bao hàm trong đó có tăng trưởng kinh tế
nhanh và bền vững hơn. Phát triển kinh tế mang nội hàm rộng hơn tăng trưởng kinh tế.
Nó bao gồm tăng trưởng kinh tế cùng với những thay đổi về chất của nền kinh tế như
phúc lợi xã hội, tuổi thọ và những thay đổi về cơ cấu kinh tế (giảm tỷ trọng của khu
vực sơ khai, tăng tỷ trọng của khu vực chế tạo và dịch vụ). Phát triển kinh tế là một
quá trình hoàn thiện về mọi mặt của nền kinh tế bao gồm kinh tế, xã hội, môi trường,
thể chế trong một thời gian nhất định nhằm đảm bảo rằng GDP cao hơn đồng nghĩa
với mức độ hạnh phúc hơn.
1.1.2. Đo lường tăng trưởng kinh tế
Để đo lường tăng trưởng kinh tế có thể dùng mức tăng trưởng tuyệt đối, tốc độ
tăng trưởng kinh tế hoặc tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm trong một giai đoạn.
Mức tăng trưởng tuyệt đối là mức chênh lệch quy mô kinh tế giữa hai kỳ cần so sánh.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế được tính bằng cách lấy chênh lệch giữa quy mô kinh
tế kỳ hiện tại so với quy mô kinh tế kỳ trước chia cho quy mô kinh tế kỳ trước. Tốc độ
tăng trưởng kinh tế được thể hiện bằng đơn vị %. Công thức xác định tốc độ tăng
trưởng kinh tế như sau:
y = dY/Y × 100(%)
trong đó: Y là quy mô của nền kinh tế và y là tốc độ tăng trưởng kinh tế. Nếu quy mô
kinh tế được đo bằng GDP (hay GNP) danh nghĩa, thì sẽ có tốc độ tăng trưởng GDP
(hoặc GNP) danh nghĩa. Còn nếu quy mô kinh tế được đo bằng GDP (hay GNP) thực
tế, thì sẽ có tốc độ tăng trưởng GDP (hay GNP) thực tế. Thông thường, tăng trưởng
kinh tế dùng chỉ tiêu thực tế hơn là các chỉ tiêu danh nghĩa.
1.2. Một số vấn đề chung về tăng trưởng kinh tế bền vững
1.2.1. Khái niệm tăng trưởng kinh tế bền vững
Như đã đề cập trong mục 1.1.1, tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng của GDP hoặc
GNP hoặc thu nhập bình quân đầu người trong một thời gian nhất định. Còn bền vững
(sustainability) là khả năng duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. Như vậy,
tăng trưởng kinh tế bền vững là sự gia tăng thu nhập của một nền kinh tế đến một mức
độ nhất định và giữ được sự gia tăng đó ổn định trong thời gian tương đối dài.
Tăng trưởng kinh tế là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, là nhân tố quan
trọng hàng đầu và điều kiện vật chất để giải quyết các vấn đề xã hội. Tăng trưởng kinh
7
tế theo chiều rộng chủ yếu dựa vào tăng số lượng các yếu tố như lao động giản đơn giá
rẻ, tăng quy mô thu hút vốn, đất đai, công nghệ thấp,… thì không thể phát triển bền
vững và khó thực hiện tốt các chính sách xã hội. Tăng trưởng kinh tế bền vững đòi hỏi
phải tăng trưởng kinh tế theo chiều sâu, chủ yếu dựa vào các nhân tố tăng sức sản xuất
của lao động xã hội như nâng cao trình độ của người lao động, ứng dụng khoa học và
công nghệ tiên tiến, cải tiến tổ chức và quản lý sản xuất, tăng hiệu suất của tư liệu lao
động và tận dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên gắn với bảo vệ môi
trường. Nhờ tăng năng suất lao động xã hội, tăng nhanh giá trị gia tăng nên có nhiều
sản phẩm dịch vụ để nâng cao mức sống của người dân.
Từ những phân tích ở trên có thể kết luận rằng, tăng trưởng kinh tế bền vững là
sự gia tăng của GDP hoặc thu nhập bình quân đầu người ổn định trong thời gian
tương đối dài, dựa trên cơ sở sử dụng hiệu quả các nhân tố tăng trưởng như tăng năng
suất lao động nhờ lực lượng lao động được đào tạo và có tay nghề cao, áp dụng tiến
bộ khoa học - công nghệ và tri thức vào quản lý kinh doanh và sử dụng hiệu quả hơn
nguồn vốn, tài nguyên và các nguồn lực khác của xã hội.
