GIÁO án bàn tay nặn bột môn vật lí 9 tiết 59 ÁNH SÁNG TRẮNG và ÁNH SÁNG màu

Ngày soạn: 12 / 3 / 2018
Ngày dạy:
Tiết 59 ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ ÁNH SÁNG MÀU
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Nêu được ví dụ về nguồn phát ánh sáng trắng và nguồn phát ánh sáng màu.
- Nêu được ví dụ về sự tạo ánh sáng màu bằng các tấm lọc màu.
- Giải thích được sự tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu trong một số ứng
dụng thực tế.
2. Kĩ năng:
- Rèn kĩ năng thiết kế thí nghiệm để tạo ra ánh sáng màu bằng các tấm lọc
màu.
3. Thái độ:
- Say mê nghiên cứu hiện tượng ánh sáng được ứng dụng trong thực tế.
- Sử dụng ánh sáng mặt trời trong sinh hoạt góp phần tiết kiệm năng lượng,
bảo vệ mắt, bảo vệ môi trường
4.Năng lực: Rèn luyện năng lực tự học, hợp tác và giải quyết vấn đề, ngôn
ngữ....
II. Chuẩn bị:
1.Giáo viên:
- Một bộ các tấm lọc màu: Đỏ, xanh.
- Đèn pin phát ra ánh sáng trắng, đèn nháy, đèn laze, bể nước có màu, một
đèn phát ra nhiều màu.
2. Học sinh:
- Các tấm lọc màu: giấy bóng kính, các chai nước màu các màu….
- 1 số nguồn phát ra ánh sáng màu như: đèn LED; đèn laze…
- 1 đèn phát ánh sáng trắng như: đèn sợi đốt, đèn pin, 1 bộ tấm lọc màu.
III . Phương pháp : Quan sát, thực nghiệm, vấn đáp, hoạt động nhóm, áp dụng
thành tố tích cực của mô hình trường học mới.
IV. Nội dung:
4.1/ Ổn định và tổ chức : Kiểm diện

4.2/Kiểm tra bài cũ: Không
4.3/ Bài mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
Hoạt động 1 : TẠO TÌNH HUỐNG VÀO BÀI ( 2 phút )
- Phương pháp : Vấn đáp
- Năng lực hình thành : Mô tả được các hiện tượng tự nhiên bằng ngôn ngữ.
Bồi dưỡng các năng lực quan sát trong thực tế.


? Ở lớp 7 các em đã được
học về ánh sáng, trong cuộc
sống các em nhìn thấy ánh
sáng có những màu gì ?.
? Em nhìn thấy ánh sáng đó ở
đâu ?

HS :Trong cuộc sống em nhìn
thấy ánh sáng có màu Xanh,
Đỏ, Vàng, Trắng…..
HS : Em quan sát ánh sáng
trắng ở bóng đèn dây tóc, ánh
sáng mặt trời, ….. Ánh sáng
màu ở đèn LED,đèn tín hiệu
giao thông, đèn trang trí…

GV : Các ánh sáng mà các
em quan sát được phát ra từ
những nguồn sáng nào? Và

có thể tạo ra chúng bằng cách HS : chú ý nghe giảng
nào ?. Để trả lời câu hỏi đó
thầy và các em cùng nghiên
cứu bài học hôm nay.
GV giới thiệu nội dung bài
học.
Hoạt động 2. TÌM HIỂU NGUỒN PHÁT ÁNH SÁNG TRẮNG VÀ NGUỒN
PHÁT ÁNH SÁNG MÀU.(10’)
- Phương pháp : Áp dụng thành tố tích cực của mô hình trường học mới
- Năng lực hình thành : Thu thập, đánh giá, lựa chọn và xử lí thông tin từ các
nguồn khác nhau để giải quyết vấn đề trong học tập vật lí
Đặt ra những câu hỏi về một hiện tượng vật lí

Hoạt động của GV
GV : Sau đây các nhóm báo
cáo kết quả chuẩn bị ở nhà
dưới sự điều hành của bạn
lớp trưởng, xin mời bạn lớp
trưởng.