Tăng trưởng kinh tế bền vững là một nội dung kinh tế cốt lõi của phát triển kinh
tế bền vững, một chỉ số quan trọng phản ánh trình độ phát triển kinh tế của một vùng,
một quốc gia trong mỗi thời kỳ nhất định. Những nội dung chính của tăng trưởng kinh
tế bền vững nêu trên đã được sử dụng rộng rãi trong và ngoài nước. Theo quan điểm
của Thomas, Dailami và Dhareshwar (2004), tăng trưởng kinh tế bền vững được thể
hiện trên hai khía cạnh: Tốc độ tăng trưởng cao cần được duy trì dài hạn và tăng
trưởng phải đóng góp trực tiếp vào cải thiện một cách bền vững điều kiện sống của
toàn xã hội, xoá đói giảm nghèo và phát triển bền vững.
Một số nhà kinh tế học nổi tiếng khác như Lucas (1993), Sen (1999), Stiglitz
(2000)... thì cho rằng, tăng trưởng kinh tế bền vững được thể hiện qua một số đặc
trưng sau:
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế cao
- Có sự đóng góp ngày càng cao của yếu tố năng suất nhân tố tổng hợp để đảm
bảo duy trì được tốc độ tăng trưởng dài hạn và hạn chế được những tác động của yếu
tố bền ngoài tới quá trình phát triển kinh tế trong nước;
- Có hiệu quả sử dụng các nguồn lực như vốn, lao động... ngày càng cao.
- Có năng lực cạnh tranh của nền kinh tế ngày càng cao; tính ổn định trong tăng
trưởng kinh tế ngày càng và bền vững. Cơ cấu kinh tế ngày càng phát triển theo hướng
chất lượng và hiện đại.
8
- Tăng trưởng kinh tế đảm bảo thực hiện mục tiêu phát triển xã hội, cải thiện và
tăng cường phúc lợi cho người dân, giảm tỷ lệ và số lượng người đói, nghèo; tăng
cường dân chủ xã hội.
- Tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ và phát triển môi trường sinh thái.
Các nhà kinh tế trong nước cũng đã đưa ra một số quan điểm về tăng trưởng kinh
tế bền vững trong các nghiên cứu cứu mình. Nguyễn Thị Tuệ Anh và Lê Xuân Bá
(2005) cho rằng chất lượng tăng trưởng kinh tế được thể hiện ở tính bền vững của tăng
trưởng với việc sử dụng đầu vào của quá trình sản xuất có hiệu quả, phân phối sản
phẩm đầu ra công bằng, chất lượng cuộc sống được cải thiện và môi trường sinh thái
được bảo vệ. Trần Thọ Đạt (2006) cho rằng tăng trưởng kinh tế bền vững là sự tăng
trưởng nhanh, hiệu quả và bền vững của nền kinh tế, được thể hiện qua một loạt chỉ
tiêu như nhân tố năng suất nhân tố tổng hợp, đời sống của nhân dân, chuyển dịch cơ
cấu kinh tế, tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường.
Tăng trưởng kinh tế bền vững có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi quốc
gia bởi vì tăng trưởng kinh tế bền vững là điều kiện vật chất để tạo thêm việc làm giảm
thiểu thất nghiệp và nâng cao mức sống của nhân dân, đồng thời tăng thêm tiền đề vật
chất để củng cố an ninh quốc phòng, củng cố chế độ chính trị, tăng uy tín và vai trò
quản lý của nhà nước đối với xã hội. Ngoài ra, tăng trưởng kinh tế bền vững là điều
kiện cần thiết để khắc phục tình trạng đói nghèo, lạc hậu nhằm cải thiện nâng cao cuộc
sống cho dân cư, tăng tuổi thọ, giảm suy dinh dưỡng, bệnh tật.
1.2.2.Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững trong thời
đại ngày nay
Nghiên cứu các lý thuyết kinh tế cho thấy tăng trưởng kinh tế của một nền kinh
tế phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố, gồm cả những nhân tố kinh tế và nhân tố phi kinh tế.
Trong thời đại ngày nay, tăng trưởng kinh tế bền vững không chỉ phụ thuộc vào các
nhân tố truyền thống thể hiện trong các lý thuyết tăng trưởng mà còn phụ thuộc rất
nhiều vào các nhân tố xã hội và môi trường. Nghiên cứu này tiếp cận các nhân tố chủ
yếu ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế thông qua phân tích các yếu tố đầu vào tác
động trực tiếp đến đến tăng trưởng kinh tế và thông qua những đặc trưng cơ bản của
phát triển bền vững.
1.2.2.1. Tiếp cận các yếu tố ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bền vững thông qua
phân tích các yếu tố đầu vào và tác động trưc tiếp đến đến tăng trưởng kinh tế
Tăng trưởng kinh tế là một khái niệm được đề cập nhiều trong các mô hình
nghiên cứu của các nhà kinh tế học với các tên tuổi tiêu biểu như Smitth (1776),