Hoạt động của HS
* Lớp trưởng lên điều
hành phần báo cáo và thảo
luận của các nhóm:
Dự kiến nội dung báo cáo
thảo luận của các nhóm :
- Đại diện các nhóm báo cáo
các nguồn sáng mà nhóm mình
tìm hiểu.
- Lớp thảo luận một số kiến

thức liên quan đến nguồn sáng,
nguồn phát ánh sáng trắng và
nguồn phát ánh sáng màu.
* Sau phần thảo luận lớp

Nội dung
I. Nguồn phát
ánh sáng trắng
và nguồn phát
ánh sáng màu.


GV : Nhận xét đánh giá
chung phần chuẩn bị ở nhà và
phần thảo luận của cả lớp.
GV chốt lại kiến thức: Các
em ạ các vật phát ra ánh sáng
trắng gọi là nguồn phát ánh
sáng trắng. Các vật phát ra
ánh sáng màu gọi là nguồn
phát ánh sáng màu.
GV chiếu ánh sáng mặt trời
lúc bình minh và hoàng hôn
và thông báo : Ta nhìn thấy
ánh sáng mặt trời lúc bình
minh và hoàng hôn không
phải là ánh sáng trắng.
GV : ? Có bạn nào giúp bạn
trả lời câu hỏi này không ?

trưởng tổng hợp báo cáo lại
với thầy giáo kết quả tìm hiểu
của cả lớp về nguồn phát ánh
sáng trắng và nguồn phát ánh
sáng màu.

Dự kiến học sinh thắc mắc :
Tại sao ánh sáng mặt trời lúc
bình minh và hoàng hôn ta
nhìn thấy lại không phải là ánh
sáng trắng ?
Dự kiến câu trả lời : Bầu khí
quyển của trái đất có chứa
nhiều hạt nhỏ như bụi, tro,
phấn hoa, các chất khí và hơi
nước, những thành phần trong
khí quyển này sẽ phản xạ và
tán xạ ánh sáng mặt trời theo
các hướng khác nhau trước khi
đến mắt ta. Do vậy khoảng
thời gian mặt trời lúc bình
minh ánh sáng ta quan sát thấy
màu đỏ. Mặt trời lúc hoàng
hôn ánh sáng ta quan sát được
thấy màu da cam.

GV gọi học sinh khác nhận
xét.
GV nhận xét chung
( Nếu không có học sinh nào

trả lời được thì GV trả lời)
? Các em hãy nêu những lợi
ích của ánh sáng trắng và ánh Dự kiến học sinh trả lời : Ánh
sáng màu trong đời sống ?
sáng trắng có những lợi ích :
Giúp con người học tập và làm
việc hiệu quả. Ánh sáng mặt
trời vào buổi sáng giúp tổng


GV kết hợp Chiếu 1 số hình
ảnh trực quan sử dụng ánh
sáng mặt trời cho học sinh
quan sát
GV nói : Ánh sáng trắng và
ánh sáng màu có rất nhiều lợi
ích và các lợi ích này chúng
ta sẽ tiếp tục nghiên cứu kĩ
hơn ở các bài học sau.
GV chiếu video về ô nhiễm
ánh sáng
GV chốt : Qua video chúng ta
thấy việc quá lạm dụng ánh
sáng màu sẽ gây những hậu
quá không tốt.
GV ? Các em liên hệ xem
hàng ngày các em sử dụng
ánh sáng như thế nào cho hợp
lý và hiệu quả ?

hợp VitaminD….
Ánh sáng màu dùng để trang
trí và tạo điểm nhấn ví dụ
như : Đèn tín hiệu giao thông,
đèn trang trí, quảng cáo…..

HS : Chú ý nghe

HS : quan sát video

Dự kiến câu trả lời :
-Trong học tập em sử dụng ánh
sáng trắng và tận dụng ánh
sáng mặt trời hoặc sử dụng
bóng đèn sợi đốt có công suất
phù hợp.
- Không nên xem tivi, sử dụng
máy tính, điện thoại trong thời
gian quá lâu.

GV gọi học sinh khác nhận
xét.
GV nhận xét chung
GV: Ánh sáng trắng có nhiều
lợi ích nhưng với cường độ
lớn chiếu trực tiếp vào mắt
thì cũng không tốt cho mắt.
Nên các em không nên nhìn
trực tiếp vào mặt trời.
Hoạt động 2 : TÌM HIỂU TẠO RA ÁNH SÁNG MÀU BẰNG TẤM LỌC MÀU

( 25 phút )
- Phương pháp : Phương pháp bàn tay nặn bột
- Năng lực hình thành : Xác định mục đích, đề xuất phương án, lắp ráp, tiến hành xử lý
kết quả thí nghiệm và rút ra nhận xét.
Tham gia hoạt động nhóm trong học tập vật lí

GV: Phần thứ nhất ta đã biết
muốn có ánh sáng trắng, ta
dùng nguồn phát ánh sáng
trắng. Muốn có ánh sáng màu


ta dùng nguồn phát ánh sáng
màu. Vậy còn có cách nào để
tạo ra ánh sáng màu ? Thầy
và các em cùng nghiên cứu
nội dung thứ hai
GV giới thiệu về tấm lọc màu
GV cầm 3 tấm lọc mầu và
nói :Trên tay thầy là 3 tấm
lọc màu.Những vật cho ánh
sáng truyền qua và có màu
được coi là các tấm lọc màu.
GV cho HS quan sát tấm lọc
màu
GV đưa một bình nước thủy
tinh, bên trong chứa nước
màu cho học sinh quan sát
? Đây có phải là tấm lọc màu
không ?

? Trong số dụng cụ mà thầy
dặn các em chuẩn bị, dụng cụ
nào được coi là tấm lọc
màu ?
Tình huống xuất phát:
Giáo viên yêu cầu học sinh
quan sát ánh sáng phát ra từ
bóng đèn ( GV bật bóng đèn )
GV ? Ánh sáng từ đèn phát
ra có những màu gì ?
? Em có thắc mắc gì qua hình
ảnh quan sát được ?
? Bạn nào có thể giúp bạn trả
lời câu hỏi này ?

GV : Để kiểm tra xem quan

HS : Nghe và quan sát

HS : Đó là tấm lọc màu
HS : trả lời và giơ tấm lọc màu
của nhóm mình lên
HS : quan sát
HS trả lời : Ánh sáng từ đèn
phát ra có màu xanh và đỏ.
HS bộc lộ qua điểm ban đầu
Dự kiến học sinh hỏi :
Người ta tạo ra ánh sáng các
màu đó bằng cách nào ?
Dự kiến học sinh trả lời :

- Bên trong có nhiều bóng đèn
phát ra ánh sáng các màu như
ta nhìn thấy.
- Bên trong là nguồn phát ánh
sáng trắng, còn ánh sáng màu
em nhìn thấy là do các tấm lọc
màu xung quanh đèn tạo ra.
Dự kiến học sinh trả lời :

II.Tạo ra ánh
sáng màu bằng
tấm lọc màu
1. Thí nghiệm


điểm nào đúng ta làm như thế
nào ?
GV : Mở vỏ bên ngoài ra để
học sinh quan sát
GV ( Hỏi HS nêu ra quan
điểm bên trong có nhiều bóng
đèn phát ra ánh sáng các màu
như ta nhìn thấy): Quan điểm
của em thế nào ?
GV nói :Quan điểm của em
chưa phù hợp trong tình
huống này
GV : Từ quan điểm còn lại
các em hãy nêu lên giả thuyết
tạo ánh sáng màu bằng cách

nào ?

Theo em thầy tháo vỏ bên
ngoài ra xem bóng đèn bên
trong


GV Theo dõi và trợ giúp các
nhóm ( nếu cần )
Gv yêu cầu đại diện các
nhóm báo cáo kết quả thí
nghiệm và đối chiếu với dự
đoán.
? Em hãy nhận xét về màu
của ánh sáng thu được khi
chiếu ánh sáng trắng và ánh
sáng màu qua tấm lọc màu so
với màu của tấm lọc màu.

GV nói : Làm các thí nghiệm
tương tự người ta cũng thu
được kết quả như trên.
GV ? Vậy ta rút ra được kết
luận gì ?
GV chiếu kết luận sách giáo
khoa trang 138.
GV nhấn mạnh :
- Chiếu ánh sáng màu qua
tấm lọc cùng màu ta sẽ được
ánh sáng vẫn có màu đó vì

tấm lọc màu nào thì hấp thụ ít
ánh sáng có màu đó.
- Chiếu ánh sáng màu qua
tấm lọc khác màu sẽ không
được ánh sáng có màu đó nữa
vì tấm lọc màu hấp thụ nhiều
ánh sáng có màu khác.
GV cho học sinh đối chiếu
với giả thuyết ban đầu.
? Vậy có những cách nào tạo

Các nhóm tiến hành làm thí
nghiệm

Đại diện các nhóm báo cáo kết
quả thí nghiệm và đối chiếu
với dự đoán của nhóm mình.
Dự kiến trả lời : Chiếu ánh
sáng trắng qua một tấm lọc
màu ta sẽ được ánh sáng có
màu của tấm lọc.
Chiếu ánh sáng màu qua
tấm lọc cùng màu ta sẽ được
ánh sáng vẫn có màu đó.
Chiếu ánh sáng màu qua tấm
lọc khác màu sẽ không được
ánh sáng có màu đó nữa.
2. Kết luận
Dự kiến trả lời : Như sách giáo ( SGK/138 )
khoa trang 138

Một học sinh đọc kết luận sách
giáo khoa trang 138.

HS : Đối chiếu với giải thuyết
Dự kiến câu trả lời : Có 2
cách : Chiếu ánh sáng trắng


Hoạt động 3. VẬN DỤNG ( 6 phút )
- Phương pháp : Phương pháp vấn đáp
- Năng lực hình thành : Sử dụng được kiến thức vật lí để trả lời các tình huống trong
thực tế

GV ?Ánh sáng đỏ, vàng ở
các đèn sau và đèn báo rẽ của
xe máy được tạo ra như thế
nào ?
GV cho học sinh xem 1 đèn
báo rẽ của xe máy
? Người ta thường dùng tấm
lọc ở các đèn báo rẽ màu gì?

HS: Lớp trao đổi, thống nhất

III. Vận dụng:

Câu trả lời mong muốn : Ánh
sáng đỏ, vàng ở các đèn sau và
đèn báo rẽ của xe máy được
tạo ra bằng cách chiếu ánh

sáng trắng qua vỏ nhựa màu đỏ
hay màu vàng. Các vỏ nhựa
này đóng vai trò như các tấm
lọc màu.
Câu trả lời mong muốn : Một
GV? Một bể nước nhỏ ( như bể nhỏ có thành trong suốt
bể cá cảnh ) có các thành bên đựng nước màu, có thề coi là
trong suốt đựng nước pha một tấm lọc màu.
mực đỏ có thể dùng như dụng
cụ nào ở trên?
GV: Các em có thể dùng đèn
màu trắng hoặc đèn màu các
loại chiếu qua thành bên
trong suốt đựng nước pha
mực đỏ này để kiểm chứng
câu trả lời của các em.
4.4/ Hướng dẫn học ở nhà: ( 2 phút )
- Học thuộc ghi nhớ, hoàn thành các câu C1 đến C4 vào vở bài tập.
- Nêu được ví dụ về các nguồn phát ánh sáng trắng và nguồn phát ra ánh sáng
màu
- Biết cách tạo ra ánh sáng màu bằng tấm lọc màu.
- Đọc phần “có thể em chưa biết” / 138 (sgk)
- Làm các bài tập từ bài 52.3  52.6 (SBT/ 60)
- Nghiên cứu hiện tượng “ Cầu vồng sau cơn mưa ’’, mỗi nhóm chuẩn bị 1 đĩa
CD, các tấm lọc màu và nghiên cứu trước bài: Sự phân tích ánh sáng trắng.